Liber 2, Quaestio 9

Quod non quia sequeretur quod omnia peccata mortalia essent aequalia consequens est falsum patet consequentia quia iustitia divina punit peccata secundum proportionem gravitatis eorum

Secundo, sequeretur quod divina iustitia puniret aequaliter omnes dampnatos pro peccatis actualibus mortalibus consequens est falsum patet consequentia quia aequaliter merentes praemiari aequaliter praemiat ergo aequaliter merentes puniri aequaliter punit.

Tertio, sequeretur quod proportio et excessus poenarum non sequeretur proportionem et excessum culparum consequens est falsum quia pro duplo peccato datur dupla poena et patet consequentia quia divina iustitia non plus punit peccata quam debeant puniri.

In oppositum, arguitur quia qualibet mortalis actualis malititia meretur puniri infinite extensive et intensive ergo equaliter patet consequentia quia non magis quam infinite intensive et extensive quis puniri potest sed antecedens patet quia tantae meretur puniri quantae obligatur non peccare.

Prima conclusio licet peccatum mortale actuale inesse culpae sit intrinsece praecise finitae malitiae tamen quodlibet tale habet infinitam latitudinem inesse mali inutilis seu ut est demeritorius est infinite miseriae prima pars probatur quia unum peccatum excedit aliud in gradu et specie

Item quolibet mortali dato potest dari gravius quia quilibet finite peccans vult et conatur agere contra legem dei aeternam 2a pars probatur quia per quodlibet tale meretur quilibet perdere bonum infinitum igitur peccanti est infinite nocivum et inutile

Item, pro mortali quis meretur infinitam poenam extensive et intensive

Primum corollarium, quodlibet mortale actuale est infinite magis demeritorium quam sit sua intrinseca deformitas seu quam sit malum voluntarium patet quia quodlibet mortale est infinite demeritorium quantae quis puniri meretur pro quolibet mortali tali

Secundum corollarium, non penes quantae poenae qua quis meretur puniri debet peccati gravitas attendi aut peccantis malitia metiri patet quia quilibet pro quolibet mortali meretur poena infinita puniri sed unum mortale est alio gravius ergo

Tertium corollarium. non praecise poenes magnitudinem obiectorum est attenda proportio seu gravitas peccatorum patet quia tunc quodlibet mortale esset alteri aequale in esse malitiae, quod est falsum.

Secunda conclusio, licet totalis poena dampnati sit tam mala quam culpa eius est mala et fugibilis tamen nulla culpa mortalis est tantum quantum meretur puniri punibilis prima pars patet quia culpa est peccanti poena ergo consequentia bona antecedens patet per Augustinum, libro Confessionum, dicentem "iusisti domine et sic est ut omnis inordinatus animus sibi ipsi poena sit"

Item, Boetius De consolatio, prosa 4, sicut "probis probitas est praemium ita in probis inprobitis est supplicium".

Secunda pars, probatur quia actuale mortale infinite simpliciter intensive meretur puniri et sic potest non puniri cum creatura non sit infinitae poenae perceptiva.

primum corollarium sicut non stat aliquem bene merentem de condigno praemiari sic repugnat aliquem pro peccato acctuali mortali condigne puniri prima pars patet quia si creatura posset pro actu meritorio de condigno praemiari vel hoc esset a deo vel a creatura non a deo tamen quia nulli creaturae obligatur tamen quia meritum est dei donum ergo potius creaturam obligat deo quam econverso nec etiam a creatura loquendo de praemio distincto ab actu tali quia omne praemium a pura creatura condabile est minus bonum et eligibile quam illud meritum sit bonum et eligibile 2a pars probatur ex 2a parte conclusionis

Item quia meruit adnihilationem et poenam aeternam sensus simul et sic puniri non potest

2m corollarium non stat aliquem peccare mortaliter et ipsum non puniri actualiter patet quia peccatum necessario est poena peccantis

Tertium corollarium, peccator peiori poena punit se ipsum immundo quam posset puniri a Deo in inferno. Patet quia punit se poena culpae et illa est de superiori specie mali ad malum poenae inflictae, ergo.

Tertia conclusio, licet poena inflicta et mortalis malitia non sint proprie proportionalia, tamen omne actuale mortale punitur secundum latitudinem suae malitiae a divina iustitia. Prima pars probatur quia malum culpae et malum poenae inflictae sunt diversarum specierum, ergo quantumcumquoe unum augebitur numquam erit alteri aequale. Confirmatur si poena inflicta et culpa essent proprie proportionalia, sequitur quod posset dari alicaaliqua poena inflicta peior aliqua certa culpa mortali. Patet consequentia quia sit a poena inflicta et b culpa mortalis et excedat b ipsum a praecise in duplo, tunc detur dupla poena ad a quae sit c tunc quaeritur ante b et c sint aequalia an non si sic igitur dupla poena ad c erit peior et fugi?or quam b et habetur propositum si non hoc supposito repugnat quia a exceditur ab ipso b praecise in duplo.

Secunda pars conclusionis patet per illud Apocalypsis 18, "quantum glorificavit se in deliciis tantum datae illi tormentum et lutum".

Prima corollarium, sicut proportio unius poenae sensus ad aliam sequitur proportionem malitiae ad malitiam sic distinctis speciebus culparum correspondent distinctae species poenarum. Prima pars probatur quia aliter sequeretur quod aliqua duo moralia se haberent secundum proportionem duplam, et tamen eorum poenae sensuales non se haberent secundum duplam proportionem in inferno falsitas huius. Patet per illud allegatum quantum glorificavit se homo, etc.

Item, per Glosam super illud Matthaeus "in qua mensura messi fueritis" etc.,, dicentem, "secundum mensuram culpae erit mensura poenae".

Secunda pars, probatur quia si peccata distincta specie punirentur in inferno poena inflicta eiusdem specie sequitur quod mendacium tantum ibi puniretur quantum puniatur homicidium patet consequentia quia si inter illas poenas praecise sit excessus gradualis et non specificus sit ergo poena homicidii ut 8 et certi mendacii ut 4or tunc sit aliquod mendacium potest esse duplum ad illud primum mendacium ergo poena ei correspondens erit dupla sed poena dupla est 8o ergo illi mendacio correspondet tanta poena sicut homicidio quod est propositum

Secundum corollarium, quantumcumque intendatur poena correspondens peccato mendacii vel adulterii numquam tantum puniet quantum punit et affligit poena homicidii. Patet quia sicut homicidium est superioris speciei ad mendacium vel adulterium, sicut etiam poena illorum diversarum sunt rationum.

Tertium corollarium, licet omnia moralia accidentalia mererint puniri penae inflicta aequali, tamen divina iustitia iuste statuit in aequalia moralia inaequaliter puniri. Prima patet quia quodlibet mortale de condigno meretur omnem poenam ymaginalem extensivam et intensivam et non maiorem potest mereri aliud mortale. Secunda patet quia mortalia puniuntur iuste secundum proportionem suae malititiae intrinsece et gravitatis.

Item, unum magnum mortale intensius et multiplicius meruit omnem poenam imaginabilem quam parvum mortale, ergo iuste Deus punit unum magis graviter quam aliud.

Ex hoc sequitur quod non penes quantitatem poenae meritae dimissae debet mensurari gravitas intrinseca offentae commissae. Patet quia Deus cuilibet dampnato relaxat infinitam poenam, et tamen nec omnis offensae sunt eiusdem gravitatis nec aliqua simpliciter est infinite malitiae intrinsecae.

Ex hoc sequitur, affirmative ad quaestionem respondendum summendo aequaliter, id est aequali poena. Patet quia omnem poenam possibilem et imaginabilem quaelibet mortalis culpa actualis meretur, si tamen li aequaliter determinaret modum merendi, et non poenam sic posset negative responderi quia, licet aequalem poenam meruerit fur et homicida, tamen intensius et multiplicius illam meruit homicida quam fur sicut Christus pluries meruit idem primum, tamen tantum meruit in incarnationem sicut in passionem.

Ex quo patet duos aequali poena puniri meruisse, et tamen illos in aequaliter punitos esse iustissime.

Contra primam conclusionem, arguitur in quolibet mortali peccato est una circumstantia infinita peccati naturaliter aggravativa, ergo quodlibet actuale mortale est infinitae malitiae. Patet consequentia quia ex quo naturaliter et non libere aggravat, sequitur quod tantum aggravat quantum potest, et antecedens patet quia deus est circumstantia quodlibet accidentale mortale aggravans.

Secundo, in honorare Deum est infinite gravius quam regem franciae in honorare, ergo in honorare Deum est infinite malitiae. Probatur antecedens quia si non sit praecise in duplo gravius, sequitur quod contempnere regem erit gravius vel tam grave peccatum sicut contempnere Deum quia unus contemptus regis poterit esse duplus ad alium vel triplus quo posito habetur propositum.

Tertio, sic peccatum mortale in infinitum excedit veniale, ergo mortale est infinite malitiae. Antecedens probatur quia si non sequitur quod aliquod veniale poterit esse mortale, quod implicat.

Quarto, Deus remittit peccanti infinitam poenam debitam ergo confert sibi infinitum beneficium, ergo si peccat committit infinitum malum. Patet consequentia quia infinite est ingratus sed infinita ingratitudo est infinitum peccatum, ergo.

Quinto, aliquid potest scire Christum esse Deum et velle ipsum occidere, ergo aliquis potest infinito peccato peccare. Consequentia tenet quia secundum Augustinum, si aliquis scivisset christum esse deum et ipsum occidisset peccato maximo et irremissibili peccasset. Confirmatur quia si aliquis Christum scienter occidisset in infinitum plus peccasset quam si puram creaturam occidisset, ergo.

Sexto, quodlibet mortale habet infinitas partes quarum quaelibet est gravior quolibet peccato veniali, ergo quodlibet mortale aequipolet peccatis infinitis venialibus si essent sed infinita venialia essent infinite malitiae vel infinita malitia, ergo.

Septimo, quaelibet creatura peccans tam graviter peccat quantum obligatur non peccare sed creatura infinite obligatur non peccare, ergo. Maior patet quia solvens obligationem divinam vel falsans illam peccat, ergo solvens maiorem magis peccat, et per consequens solvens infinitam infinite peccat. Patet tum quia Deus infinite obligat creaturam ad Deum non odiendum sed diligendum tum quia in nullo casu licet creaturae peccare, ergo infinite et indispensabiliter obligatur ad non peccandum.

Contra secundam conclusionem, quilibet dampnatus reddet usque ad ultimum quandratem et habebit iudicium sine minima sed nullus punitur infinita poena intensive, ergo nullus dampnatus meruit in finitam poenam.

Secundo, sequeretur quod neccessario Deus faceret peccanti in infinitum bonum. Patet consequentia quia remittere aliquam poenam peccanti est bonum, ergo remittere infinitam est infinitum bonum.

Tertio, sequitur quod peccator esset potentior ad demerendum quam Deus ad puniendum. Patet quia creatura meretur infinitam poenam intensive et Deus non potest peccatum tantum punire quantum meruit puniri.

Quinto, sequitur quod Deus summe est misericors necessario et solum iustus finite. consequens est falsum. Et patet consequentia quia quantitas minime attenditur penes quantitatem poenae dimissae et quantitas iustitiae penes quantitatem poenae inflictae.

Sexto, sequitur quod non plus dimittet uni quam alteri de poena. Consequens est falsum quia cum magis peccante et magis minima indigente Deus magis misericorditer agit.

Item, falsitas patet parabolam Christi approbantis responsionem symonis dicentis quod ille plus diligere tenetur cui plus dimittitur. Sed consequentia patet quia omnibus peccantibus dimittit aequalem poenam quia infinitam.

Septimo, Deus praescivit quemlibet dampnatum quantum vult ipsum punire ergo ad condignum. Tenet consequentia quia suum velle aequipollet in satisfactione cuilibet poenae datae vel dabili. Et per consequens per finitam poenam quam infligit satisfacit regulae iustitiae ad condignum.

Octavo, Deus sufficienter punit dampnatum ergo ad condignum probatur antecedens quia aliter deus insufficienter aliquod faceret et non esset sufficiens punitor.

Contra tertiam conclusionem, sequeretur quod existens in purgatorio tantum puniretur uno die pro homicidio quantum existens in inferno punitur pro furto aeternaliter. Consequentia patet quia per conclusionem quantumcumque intendatur poena furti numquam tantum affliget quantum causabit poena homicidii, ergo.

Secundo, nullus idem ignis potest causare dolores diversarum specierum, ergo poena inflictae non differunt specie sicut peccat. Consequentia tenet quia quodlibet actuale mortale puniretur poena ignis. Patet antecedens quia aliter albedo eadem potest causare diversarum specierum visiones, quod non videtur possibile.

Tertio, peccatum veniale punietur poena aeterna ignis in moritne cum mortali, ergo. Tenet consequentia, et antecedens patet quia illud veniale numquam remittetur.

Quarto, contra corollarium nulla culpa mortalis specie distinguitur ab alia, ergo. Tenet consequentia. Et antecedens probatur quia ratio formalis omnium culparum mortalium est eadem sed omnis distinctio est a forma, ergo. Maior patet quia ratio formalis peccati mortalis actualis est contemptus Dei seu etiam sic agere vel taliter operari contra legem Dei aeternam et contra rationis dictamen, sed hoc est in quolibet actuali morali.

Quinto, si quodlibet tale meretur infinitam poenam intensive, sequeretur quod omnia mortalia accidentalia eadem poena deberent puniri, ergo ibi non debet esse excessus poenarum nec specificus nec gradualis aliter iniuste Deus puniret dampnatos.

Sexto, si b peccatum infinite puniretur, sequitur quod unum alio non plus puniretur aliter unum infinitum esset duplum ad aliud quod negatur a multis.

Ad primum, negatur consequentia quia licet sit circumstantia infinita, tamen finite aggravat sic Deus ipse est obiectum infinitum visionis finitae. Ad probationem quia Deus ut circumstantia infinita agit de necessitate naturae, ergo hoc antecedente admisso, negatur consequentia quia conatus voluntatis est tria principalis aggravans peccatum ideo tantum finite aggravat.

Item, sequeretur quod veniale esset infinitae malitiae ea ratione quia fit contra Deum aliter non esset contra praeceptum divinum, quod est falsum.

Ad secundum, dicitur quod infinitae gravitatis est contempnere Deum non tantum quin plus, et tamen nullum contempnare est gravitatis infinitae quia quodlibet contempnare est finitum.

Secundo, dicitur quod contempnere Deum in casu est minus grave certo contemptu creare quia quis posset cum intenso conatu regem contempnere et cum multis circumstnatiis malis et Deum remisso conatu contempnere et cum circumstantiis paucioribus malis.

Ad tertium, negatur consequentia quia illae malitiae sunt diversarum rationum.

Ad quartum, negatur consequentia. Et ad probationem dicitur quod gravitas peccati non debet attendi praecise penes quantitatem beneficii, sed penes voluntatem itensam qua beneficiatus dicitur ingratus.

Secundo, dicitur quod relaxatio poenae infinite non est infinitum bonum nec infinitum benficium.

Ad quintam, negatur consequentia. Ad Anselmum dicitur quod loquimur per modum excessivum et vult dicere quod multum gravites peccasset et peccatum difficiliter fuisset remissum.

Ad sextum, negatur consequentia secunda quia infinite partes faciunt tantum unum finitum sicut infinitae partes tantum faciunt unum finitum continuum, nam si ratio valeret. Similiter probaretur quod quilibet actus meritorius meretur infinite praemiari et esset meritorius infinite. Patet quia non pauciores partes sunt in actu bono quam mala.

Ad septimam, negatur maior quia licet illa obligatio sit infinita, tamen commitens finitum actum contra infinitam obligationem non infinite peccat sed finite. Et ad probationem, negatur consequentia quia ad duplum peccatum requiritur duplex conatus voluntatis

Ad primum contra secundam conclusionem, dicitur quod debet intelligi sic id est quodlibet peccatum totaliter, non tamen aliquod tantum punietur quantum meruit iuste et condigne puniri.

Ad secundam, negatur consequentia. Et cum probatur quia remittere, ergo remittere infinitum gradum poenae privativum, et per accidens quia caret infinito malo poena sibi debite, sed non sequitur igitur de illo bono infinite gaudet.

Posset etiam dici quod Deus non relaxat infinitam poenam quam dampnatus posset recipere quia solum finitam poenam creatura potest recipere seu percipere.

Ad tertium, posset negari consequentia quia licet Deus non possit poenam omne quam demeruit peccator infligere, tamen hoc non provenit ex in potentia Dei omnipotentis, sed ex limitatione creatae perceptibilitatis.

Secundo, posset concedi consequens quia posset demereri de se non dicit perfectionem simpliciter sed imperfectionem, ideo non est inconveniens si creatura plus posset de mereri quam a deo posset puniri.

Ad quartam, negatur consequentia quia licet non possit ipsum tantum punire quantum meretur puniri, tamen Deus sufficienter peccatum punitive reordinat per quamcumque parvam poenam quam placeret sibi infligere.

Ad quintam, negatur consequentia quia tantum est iustus quantum misericors quia si Deus aliter miseretur iustum est ut illi misereatur ideo sumendo absolute iustitiam non contracte. Negatur consequentia sed si sumatur iustitia ut praescindit a minima sic potest concedi quod in aliquo apparent maioris effectus minime quam iustitiae quia maiorem poenam relaxat dampnatis quod infligat, ut patet per Magistrum in 4

Ad sextam, posset concedi consequens, et cum probatur, quia cum magis peccante etc., ergo negatur consequentia.

Secundo, potest dici quod quantitas minime non attenditur penes quantitatem poenae dimisse, sed pones quantitatem poenae inflictae. Unde pro peccato in duplo minori Deus poenam infligit in duplo minorem, ideo potest dici quod Deus misericordius agit cum eo in duplo quia pro sub duplo peccato non meruit tam intense omne poenam possibilem et imaginabilem, sicut pro duplo ideo minorem in duplo infligit.

Ad septimam, negatur consequentia sumendo condignum pro puniri tantum quantum meruit puniri ex malitia operis.

Secundo, pro probatione dicitur quod licet velle divinum sit aequipollenter satisfactorium pro omni poena debita tamen illa condignitas vel satisfactio non provenit ex parte peccati poenae vel peccantis sed ex parte Dei illam acceptantis et miserentis.

Ad octavam, negatur consequentia quia licet puniat quantum iustitia minime Dei exigit, tamen posset ipsum ulterius iuste punire si sibi placeret, immo si non puniret sufficienter erraret.

Ad primam, contra tertiam conclusionem, si proportio poenarum, sequitur proportionem culparum, etc., dicitur quod existens in purgatorio habet dolorem alterius speciei, scilicet vermem conscientiae qui secundum diversitatem peccatorum diversificatur in mulis, sicut detestatio unius peccati est alterius speciei a detestatione alterius et ille dolor est quidem ignis ardens intrinsece mentes dampnatorum.

Secundo, dicitur pro materia quod magis fugibile esset pati quattuor gradus poenae sensus aeternaliter quam infinitam poenam sensus simul si illa esset. Patet quia minus fugibile esset pati quattuor gradus poenae uno die quam pati duo per tres dies ratio est quia perceptio mensurae etiam affligit patientem et non posset esse quod propter infinitam poenam inflictam apparet sibi dies infinitus, licet sibi appareat maior et longior propter poenam graviorem.

Ad secundum, negatur consequentia tamen quia ignis variatur specifice tamen quia alias poenas multas patiuntur, sicut summam frigiditatem summam siccitatem, etc.

Secundo, posset negari antecedens quia ille ignis est instrumentum Dei, ideo mediante concursu vario divinae potentiae potest causare dolores et calores diversarum rationum, sicut communiter dicitur quod eadem gratia creata inclinat et efficit actus meritorios diversarum rationum nota de igne camini trium puerorum qui causatabant et causabat eis refrigerium. Et si inferatur ex hoc quod Deus agat continue in inferno miracula, dicitur quod illud non debet reputari miraculum quod non fit praeter consuetum modu nec ut raro sed continue nam a simili posset dici miraculum quod ignis agat in spiritum, et tamen omnis concedunt quod ignis agat in animas et spiritus dampnatos nec dicunt illud esse miraculum. Patet ergo quod ignis potest causare tot dolores quot sunt peccatorum species.

Ad tertiam, negatur consequentia quia quod veniale puniatur sic non est de per se sed ratione mortalis sibi coniuncti.

Secundo, dicitur quod veniale punietur aeternaliter verme conscientiae alterius rationis et forte alterius generis a verme mortali correspondente.

Item, nota quod si essent infinita venialia sine Dei contemptu, licet mererentur poenitentiam infinitam alterius speciei a poena mortalis, tamen ??? mererentur Adae separationem.

Ad quartam, negatur antecedens. Et ad probationem quia ratio formalis etc., hoc negatur. Ad probationem posset dici quod, licet contemptus sit in quolibet mortali, tamen ille contemptus non est differentia faciens specificam differentiam inter unum mortale et aliud sed solum ponit differentiam g?mcam inter veniale et mortale.

Secundo, diceret Thomas de Argentina, quod licet peccata actualia mortalia quo ad suum materiale quod est peccans se converti, tamen peccata considerata secundum suum esse formale quod est averti a bono incommunicabili, sic omnia mortalia accidentalia sunt eiusdem speciei et rationis.

Ad quintam, negatur consequentia quia unum mortale intensius meretur omne poenam ymaginabilem quam aliud.

Ad ultimum, negatur consequentia quia unum infinitum potest esse duplum ad aliud infinitum in eadem specie et triplum et quadruplum, sicut aeterna poena unius dampnati ad aeternam poenam alterius.

Ad rationes in oppositum, patet solutio per dicta in quaestione.