Quaestio 37

Quod non quia, si per vigorem voluntatis divinae omnia, tunc quantumcumque resistentia mobilis augeretur vel potentia creata minueretur; numquam motus propter hoc remitteretur. Consequens patet falsum ad experientia. Et consequentia patet quia semper totalis potentia motiva in movendo et causando excedet infinite totalem resistentiam. Confirmatur quia tunc numquam ad duplationem motoris creati duplaretur motus velocitatis vel mobilis. Consequens est contra regulas Philosophi, VII Physicorum, et contra experientiam. Et consequentia patet quia duplari non poterit proportio vel excessus motoris totalis ad resistentiam mobilis, immo semper potentia motiva totalis infinite excedit potentiam resistitivam ipsius mobilis.

Secundo, si sufficienter divinum velle regularet omnia, sequeretur quod omnis regulatio alterius activa esset superflua. Consequens est falsum quia, cum Deus omnem causam aliam regulantem regulet et ordinet, sequitur quod Deus aliquid faceret frustra. Sed patet consequentia cum divinum velle se solo aeque bene possit regulare. Confirmatur quia duorum navem trahentium, si unum in infinitum fortius trahit et movet quam alius, sequitur quod secundus nihil facit ad motum. Patet quia illo circumscripto et remoto nulla variatione facta circa illam motionem alterius; navis movebitur aeque velociter sicut prius.

Tertio, melius foret mala non esse quam esse in universo, igitur illa non regulat ad universi decorem. Antecedens patet quia "malum est corruptio boni" secundum Augustinum in pluribus locis. Item, malum non perficit naturam sed vitiat et inficit et bonum adimit. Patet consequentia quia ordinator bonus et regulator debet semper regulare et facere quod melius est, igitur.

In oppositum est Apostolus, Ad Romanos 2, "per ipsum et ex ipso et in ipso sunt omnia". Item, Primae ad Corinthios 7, "Deus operatur omnia in omnibus". Ad hoc est Augustinus, 2 De civitate Dei, capitulo 18 et 23 ubi declarat existentis multis, "quomodo pulchritudo alicuius totius resultat ex contrariis et multis differentibus convenienter ordinatis" ut "nigredo pupillae in imagine si per se consideretur habere videtur turpitudinem potius quam pulcritudinem, tamen relata ad alias partes oculi et vultus imaginem decorat". Item, vox grossa et rudis secundum se considerata non est dulcis nec delectabilis, tamen relata ad aliam per modum tenoris constituit armoniam et dulcem melodiam, ergo.

Prima conclusio: omnem entitatem realem et positivam divina voluntas regulat et ordinat per talem rationem productivam. Patet per Augustinum 12 De civitate Dei capitulo 16 dicentem, "occulta dei potentia cuncta penetrans facit esse quidquid aliquo modo est inquantum est" Item, Anselmus, De Concordia et De libero arbitrio, circa finem dicit in omnibus voluntatibus et bonis operibus Deus facit et quod essentia sunt et bona sunt, in malis vero facit non quod mala sunt sed tantum quod per essentiam sunt. Confirmatur ratione quia in ordine essentiali causarum effectivarum posterior praeexigit causalitatem primae causae. Sed Deus est prima causa in ordine essentiali causarum effectivarum secundum theologos et philosophos, ergo quaelibet causa secunda praeexigit et praesupponit causalitatem Dei in suo esse et in suo agere.

Primum corollarium: non semper ad duplationem cuiuslibet motus seu actionis realis requiritur duplatio motoris cuiuslibet seu causae moventis totalis. Patet quia divina virtus non potest duplari, et tamen movet et agit in qualibet actione agentis creati ut dicit conclusio, ergo.

Secundum corollarium: licet ignis sit effectus agentis naturalis seu naturali activitate, tamen quilibet effectus potest dici liber inquantum productus est ab immensa libertate. Prima patet quia ignis producitur a solis causis naturalibus cum generali Dei influentia. Secunda etiam patet quia quilibet effectus plus dependet a Deo causante libere quam a quibuscumque causis secundis.

Tertium corollarium: licet nulla causa finita sit sufficiens ad producendum minimum effectum totaliter, tamen nullus effectus creatus est ad produci infinitae difficultatis seu resistentiae formaliter. Prima patet quia ad productionem cuiuscumque effectus requiritur immensa divina activitas, ergo. Secunda pars probatur quia productio unius effectus est maioris difficultatis quam productio alterius ergo. Item, quacumque difficultate vel resistentia data vel dabili potest dari maior, et hoc respectu causarum secundarum quia respectu primae nulla est difficultas vel resistentia, igitur.

Corollarium: licet nullum divinum velle citra efficax sit executorium, tamen permissio divina non debet dici velle remissum. Patet quia remissio seu esse remissum dicit imperfectionem, contra Scotum, distinctione 27 primi vel 37.

Aliud corollarium: licet in Deo sit unicum simplex velle, tamen secundum alium et alium respectum efficit entitatem productam et obligat mentem creatam. Prima patet quia est unicus simplex Deus. Secunda pars probatur quia obligat ut praeceptum et non efficit ut praeceptum.

Secunda conclusio: licet non omne quod fit aliquo modo fiat a divinae voluntatis beneplacito seu complacentia, tamen quodlibet producibile a Deo volitum adextra divina voluntas vult immensa indifferentia. Prima pars apparet de peccato de quo, si verum est quod fiat, tamen respectu illius Deus non habet beneplacitum nec velle efficax positivum, sed tantum velle permissuum. Secunda pars probatur quia Deus immense libere vult adextra, ergo immense indifferenter. Consequentia patet quia, si non immense indifferenter, sequitur quod volendo adextra perderet aliquem gradum libertatis, quod non est dicendum.

Primum corollarium: sicut adintra quodlibet producibile aequali indifferentia est propositum divinae voluntati, sic adextra quodlibet existens per se immediate est determinatum ad divino velle in suo esse actuali. Patet quia, si non aequali indifferentia adextra per suum velle posset exire in actum, sequitur quod non vere sed false illud possibile esset adintra sibi propositum, quod est falsum.

Secundum corollarium: aeque primo ad omne positivum concurrunt divinus intellectus, repraesentans idealiter, et divina voluntas, se habens respectu illius seu potens se habere productive seu causaliter. Patet quia secundum Augustinum, II Confessionum, capitulo 7, Deus "non aliter facit quaecumque facit quam dicendo". Sed quaecumque vult aeque primo vult, et dicit, ergo aeque primo illae potentiae concurrunt, etc.

Tertium corollarium: sicut divinum velle omnem effectum positivum immediate efficit, sic immediate, causaliter, illative omnem effectum indistanter attingit. Prima pars patet per dicta in prima conclusione. Item, patet per Beatum Augustinum, I De Trinitate, capitulo 15, ubi dicit, "non est ulla natura, etiam in extremis infimisque bestialibus, quam non ille constituerit, a quo est omnis motus, omnis ordo, omnis species, sine quibus nihil rerum inveniri aut excogitari potest". Secunda pars probatur quia respectu cuiuslibet effectus adextra divinum velle se habet aeque primo, ut dictum est. Sed aliquem effectum attingit immediate, causaliter, illative, ergo et quemlibet sic attingit immediate, aliter unum prius quam alium, et sic non aeque primo.

Ex prima parte conclusionis sequitur quod non cuicumque correspondet ratio volitiva eidem correspondet ratio causalis effectiva. Patet quia secundum Magistrum, distinctione 45, permissioni correspondet ratio volitiva et non effectiva. Et per hoc solvuntur multae rationes Brauardin.

Tertia conclusio: licet nullum malum culpae possit fieri bonum simpliciter, per se, et directe, tamen Deus omnia adextra ordinat libere ad universi decorem, decenter, et perfecte. Prima pars patet per Beatum Augustinum in pluribus locis, dicentem quod, "malum est boni privatio". Sed privatio boni non est per se et simpliciter bonum seu bona, igitur. Item, confirmatur quia mala fieri seu operari non est proficere in aliquod bonum sed deficere a bono. Secunda pars patet per Magistrum, in hac distinctione 45, in illo capitulo "permissio autem" etc. Item, posset confirmari per Augustini exempla adducta ad affirmativam partem quaestionis. Unde Augustinus, Deus non sineret mala esse vel evenire nisi ex ipsis sciret bona elicere.

Primum corollarium: ratio mali culpae per se sumpta non decorat universum seu producta. Patet quia tunc per se bonum foret malum esse et fieri, contra conclusionem.

Secundum corollarium: licet melius foret in universo esse nullum malum, tamen iusto Dei iudicio mala culpae et poenae decorat universum. Prima patet quia, si non, sequitur quod status post peccatum esset perfectior ratione status in se quam ante peccatum, quod est falsum. Et patet consequentia quoniam tunc nullum malum erit. Dicit notanter ratione status in se quia universum et eius status est nunc perfectior propter Deum hominem factum, sed hoc non est ratione status in se. Secunda pars probatur per Augustinum, XII De civitate, capitulo 7 vel 6 usque 24. Confirmatur quia iusto Dei iudicio unum peccatum erit alterius poena perpetua.

Tertium corollarium: est responsivum, scilicet pars affirmativa quaestionis. Patet per dicta in tertia conclusione.

Contra primam conclusionem, arguitur primo sic, quia sequeretur quod Deus simul influeret et ageret ad conservationem b et ad destructionem ipsius. Consequens est falsum quia tunc nihil posset corrumpi cum virtus resistitiva esset tanta quanta virtus destructiva. Sed a proportione aequalitatis non provenit actio. Patet consequentia quia, sicut creatura non potest agere nisi Deo coagente, ita nec potest resistere nisi Deo coresistente, et sic ultra sequitur quod Deus resisteret sibi ipsi.

Secundo, sequitur quod nulla causa secunda movebit in tempore sed in instanti. Consequens est contra experientiam. Et patet consequentia quia nulla erit proportio resistentiae ad totalem causam motivam, immo una duarum moventium causarum excedit in infinitum resistentiam mobilis.

Tertio, aliqua creata potentia est sufficiens motivum b mobilis, igitur et sufficiens productivum alicuius effectus. Patet consequentia ex terminis. Et antecedens probatur quia resistentia b mobilis est finita, ergo potest excedi et vinci a potentia finita. Sed potentia motiva excedens resistentiam totalem alicuius mobilis sufficit ad movendum aliquod mobile sine auxilio alterius motoris, quod patet ex quo, enim excedit resistentiam, sequitur quod est magis potens movere quam mobile resistere.

Quarto, ponatur quod causa secunda cesset movere aliquod mobile, quod prius cum Deo movebat, et quod Deus uniformiter continuet causalitatem suam et motionem respectu b motus, tunc quaeritur aut b motus manebit aut non. Si primum, ergo gradus causalitatis et influentiae quo Deus prius causabat erat causa totalis, et sic causa secunda nihil faciebat. Patet quia per illam causalitatem ponitur ille effectus qua uniformiter stante circumscripta omni alia causalitate ponitur ille effectus. Si detur secundum, aut igitur nihil ipsius b motus poneretur, et sic sequitur quod Deus moveret et nihil moveretur, aut poneretur aliqua pars b motus, et tunc sequitur quod causa secunda habet certam proportionem in effectu et Deus aliam, quod est falsum.

Contra primam partem conclusionis secundae, respectu cuiuslibet permissi Deus habet aliquem actum voluntatis et non habet actum nolitionis, ergo volitionis. Sed omni volitioni divinae correspondet ratio causalis, ergo, si Deus permittit peccata, ipse vult illa causaliter et effective.

Secundo contra secundam partem, si sic, sequeretur quod quidquid potest immediate nolle etiam posset immediate velle. Consequens est falsum quia peccata potest immediate nolle, sed non potest velle illa immediate. Sed patet consequentia quia ex quo est indifferentia aequa aequaliter potest se ad utrumque determinare, ergo quidquid vult potest nolle et econverso.

Tertio, sequitur quod aliquid Deo intrinsecum immensa et differentia Deo competeret et Deo ipso verificaretur. Consequens est falsum quia sic aliqua contingentia esset Deo intrinseca. Et consequentia patet quia velle divinum est Deo intrinsecum et immensa divina tenet se respectu illius adextra, ergo.

Quarto, sequitur quod velle intrinseco nulla omnino causalitas adextra corresponderet. Consequens est falsum. Et patet consequentia quia nulla perfectio correspondet divino velle adextra. Sed causalitas adextra est immensae perfectionis in Deo, ergo velle divino non correspondet causalitas adextra. Minor patet. Maior probatur quia quodlibet Dei velle adextra, cum possit non esse, si diceret perfectionem in Deo intrinsecam, ut sic posset infinita perfectio Deo deesse, quod est impossibile.

Quinto contra corollaria illius conclusionis, arguitur quia potentia dei executiva immediatius se habet respectu effectus adextra quam intellectus et voluntas, ergo non aeque primo illae potentiae concurrunt ad effectum positivum. Antecedens probatur quia Deus semper mundum intellexit et voluit et non effecit semper vel produxit. Item, Hugo, De sacramentis, libro primo, parte secunda, capitulo 5, dicit, "illud quod voluntate praeeunte voluit potestate subsequente implevit".

Sexto, posito actu voluntatis ponitur effectus sed sic non est de intellectu, ergo voluntas se habet immediatius quam intellectus. Haec est ratio Thomae de Argentina, in praesenti distinctione, articulo 2.

Contra tertiam conclusionem, Deus non est illorum causa regulativa quorum est causa prohibitiva. Sed malorum actuum Deus est causa prohibitiva, ergo etc. Maior nota et quia idem regulari et prohiberi simul ab eodem videntur contraria et rationi dissona. Minor nota est.

Secundo, si sic, sequitur quod prohibitio divina esset signum falsum et quod Deus, in prohibendo et statuendo, esset duplex et fictus, aliud habens in voluntate intrinsece et praetendens aliud in signo. Consequens est falsum. Et patet consequentia quia prohibens aliquid fieri significat se non velle illud fieri. Sed si Deus vult fieri ea quae prohibet, sequitur quod non prohibet illa intentione ut non fiat, ergo facientes excusantur a culpa quia non agunt contra intentionem legislatoris, immo Deus esset contrarius sibi ipsi quia faceret contra intentionem suam et prohibitionem.

Tertio, quia Deus est nolens illam actionem, ergo non est volens illam. Antecedens probatur quia odit illam et punit et sibi displicet. Sed odire et displicere est nolle, ergo, sicut amare et complacere est species volendi.

Quarto, illud est per se volitum a Deo et simpliciter bonum quod est causa maximi boni. Sed aliquod malum fuit causa maximi boni, ergo. Maior nota quia effectus non est praestantior sua causa. Minor patet quia crucifixio et mors Christi fuit causa liberationis et redemptionis nostrae, et tamen ipsum crucifigere fuit malum quia aliter Iudaei non peccassent. Item, peccatum Adae fuit causa incarnationis secundum aliquos sanctos, unde Gregorius "O felix culpa".

Quinto, malum fit, ergo Deus vult malum fieri. Consequentia tenet quia, cum voluntas Dei sit omnipotens, sequitur quod impossibile est fieri idem quod Deus vult non fieri.

Sexto, Deus vult passiones sanctorum, ergo vult omne illud sine quo ille non possunt esse vel fieri. Patet consequentia quia volens aliquem finem vult illa quae requiruntur ad illum finem, sicut est persecutio illorum. Item, vult antecedens quod est sanctos mereri per huius passiones, ergo consequens vult quod est sanctorum iniusta persecutio quia illud consequens includitur in antecedente.

Ad primam, posset concedi consequens quia non est inconveniens de potentia illicita et resistentia sine adiutorio influentiae generalis quae idem iuvat et eidem resistit ratione diversorum quibus simul influit, sicut sol duos bellantes iuvat saltim illuminando, et tamen utrique resistit et utrumque impedit in hoc quod utrumque iuvat. Similiter possum eidem iuvare levando onus aliquod super caput et impedire simul addendo pondus.

Secundo, posset dici quod Deus principaliter et directe iuvat hanc secundam causam, secundario vero et indirecte resistit ei. Ideo proprie et per se non resistit sibi ipsi, sicut sol cum desiccat et indurat lutum et simul resolvit glaciem propinquam ex cuius resolutione impeditur condensatio et induratio luti.

Ad secundam, negatur consequentia, et ad probationem dicitur quod, licet nulla sit proportio resistentiae ad virtutem primae causae secundum quod est omnipotens et infinita, tamen est proportio ad totalem potentiam motivam particularem, et hoc sufficit cum generali influentia ad determinatam velocitatem motus.

Nota quod velle et nolle in Deo est idem actus simplex pluribus nominibus nominatus propter diversos effectus et varios respectus, nec videtur inconveniens cum illi qui negant nolle in Deo ponant eandem potentiam dici liberam et necessariam secundum varios respectus, ideo eadem ratione idem velle propter alium respectum dici potest nolle.

Secundo, potest dici quod proportio resistentiae ad totalem potentiam motivam est non secundum illud quod est essentialiter nec secundum illud quod est absolute potentia, sed prout tendit circa hoc passum secundum ordinem a Deo institutum.

Ad tertiam, negatur antecedens. Ad probationem dicitur quod ad movendum b potentia excedens resistentiam ipsius b mobilis non est respectu causae. Et si conceditur consequenter quod a est magis potens movere in ordine motoris particularis quam b sit potens resistere, supposito tamen concursu et auxilio causae primae essentialiter praeordinatae.

Ad quartam, dicitur quod b motus manebit, sed ex hoc non sequitur quod Deus prius esset totalis causa et quod causa secunda nihil faceret quia, licet divinum velle sit sufficiens ad ponendum totaliter effectum, tamen ex sui libertate potest secum compati aliam causalitatem ad eundem effectum.

Ad primam contra secundam conclusionem, negatur maior. Et ad probationem negatur consequentia quia non minus sapienter regeret universum si nullum esset peccatum.

Ad secundam, negatur consequentia quia ratio indifferentiae non terminatur nec respicit pro extremis contraria, sicut sunt velle et nolle, sed contradictoria, sicut velle et non velle.

Secundo, posset dici quod quidquid potest velle ad extra, potest nolle, sed non econverso. Ratio quia quidquid potest Deus velle ad extra, potest non velle, et quidquid potest non velle, potest nolle. Non tamen potest velle quidquid potest non velle seu nolle quia tunc posset velle peccatum.

Ad tertiam, dicitur quod consequens potest dupliciter sumi. Uno modo intrinsece et entitative, et sic negatur consequentia. Alio modo extrinsece per habitudinem denotativam, et sic conceditur antecedens, nec hoc est ponere proprie contingentiam Deo intrinsecam nisi sumeretur contingentia indifferenter libertatis, sicut forte sumunt illi qui ipsam in Deo ponunt.

Ad quartam, negatur consequentia. Et quando probatur, "quia nulla perfectio correspondet", etc., negatur hoc, sed bene potest denominari non velle ad extra. Non tamen ex hoc sequitur propositum.

Ad quintam, negatur consequentia quia non oportet ponere propter hoc aliam potentiam, sed sufficit alius respectus earumdem potentiarum. Ad dictum Hugonis, dicitur quod ibi loquitur ad modum qui est in nobis volens ex hoc manuducere ad mysterium Trinitatis ubi talis quaelibet similitudo claudicat. Et ipsemet fatetur in prologo Angelicae Hierarchiae.

Ad sextam, negatur consequentia.

Secundo, posset dici quod actus divini intellectus est actus voluntatis divinae, ideo improprie ibi ponitur diversitas actuum. Ideo si ponitur actus intellectus divini sub ratione causali ipsius creaturae, aeque bene ponitur effectus, sicut si poneretur actus voluntatis.

Ad primam contra tertiam conclusionem, posset negari maior quia loquendo de positivo actu qui est prohibitus, licet illud Deus regulet et coefficiat et vellit, tamen non est dicendum quod simpliciter vellit illud fieri et esse, sed secundum quid quia habet tantum velle generalis influentiae cum velle admixtione in voluntarii. Puta cum velle contrariae praeordinationis et antecedentis prohibitionis. Unde sicut proiciens merces in mari non vult simpliciter proicere, sed magis vult divitiis privari quam vita, similiter pater trahens navem prohibet filio ne trahat, et tamen filio trahente pater coagit, nec tamen proprie loquendo pater vult filium trahere, immo sibi displicet, licet coagat eidem, et tamen filius non potest trahere sine patre, sic Deus quantum est de se plus vellet illud non poni. Si autem voluntas creata vult omnino illud ponere, Deus non subtrahet influentiam suam, sed voluntatem relinquit suae libertati, et sic producitur. Patet ex hoc ad illas tres rationes.

Notandum tamen pro materia et solutione rationis et sequentium quod Deus variis modis dicitur velle aliqua, non quod in divino velle sit aliqua alietas formaliter intrinsece, sed haec varietas est formaliter in denominationibus formalibus sumptis a velle divino. Illa autem varietas est in Deo virtualiter et aequivalenter.

Primo ergo, respectu aliquorum Deus habet velle omnimodae efficaciae, et sic vult mundum esse, de qua voluntate Ad Romanos 9 "voluntati eius quis resistit?".

Secundo, respectu aliquorum habet velle praeordinationis praeceptoriae vel consultoriae, sicut vult illa quae praecipit vel consulit sive fiant sive non. Et haec dicitur voluntas signi, non quod sit ipsum velle divinum, sed est signum quod Deus quantum est ex se vellet et approbaret sic fieri. Et sic illa quae fiunt contra praecepta dicuntur fieri contra eius voluntatem.

Tertio, respectu quorumdam habet velle approbationis et acceptationis specialis et complacentiae, et sic vult bona et merita quae fiunt. Ad Romanos 12, "ut probetis quae sit voluntas Dei bona et beneplacens et perfecta". Et potest dici velle beneplaciti simpliciter.

Quarto, respectu quorumdam habet velle concessionis et licentiae, et sic vult quaecumque sunt licita, non illicita, ut sunt actus indifferentes.

Quinto, respectu quorumdam habet velle generalis influentiae seu velle non substractionis influentiae, et hoc dicitur velle large et generaliter.

Conformiter Deus posset dici habere nolle respectu diversorum. Primo habet nolle efficax, sicut vult alium mundum esse.

Secundo, antecedentis prohibitionis et contrariae ordinationis, et sic vult mala fieri sive fiant sive fiant sive fiant sive non. Et per hoc solvitur tertia ratio.

Tertio habet nolle reprobationis et detestationis specialis et displicentiae consequentis, et sic vult mala quae fiunt sic dicitur nescire malos Matthaeus 25 "nescio vos".

Quarto, habet nolle negationis et subtractionis influentiae, et sic est nolens ea quae non sunt.

Ex istis patet quid sit dicendum ad illas tres rationes. Quomodo autem Deus respectu illorum quod reprobat habet aliquo modo velle et aliquo modo nolle. Patet I Samuelis 8, cum enim filii Israel peterent sibi regem, Dominus hoc dicit Samueli reprobans, "non te abiecerunt, sed me, ne regnem super eos iuxta omnia opera sua", et tamen ibidem dicit Deus, "audi voces eorum et constitue super eos regem".

Ad quartam, negatur antecedens sumendo causam large. Ad probationem, dicitur quod, quidquid sit de causa per se et univoca, in proposito dicitur quod Iudaei non fuerunt causa nostrae salutis per se et simpliciter, sed solum occasionaliter et valde per accidens, sicut frigiditas quandoque est causa per accidens caloris. Consimiliter potest dici quod Adae peccatum non fuit causa per se nostrae incarnationis sed solum occasionalis, licet etiam secundum Magistrum Adam, non peccasset Christus incarnatus non fuisset.

Ad quintam, consequentia negatur. Et ad probationem dicitur quod multa sunt praeter Dei voluntatem quae nec sunt volita nec nolita, sed solum permissa. Nec impossibile est fieri quae Deus non vult fieri, licet impossibile sit not fieri quod vult fieri.

Ad sextam, negatur consequentia. Et ad probationem, dicitur loquendo uniformiter de velle quod Deus vult passiones sanctorum approbative, sed non vult aliquem iniuste eos per se qui nisi permissive. Et ad confirmationem, supra est dictum, sed adhuc dicitur quod non vult antecedente cum sua generalitate, id est prout consequens includit, sed solum vult antecedens pro suo significato principali sine inclusione sui cognoscenti.

Ad primam in oppositum, negatur consequentia. Et ad probationem, dicitur quod non procedit de principio libere motivo, sed de naturaliter movente.

Secundo, dicitur conformiter ad praedicta quod, licet motiva potentia totalis sic infinita, tamen potentia particularis creata est finita et secundum resistentiam seu resistentiae intensionem respectu illius potest esse motus intensior vel remissior. Ad confirmationem, negatur consequentia, et dicitur quod ad duplationem motoris non oportet duplare causam universalem quae influentia generali in omnibus causis influit, nec proportio velocitatis motus sumitur secundum proportionem resistentiae ad talem potentiam. Sed sufficit duplatio totalis causae particularis creatae. Secundo, posset dici quod non requiritur quod causa secunda dupletur secundum absolutam quidditatem suae virtutis quia aliquando hoc est impossibile naturaliter. Sed sufficit quod dupletur proportio potentiae motivae particularis totalis ut est motiva et applicata ad agere circa hoc passum vel mobile. Tertio, dici posset quod regulae Philosophi, VII Physicorum non tenent in potentia libera respectu effectus immediate procedentis ab illa. Quarto, posset dici quod, licet formaliter et simpliciter non dupletur concursus divinus seu influentia, tamen aequivalenter in quadam similitudine potest dici duplari.

Ad secundum, negatur consequentia. Ad probationem, dicitur quod, licet divinum velle se solo aeque perfecte regularet, tamen convenientius regulantur per plura quia convenientius est quod causae secundae habeant proprias actiones quas aptae notae sunt habere quam quod privarentur illis actionibus propriis a Deo sibi datis. Ad confirmationem, patet per idem.

Ad ultimam, negatur antecedens in sensu diviso, nam regulat bona et mala sive fiant contra eius voluntatem sive secundum eam, aliter tamen aliter, ut superius est dictum. Et haec sufficiant.