Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in libros Sententiarum

Liber 1

Principium 1

Prologus

Lectio 1 : Utrum quis viator scientifice sine dono speciali possit assentire theologice omni vero supernaturali

Distinctio 1

Lectio 2 : Utrum aliquod suppositum procreatae entitatis sit fruibile obiectum ordinatae voluntatis vel sic Utrum sicut voluntas creata est relatae dilectionis subiectum, sic sola Trinitas beata sit ordinatae fruitionis obiectum

Distinctio 2

Lectio 3 : Utrum possit probari per textum sacrae scripturae trinus et unus conditor creatae naturae

Distinctio 3

Lectio 4 : Utrum animae humanae propago active sit proprie Trinitatis divinae imago

Distinctio 4

Lectio 5 : Utrum prius aeternaliter Deus genuit, quam produxit temporaliter ens dependens corporeum

Distinctio 5

Lectio 6 : Utrum quam repugnat plures causas aliquam rem totaliter efficere, tam repugnet eandem rem semetipsam realiter producere

Distinctio 6

Lectio 7 : Utrum memoria Patris fecunda complacenter et libere Filium, qui est persona secunda, determinetur gignere.

Distinctio 7

Lectio 8 : Utrum generatio activa in Patre sit perfectionis simpliciter immensae

Distinctio 8

Lectio 9 : Utrum sola prima causa entis producibilis sit simplex necessaria et incommutabilis seu invariabilis

Distinctio 9

Lectio 10 : Utrum cuilibet supposito seu personae divinae naturae repugnet prioritas cuiuscumque durativae mensurae

Distinctio 10 et 11

Lectio 11 : Utrum Pater et Filius eodem modo agendi indistincto Spiritum Sanctum producant in supposito a se distincto

Distinctio 12 et 13

Lectio 12 : Utrum sit possibile Spiritum Sanctum esse productum et ipsum non esse genitum nec ingenitum. Utrum a Patre et Filio Spiritus Sanctus taliter procedat sic, quod ipsum nec ingenitum nec genitum fides concedat. Utrum Spiritus Sanctus a Patre et Filio taliter producatur, quod nec genitus nec ingenitus vere dicatur

Distinctio 14

Lectio 13 : Utrum missio temporalis Spiritus Sancti in corda fidelium sit processio aeternalis non habens initium. Utrum Spiritus Sancti in corda fidelium donatio temporalis sit eiusdem a Patre et Filio spiratio aeternalis.

Distinctio 15

Lectio 14 : Utrum quodlibet suppositum divinum mitti a quolibet theologo debeat admitti. Utrum Spiritus Sancti missio temporalis sit in mente creata perceptio vitalis. Utrum stet Spiritum Sanctum ab aliquo recipi et ipsum a recipiente nullo modo percipi. Utrum stet Spiritum Sanctum realiter recipere et eundem in se habendo non vitaliter percipere

Distinctio 16

Lectio 15 : Utrum species, in quibus Spiritus Sanctus missus apparuit visibiliter, fuerint entitates potentias creatas immutantes realiter

Distinctio 17

Lectio 16 : Utrum amor personalis divinae essentiae sit dilectio formalis creatae potentiae. Utrum immensum donum sit dilectio formalis, qua recte summum bonum amat amans realis. Utrum Spiritus Sancti amor summus per duos productus spiratores sit illud, quo formaliter sumus summi boni iusti veri amatores.

Lectio 17 : Utrum per maiorem in viatore moralis bonitatis virtualem perfectionem possimus in eadem concludere creatae caritatis gradualem intensionem

Lectio 18 : Utrum sicut Deus potest facere de non caro carum non donando infusae caritatis caritudinem, sic se solo possit efficere de caro non carum subtrahendo voluntatis rectitudinem. Utrum sicut Deus potest facere de non caro carum, sic se solo possit efficere de iusto non iustum. Utrum sicut Deus potet facere de non caro carum non ponendo caritatem in humana mente, sic se solo possit efficere de caro non carum in privando voluntatem iam habita caritate.

Distinctio 18

Lectio 19 : Utrum aeterni doni temporalis donatio sit infinita recipientis obligatio. Utrum aeternum donum datum temporaliter obliget virum bonum immense simpliciter

Distinctio 19

Lectio 20 : Utrum quodlibet divinum suppositum immense perfectum sit se ipso ab alio quolibet infinite distinctum

Distinctio 20, 21, et 22

Lectio 21 : Utrum quodlibet divinum suppositum propter suum aequale posse quodlibet contingentiae expositum aeque possit facere esse.

Distinctio 23, 24, et 25

Lectio 22 : Utrum idem conceptus numero possit convenire proprie et formaliter Deo et creaturae. Utrum aliqua nomina reperta in scripturis sint formaliter propria Deo et creaturis.

Distinctio 26 et 27

Lectio 23 : Utrum tot sint divina supposita praecisive, quot sunt proprietates eorundem relativae

Distinctio 28 et 29

Lectio 24 : Utrum Pater dicens Verbum suum aeternale possit dici Verbi principium internale. Utrum suppositum dicens Verbum aeternale dici potest principium internale non impedibile

Distinctio 30 et 31

Lectio 25 : Utrum summum independens referatur ad contingens. Utrum trinum simplex invariabile referatur ad contingens seu producibile. Utrum per productum possit formaliter inferri Deum ad creata vere realiter referri.

Distinctio 32 et 33

Lectio 26 : Utrum Patris et Filii amor seu nexus indissolubilis sit, quo ab eis omnis res diligitur vel est diligibilis

Distinctio 34 et 35

Lectio 27 : Utrum summa simplex essentia productiva cuiuslibet rei producibilis sit aeterna scientia cognitiva cuiuslibet rei cognoscibilis. Utrum omnium cognoscibilium essentia increata sit interna notitia suae immensitati adaequata

Distinctio 36

Lectio 28 : Utrum in suprema scientia cuiuslibet entitatis possibilis cognitiva ideetur culpae malitia cuiuslibet voluntatis vertibilis infectiva. Utrum per verbum entis cognitivum ideetur malum mentis infectivum

Distinctio 37

Lectio 29 : Utrum divinum seu primum necesse in quolibet ente necesse sit esse

Distinctio 38

Lectio 30 : Utrum certitudini divinae praescientiae repugnet ratio contingentiae. Utrum cum divina praescientia certa et infallibili stet mera contingentia in re producibili

Distinctio 39

Lectio 31 : Utrum sicut divina essentia est omnium futurorum ratio cognitiva, sic eadem, ut est praescientia, sit futurorum contingentium ratio seu actio productiva

Distinctio 40

Lectio 32 : Utrum praedestinato aeternaliter ac existenti in caritate Deus possit certitudinaliter suam damnationem revelare. Utrum existenti in caritate ac praedestinato aeternaliter Deus possit revelare suam damnationem certitudinaliter.

Distinctio 41

Lectio 33 : Utrum praedestinationis ac reprobationis aeternalis sit aliquod aeternale motivum aut ratio causalis.

Distinctio 42

Lectio 34 : Utrum ratio adaequata omnipotentiae sit immensa activitas divinae essentiae.

Distinctio 43

Lectio 35 : Utrum ea, quae Deus praeordinavit immediate se facturum, possit libere numquam facere in futurum.

Distinctio 44

Lectio 36 : Utrum omnipotens quodlibet posse ab eo dependens productive possit meliorare seu perfectius facere entitative seu augere perfective

Distinctio 45

Lectio 37 : Utrum per divinae voluntatis vigorem ordinentur et regulentur omnia ad universi decorem. Utrum per divinae voluntatis rectitudinem ordinentur omnia ad universi pulchritudinem

Distinctio 46

Lectio 38 : Utrum divinum velle rerum immediatum productivum principium sit non esse earum causale principium positivum.

Distinctio 47

Lectio 39 : Utrum quodlibet bonum possibile aliud a prima bonitate sit in se ponibile ab increata voluntate.

Distinctio 48

Lectio 40 : Utrum stet rectum esse actum voluntatis creatae sine sui ad velle divinum conformitate.

Liber 2

Principium 2 : Utrum Petrus per suae visionis certitudinem videat Verbum continere omnem possibilem entitatem

Lectio 1 : Utrum a prima sola causa causaliter creative res potuerint habere esse aeternaliter effective

Lectio 2 : Utrum primus angelus in caritate et gratia procreatus in primo instanti sui esse malitia fuerit depravatus

Lectio 3 : Utrum angelis mali per suae visionis claritatem videant in humana mente conceptam pravitatem. Utrum angeli per sui intellectus vivacemn otitiam videant mentis humanae intrinsecam seu occultam malitiam

Lectio 4 : Utrum quilibet angelus missus pro hominum custodia continue mereatur per impensa eius obsequia. Utrum boni angeli missi, ut nos ad bonum alliciant vel ne mali nos inficiant, per talia obsequia continue in merito proficiant

Lectio 5 : Utrum liberum arbitrium creatum fuerit diminutum propter peccatum

Lectio 6 : Utrum humanae libertatis creatum arbitrium cogi possit per divinum imperium. Utrum creatae libertatis arbitrium cogi possit per divinae voluntatis dictamen.

Lectio 7 : Utrum sicut actus liber voluntatis est in sua libertatis potestate, sic quilibet actus meritorius procedat effective a creata caritate

Lectio 8 : Utrum quilibet descendens ab Adam per propagationem naturalem seu seminalem contraxerit in conceptione maculam originalem.

Lectio 9 : Utrum quaelibet actualis mortalis malitia aequaliter mereatur puniri a divina iustitia.

Lectio 10 : Utrum aliquod purum omittere sit per se mortaliter deficere

Liber 3

Principium 3 : Utrum beatus Petrus per suae visionis beatificae celsitudinem videat animam Christi continere omnem gratiae plenitudinem

Lectio 1 : Utrum Verbum divinum naturam humanam assumens donis gratiae informatam possit etiam assumere quamcumque aliam substantiam peccatis deformatam

Lectio 2 : Utrum ex vi unionis naturae humanae ad Verbum dicere Deum hominem esse factum sit verum

Lectio 3 : Utrum sicut tenetur animam Christi in primo instanti sui meruisse, sic tenendum sit ipsam in eodem instanti omnia cognovisse

Lectio 4 : Utrum spes, fides, caritas, quae ad salutem finaliter requiruntur, a Spiritus Sancti donis ac inter se realiter distinguuntur

Liber 4

Principium 4 : Utrum beatus Petrus propter suae capacitatis ac beatificae delectationis firmitudinem possit in superna domo feliciter quietari per creatam pulchritudinem.

Lectio 1 : Utrum sacramenta novae legis gratiae causativa causaliter Christi plebis sint iustificativa. Utrum sicut sacramenta novae legis animas gratificant formaliter, sic in animabus Christi gregis seu plebis aliquid efficiant realiter se causaliter.

Lectio 2 : Utrum sub speciebus panis et vini visibilibus realiter existat verum corpus Christi cum suis dimensionibus

Lectio 3 : Utrum repugnet non caro per culpam seu peccatori actuali mortali carum esse seu resurgere per gratiam sine poenitentia sacramentali

Prev

How to Cite

Next
1

Circa distinctionem 8 et sequentes usque ad 13 inclusive ubi agitur de sacramento eukaristiaeucharistia quaeritur Utrum sub speciebus panis et vini visibilibus realiter existat verum corpus christi cum suis dimensionibus

Rationes principales

2

Quod non quia hoc esset per conversionem panis et vini in corpus Christi, sed talis conversio est impossibilis quod per quia facta tali conversione, queritur autem manet panis aut non. Si primum, ergo non est conversus nec transubstantus. Si secundum, sequitur quod panis est adnihilatus, quod est falsum. Patet consequentia, si enim aliquid fuit panis et modo nihil est panis nec materia nec forma panis, sequitur propositum quia non posset dici corruptus nisi alia generaretur in materia.

3

Secundo, corpus Christi non existit realiter sub illis speciebus, ergo etc. Antecedens probatur quia vel illae species in essent suis substantiis aut non. Si sic, sequitur quod corpus Christi simul esset cum substantia panis in sacramento, quod est falsum. Si non sequitur quod ex illis non posset generari substantia vermis, quod est falsum per experientiam. Patet consequentia quia de solis accidentibus sine substantia materiae non potest generari substantia.

4

Tertio, dimensiones corporis Christi non sunt sub speciebus panis et vini probatur quia tunc corpus Christi dimensionaliter et quantitative esset in sacramento, et sic non totum corpus esset in tota hostia et in qualibet parte hostiae, quod videtur falsum.

5

In oppositam, dimensiones corporis Christi si non essent sub speciebus panis et vini, sequeretur quod Christi verum corpus non esset sub sacramento. Consequens est haereticum. Consequentia probatur quia verum corpus Christi constat ex tribus dimensionibus sicut quodlibet aliud corpus, ut patet primo Caeli, capitulo primo.

Conclusio 1

6

Prima conclusio, licet Deus quodlibet creatum transubstantiare possit in aliud et nihil in Deum, tamen panem sine sui totali adnihilatione in corpus Christi est verum converti. Prima pars probatur quia quodlibet creatum est divinae potentiae obiectaliter subiectam, ergo Deus potest quodlibet tale in aliud convertere. Patet consequentia quia illud non est repugnans aut impossibile.

7

Secundo, aeque facile est Deo creaturam transubstantiare in aliam, sicut creare vel adnihilare. Secunda pars probatur quia, si sic, sequeretur quod Deus posset transubstantiari in aliud, quod est falsum. Patet consequentia quia in transubstantione quidquid potest esse terminus a quo potest esse terminus ad quem et econverso.

8

Tertia pars probatur quia si panis adnihilaretur, sequeretur quod terminus transubstantionis panis esset purus nihil. Consequens est falsum quia eius terminus est verum Christi corpus.

9

Primum corollarium, quod conversio panis qua Christi corpus transubstantiatur nec active nec ex vi sacramenti ad essentiam divinam terminatur. Patet quia panis transubstantiatur in id ad quod terminatur, sed panis non potest in Deum transubstantiari, ergo nec conversio ad eum terminari.

10

Secundum corollarium, licet talis conversio non terminatur ad deitatem vel animam christi convertibiliter seu conversive tamen terminatur ad illa inseparabiliter concomitantur seu illationem. Prima pars patet dicta. Secunda pars probatur quia nullibi est corpus Christi quin sit animatum ergo nullibi est quin ibi sit eius anima et similiter de deitate et sanguine eius est dicendum quia ibi deitas est per concomitantiam, sed sanguis est sub speciebus vini per realem transubstantionem.

11

Tertium corollarium, licet Deus plus creaturis quam una alteri posset intimari, non tamen potest Deus in aliquam creaturam converti et transubstantiari. Prima patet quia Deus potest creaturae illabi et nulla creatura tanta unione sicut est illapsus potest creaturae uniri extremis remanentibus, ergo. Secunda pars probatur quia minus esset impossibile creaturam converti in deum et transubstantiari quod deus in creaturam sed primum esset simpliciter inpossibile, ergo et secundum.

12

Ex dictis posset inferri primo quod non plus homini est eligibile transubstantiari in angelum bonum quam transubstantiari in asinum vel in aliquod aliud brutum. Patet quia aequaliter utrobique ipse homo desinit esse, et per consequens non maius bonum sequitur ex uno quam ex alio.

13

Secundo, sequitur ex hoc quod si panis esset intellectivus qui convertatur in corpus Christi magis deberet de sua conversione dolere quam gaudere. Patet quia nullum bonum consequitur sibi sed malum quia privatur suo esse.

14

Tertio, sequitur quod eligibilius esset converti in christum mentaliter quam in corpus eius transubstantiari essentialiter si tamen converti in corpus eius sit aliquo modo eligibile patet corollarium quia ex prima conversione magna sequitur utilitas ipsi converso. Sed ex secunda non nec aliquod bonum positive sequitur quia desinit esse, posset tamen sequi aliquod bonum per accidens sicut est evasio poenae sicut dicitur quod minus malum est adnihilari quam perpetuo dampnari, et sic forte dampnati vellent converti in lapidem ne sentirent tormenta.

15

Quarto, sequitur quod stat rem praesentem verti substantialiter in rem praeteritam aut futuram. Patet de uxore Loth quae sunt conversa in rem non existentem ante eius conversionem futuram scilicet in statuam salis. Item, patet de virga Moysi conversa in colubrum qui coluber ante eius conversionem fuit futurus et non fuerat sed quod in praeteritam. Patet de conversione colubri in virgam, tunc non existentem sed praeteritam.

16

Quinto, sequitur sed res quae fuit in instanti a possit fieri res quae nunquam fuit in a instanti, tamen rem quae fuit in a instanti nunquam fuisse in a instanti implicat contradictionem. Prima patet quia si homo lignum existens convertitur in lapidem qui numquam fuit in aliquo instanti praeterito. Secunda patet quia praeteritum nunquam fuisse implicat.

17

Sexto, s sequitur quod, licet res quae non est proprie praeterita possit fieri praeterita, tamen non praeteritum fuisse praeteritum implicat contradictionem. Patet per dicta. Et nota quod aliud est verti substantialiter in aliud et aliud transubstantiari in aliud, nam omnis transubstantio est substantialis versio sed non econtra. Unde rem transubstantiari est essentialiter et intrinsece mutari tali mutatione qua desinit res esse secundum se et quodlibet sui essentiale et intrinsecum cuius terminus ad quem est aliquid quod actualiter praefuit. Sed substantialis versio non semper praesupponit terminum ad quem praefuisse.

Conclusio 2

18

Secunda conclusio, licet consecratione facta accidentia maneant sine subiecto, tamen illa accidentia sunt activa et passiva ac si subiecto inhaereret proprio. Prima patet quia, si sic, vel talem subiectum est substantia panis et vini vel corporis Christi. Sed nullum horum est dicendum, ergo. Non primum nec secundum quia facta consecratione non manet substantia panis nec vini. Nec tertium quia corpus Christi non est in sacramento quantitative nec modo quantitativo, ergo non potest esse subiectum talium accidentium quae in sacramento apparent modo quantitativo et extenso, nec etiam illa accidentia sunt in aere propinquo quia aer propter sui raritatem non posset esse subiectum coloris asperitatis et duritiei et multorum accidentium in bene dicto sacramento existentium. Haec pars et patet per Magistrum, distinctione 12 quarti. Item, per ecclesiam unde cavit accidentia etiam sine subiecto existunt ut fides locum habeat. Secunda pars probatur, nam altitudo ibi existens agit in visum dulcedo in gustum gravitas in tactum, et sic de aliis, sed quod sint passiva quia aequae congelantur vel tale fiunt post consecrationem sicut ante.

19

Primum corollarium, licet deus quodlibet accidens absolutum possit facere existere sine inhaerentia actuali, tamen non stat deum facere accidens sine inhaerentia habituali vel aptitudinali. Prima patet quia sicut facit de accidentibus sacramenti sic posset de aliis absolutis.

20

Secundo, quia omnem entitatem distinctam ab alia deus potest sine tali conservare quae non est pars eius nec dat sibi formale esse sed sic est de ipso accidente absoluto, ergo.

21

Secundum corollarium, quod non quamlibet indigentiam rei indigentis extrinsece potest Deus se ipso supplere perfecte et libere. Patet quia sequitur quod Deus posset supplere inhaerentiam aptitudinalem accidentis, quod est falsum. Et patet consequentia quia talis inhaerentia est quaedam indigentia accidentis existentis.

22

Tertium corollarium, quod non totum accidentis esse est formaliter et actualiter subiecto inesse.

23

Ex dictis, sequitur primo quod accidentia non habent activitatem ex eo praecise quod inhaerenter sunt convincta subiecto vel materiae. Patet quia tunc cum essent a subiecto separata vel a materia non haberent actionem, quod per dicta patet falsum.

24

Secundo, sequitur quod absque requisitione cuiuscumque materiae agens creatum potest formam substantialem corrumpere in passum. Patet quia in hoc sacramento accidentiam sunt sine materia, et tamen agens naturale potest ipsa corrumpere et formam aliam inducere ergo

25

Tertio, sequitur quod sicut accidentia huiusmodi sacramenti vere possunt agere et corrumpi ita ex ipsis potest vere substantia generari. Patet quia possunt corrumpi ergo aliquid ibi potest generari et non solum accidens ergo substantia. Item, nutrire possunt et satiare famelicum.

26

Quarto, videtur sequi quod Deus sua activitate infinita potest facere esse materiam sine forma. Patet quia sicut suplet manu tenentiam accidentium causalem sine subiecto, sic posset conservare materiam sine forma danda sibi perfectius esse quam det forma sibi propria, ergo.

Conclusio 3

27

Tertia conclusio, licet corpus Christi contineatur realiter sub speciebus panis et vini continentia praesentiali, tamen localiter ac commensurative ipsum esse sub illis speciebus non est ponendum nec modo dimensionali. Prima patet quia post consecrationem corpus Christi est realiter praesens infra ambitum quantitatis panis conversi in corpus Christi, igitur. Consequentia tenet et antecedens patet ex fide, tamen manifestatur consequentia quia quidquid infra abitum alicuius est realiter praesens, hoc continetur ab eo continentia praesentiali

28

Item, haec pars patet Extra, de summa trinitate et fide catholica, capitulo "firmiter", ubi dicitur quod corpus Christi verum realiter est in eucharistia praesens. Secunda pars probatur quia, Si christi corpus localiter esset in sacramento, sequeretur quod pars corporis esset in parte hostiae et non totum in tota hostia nec totum in qualibet parte hostiae. Consequens est falsum ex fide, et consequentia patet.

29

Primum corollarium, licet corpus christi extensum sit in sacramento et etiam corpus Christi quod est in sacramento sit extensum, tamen sine corporis Christi partium confusione non extensum vel non extense est in sacramento. Prima pars patet quia corpus Christi quod est in caelo est extensum in sacramento et corpus Christi quod est in sacramento est extensum in caelo, ergo. Secunda pars probatur quia si sic ibi esset dimensionaliter et quantitative, quod falsum patet per dicta. Sed quod ibi non sit partium confusio patet quia adhuc remanet partium ordo in toto et ad totum suum et ad se in motione, licet ibi non sit ordo partium in loco quia in quocumque est pes et manus, etc.

30

Secundum corollarium, sicut in eodem puncto sunt omnes partes corporis sic inter partes corporis Christi in sacramento non est ordo superioris et inferioris. Prima patet quia, si una pars corporis esset ubi non esset alia, sequitur quod corpus Christi esset ibi dimensive, quod est contra dicta. Secunda pars probatur quia, si sic, sequeretur quod esset ibi ordo partium corporis Christi ad locum. Consequens est falsum. Patet consequentia quia isti termini inferior et superior ex suo significato talem ordinem important. Aliter, si esset aliquod corpus cuius partes non concernerent locum, possemus dicere quod una pars esset sursum alia deorsum, quod non videtur imaginabile.

31

Ex quo videtur sequi quod minus proprie loquitur Hugolinus circa istam materiam dicens quod qualitercumque hostia vertatur semper Christi capdem manebit sursum supra colum et pedes deorsum patet quia sic ponere est dicere situm in ordine ad partes.

32

Tertium corollarium, quod ad Deum posse facere infinitum institutio huius sacramenti facta per Christum est sufficiens argumentum. Patet quia non est minoris potentiae infinitas partes alicuius corporis in eodem puncto ponere quam infinitas partes ad in finita puncta movere et facere sed primum facit in sacramento, ergo secundum facere potest.

33

Ex dictis sequitur pars affirmativa quaestionis, scilicet quod sub panis et vini speciebus visibilibus et sensibilibus realiter stat verum corpus Christi cum suis dimensionalibus quia non stat aliquid esse corpus et verum nisi habeat longitudinem latitudinem et profunditatem, etc.

Obiectiones

34

Contra primam partem primae conclusionis, arguitur primo quia, si esset vera, sequeretur quod Deus posset totum mundum convertere in substantiam vinus rosae, immo sequitur quod posset omnem substantiam ponere sub specie alterius, et sic posset ponere asinum sub specie hominis, et sic sequitur ultra quod periret omnis ratio experientiae et genero scientiae per experientias quod est contra Philosophum VII Metaphysicae. Consequentia patet quia ex quo sumus certi quod Deus illud potest non constat nobis quod de facto non fecerit, et sic habemus dubitare an hoc sit lignum vel homo, nec sufficimus dicere inter hominem et non hominem, quae sunt falsa.

35

Secundo, corpus non potest converti in spiritum nec econverso, ergo quaestio falsa. Antecedens patet per Augustinum, VII Super Genesem et per Boetium, libro de duabus naturis et una persona Christi.

36

Tertio, sequeretur quod dampnata natura posset in beatam converti et econtra. Consequens est falsum quia tunc beatus non esset beatus quia de sua beatitudine semper haberet dubitare, quod iterum est falsum.

37

Quarto contra secundam partem eiusdem conclusionis, quia ad hoc quod Deus sit terminus alicuius transubstantionis, non sequitur aliqua mutatio in ipse, ergo. Consequentia patet quia immutabilitas Dei videtur maxima causa quare de ipso hoc negatur. Antecedens probatur quia nulla variatio est in corpore Christi propter hoc quod corpus in ipsum tansubstantiatur.

38

Quinto, non videtur maius inconveniens quod persona divina sit terminus transubstantionis quam incarnationis sed persona divina est terminus incarnationis, ergo.

39

Sexto, si talis transmutatio fieret in sacramento hoc esset mediante intentione sacerdotis cum aliis requisitis, sed hoc est falsum. Probatio quia ponatur quod sacerdos coram se habeat quattuor hostias et non intendat consecrare nisi duas, tunc quaeritur an consecravit vel non. Si non, contra hic est materia debita et forma et intentio faciendi quod ecclesia consuevit, ergo.

40

Item, secundo, si non, hoc esset quia eius intentio videretur nimis generalis et indeterminata, sed hoc non impedit quia dato quod sacerdos determinate intendat consecrare hanc hostiam, oportet concedere quod intendat consecrare infinitas partes ita indistincte quod non potest intendere distincte istam consecrare ista intentione et aliam alia intentione, et sic in infinitum, ergo sufficit generalis intentio et indeterminata.

41

Item, sacerdotes in die pasche communiter multas consecrant hostias centum vel plures et constat quod non possunt de qualibet cogitare distincte, ergo sufficit intentio generalis. Si vero dicatur quod consecravit illas quia duas de illis intendebat consecrare et non est maior ratio de istis quam de illis, ergo omnes vel nullas. Non omnis quia intendebat tantum duas, ergo nullas, quod est propositum.

42

Secundo, si sit hoc esset virtute verborum sacramentalium a quolibet sacerdote prolatorum. Patet per dicta, sed hoc est falsum probatio quia prima quaestione prima opponitur, ubi dicitur quod suspenso vel deposito sacerdote nulla ei relinquitur potestas, ergo nullus talis habet potentiam conficiendi.

43

Septimo, aut virtute verborum esset ibi corpus Christi et anima aut corpus solum. Si secundum, sequitur quod ibi esset corpus Christi mortuum. Patet consequentia quia non aliter dicitur corpus Christi fuisse mortuum in sepulcro nisi quia corpore ibi existente anima fuit ad infernum.

44

Item, eadem ratione qua Christus diceretur unius quia anima Christi coniuncta est eius corpori in caelo eadem ratione diceretur mortuus quia interis anima esset a corpore separata, nec potest dici primum quia verborum virtute non fit conversio panis nisi in corpus praecise, nec vini nisi in sanguinem, ergo cum virtute verborum non sit nisi illud in quo substantia panis et vini convertuntur, sequitur quod virtute illorum verborum non sit ibi coniunctum ex corpore et anima. Antecedens est Magistri, distinctione 5 quarti, capitulo 12.

45

Nono, si virtute verborum esset ibi totus Christus, sequitur quod etiam fuisset in cena quando Christum illum sacramentum instituit, et per consequens, si hostia illa reservata fuisset usque post mortem, adhuc fuisset ibi totum coniunctum, et per consequens non fuisset Christus mortuus. Patet consequentia quia si anima fuisset corpori coniuncta in sacramento per triduum mortis suae si Christus fuisset vere mortuus idem fuisset vere vinum et mortuum, quod est falsum.

46

Decimo, si quis disciplinorum consecrasset in triduo mortis et verba sacramentalia cum intentione vera, protulisset vere confecisset. Patet quia nunc non sunt maioris efficaciae verba illa quam tunc, sed probatur falsitas quia tunc corpus Christi perfectius habuisset esse in sacramento quam in speciei propria quod videtur non videtur. Patet tamen consequentia quia fuisset vinum in hostia et mortuum in sepulcro ubi erat in specie propria.

47

Ad primam, respondent quidem concedo consequens quia Deus potest plus facere quam noster intellectus intelligere. Item, concedunt quod Deus potest ponere hominem in specie asini et econverso, sed tunc non manebit homo. Et cum infertur, ergo periret certitudo scientiae etc., negatur consequentia. Secundo, posset concedi idem consequens quia nulla est notitia creata tam vera vel certa de aliqua re creata signabilis per propositionem de in esse vocalem et de praesenti quin possit esse falsa bene licet haec sit vera notitia qua ergo assentio modo hoc est lignum, haec tamen sic est certitudo quod haec propositio potest esse falsa per mutationem rei in aliud. Et cum infertur, sequitur quod haberem durare etc., hic dicitur secundum eodem consequenter quod durare sumitur dupliciter. Uno modo prout distinguitur contra credere, alio modo ut distinguitur contra scire. Secundo modo ille qui neutrum oppositorum scit diceretur durare de utroque, sic durare compatitur secum credere et sic quilibet posset durare tales hoc est lignum hoc est homo. Alio modo sumitur durare prout distinguitur contra dicere ita quod talis cognoscens est ita simpliciter indifferens ad sensum sicut est ista rex sedet quae est mihi simpliciter neutra et isto modo non oportet nec debeo durare. Alia est responsio quo non habeo durare quod hoc sit lignum quia est mihi sufficienter persuasum quod Deus talia non transubstantiabant in aliud tum quia hoc nulli revelavit cum quia non apparet aliqua utilitas quare facere debuerit tales transubstantiones.

48

Ad secundum, negatur antecedens. Ad probationem dicitur quod Augustinus et Boetius loquuntur de potentia naturali creaturae non de potentia Dei. Sed contra quia nec creatura potest convertere unum corpus in aliud licet agens corporale possit unum corpus generare ex alio tamen non transubstantiare in aliud hic dicitur quod sicut dicimus illud esse possibilius quod pluries causas possibilitatis habet puta gradus vel modos congruentiae ad hoc quod ponatur in esse, et licet impossibile sit quod virtus creata transubstantiat unum corpus in aliud, tamen impossibilius videtur quod convertat corpus in spiritum et econverso quia illa est manifestior repugnantia quia minor est conformitas corporis ad spiritum quam corporis ad corpus et istam impossibilitatem volunt exprimere sancti pluribus modis continentem dicens quod nullo modo potest converti corpus in spiritum ita quod illud signum universale negativum distribuit modos impossibilitatis respectu potentiae creatae non modos potentiae universaliter.

49

Ad tertium, conceditur consequens de potentia Dei absoluta.

50

Secundo, posset dici quod esse dampnatum vel salvatum non sunt proprie entia incomplexa, et conclusio intelligitur de entibus incomplexis, et ideo ratio non concludit quia esse salvatum est quodam esse sic complexe.

51

Ad quarto, dicunt quidem quod talis mutatio non est causa sed disproportio et distantia perfectionalis immensa extremorum, scilicet creatoris et creaturae.

52

Secundo, dicitur quod sic esse terminum transubstantionis repugnat immutabilitati et infiniti quia termini conversionis mutuo sunt convertibiles et ideo qua ratione aliquid converteretur in Deum eadem potentia Deus posset converti in illud et sic de necessitate esset mutabilis quia perderet suum esse et aliud haberet esse.

53

Ad quintum, negatur consequentia quia substentatio naturae humanae fit per modum activi transubstantio, vero per modum passivi.

54

Secundo, non est simile quia natura in supposito non desivit esse, sed sic non est in transubstatione.

55

Tertio, dicit Scotus, distinctione 5, quaestione 2 auarti, quod verbum esse incarnatum non dicit verbum esse terminum alicuius actionis de genere actionis, sicut est de transubstantione.

56

Quarto, dicit Thomas de Argentina quod incarnatio potest accipi tripliciter. Uno modo pro actu totius trinitatis quo corpus Christi fuit formatum in utero virginis et sic verbum non fuit terminus alicuius sed humanitas seu christi corpus. Alio modo capitur pro actu quo verbum fuit formaliter unitum, et sic adhuc dupliciter. Uno modo active et sic verbum non terminat actionem incarnationis sed est ipsamet vino alio formaliter pro ipsa unione terminative et sic verbum terminat incarnationem et sic nulla est similitudo in proposito.

57

Ad sextum, conceditur consequens et ad casum quod ponitur communiter dicitur quod sacerdos non consecrat quia actus consecrandi requirit intentionem determinatam circa materiam istam. Ad probationem dicitur quod non est ibi intentio quae sufficiat. Et cum dicitur, quia tunc oporteret quod sacerdos etc., dicitur quod verbum est quia ista hostia est infinitae partes et hanc hostiam intendit determinate consecrare.

58

Secundo, dicitur quod cum sacerdos in die paschae consecrat multas hostias simul non est necesse quod sciat numerum hostiarum, et tamen consecrat quia sufficit quod intendat consecrare hanc multitudinem quam habet ante se.

59

Ad septimam, conceditur consequens. Et ad probationem, conceditur consequentia. Et probatur de suspensio etc., dicitur quod illa auctoritas canonis est intelligenda sic nulla tali relinquitur potestas, id est nulla ei dimittitur potestas ordinata quia et si habeat potentiam conficiendi, tamen excecutio sibi est interdicta, et ita de iure sibi non relinquitur nec Magister tenetur communiter dicens oppositum, scilicet quod talis non conficit.

60

Ad octavam, dicitur quod virtute verborum est ibi corpus et anima quia virtus verborum est virtus divina quae operatur in verbis et per verba. Et ad probationem, concesso antecedente naturae consequentia quia virtute divina totum coniunctum ex corpore et anima fit ibi praesens.

61

Ad nonam, conceditur consequens. Et cum infertur quod Christus tunc non fuisset mortuus in cruce quia, licet anima fuisset coniuncta corpori in sacramento, tamen talis coniunctio non fuisset sufficiens ad vivificandum corpus nec unio illa fuisset corporis vivificativa, sicut etiam cum angelis assumit aliquod corpus ad explendum misterium aliquod unitur aliquo modo corpori, et tamen ex corpore et angelo non fit aliquod unum suppositum vere similiter nauta unitur navi et ex ipso et nauta non resultat aliquod suppositum ita esse potuit quod anima Christi in illo triduo fuisset unita corpori mortuo tam in sacramento quam in sepulcro et tamen corpus non vivificasset.

62

Ad decimam, conceditur consequens, et cum infertur quod Christus perfectius habuisset esse in sacramento quam etc., negatur consequentia dato enim quod anima ibi fuisset cum corpore non sequitur quod corpus fuisset vivum nec Christus unius. Sed communiter solet quaeri quid demonstraretur per li hoc non corpus Christi quia tunc ex vi verborum non fieret consecratio quia iam esset ibi corpus nec aliud a corpore Christi quia aliud a corpore Christi esset corpus Christi, quod est falsum.

63

Ad hoc, dicunt quidem quod quando sacerdos illa verba dicit illud pro nomine hoc non facit aliquam demonstrationem quia sacerdos illa non profert significative sed multipliciter et recitative.

64

Sed contra hoc arguit Thomas de Argentina quia tunc illa verba non plus aspicerent materiam praesentem quam absentem et sic non conficeretur quia secundum Augustinum eo quod verbum accedit ad elementum fit sacramentum.

65

Secundo, Christus saltim illa verba dicit significativa, ergo per illa aliquid demonstrabat et redit argumentum.

66

Et qui vellet tenere primam responsionem posset dicere ad primum dictum Thomae quod consequentia non valet quia placet Deo quod ad solam recitationem verborum cum intentione sacerdotis recitantis fiat transubstantio.

67

Ad secunda, dicitur quod Christus demonstravit ad sensum et ad intellectum in uno instanti pro alio, et sic vere demonstravit corpus suum in instanti prolationis dicens, "hoc est corpus meum".

68

Alii dicunt quod solum sit ibi demonstratio ad sensum, et demonstratur non simpliciter sed secundum quod est transubstantiatus in corpus Christi

69

Alii dicunt quod est demonstratio partim ad sensum, partim ad intellectum, et est sensus hoc est corpus id est illud in quod transubstantiatum est hoc vel transmutatum est corpus meum. Hanc tenet Thomas de Argentina.

70

Ad formam, ergo rationis dicitur quod li hoc significat corpus Christi, et negatur consequentia quia li hoc non demonstrat corpus Christi sic quod quando profertur demonstrative ibi sit praesentialiter corpus Christi sed quia ibi erit cum substantia panis fuerit transubstantiata in corpus Christi.

PrevBack to TopNext