Lectio 115, de Libertate

In alia lectione Quae sunt rationes solvendae quarum solutio patet ex radicibus tactis quia nulla earum probatur voluntatem divinam esse necessitatem antecedentem patet nam dato quod deus necessitaret voluntatem adhuc contingenter necessitaret ita quod posset libere non necessitare

2o omnes rationes per eum factae solum probant de possibili scilicet quod voluntas creata potest per divinam voluntatem necessitari et sua conclusio est de ratione in esse modo ex hoc quod deus potest sic agere non sequitur quod sic agat et sic non probat intentum

3o dicitur quod omnes per eum factae rationes pro credunt rationes de causalitate naturali voluntatis et non de causalitate libera igitur non sunt ad propositum quia non revocatur in dubium quoniam voluntas necessitetur quantum ad primos motus et eius multos actus ad quos habet causalitatem naturalem et modo naturali et sic fertur obiecto sibi praesentato Et sic dicit augustinus quod primi motus non sunt in nostra potestate et sic quamvis concederetur quod voluntas potest concurrere cum deo ad multarum actuum productionem non sequitur quod liberum arbitrium secundum causalitatem sed bene secundum causalitatem naturalem

4o diceretur pro solutione omnium rationum simul quod procedunt non de causalitate activa voluntatis sed de vitali eius operatione Advertendum quod voluntas respectu suorum actuum liberorum multipliciter concurrit

primo concco producendo actum quantum ad hoc habet rationem cauae libere agentis et de hoc habitudine consideratur libertas voluntatis Aliam habitudinem ad suum actum quia actu producto per eam afficitur scilicet volendo si sic volitio vel volendo si sit naturale et iste sunt habitudines distincte quia quo non est productio aliqua nec actio proprie loquendo scilicet vitalis immutatio etc quia voluntas informata actu suo nihil producit ad hoc quod per eam velit vel velit sed utitur eo et forte magis se habet passive quantum ad hoc quod active et sic neganda est ista consequentia voluntas potest necessitari ad velle per suum actum igitur potest necessitari ad producere suum actum liberum forte

2us modus potest dici quod naturalis cuius ratio est quia producto actu a voluntate non in potestate sua quin per istum velit per aliquot tempus ergo habitudo voluntatis ad suum actum videtur quod esse naturalis producit non actus est simpliciter libera nam positis omnibus causis requisitis ad actus productionem voluntas habet in sua potestate ad exeundum vel non exeundum non aut sit actu producto nam illo producto non est in potestate voluntatis quin per illum pro tempus afficiatur et sic neganda est consequentia deus potest necessitare voluntatem ad volendum igitur potest necessitari causalitatem eius libera ad eundum in actum quia habitudines sunt divinae

Inferri potest quod stat voluntatem commissive peccare tamen nec ad velle nec aliquid nolle patet quin habitudo voluntatis ad suum actum ut bonitas est ipsius effectiva Est alia habitudo quam ut per actum suum est afficibilis quia stat quod deus velit concurrere cum primo et non cuius 2o scilicet ad hoc quod voluntas producat actum suum et non ad hoc quod voluntas efficiatur per eundem Sed difficultas est quod magis cadat sub prohibitione vel producto actus vel per eum vitaliter inmitari Teneo pro praesenti quod utramque

2o dico quod magis libere subiacet voluntati productio actus quam affectio per eum patet ex dictis quia pure liberum et voluntati producere actum ipso tamen productio est partim naturale per eum affici

dico 3o quod illo non obstante voluntas magis deordinatur positive per immutationem actus mali producti quam per eius productionem primo quodlibet istorum cadit sub prohibitione de actu illicito quia negandum prohibitum est voluntati ne producat odium dei sed etiam non odiat et sic videtur utramque contra legem Et ultra immutatio vitalis actus prohibiti est positive de ordinatam voluntatis quia odium dei movet voluntatem in contrarium suis finis igitur est formaliter et positive ipsius voluntatis deordinativa igitur praeter prohibitionem habet annexam deordinationem ideo idem quod immutatio esset deterior

Quinto dico quantum ad rationes habentes difficultatem de confirmantis in via vel prima quod rationes illae possunt resolvi ad alias causas quam divinam praeventionem In beatis potest resurgere potest consurgere confirmatio ex multis inter alia potest consurgere ymaginando tres gradus causalitatis voluntatis duas extremos naturales complacenter tamen et 3m medium et 2m primum voluntas agit circa primos motus secundum exemplum superius voluntas agit circa summum bonum sibi praesentatum et est supremum genus media portio poneretur electiva libere et esset respectu minorum ad finem Suprema esset respectu finis inmediate nec est inconveniens in eadem potentia acti?ta tunc naturalem ponet supra naturalem quia causalitas p?ris in divinis ad inter est naturalis et causalitas eius adextra est libera libertate contradictionis

Aliis modis posset salvari scilicet si obiectum possit cum vehementer movere quod necessitaret etc esset aliud et non ad propositum

ultimo sciendum est circa materiam tactam propter modum loquendi venerabilis anselmi de necessitate antecedente quod ipsa potest capi multipliciter

primo pro causa activa qua posita respectu effectus non est in potestate alicuius causae quoniam effectus sequatur isto modo cepit braguardin negandum est quod possit esse necessitas consequens respectu effectus quia quacumque causa posita sive prima sive 2a prima causa habet in potestate sua libera quod non sequitur effectus

2o capitur magis ad mentem doctorum pro causa activa qua posita respectu actus effectus et sic prima causa respectu cuiuscumque operationis extra liberum arbitrium creatum est necessitas antecedens

3o modo capitur pro causa activa qua posita non est in potestate libri arbitrii quin effectus ponatur esse et tunc circa hoc tenendum est contra braguardin quod etiam deus non est necessitas antecedens respectu actum liberi arbitrii et voluntas habet in sua potestate quod non ponatur actus Addo quod in instanti in quo producitur effectus positis omnibus et in potestate liberi arbitrii est quod huiusmodi actus non producitur Gregorius decrmino dicit quod illa consequentia non est necessaria a est igitur necesse est a esse vel fuisse ut valet res pro eodem instanti pro quo est sed solum contrahit necessitatem extra praeterito quo producitur nullo necessitatem essendi ymmo possibile est eam nec esse nec fuisse pro instanti pro quo est sed solum contrahit necessitatem ex praeterito scilicet vel leulus dicere quod illa consequentia esset bona diceremus quod actus qui nunc est productus sic dicitur in libertate voluntatis quia inmediate ante voluntas habuit in sua facultate quod effectus poneretur in hoc instanti vel non poneretur sto tamen in prma via apparet satis concordia liberi arbitrii et praeventionis divinae voluntatis respectu voluntatis creatae et sic quod error braguuardini tollens executionem voluntatis creatae nam praeventio divina suae gratuita sine naturalis magis auget executionem voluntatis creatae quam impediat ideo praeventio illa non debet turbare fideles quod inducat necessitatem liberi arbitrii etc