Quaestio 30

Quod sic quia respectu alicuius futuri scientia dei non potest non esse respectu eiusdem scientia ergo nullum futurum potest non evenire. Et per consequens conclusio falsa consequentiae bonae. Et antecedens probatur quia praescientia Dei respectu antichristi aut a se est praescientia futuri aut ab alio aliquo. Si ex se, ergo non potest non esse praescientia sicut illud quod ex se habet tres angulos aequales duobus rectis non potest esse et non habere huius tres etc. Si ab alio, sequitur quod res futurae sunt causae praescientiae Dei, contra Magistrum et Augustinum, XV De Trinitate, capitulo 14, dicentem, "non ideo Deus scivit quia creavit sed quia scivit creavit".

Secundo, nihil est futurum, ergo. Antecedens probatur per conversionem quia nihil futurum est ergo nihil est futurum.

Tertio, Deus praescit a, ergo a erit. Consequentia est necessaria, et antecedens similiter, ergo consequens, ergo a necessario erit. Probatio autem necessitatis antecedentis quia est verum aeternum

In oppositum est Augustinus IX De civitate, capitulo 9, dicentem conclusive ex multis praemissis ibidem, qui negat Deum esse praescitum futurorum negat eum esse Deum sed talis praescientia numquam necessitatem imponit praescito eventui aliter nullus esset laudandus vel vituperandus propter meritum vel demeritum suum, quod est falsum, ergo.

Prima conclusio: licet repugnet divinam essentiam non esse cuiuslibet rei cognoscibilis certam scientiam, tamen non repugnat divinam essentiam nullius rei cognoscibilis esse praescientiam. Prima pars patet per dicta quia secundum Apostolum, "nulla est creatura invisibilis in conspectu eius, sed omnia nuda et aperta sunt oculis eius" Secunda pars probatur quoniam possibile est nihil esse futurum, ergo. Patet consequentia quia divina praescientia nihil est aliud quam divina essentia, ut est evidens et infallibilis notitia seu certum iudicium respectu futuri comprehendens ipsum fore in se ipso et in re extra qualitercumque erit, ut potest trahi ex dictis Magistri, distinctionibus 38 et 39 primi. Patet ergo quod, si nulla essent futura, nulla esset praescientia, vel saltim divina essentia nullius esset praescientia, cum praescientia sit solum respectu futuri. Sed antecedens patet quia quodlibet futurum contingenter et non necessario erit, ut patebit infra et per consequens quodlibet poterit non fore. Notandum quod cum dicitur praescientia, li prae denotat infinitam moram durationis imaginariae praecedentem realem existentiam rei futurae quia Deus omnia intuetur tamquam praesentia in praesenti aeternitatis, et ideo apud Deum nihil est futurum vel futuritio.

Primum corollarium: licet Deus non possit non esse futurorum scientia, tamen Deus praeteritorum potest non esse praescientia. Patet per conclusionem. Confirmatur quia aliquando erit praesens et post praeteritum, et tunc non praescietur, sed scietur.

Secundum corollarium: licet divina praescientia sit divina essentia formaliter, tamen divinam essentiam esse praescientiam non est perfectionis simpliciter. Patet quia potest non esse praescientia respectu cuiuscumque futuri, sed non potest non esse perfectio simpliciter.

Tertium corollarium: licet Deum esse praescium inferat aliquid esse futurum, tamen Deum esse praescium non infert Deum illud futurum. Patet quia non est effectivus culpae futurae et futuritionis eiusdem cum nihil sit.

Corollarium stat aliquam rem esse, et simul dum est non, esse posse, vel sic conclusio, cum quolibet contingenti rei esse, stat eandem non esse posse. Probatur quia quodlibet creatum contingenter est et numquam contingenter est nisi dum est quia dum non est, contingenter non est nec necessario est, ergo contingenter est, ergo dum est potest non esse. Secundo probatur corollarium quia esse creaturae et posse non esse eiusdem non se habent contradictoriae, ergo stat eandem rem simul esse et posse non esse, ergo.

Secunda conclusio: licet nihil futurum possit incipere esse futurum, tamen quodlibet futurum potest non esse futurum. Prima pars probatur quia quidquid est vel unquam erit futurum ab aeterno fuit futurum, ergo nihil futurum potest incipere esse futurum. Patet consequentia quia, si detur quod a futurum incipiat esse futurum, sequitur quod ab aeterno a non erat futurum, quod est oppositum antecedentis. Antecedens probatur quia ab aeterno fuit verum, saltim veritate increata, quod antichristus erit et de quolibet alio quod erit.

Primum corollarium: sicut quodlibet futurum contingenter est futurum, sic quodlibet futurum contingenter scitur a Deo esse futurum. Prima pars patet quia quodlibet futurum contingenter erit, ergo etc. Probatur antecedens quia quodlibet tale dependet vel dependebit a libertate voluntatis. Secunda pars probatur quia sequitur, a futurum non contingenter a Deo scitur esse futurum, ergo a necessario erit vel est futurum, quod repugnat dictis. Confirmatur quia sequitur a futurum potest non fore, non obstante quod a erit, ergo Deus potest scire quod a non erit, non obstante quod sciat a fore.

Secundum corollarium: licet haec sit vera, antichristus erit, tamen nullum creatum vel creabile antichristus erit. Patet quia aeternaliter fuit verum dicere antichristus erit, sed nihil creatum fuit aeternaliter, ergo. Ex quo patet quod nulla futuritio vel praeteritio est causabilis a Deo. Probatur quia praeteritio vel futuritio nihil est, ergo nullum tale est creabile vel producibile.

Tertium corollarium: quodlibet scitum a Deo esse futurum potest Deus numquam scivisse esse futurum. Patet corollarium dividendo futurum contra praesens et sumendo in sensu diviso quia omne quod erit et non est nec fuit semper contingenter fuit praescitum fore, ergo omne futurum contingenter praescitur a Deo, ergo potest numquam fuisse praescitum. Istud corollarium videtur de mente Magistri, distinctione 39, capitulo secundo.

Ex dictis sequitur per modum sub-corollarii quod quodlibet futurum, dum est futurum, contingenter est futurum. Patet quia quodlibet futurum est futurum contingenter, et non nisi pro mensura pro qua est futurum, aliter esset aliquid futurum quod non esset futurum, quod implicat. Secundo, sequitur quo nihil necessario potest esse futurum. Patet quia omne futurum est contingens potens non fore. Tertio, sequitur quod haec consequentia non valet, a futurum erit necessariam, ergo a necessario erit. Patet quia antichristum voluisse in b erit necessariam quando praeterierit, et tamen antichristum voluisse in b non est necessariam futurum, sed contingenter est futurum.

Tertia conclusio: cum divina praescientia certa et infallibili stat de facto contingentia in re producibili. Probatur quia, sicut ille non repugnant, Sortes peccabit in a et Sortes potest non peccare in a, sic etiam ille simul stant sine repugnantia, Sortem Deus praescit peccaturum in a et Sortes potest non peccare in a. Patet quia praescientia nullam necessitatem imponit vel addit praescito. Confirmatur quia omne futurum dependet vel dependebit a libertate voluntatis contradictionis, et Deus praesciit qualitercumque illud futurum erit, ergo simul stat Deum praescire infallibiliter et futura fore contingenter.

Primum corollarium: quod non sequitur, Deus immutabiliter praescit a, ergo Deus necessario praescit a.

Secundum corollarium: taliter Deus praescit contingenter futurum esse futurum, et non contingenter sed necessario potest futurum esse futurum, immo quanta necessitate Deus potest aliquid producere, adextra causata necessitate potest esse futurum.

Tertium corollarium: licet a fore fuerit aeternaliter verum tamen a non fore non fuit aeternaliter falsum. Prima patet quia omne verum ab aeterno fuit verum veritate increata, licet non veritate signi vel rei, ergo. Prima pars antecedentis patet per Augustinum, libro Soliloquiorum. Secunda pars probatur quia nulla falsitas fuit ab aeterno, ergo etc. Antecedens probatur quia falsitas non est nisi in signis subordinatis vel in aestimatione intellectus creati. Ex hoc potest inferri quod haec consequentia nulla est, unum contradictoriorum complexe significabilium est verum, igitur reliquum est falsum. Patet quia ante mundi creationem verum fuit quod mundus creabitur, et tamen eius oppositum non erat falsum. Ex dictis sequitur pars affirmativa quaestionis.

Notandum quod per velle divinum vel non-velle consurgit libertas et contingentia et ex immensitate divini intellectus praescientia. Nam respectu futurorum bonorum est velle cum determinare, respectu vero futurorum malorum est non-velle cum determinare, respectu suorum oppositorum, respectu autem signorum negativorum est vel divinum velle vel divinum nolle. Non dico praedeterminans sicut Scotus et sui sequaces sed determinans. Hic nota Fastinum circa principium 2i

Contra primam conclusionem: quodlibet futurum necessario est futurum, ergo divina essentia est praescientia etc. Consequentia bona, et antecedens probatur capiendo a futurum et arguendo sic, haec est necessaria, a est futurum, ergo impossibile est a non fore. Consequentia patet, et antecedens probatur quia, si non est necessaria sed contingens, sequitur quod eius opposita potest esse vera, scilicet ista a non est futurum. Tunc sic, haec non est vera et potest esse vera potest, ergo incipere esse vera. Consequens est falsum quia, sicut illud quod est futurum non potest incipere esse futurum, ita illud quod fuit semper non-futurum non potest incipere esse non-futurum. Consequentia probatur quia, si habet potentiam, ut sit vera et nunc non est vera, sequitur quod possit incipere esse vera quia omne quod potest esse post non-esse vel post aliud esse potest incipere esse post aliud.

Secundo, arguitur et ponatur quod Deus vellit a futurum fore in d instanti et b futurum post instans d vellit aequaliter. Tunc sic, adveniente d instanti Deus aequaliter vult a in d et b post d. Sed non potest non velle vel voluisse a in d, ergo non potest non velle b post d. Patet quia ante d aequaliter vult a et b, ut ponit casus, et per positionem a inesse in d instanti non variatur volitio divina.

Tertio, ponatur quod Deus velit a esse in b instanti futuro, tunc veniente b, sicut necessariam est in b et post b a esse, ita impossibile est Deum non esse causam eius quod est b fore. Sicut ergo divina voluntas est necessarias respectu a esse, sic est necessarias respectu b fore.

Quarto, ponatur quod nihil sit nisi Deus velit, et velit a fore in b instanti per creationem, tunc sic a non esse futurum in b non est com possibile cum omnibus hiis quae ponuntur nunc esse, ergo ad hoc quod a non sit futurum oportet aliquam mutationem fieri in hiis quae ponuntur inesse. Sed nihil est nisi divina voluntas vel praescientia per casum. Sed mutationem fieri in divina praescientia vel voluntate est impossibile, ergo quod a non sit nec aliquando fuerit futurum implicat contradictionem, ergo quodlibet futurum praescitum necessario erit.

Contra secundam conclusionem, a futurum non fore necessario est futurum, igitur aliquod necessario est futurum. Consequentia bona, et antecedens probatur quia antichristum non fore cras neccessario est futurum.

Secundo, antichristum fore repraesentatum est in divina essentia, ergo antichristus necessario erit. Patet antecedens quia antichristum fore est a Deo praevolitum et praescitum. Et consequentia probatur quia quidquid in divina praesentatur essentia, ibi naturaliter praesentatur, et per consequens necessario.

Tertio, arguitur per Augustinum, Super Genesim VI libro, capitulo 22 et 23, ubi ostendens quomodo homo factus sit limo, dicens quod in illa materia erat hominem sic posse fieri, sed in illa non erat hominem necesse sic fieri hoc enim non erat in contradictione creaturae, sed in beneplacito creatoris cuius voluntas est necessarias. Ex quibus sequi videtur quod divina voluntas respectu futurorum est necessarias antecedentis. In eodem capitulo dicit, hoc autem necessario futurum est quod vult et ea futura sunt quae praescit.

Contra tertiam conclusionem, arguitur, sequeretur quod staret simul Deum praescire a fore et a posse non fore. Consequens est falsum quia sequitur a non erit, ergo Deus non praescit a fore. Et ponatur quod sit a principio argumenti et sequitur quod Deus praesciens a fore praescit a non fore quod implicit. Similiter, posset argui de voluntate, Deus sicut vult a fore, potest non velle a fore. Et ponatur inesse, ergo Deus vult a fore et non fore.

Secundo, de facto Deus vult antichristum futurum. Ponatur ergo quod a significet voluntatem Dei cum habitudine quam habet ad antichristum futurum, tunc quaeritur aut a esse est mere dependens ab hiis quae nunc sunt aut aliquo modo dependent a futuro. Si primum, a est nunc de praesenti, et per consequens non potest esse quin a sit vel fuerit, sicut non potest facere praeteritum non esse praeteritum secundum Anselmum, De concordia, capitulo 4. Si secundum, sequitur quod aliquod ens actu dependet a non-ente, quod non videtur verum.

Tertio, si futura eveniret contingenter stante divina volitione, sequitur quod esset in potestate creaturae facere Deum velle. Consequens est falsum tum quia non est in potestate hominis facere alium hominem velle, ergo nec Deum. Tum secundo quia temporale esset causa aeterni. Consequens est contra Magistrum, distinctione 25 primi, capitulo 4. Et patet consequentia quia quidquid Deus, vult aeternaliter voluit.

Ad primam, negatur antecedens, et ad probationem negatur antecedens similiter, et dicitur quod eius opposita est contingens et potest incipere esse vera. Et cum arguitur ultra, haec incepit esse vera a est futurum, ergo a recipit esse futurum, negatur consequentia haec. Et si arguatur a non est futurum et potest esse futurum, ergo potest incipere esse futurum, haec negatur consequentia, et ultra dicitur quod illa stant simul a potest esse futurum et a nullam habet potentiam, ut sit futurum li a non supponit pro illo quod est, sed quod potest esse et non est.

Ad secundam, admisso casu dicitur quod instanti d adhuc erit contingentur vera b, erit post d. Et cum dicitur, aequaliter etc., dicitur quod, si intelligitur aequaliter, id est aequali volitione vel eadem intrinsece, conceditur quia eadem volitione vult a fuisse et b fore, et contingentur vult a esse in d, sicut b post d. Secundo, dicitur quod b fore vult contingenter, sed a fuisse vult necessario, et vult esse necessariam a fuisse, et vult esse contingens b fore. Tertio, dicitur quod ante d aequaliter vult a et b quia utrumque vult contingenter fore, sed altero eorum praeterito et altero futuro scit esse, sicut significat ista, a fuit contingenter et incepit esse necessariam, sicut contingenter praeteriit, sed non est sic de illa b erit.

Ad tertiam, primo dicitur quod sicut a contingenter ante b erat futurum, ita contingenter in b est praesens et contingenter praeteriit, sed postquam praeteriit non potest non praeterisse. Secundo, dicitur quod non sequitur post b necesse est a fuisse, ergo ante b necesse est a fore. Patet consequentiam non valere.

Ad quartam, admisso casu dicitur ad rationem quod a potest non esse futurum sine omni mutatione quia ista infert, aliquam mutationem esse futuram, a est, et ideo, si nulla sit futura, sequitur a non esse futurum. Per hoc ad formam negatur antecedens, illud a non esse futurum in b non est compossibile, etc.

Ad primam contra secundam conclusionem, posset primo negari antecedens, nec sequitur, a non fore cras necessario nihil est futurum, ergo a etc. Secundo, dicitur negando consequentiam quia a non fore cras necessario nihil est proprie loquendo.

Ad secundam, negatur consequentia, et ad probationem similiter negatur consequentia, sicut non sequitur hoc complexum, summus pontifex naturaliter significat illum qui est papa, ergo naturaliter significat illum necessario, quia antequam ille esset papa non significabat eum, similiter dicitur quod, licet Deus naturaliter repraesentet antichristum fore dum est futuris, non tamen necessario. Unde sicut idem signum creatum significat distincte plura successive, sic eodem actu simplici cognoscit Deus res futuras quando sunt futurae et easdem praesentes quando sunt praesentes sine mutatione suae scientiae, sed solum secundum mutationem scitorum vel scibilium.

Ad Augustinum, dicitur quod solum loquitur de necessitate consequentiae non consequentis. Intendit enim quod non stat simul Deum velle executione vel efficaciter aliquid fore vel esse et illud pro mensura pro qua est volitum non esse. Secundo, dicitur quod in talibus contingentiis consequens est contingens sicut antecedens quia Deus potest facere et velle quae non vult nec facit et non velle quae vult, ut ostendit Augustinus et Magister, distinctione 43 primi. Nec etiam sequitur, Deum voluisse me legere est aeternum, ergo necessariam, quia a futuro dependet.

Ad primam contra tertiam conclusionem, conceditur consequens et consequentia. Secundo, dicitur quod ista, Deus, praesciens a fore, potest non praescire a fore, non debet sic poni in esse, Deus, praesciens a fore, non praescit a fore, quia implicat, sed sic, Deus non praescit a fore et potest scire a fore, et ita potest dici de velle. Et ad illam non sequitur aliquod falsum vel impossibile, sed solum sequitur quod Deus numquam praescivit a fore vel voluit quod est possibile.

Ad quartam, dicitur quod aliquo modo dependet a futuro, non inquantum voluntas sed inquantum sic se habens ad antichristum fore. Nec sequitur quod aliquod ens actu dependeat a non-ente quia voluntatem Dei esse aliquid, sed ad aliquid relative. Secundo, dicitur quod voluntatem Dei sic se habere ad tale futurum, licet sit voluntas ipsa Dei voluntas, non tamen sequitur quod aliquod ens dependeat actu in esse ab eo quod non est. Sed bene sequitur quod voluntatem Dei se habere respectu illius futuri relative dependet ab eo quod non est, sed non est inconveniens.

Ad ultimam, negatur consequentia, licet illative et consequentialiter ad hominem velle, sequitur Deum velle, non tamen potestative et causaliter. Me velle est causa quare Deus vult vel agit adextra.

Ad primam in oppositum, negatur antecedens. Et ad probationem, dicitur quod ex se habet quod sit praescientia. Et cum infertur, ergo non potest non esse praescientia, negatur ista consequentia, sicut non sequitur, voluntas ex se habet quod vult illud obiectum, ergo non potest non velle illud.

Secundo, dicitur quod praescientia Dei non taliter habet ex se quod sit praescientia, sic quod essentialiter ipsa sit praescientia talis futuri, sicut triangulus ex se habet tres.

Ad secundam, negatur antecedens. Et ad probationem, negatur consequentia.

Ad tertiam, dico quod consequentia est necessaria, sed dico quod consequens sicut est contingens, sic antecedens, etiam nec sequitur, est aeternum ergo necessariam quia ipsum fuisse ab aeterno quodammodo dependet a futuro. Ideo possibile est ipsum numquam fuisse quia, sicut potest non fore, similiter potest numquam fuisse praescitum vel etiam praevolitum.