Lectio 41, De fruitione [Erlangen Transcription]

In alia lectione Advertendum circa materiam motam quae realiter est materia de dilectione dei et proximi quantum ad sui principalitatem

et quantum est ad punctum mere essent doctores satis concordes scilicet quod secundum ordinem rerum esset ordo dilectionum proportionalis

Sed discordia est inter doctores propter aequivocationes vocabulorum istorum scilicet uti et frui Ex una parte et ex alia parte propter ignorantiam actuum animae et proprietatem eorum etiam quia ignoramus naturam potentiae volitivae et motum ipsius in eius obiectum

Pro declaratione materiae ut solvantur argumenta alias adducta fuit dictum quod solus deus est licite et ordinate fruitionis obiectum

Argumentum fuit rationibus aliquibus una ratio fuit quia voluntas potest fieri ad aliquid propter se etiam licite quod non est deus nam bonum sub ratione boni ostensum potest diligi propter se et illa ratio non est dei specialiter

Exequendo viam eliphat in illa materia sit haec prima propositio

Sed contra hoc est argumentum factum nam bonum sub ratione boni in communi est obiectum etc Item idem actus est usus et fruitio igitur fruitio habet pro obiecto quoddam creatum probaretur consequentia faciliter per sylogismum expositorium Respondet Eliphat quod nullo modo voluntas potest habere actum deliberatum quin realiter sit usus vel fruitio

Ad rationem quando dicitur possibile est quod intellectus praesentet voluntati bonum sub ratione generali bonitatis

Respondet in sententia quod illo casu stante vel voluntas referret in ultimum finem et sic propter illum diligit huiusmodi bonum sub ratione boni scilicet in communi referre in aliud vel potest huiusmodi bonum diligere propter se scilicet non referendo in aliud et ideo secundum suam libertatem ipsa voluntas se limitabit Contra hoc replicatur nam ponamus quod intellectus sicud praesentat voluntati ita etc dictet voluntati illud non esse referendum ad aliud nec propter se diligendum licet erroneae Tunc videtur quod voluntas potest se illi dictamini conformare

Respondetur quod nullo modo potest voluntas exire in actum scilicet producendo volitionem nisi ordinando illam in aliquem finem scilicet sic quod exeat in actum absque hoc quod per causam finalem dirigatur in agendo quia est ordo essentialis in agendo sic quod causa effectiva realiter dependet a causa finali sic quod non potest exire in actum nisi sine concurrente in suo modo causandi Contra replicatur nam possibile est quod aliquis ex pietate naturali dat pauperi elemosivam absque hoc quod referat in aliud vel quod faciat propter se absolute igitur stat voluntatem volle exequi absque relatione in finem aliquem

Advertendum quod multi sunt actus voluntatis super quos non habetur reflectio sicut in intellectu saepe contigit Ideo bene stat quod in voluntate sit aliqua intentio quae non perticipatur percipiatur a nobis unde valde possibile est quod plures sint motus in voluntate nostra quos non experimur

et sic licet non evidenter experiamur velle a quia volumus b non propter hoc negandum quin voluntas referat semper in aliquem finem Et intelligitur semper de actibus voluntatis deliberatis Et sic non est possibile velle dare elemosivam nisi altero modorum scilicet vel propter deum vel ex affectione comodi scilicet ex timore vel aliunde licet non semper experiamur propter defectum alicuius reflexi Et sic dans elemosivam vel dat ex timore pene vel propter vanam gloriam vel alium finem illicitum vel propter deum et sic licite verum est quod voluntas ratione libertatis suae potest sibi constituere finem Consequenter iuxta istam ymaginationem diceretur quod nullus esset actus deliberatus voluntatis quando vel esset ad bonum sive ad malum finem Consequenter iuxta istam ymaginationem Et concedat iste doctor quod nullus talis quin vel sit ex caritate vel ex cupiditate et sic consequenter quod omnis talis vel est meritum vel culpa Et allegat Augustinus contra Iulianum dicens omnis actus in quam deliberatus infidelis est realiter peccatum potest exemplum si aliquis restat nudum vel nutriat famelicum quia nullus talis feratur indebitum finem Istud est probabile licet consequenter non teneatur

Arguitur contra praedictum ponamus quod deus in patria appareat alicui ita quod ille nesciat utrum sit deus vel creatura appareat tamen huiusmodi res bona Ponatur ulterius quod voluntas eliciat recte aliquem actum amoris tunc videtur quod huiusmodi actus nec sit usus nec fruitio Quia quemcumque actum eliceret scilicet vel usum vel fruitionem exponeret se discernum et sic peccaret mortaliter ergo potest habere actum bonum qui nec sit usus nec fruitio

Respondetur quod stante casu isto voluntas non potest exire vo in actum quin peccet nam sicut ratio probat exponeret se periculo Sed fortificetur casus et ponatur quod appareat beato dicitur quod non exiret in actum Cum fobeatitudine Contra praecipiat deus quod exeat in actum dicitur quod non est possibile nisi revelet sibi utrum sit deus vel creatura breviter in isto casu non potest exire in actum

Contra nam voluntas realiter est libera sic quod posset producere actum et non potest non producere omnibus aliis stantibus requisitis igitur potest non referre ita quod sicut mere libere potest producere ita in sua libertate habet quod referat vel non referat habeat ergo se sic respectu sui modi quod non referat

Breviter respondet licet voluntas habeat actum in sua libertate modum tamen non habet in sua libertate non habet posito actu ymmo ad actum neccessario sequitur modus hoc est ex habitudine causae finalis ad efficientem Causa efficiens maxime electiva non potest sine fine exire in actum

Consequenter ad aliam rationem quando dicitur quod idem actus est usus et fruitio igitur fruitio habet aliquod obiectum creatum plures tenent quod fruitio et usus realiter distinguuntur ita quod non stat aliquem eundem actum esse voluntatis esse usum et fruitionem unde diceretur quod dilectio dei est causa dilectionis creaturae et sic faciliter esset solutum Tenendo tamen positionem adae scilicet quod est idem actus

Respondetur ad et dicitur quod ratio est pure sophistica quia licet ille actus habet pro obiecto aliquam creaturam non tamen est illius fruitio ideo non arguit contra intentionem conclusionis quia stat quod fruitio respectu dei sit usus respectu creaturae

Sed contra obicitur sequeretur quod deus et creatura aeque perfecte et aequaliter diligerentur quia est idem actus adequate dilectio dei et dilectio creaturae Et per consequens non est ordo actum sicut est ordo rerum

Notandum quod deus multipliciter diligitur vel quo modo dilectio dei se habeat ad dilectionem creaturae solum distinguuntur uno modo quod deus diligitur appreciative Alio modo effective

dilectio appreciativa dupliciter capitur apud doctores uno modo est dilectio sequens iudicium de divina perfectione et quantificari solet secundum iudicium in intellectu de deo quod est summum bonum et quod est summe perfectus secundum tale iudicium formatur et quantificatur dilectio et sic deus diligitur in infinitum appreciative

Consequenter diceretur de dilectio affectiva quod staret quod aliqua creatura diligeretur intensius quam deus et hoc ordinate et licite sed non appreciative potest ordinare et hoc saltem in diversis suppositis Est tamen semper dilectio dei nobilior quia est appreciative infinita 2a ipsa dilectio dei est alterius modi in esse affectionis quam dilectio creaturae Aliter solent alii capere dilectionem affectivam et vocatur illa qua voluntas optat tali respectu cuius est tantum bonum in esse et sic dilectio respectu dei est infinita quia creaturam optat deo quod fit summum bonum et sic non diligimus creaturam vel sic non optamus creaturae quia non optamus quod aliqua sit deus et sic semper finite diligimus creaturas Iste modus diceret a primo nam sic semper est maior respectu dei quam respectu creaturae Tenendo ergo quod sit idem actus fruitio et usus quomodo salvabitur quod deus plus quam creatura

modus est facilis quia idem actus potest habere diversas habitudines ad potentiam et obiectum Patet nam capiamus aliquos iudicium de aliquo illud habet duplicem habitudinem ad animam prima habitudo est quia realiter repraesentat illud cuius est iudicium etiam repraesentat intellectui aliquam veritatem Et secunda habitudo est realiter perfectior quam prima Item capiamus in patria unum actum qui est iudicium una habitudo illius est repraesentare Alia est certificare intellectum de veritate et 2a est nobilior quam prima

Item capiamus notitiam quam habet beatus in verbo de creatura illa repraesentat verbum et creatura in verbo relucentem et illa beatificat respectu verbi et non respectu creaturae ideo perfectius respectu huius obiectum quam respectu huius

Alii dicunt quod est eadem notitia principiorum et conclusionum et quod illa eadem est intensior notitia respectu principiorum quam respectu conclusionis ibi non est inconveniens quod idem actus sit intensior respectu unius quam respectu alterius et sic apparet quomodo illa militat quando semper sit solo fruendum

unde omnes rationes supponibiles habent eandem rationem fruibilitatis et sic beati habent eandem rationem fruendi a patre et filio et spiritu sancto