Distinctio 17

Distinctio decima septima in qua magister agit de missione spiritussancti inuisibili. Am nunc acceda mus ad assignandam missionem spius sancti quae inuisibiliter mitti tur in corda fidelium etc. Hic incipit 7. dist. huius primi quae ita continuatur ad praecedentes: nam postquam in praecedenti di stinctione egit magister de missione spiritus visibili. Nunc in ista tractat de inuisibili. Et diuiditur in tres partes. Primo enim praedictorum inseritur vtilis repetitio. Secun do de missione inuisibili spiritus: magistri tangitur opinio. Tertio sue opinionis datur defensio. secunda incipit ibi. Hic autem vt intelligibili. tertia ibi. Hic quaeritur si charitas spiritus sanctus est etc. Secun da iterum particula in qua de missione inui sibili agit secundum suam opinionem prima parte indiuisa manente partitur in tres. In prima sanctispus veri amoris inuisibilem notifi cat missionem. In secunda ex vi tenoris tante rei dat confirmationem. In tertia stilo rethoris de tacto infert epilogationem. secunda incipit ibi. Ne autem in re tanta etc. tertia ibi. Ecce hic aperitur quod supra dictum est etc. Secunda autem et tertia partibus indi uisis manentibus sola prima pars diuiditur in tres principales. In prima ostendit quod amor quo deum et proximum diligimus est idem penitus. In secunda quod ille amor est spiritus sanctus. In tertia quod non causaliter sed per essentiam est amor funditus. Secunda incipit ibi. Cum autem fraterna dilectio sit deus etc. tertia ibi. Sed ne forte aliquis dicat illud dictum esse etc. Et sequitur illa pars: hic quaeri¬ tur: si charitas spiritus sanctus est etc. In qua postquam magister suam tetigit opinionem: nunc opinioni suae dat defensionem: et diuiditur in tres partes secundum quod magistri opinio potest tripliciter impugnari. Pri mo ratione: secundo autortoritate: tertio ra tione et auctoritate simul. Primo ergo contra suam opinionem obiicit forti ratione: quia chariras augetur: sed non spiritus sanctus. In se cunda auctoritatis confirmatione: quia dicit augustinus quod charitas creata est a spiritusancto. In tertia auctoritatis atque rationis combi natione: quia charitas est animi affectio vt videtur: et hoc etiam innuit Augustinus secunda incipit ibi. Supradictum est quod spiritus sanctus etc. tertia ibi. Alias quoque inducunt rationes etc. Et haec est diuisio praesentis distinctionis in generali.

¶ Quaestio ista declarat necessitatem charitatis in natura beatificabili ad hoc vt deo acceptetur: de qua Scotus dist. 17. q. 1. in qua notatur magister sententiarum quem Scotus fideliter saluat. Arca quam mo uetur talis titulus questionis. Utrum charitas infusa in merito praeter increatam de necessitate requiratur. Et arguo quod sic: triplici medio. Pri mo sic: quandocumque aliqua sunt essentiali ter ordinata nequit esse posterius sine pri mo: sed virtutes sunt huiusmodi: et inter eas charitas est summa: igitur in merito necessario requiritur: cum meritum sit opus virtuosum. maior patet ex quo: quid est ordinis essentialis: sicut quia materia prior est per essentiam toto composito nequit esse compositum sine materia: sed minor probatur per Augstin. 15. de trini. ca. 19. Nullum donum est excellentius isto dono quod est charitas: quod etiam sit ordo in virtutibus patet: quia perfectior est vna alia: vt iusticia fortitudine et sapientia scientia etc. Secundo arguitur sic quando aliquis effectus dependet a duabus causis equiuocis: vna non causante nequit esse effectus: sed meritum dependet effectiue: vt a causis equiuocis a voluntate a chari tate creata: igitur requirit de necessitate eas vt sit: maior patet ex consimili. Quia enim secundum Augstin. in. 9. de trinitate. Obiectum et potentia intellectiua requiruntur ad causandum noticiam: nequit sine obiecto esse noticia: nec sine potentia etiam vt videtur de potentia dei. Sed probatur minor: de voluntate enim patet quia omne meritum ideo meritum: quia voluntarium sicut peccatum: ideo peccatum: quia voluntarium: secundum Aug. sed de charitate quod requiratur: patet quia causae indeterminate vt agat requirit determinans: charitas est huiusmodi: quia est causa minus vniuersalis. Tertio arguo sic: nihil potest supra se eleuari per naturam: sed per omne meritum se leuat creatura rationalis supra se. igitur habet aliquid formaliter in tus diuinum latitans quo iuuatur: huiusmodi vocatur creata charitas. maior patet: quia certis suis limitibus quaelibet continetur creatura quantum est de se. Sed minor patet: quia meritum est de se via veniendi ad beatitudinem ad quam nequit homo ex se peruenire. In oppositum arguitur auctoritate Hiero. et est in littera: dilectio igitur quae est ex deo et deus est proprie spiritus sanctus per quem diffunditur in cordibus nostris: deus charitas per quam nos tota inhabitet trinitas. Ecce clare quod innuit hiero. charitatem quae est in nobis solum esse spicritum sanctum.

¶ In ista quaestione sunt tres articuli. Primus est terminorum declaratiuus Secundus est quaestionis responsiuus. Quorum. Tertius est dubiorum motiuus.

¶ Quantum ad primum artic culum

¶ Primus terminus est charitas. Cha ritas dicitur quasi chara vnitas: et est excel/i lentissimum dei donum voluntatem perficiens in s portione superiori ad deum hominem extaticum fa ciens et in inferiori sui proximi dilectiuum vt extrahi potest ex. 4. diony. de diui. no. vnde Aug. in lib. de laude charitatis. Ille tenet quicquid patet: quicquid latet in diuinis scripturis qui charitatem seruat in moribus vel secundum Aug. in li. de moribus ecclesie Chari tas est rectissima animi affectio.

¶ Noto vlterius quod ista tria gratia / charitas: et sapientia vt est. 7. donum sanctispuns sunt idem in re differunt tamen in modo. vnde secundum doct. sub. li. 2. per Braenta differt a charitate in hoc licem sint eadem virtus: quia gratia est quasi superioris ad infcriorem Charitas vero quasi inferioris ad superio rem. Unde principes dicuntur habere suos subditos gratos: et dicunt iste est mihi gratus et subditi dicuntur habere suos principes charos: vnde dicunt: dominus meus est mi hi charus. Sic loquendo proprie deus dicitur nos habere gratos et nos dicimur habere charum deum.

¶ Ulterius secundum do cto. deuo. in. 3. in materia donorum et in ista distinctione dubio litterali quarto: dif ferunt charitas et sapientia: nam charitas dicit ipsum affectum voluntatis in deum: sed sapientia addit quendam gustum diuinitatis iam habitum de quo dauid. Gustate et videte quoniam suauis est dominus. Et ideo dicitur sa pientia a sapore quasi sapida scientia.

¶ Noto tertio quod triplex est charitas scilice increata / infusa / et acquisita. Increata charitas dicitur tripliciter. Uno modo dicitur quoddam commune tribus personis et se habet permodum habitus in diuina voluntate. Secun do dicitur charitas vt appropriatur patri: vnde in quadam prosa canitur. Charitas est pater et ratio huius appropriationis est: quia solus pater secundum Rich. dicitur habere amorem gratuitum: quia tribuit et non accipit. Secundo filio: quia charitate incarnatus est. Tertio modo dicitur charitas quoddam appro priatum spiritui sancto: vnde isto modo potem tia appropriatur patri: sapientia filio: cha ritas spiritui sancto: et ratio appropriationis est: quia per modum exit voluntatis cuius est cha ritas habitus. Secundo dicitur charitas in fusa: et illa dicitur charitas quae ab increa ta diuinis influxibus solum in voluntates aut angelicas aut nostras mittitur. Tertio dicitur charitas acquisita: et ista est quae ex dilectione dei frequenti ex naturalibus acquiritur quam gentilium multi habere potuerunt: vnde sicut distinguitur fides in infu sam et acquisitam. Ita dico de charitate: vnde ista tria se habent per ordinem:. vt in nuitur dist. 12. huius primi a magistro vni tas / sanctitas / et charitas. Unitas enim di citur inquantum amor corda vnit amantium: vnde in. 4. de diuinis nomnibus ex dicto Dio nysii. Amorem dicimus vnitiuam et continuatiuam virtutem. Sanctitas autem addit supra ista vnitatem quod amor sit purus et mundus: vnde Dionysius. 12. de diui. nodiffiniens sanctitatem dicit igitur. Sanctitas quidem est vt secundum nos dicatur ab omni immundicia libera et perfecta et omnino immaculata mundicia. Charitas vero super vnitatem et sanctitatem addit quod amatum sit valde appreciabile.

¶ Sequitur secun dus terminus. Infusa charitas quae datur nobis a deo: habet tria de communi nomina: infusa / effusa / et diffusa. Et dicitur in fusa inquantum infunditur in nobis a primo agente: quasi intus fusa a fundo dis: Dicitur effusa inquantum ad extra per bona re lucet opera: quasi extra fusa. Dicitur diffusa inquantum ad opera interiora bona se diffundit. quasi de intus fusa.

¶ Tertius terminus est meritum. vnde meritum secundum doct. subti. in hac dist. q. 1. arti. principali primo est actus libere voluntatis medi ante dono gratiae elicitus a diuina volunta te acceptus vt praemiabilis beatitudine: et dicitur a mereor. ris. vnde in merito tria sunt. Primum actus substantia: et istud est quod dam ens reale absolutum de praedicamento quali tatis. Secundum productio passiua: quia iste) actus a voluntate elicitur: et istud est quidam respectus de praedicamento passionis. Tertium est acceptatio passiua cui actiua correspondet in deo: et istud est ens solum ratio nis: et dicitur formale meriti. Noto finaliter quod meritum capitur tripliciter. Primo: vt ad solum bonum ordinatur: et sic capitur communiter. Secundo capitur vt ordinatur ad malum seu paenam: et sic dicuntur merita mala Unde Augustinus in li. de libero arbitrio legem di uinam diffiniens dicit: quod lex diuina quedam summa ratio intelligenda est: cui semper obtemperandum est: per quam boni vitam mali paenam merentur aeternam. Tertio capitur pro quaedam cor huic et illi mexito: et tantum de primo articulo. Quantum ad secudii articulum sunt tres conclusiones.

¶ Prima est de potentia absoluta dei: potest quis cha rus esse deo sola charitate increata. probo istam conclusionem sic. Quandocunquam in aliquo ordine agentium sunt multae causae: quod potest deus per illas multas causas potest et per seipsum. Sed deus per charitatem crea tam potest efficere voluntatem nostram sibi charam: ergo et sine charitate creata: mi nor patet de se: sed maior declaratur sic: cau salitas enim causae actiuae inquantum sic: non dicit imperfectionem: et per consequens cum in deo omnis sit perfectio sine imperfectione poterit ab eo suppleri. Qui enim potuit abel per Adan creare potuit seipso facere. Ita de consimilibus: dixi tamen notanter in maiori in genere causae effectiuae quia in genere cau sae materialis seu formalis non potest: non enim potest farere hominem quin habeat corpus et animam: et ratio est: quia causalitas materiae et formae important rationem partis quae non est ponenda in deo. Ex quo infero quod sanctus Thomas hac distinctione in scripto suo. q. 1. non satis dicit: dicendo quod anima non potest esse in esse gratuito sine charitate creata: sicut nec aliquod album sine albedine informante: patet quod hoc est falsum: nam sola charitate increata potes mens esse chara deo: nec est simile quod obii cit quod nequit esse album sine albedine: albedo enim denominat suum subiectum intrinsece: charitas autem solum increata denomnins ret extrinsece. Et est exemplum clarissimum quando enim video parietem paries dicitui visus: quaero a sancto Thoma in quo est visio: ipse non diceret quod in pariete: quia non habet oculos: et tamen dicitur visus visione quae non est in ipso. Sed occurrit nunc dubium quare non potest deus facere parietem album sine albedine: et tamen potest facere animam charam sine charitate creata. Respondeo solutio petenda est a doc. subtili. dist. 2. huius primi. q. 3. in solu. argupenultimi. dicit enim quod entium aliqua sunt quae dicunt perfectionem simpliciter in sua ratione formali: et ista quando transferuntur ad deum remanent in propria ratione remota sola limitatione: sicut bonitas / veritas: simliter charitas: nam deus dicitur bonus verus / charus: et in huiusmodi potest supple re effectum formalem quem habebat forma: alia autem sunt quae dicunt imperfectionem de sua ratione formali: et ista quando transferuntur ad deum non remanent in propria ratione forma li sed solum in quadam eminentia: et huiusmo¬ di est albedo et consimilia. Unde ista non conceditur: deus est albus: et in huiusmodi non supplet deus effectum formalem nec potest: quia tunc esset pars compositi: quod est impossile. Confirmatur tota conclusio ponamus quod an geli sint creati in puris naturalibus sicut multi ponunt. Ponamus idem secundo de adan in illo tunc statu poterat deus eos diligere: et per consequens erant dilecti: et sine tamen creata (per casum) charitate. Ponamus tertio si cut est possibile quod deus creet hominem vnum modo in puris naturalibus. Quaero qua liter deus se habebit ad eum: aut tamquam amicus: aut tanquam non amicus: si vt amicus patet quod sine charitate creata potest esse cha rus deo: si non amicus: quaero vnde surgit ista non amicitia: non ex parte hominis: quia per casum nullum habet peccatum: nec ex parte dei qui suam diligit creaturam. igitur videtur conclusio vera.

¶ Secunda conclusio: de potentia dei ordinata: nemo sine creata charitate mereri dicitur: probatur conclusio: quandocumque ab ali quo acceptante tota operis dependet appreciabilitas nequit operans actum suum dignum facere acceptationis: nec praeparare nisi elici at sicut imperat acceptans: et sicut vult: sed quod operatur homo intantum habet rationem meriti inquantum deus acceptat et non plus igitur debet elici vt deus vult: sed deus vult vt prius sit grata voluntas et ordinata charitate quam eliciat: igitur nequit nisi sic mereri maior patet: quia facere opposito modo volum tati acceptantis est proucare acceptantem ad puniendum non ad dandum praemia: minor prima probatur: quis enim diceret quod solus actus sit condignus vita aeterna nisi quia deus vult. Sed probatur secunda minor auctoritate sacri canonis in locis pluribus: et Augustinus in li. quique heresum.

¶ Ex ista con clusione eliditur error pessimus pellagii et quae rundam begardorum et beginarum: qui posuerunt quod ex puris naturalibus potest quis mereri vitam aeternam. vt a Iohe. 22. innuitur inclemen: patet satis ex predictis. Tertia conclusio. probabiliter potest dici magistrum charitatem creatam non negasse. Ista conclusio probatur argumento doc. solenis: quod facit de philosophis. et applico huic materie non est verisimiliter hominem tam eleuatum: tam tritum in diuinis itris: sicut fuit magister in eodem libro satis par uo: sicut est sententiarum textus: contradixis se sibimet: sed alibi posuit charitatem creatam. igitur hic non negauit. Probatur minor: vnde in. 2. dist. 26. magister in ca. pelagianorum heresis: dicit illam ergo gratiam dei sine qua nihil boni possumus facere non esse dicunt nisi in libero arbitrio etc. loquitur de sanctis qui hoc dicunt. Si ergo est in libero arbitrio oportet quod vt acciesens. Item in. 27. dist. 1. quoque mirabile illud allegat Aug. ad Dar danum: et dicit quod pueri baptimati pertinent ad templum dei: et tamen certum est quod hoc non est per opera sua: quia adhuc non habent velle: ergo oportet quod hoc sit per aliquod donum creatum eos sanctificans et illud voco charitatem. Et si dicatur quod hoc est contra inten tionem textus: quia dicit magister in ista di stinctione: non ita dicitur deo tu es charitas mea: sed dicitur tu es charitas: sicut dicitur tu es patientia mea: et tu es spes mea: vbividetur innuere quod dicitur tu es spes mea: quia efficit in nobis specie: sed non dicitur tu es charitas mea sed charitas: quia non efficit in nobis charitatem: sed est ipsa charitas: dico quod non est tota ratio sed ratio praecipua est: quia charitas dicit perfectionem sim plicitur: ideo dicitur de deo vere: non sic spes: ion non difiter de deo nisi effectiue: et ita non negat magister charitatem creatam: sed ponit increatam. Addo quod intimius se habet ad charitatis donum quam ad caetera: quia potest esse donum spei: aut fidei in homine: quamuis non inhabitet deus: sed immediate infusa gratia habitat spiritus sanctus ideo non est consimile: vnde si non sunt imponenda alicui grauioraquam fece rit: non videtur hoc saluo meliori iudicio im ponendum magistro: quod scilicet charitatem negauerit creatam: cum etiam leges et decreta in piis et dubiis fauendum esse potius reo quam actori censeant: hoc expresse habetur in suina doc. subti. q. 1. huius dist. arti. 3. Et in idem venit doc. deuotus hac dist. dicit in sententia: quod charitas potest capi tripliciter. Uno modo effectiue: et sic est communis toti trinitati: quia tres in nobis efficiunt charitatem. Aut se cundo exemplariter: et sic est appropriata spituisancto: qui est nexus patris et filii. Aut tertio formaliter: et tunc dicit quod magister dicit quod est animi affectio bona: et addit quod magister non errauit sed defecit: hunc defectum ego accipio: quia non habitu sed actum expressit charitatem cum tamen sit habitus: et hoc de secundo articulo. Quo ad tertium articulum sunt res difficul a tates iuxta tres conclusiones.

¶ Prima difficultas: si sola charitate increata es e set chara voluntas. Utrum in ea esset aliquid in formaliter: qua chara dicereretur: dico quod sic: sed illud est solum ens et respectus rationis. et est exemplum. Unde intelligo lapidem produco lapidem in esse cognito: et hoc esse cogni tum est ens rationis: et apud Nicolaum boneti in. 2. metha. suae vocatur quinta praxis: sic si illa charitate increata essemus chari: quodam respectu rationis formaliter essemus tales quamuis realiter a parte dei.

¶ Secunda difficultas: Utrum eadem acceptatione acceptet deus charitatem creatam dioe et meritum seu opus bonum: dico quod non: immo per tum acceptatione charitatis potest stare non acceptatio operis: sicut quando quas in statu charitatis facit actum neutrum: vt leuare festu causa: vel facit peccatum veniale tunc deus acceptat charitatem non actum.

¶ Tertia difficultas. Si magister negasset omnem cha ritatem creatam. Utrum esset error pelagii. di co quod non: nam adhuc ponebat secundum omnes quen dam influxum specialem sanctis piritus mouentem animam in bonum opus: quod non faciebat pelagius. Et sic patet quid dicendum sit ad. q. Respondendum est enim quod de lege seu poten tia ordinata dei non potest quis mereri sine charitate infusa: licet bene de potentia absoluta. Et tunc ad argumenta.

¶ Ad primum dico: quod abutitur terminis: non est enim idem ordo essentialis et ordo perfectionis. Ille enim ordo dicitur essentialis quando aliqua ita se habent quod vnum de necessitate: aut simpliciter: aut sepius aliud requirit ad sui esse: sed non sic est ordo perfectionis: est enim inter illa quae se non exigunt: sicut homo est perfectior boue et tamen ad sui esse bos hominem non requirit. Sic in proposito charitas est perfectior: non tamen sequitur quod sine illa aliae nequeant esse virtutes.

¶ Ad secundum dico: quod maior habet veritatem quando effectus nequit aliunde cau sari: nec ab vna istarum solum: nec tertio aliquod agens potest supplere causalitatem talem: et hoc tertium est in proposito: quia omnem causalitatem effectiue in absolutis deus supplere potest: et ad exemplum de potentia et obie cto in cognitione. Dico quod obiectum habet compatari ad cognitionem dupliciter. Primo effectiue: quia est causa partialis: et hanc supplere potest deus. Secundo terminatiue: et hanc non: charitas vero solum comparatur ad meritum effectiue: ideo non est simile. Ad tertium dico quod licet non esset charitas creata adhuc esset ille influxus spaialis diuini spi ritus: ideo non leuaret se naturaliter supra se natura humana: ideo non currit obiectio¬

¶ Ex ista distinctione sicut ex aliis tres elicio conclusiones. Prima est spiritus sanctus dicitur charitas quae deo penitus nos vnit vnitas. Dicit conclusio quod spiritus sanctus est il la charitas qua diligimus et vnimur in amo re deo: et debet intelligi causaliter: quia in no bis deus efficit charitatem: et exemplariter quia sicut in diuinis spiritus sanctus dicitur nexus amoris patris et filii: sic nos per charitatem vnimur cum deo et proximo. Et deducit magister istam conclusionem a principio distinctionis vsque ad illud. c. Tunc enim nobis mitti etc.

¶ Secunda conclusio tunc flamen mittitur inuifibiliter cum iam diligitur deus veraciter. Dicit conclusio quod spiritussanctus dicitur mitti inuisibiliter: quando nos facit diligere deum. Et deducit istam conclusio nem magister ab illo ca. Tunc enim nob mitti etc. vsque ad illud ca. Hic quaeritur si charitas spiritus sanctus est. etc.

¶ Tertia conclusio. Non augmentatur diuinus spiritus sed quod mutatur nos sumus penitus. Dicit conclusio quod charitas quae est spiritussanctus non augmentatur nec mutatur: sed nos mutamur: quando plus aut minus diligimus deum. Et deducit istam conclusionem magister ab illo ca. hoc quaeritur si charitas spiritus sanctus est: vsque ad finem di stinctionis.