Distinctio 23-25

Distinctio vicesimatertia in qua magister agit de substantialibus nominibus deitatis in speciali. Pedictis ad iiciendum est / quod cum omnia nomina quae secundum substantia de deo dicuntur: singulariter et no pluraliter de communibus in sum ma dicantur personis etc. Hic signatur vicesimatertia distinctio huius primi: In qua postquam in praecedenti distinctione egit magister de diuinis nominibus in generali: nunc agit de eisdem in speciali: et scinditur in tres partes. In prima de substantiali nomine agitur. In secunda de relatiuis mentio ponitur. In tertia relatiuorum comparatio tangitur. Secunda incipit ibi: distinctione. 26. Nunc de proprietatibus personarum. Tertia distinctione. 33. Post supradicta interius considerari.

¶ Prima iterum pars in qua agit de nomine substantiali: in tres partes diuiditur. Tota enim est intentio magistri in istis tribus distinctionibus ostendere: qualiter catholice in diuinis dicuntur tres personae: licet hoc nomen per sona significet substantiam: et nomen substantiale in diuinis non dicatur pluraliter. Sicut non dicimus tres deos / nec tres aeternos. Et ideo has tres distinctiones simul expediendo: quia eadem est materia: Hic magister tria facit. Primo enim hoc nomen persona a communi regula excipitur: quia dicitur tres personae in plurali: licet persona significet substantiam. Secundo quid sit in di¬ uinis numerus dei: vt quando dicimus tres persone: quid significat tres. Tertio / quid persona signat clare aperitur: ostendendo quidsignificamus cum dicimus tres personas. Secunda incipit distinctione. 24. Hic diligenter inquiri oportet. Tertia distin. 25. Praeterea considerandum quod hoc nomen persona. Prima iterum particula quae est distin ctio. 23. in qua a communi regula hoc nomen persona excipitur: in tres partes / diuiditur. Primo enim a regula datur exceptio secundo contra exceptionem datur obiectio: tertio claret bre uis epilogatio. Secunda incipit ibi: Sed quaeritur cum dicamus patrem et filium et spiritumsanctum. Tertia ibi: Iam vt puto sufficienter ostensum est etc. Et tunc sequitur distinctio. 24. in qua ostendit magister qualiter in diuinis numerus dicitur. Et diuidi tor in tres partes. In prima quid vnus vel plures signant ostenditur. In secunda quid duo vel tres plane elicitur. In tertia quid distincta trinitas et trinus clare exprimitur. Secunda incipit ibi: Ita etiam cum dicimus tres personas etc. Tertia ibi: Cum autem dicimus: distinctae sunt personae etc. Et tunc sequitur. 25. distin. In qua ostenditur quid hoc nomen persona signi ficet. Et ista distinctio in tres partitur partes. In prima scrupulosa patet quaestio. In secunda falsa fertur solutio. In tertia magistri claret opinio. Secunda incipit ibi: Quibusdam videtur quod nomine personae. Tertia ibi / Sciendum est igitur quod hoc nomen perso na multiplicationem facit. Et ista diuiditur in tres partes. In prima ostendit qualiter hoc nomen dicitur in plurali. In secunda qualiter et dicitur in singulari. In tertia qualiter in proprietate fatur personali. Secunda incipit ibi: Nunc inspiciamus vtrum secundum etc. Tertia ibi: Deinde quaeritur / vtrum secundum eandem rationem etc. Et haec est diuisio harum trium distinctionum in generali.

¶ Quaestio ista declarat de nume ro in diuinis: in qua declinatur a ma gistro: qui dicit libro id est distinctione 24. quod in diuinis magis vtimur nu mero ad pemouendum quam ad aliquid ponendum. Notat etiam Fran. de ma ronis et Thoma: sicut patet. et¶ Frca quas etc Utrum personarum numerus in diuinis ad primam vel secundam intentionem at tineat: Et arguo quod ad secundam intentionem ptineat / et persona et numerus.

¶ Primo sic. Quandocumque est aliquod commune aliquibus non existens eis essentiale: illud est secunda inten tio. Sed persona est communis omni indiuiduo na turae intellectualis: nec est eis essentialis: igitur secundam et non primam dicit intentionem. Maior patet: quia enim genus est in plus quam animal et color: et non praedicatur nec de animali: nec de colore in quid: tamen dicitur secunda intentio. Sed minor pa tet: nam in incarnatione filii dei assumpta est humana natura in athomo / secundum Damas. seu in indiuiduo / non in persona: quod esset impossibile: si persona esset quid essentiale indiuiduo.

¶ Secundo arguitur sic. Quicquid dicitur de superiori / dicitur de inferiori in primis intentionibus: iuxta sminam philosophi in praedicamentis: Unde al terum de altero praedicatur etc. Solum ista regula exceptio est in secundis intentionibus sicut quamuis animal praedicetur de homine / et genus de animali: non tamen genus praedicatur de homine. Sed licet perso na sit communis patri et filio: aliquid tamen dicitur de persona quod non de patre et filio: igitur persona dicit secundam intentionem. Minor patet: quia persona secundum Augus. dicitur ad se: pater vero aut filius non / sed ad aliud.

¶ Tertio arguitur sic. Ubicumque locus a diffinitione tenet: ibi locum habet prima intentio sicut dicen do / homo: igitur animal rationale / et econtra. Non habet regula instantiam nisi in secundis inten tionibus: vnde non sequitur: Animal rationale est dif finitio: igitur homo est diffinitio. Sed personae ad patrem et filium et spiritum sanctum non tenet locus a diffinitione ad diffinitum: igitur persona secundam dicit intentionem. Probatur minor: quia persona diffinitur per indiuiduum: sed pater aut filius non. Item pater diffini tur per filium / persona vero non: cum non dicatur ad aliud: vlterius si persona dicat secundan intentionem: igitur et numerus: cum fundetur in persona.

¶ In oppositum vero arguitur. Nulsum nomen secundae intentionis signat substantiam. Sed hoc nomen persona signat sub stantiam: igitur non est secundae intentionis. Pa ter minor. Unde hugo lib. de sacramen¬ tis. Unum solum nomen est substantiale: quod de singulis dicitur singulariter: in summa tamen non dicitur singulariter / sed pluraliter pronuncitatur scilicet persona. Et Augustinus 7. de trini. Ad se quippe dicitur persona / sicut bonus et magnus Et Ausel. in fine monologion. Quot sunt personae / tot sunt substantiae.

¶ In ilta quaestione ad alias pariformiter tres sunt articuli declarandi. Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus Tertius est dubiorum motiuus;

¶ Quantum ad primum articulum primus terminus est persona.

¶ Persona enim dicitur secundum doctorem deuotum. 23. dist. huius primi. q. 1. quasi per se vna: quia actualiter vlti ma actualitate. Seu dicitur quasi per se sonans: quia quandam quidem dicit dignitatem: et inde est quod excellentes viri in ecclesia dei dicuntur personae. sicut curati / quasi per se sonantes. Addit tertio doctor deuotus: quod in signum huius / et obhuius nomins reuerentiam / cum deberet per ar tem grammaticae penultima huius nomins persona corripi elongatur: vt magis sonet: sed cum reuerentia quo ad istud tertium oppositum stat: vnde dico quod persona habet penulti mam longam. O. enim ante n. elongatur in mediis. Unde frater Alexander de villa dei in suo do ctrinali dicit. Longa fito super n. sed findonis excipiatur. Sardonis atque diaconus etc.

¶ Noto secundo quod ista tria se habent per ordinem. Indiuiduum / suppositum et persona. Omnis enim persona est suppositum / non econtra. Persona enim solum est in natura in tellectuali aut rationali. Unde Boetius libro de duabus naturis et vna persona christi personam diffiniens. Persona est natur rae rationalis indiuidua substantia. Item secundum Richar. de sancto victore. Persona est naturae intellectualis incommunicabilis existentia. Idem dicunt tertio nostri magistri. Unde personam diffinientes dicunt: Perso na est hypostasis distincta proprietate ad dignitatem pertinens. Suppositum vero reperi tur in omni substantia: sicut dicitur / leo suppositum / lapis suppositum: nodo tamen persona. Rursus omne suppositum est iudiuiduum non econtra: nam ratio indiuidui reperitur in accidentibus sicut dicitur / haec albedo / hic co lor: non tamen ratio suppositi. Addit quarto fratur Fran. de maro. 23. dist. q. 1. arti. 2. particulare: et dicit quod omne indiuiduum est particu lare / sed non econtra: quia species est particularis: quia pars generis subiectiua: non tantu est indiuidua. Sed salua sua reuerentia: ipse capit nimis improprie particulare: nec isto modo loquendi reperti sunt vti philosophi.

¶ Noto tertio quod in greco sunt quattur a or nomina scilicet vsia / vsiosis / hypostasis et prosopon. Et in latino correspondent alia quat tuor: nam vsiae correspondet essentia: vsiosi subsistentia: hypostasi substantia: licet modo vtamur pro hypostasi subsistentia / et pro vsiosi suba: prosopon vero correspondet persona: ita quod illud quod in greco dicitur prosopon / in latino di citur persona: et dicitur secundum Tho. in scripto dis. 23. q. 1. a pro quod est in. et sopon facies: ab istis qui lauabant facies suas in tragediis et comediis: vt certas nominarent personas. Uerum est tamen quod greci modo vtuntur nomine hypostasis loco personae: ita quod vbi nos dicimus tres personas / dicunt tres hyposta ses.

¶ Secundus terminus est numerus: quasi intus meris id est diuisionis: vel a numa imparatore: quae numeris insudauit. Unde secundum Aristo. in praedicamentis. Numerus est quaedam species quantitatis positione carens / sicut oratio.

¶ Unde noto secundum doctorem venerabilem Albertum in suae philosophie compendio quod triplex extat numerus. Numerus numeratus: sicut di citur in. 4. phys. quod tempopus est numerus motus secundum prius et posterius. Secundo numerus quo numeramus: sicut vnum / duo / tria: et hic est oppositum arit hus meticae: et est quddam ens reale de praedicamento quantitatis: et sic capitur in quaestione. Tertio dicitur numerus numerans: et hic est anima / seu alia intelle ctualis natura: et sic forsan intellexit plato die isto dum dicit: quod anima est numerus seipsum mo uens.

¶ Noto vlterius quod ista tria se habent per ordinem: multitudo / numerus / aggregatio. Omne enim aggregatum numeratur / non econtra. Nam trinitas in diuinis est numerus / non tamen aggregatum. Omnis enim numerus est. multitudo / non tamen proprie econtra: nam numerus secundum Aristo. 10. metaph. multitudi ne mensuratur: mensura autem quodam signo mensuratum praecedit.

¶ Tertius terminus est intentio. Noto breviter / quod ista tria diffe runt: prima intentio / secunda intentio / secunda imposi tio. Prima enim intentio est rei quidditas: erg dicitur prima intentio: quia primo tendit in animan seu intellectum mouendo vt intelligatur: sicut est humanitas. Secunda intentio est quidam respectus rationis ex collatione primae intentionis ad caetera ortus: sicut comparando ho minem ad sua indiuidua: nascitur secunda intentio quae dicitur species: et comparando animal ad suas species: nascitur secunda intentio quae dicitur genus. Et dicitur secunda intentio: quia secundo in telligitur / et in prima fundatur: et est semper in memte. Tertio dicitur secunda impositio: et nihil aliud est nisi secunda intentio explicita aut in voce / aut in scripto / de quibus est impositio vnde relatiue ad secundam intentionem potest di ci secunda: sed in numero posset dici tertia. Et hoc de primo articulo. Quantum ad secundum articulum iunt tres conclusiones. Prima est. Persona licet suo intellectu formaliter simplicem dicat incommuni cabilitatem: prima tamen / non secunda censetur intentio. Probatur prima conclusio quae ad hoc quod dicit personam formaliter dicere incommunicabilitatem. Et quo ad hoc noto quod dicit doctor subtilis hac distinctione: et amplius. 2. di. q. 3. in solutione principali. Aliquid inquit est communicabile dupliciter: et aut sicut vele suo singulari: sicut communicatur o humanitas platoni aut sorti: et ista dicitur communicabilitas quod / et non solum quo: quia illud cui communicatur est illud communicatum: et non solum eo sicut plato dicitur homo. Secundo aliquid communicatur sicut for ma materiae / vt anima corpori: ista dicitur communicabilitas quo / et non quod: vnde corpus cui communicatur anima non est anima / sed bene anima animatum: et ista du plex communicabilitas negatur in persona: persona enim nec communicatur vt vele suis inferioribus: quia est vltimum: nec vt quo ad quod: quia non sehabet ad modum quo: essentia vero diuina econtra. Est enim quo diuinae personae sunt deus: et praedicatur vt quod: quia pater est deus: et filius est deus. Additur a doctore deuoto tertia incommunicabilitas. dist. 25. q. 2. quia persona est communicabilis vt se digniori: et hoc quammaxime personis conuenit diuinis. Hoc habito probatur ista pars. Undecumque in diffinitione alicuius ponuntur aliqua in recto et aliqua in obliquo principalius pertinems ad diffi nitum ea quae sunt posita in recto quam ea quae in obliquo. Patet exemplo. Diffiniatur enim si mitas / et dicatur nasi curuitas: principalius pertinebit ad formale: simitatis curuitas quam nasi: sed sic est quod in diffinitione personae po nitur incommunicabilitas in recto / caetera in obliquo: igitur formalius pertinet personae incommunicabilitas quam caetera. Probatur assumptum. Dum enim diffinit personam Rich. dicit: Persona est intellectualis naturae. Ecce in obliquo. In recto vero ponitur / incommunicabilis existentia. Idem Boetius. Naturae rationalis indiuidua substantia. Indiuidua enim debet capi pro incommunicabili: alioquin diuila essentia esset persona et anima separata. Et si dicatur quod etiam in recto: ponitur apud Rich. existentia / et substantia apud Boetium. Dico quod hoc non obstat: quia incommunicabilitas po nitur quasi determinatio tam existentiae in Ri chardo / quam substantiae in Boetio.

¶ Ulteri us si dicatur quod est contra communem opinionem dicentem quod persona signat subam: et excipitur a re gula communi: quia caetera nomina signantia subam praedicantur de omnibus simul in singulari: persona non / sed in plurali: quia non dicitur: pater et filius sunt vna persona / sed duae. Dico quod hoc nomen persona signat multa in diuinis. Primo enim signat illam incommunicabilitatem quae est formaliter eius. Secundo signat aut patrem / aut filium / aut spiritumsanctum: cui inest ista incon municabilitas. Tertio signat essentiam seu substantiam diuinam. Et hoc sufficit ad saluam dum quod signat substantiam. Et si opponatur quod etiam isto modo pater posset dici signare substantiam. Dico quod non est consimile: quia patur de suo primo intellectu signat relationem positiuam scilicet paternitatem: persona non / sed simplicem ne gationem in genere.

¶ Secunda pars conclusio nis / quo scilicet sit primae intentionis / non secundae. Probatur: quia cuius esse est sequestrato omni opere intellectus est primae intentionis. Hmodoi est quod signat persona: igitur est primae / non secundae intentio nis. Maior patet: quia intentiones secundae sunt per actum rationis: ex primo articulo. Minor manifesta est. Et confirmatur: quia secundae intentiones non adorantur: nec sunt terminus productionis realis: et tamen persona adoratur: et est terminus realis productionis in filio et spiritu sancto.

¶ Ex quo infero quod fratur Fran diseus de maronis / distin. 23. huius primi non benedicit: dicendo quod persona est nomen secundae intentionis / non primae. Patet ex comclusione: et corroboratur: quia secunda intentio est ens rationis: persona vero ens reale: sed pse. q. 2. eiusdem distinctionis: arti. 2. negat quod secunda intentio sit ens rationis: immo dicit quod est a parte rei. Unde dicit in sententia / quod prima intentio est rei quidditas: et quo ad hoc verum dicit: sed addit quod illa con municabilitas quae inest a parte rei quidditati in secundo signo: sicut passio propria dicitur secunda intentio. Sicut verbi gratia: humanitas est communicabilis suis indiuiduis a parte rei: ista communicabilitas dicitur secunda intentio secundum eum: sed hoc est falsum: tunc enim logica esset scientia realis: quia haberet obiectum reale / et non ens rationis: quia tunc oporteret alia nomina dare artibus liberalibus: vt scilicet quadruuium diceretur penthauium: quia logica esset quinta realis / et triuium biuium: quia sola grammatica et rhetorica essent sermotionales: ideo tenendum est cum doctore sub tili: quod persona dicit non secundam / sed primam in tentionem. Argumenta vero eius soluentur in pe de quaestionis / dempto vno: vbi arguit per viam syllogisticam sic. Si enim persona esset primae intentionis / esset bonum argumentum: Pater est persona: sed non est persona filii: igitur non est pater filii. Dico cum sua teuerentia / quod illa non est causa: sed causa est: quia additur in minori vna conditioquae non est in maiori: et quotiens fit hoc: non valet syllogismus: do simile. Quicunque dicit te esse lapidem / dicit te esse substantiant sed quicumque dicit te esse subam / dicit verum: igitur quicunque dicit te esse lapidem / dicit verum. Defectus est ibi: quia verum est in minori / non maiori. Sic in proposito. Uel diceudum est quod ratio est: quia hoc nomen persona non dicit relationem positiue sicut pater: ideo non oportet syllogismum concludere. Ulie ter tio: quia arguit in tertia figura ex minori ne gatiua: quod non valet.

¶ Secunda conclusio. Numerus formaliter positiuus in diuinis reperitur. Probatur conclusio. Ubicumque repec ritur trinitas: ibi formaliter est numerus: sed in personis diuinis est trinitas: igitur est ibi numerus probatur maior: vbi reperitur minus commune includens superius: ibi reperii et superius: sicut vbi reperitur homo inclu dens et animal inclusum. minor est beati Ioh. Tres sunt qui testimonium dant in caelo: pa ter verbum et spiritus sanctus. Sed quod iste nume rus sit positiuus probatur. Omne includens positiuum est positiuum: quia impossibile est prius uatiuum constitui ex positiuis: sed numerus includit distinctionem quae est quoddam posi tiuum. Omne enim quod numeratur distinguitur: igitur omnis numerus distinctio est: tenet per locum a communiugatis. Ex quo infero quod salua pace et reuerentia totali magistri nostri in. 24. distinctione: Non solum in diuinis numerus pri uat sed ponit: posuit enim magister sminarum sicut patet in textu nostro quod solum est numerus in diuinis negatiue: vtputa quando dici mus sunt tres personae: signamus quod in di uinis non est solitudo: et se munit dictis bea tissimi hylarii et Augu. Sed cum sua reue rentia nec hylarius nec Aug. est pro eo: ne gant enim solum pluralitatem essentiarum: nec di cunt quin in diuinis positiue sit numerpersonarum: et ista opinio magistri tacta fuit etiam ab eo dist. 2. vnde vt dicit doctor deuotus distinctione. 24. q. 4. a nostris ma gistris parrhys. in hoc loco communitet non tenetur. Et si quaeratur: vtrum sit prim locus vbi dicatur. Dico quod sic secundum viam do ctoris subti. qui dicit: quod magister posuit charitatem creatam: vt patebit distinctione 17. si tamen dicatur quod non posuit distinctione. 17. esset primus locus et hic secundus

¶ Tertia conclusio: tam persona quam numer secundum vniuocam de deo et creaturis dicuntur rationem. probatur vnico medio. Illud est vniuocum cuius est nomen vnum et ratio vna sed sic est de persona et numero in deo et crea turis. igitur: maior est philosophi in antepredicam tis. Uniuoca sunt quorum nomen est commune: et ratio substantiae est eadem. sed minor patet: nam sicut persona diuina est nature intellectualis incommunicabilis essentia sic et humana. Ex quo patet sanctum Tho. mi nus dixisse in suo scripto: negando personam vniuoce de deo praedicari et creaturis: patet ex conclusione. Corroboratur: quia quicquid communicari conuenit diuinis personis in quantum persona: conuenit et creatis personis et ita est vniuocum nomen personae. Et hoc de secundo articulo. Quantum ad tertium articulum isunt tres breves difficltates iuxta tres conclusiones

¶ Prima: quomodo potest persona primo signi ficare illam incoicabilitatem cum respondeatur ac interrogationem factam per quid: et quid dicat substantiam: dicit doc. deuo. 25. dist. q. 1. quod quid solet capi tripliciter. Uno modo dum cognito nomine quaeritur de diffinitione: sicut dum scio quid significat homo: quaero quid est homo diffinitiue. Secundo quarit: quid de nomine magis expresso: sicut si mihi dicatur nomen quasi ignotum: peto ego quid est istud nomen. Tertio dum quaeritur de supposito: sicut. in. 4. metha. contra plato nem qui posuit vnum esse principium rerum: dicit Aristo. quaerendum est quid vnum: et hoc modo non oportet quid querere substantiam: sed suppositum: hoc modo est in proposito: nam quaerentibus haereticis quid sunt tres: respon det ecclesia: tres personae.

¶ Secunda difficultas: quia secundum Arist. in. 3. philosophiconumerus causatur ex diuisione continui: ex quo igitur in diuinis non est continuum quod potest ibi esse numerus. Dico quod numer materialis causatur ex tali diuisione: et de illo loquitur philosophus. Est autem alius numerus qui solum requirit vniuocationem in vniuocatis: sicut abraam / isaac et iacob: et dicuntur tres homines: de quo loquitur Augustinus in. 7. de trini. et iste est in diuinis in tribus personis qui differunt suis proprietatibus et sunt idem in diuina essentia.

¶ Tertia difficultas quia numerus in creaturis est quoddam accidens in deo autem non est accidens ex distinctio ne. 5. quomodo igitur possunt esse eiusdem rationis id est de persona quae in creaturis est limitata in deo non: et dicitur quod tam numerus quam persona inquantum conueniunt deo atque creaturis ab strahunt a limitatione et illimitatione ab ac cidente et substantia: et caeteris similibus: et sic patet ad questionem: quod vicem tam persona quam nu merus in diuinis ad primam ptinent intentionem. Et tunc ad argumenta.

¶ Ad primum dico quod maior est falsa: nam caliditas est communis igni et aeri: et tamen non est eis essentialis. minor etiam est contra Franc. dist. 23. q. 1. arti. 2. in fi ne: vbi ponit indiuiduum esse comunius persona: ideo non est mirum si assumptum est com munius a verbo dei non sumpto minus communi: sicut animal est: vbi non est homo. Ad secundum dico quod maior est vera nisi illa sint in quibus inferius et superius distinguuntur ficut ens est communicabile et non sortes: et tamen tam sortes quam ens sunt primae intentionis sic in proposito in esse ad se distinguitur: hic nomen persona a patre et filio ideo non currit: vel dicatur ad minorem quod esse ad se et ad aliud sunt secunde intentiones: et non est diuersitas ex parte personae.

¶ Ad tertium patet ad minorem: quod indiuiduum est secunda intentio: ideo diuersitas venit ex parte sui: non personae: et quod additur quod pater diffinitur per fili um non persona. Dico quod non oportet: cum in hoc quammaxime distinguitur: sicut non oportet: quod si plato sit incommunicabilis quod etiam humanitas. Et sic patet ad quaestio nem.

Ex qualibet harum trium distinctionum elicitur vna conclusio.

¶ Prima ex distinctione. 23 et est haec: substantialiter persona po nitur et pluraliter de tribus dicitur: dicit com clusio: quod hoc nomen persona significat substan tiam: et dicitur de tribus personis in plurali: sicun dum dicimus tres personae. Prima pars conclusio nis deducitur a principio conclusionis vsque ad illud ca. Hic oritur quaestio satis etc. Secun da pars a predicto ca. vsque ad finem distincttonis.

¶ Secunda conclusio: nulla diuersi tas in deo ponitur nec singularitas ibidem quaeritur: dicit conclusio: quod in deo nec est singularitas / siue solitudo: nec diuersitas. Et hanc mixtim probat magister per totam distinctio nem.

¶ Tertia conclusio: vere essentia persona ditur cum hoc substantia clare exprimitur. dicit con clusio quod persona in diuinis tripliciter dicitur Uno modo pro essentia. Alio modo pro suppositi Tertio pro proprietatibus suppositorum: quia in textu capitur subsistentia pro supposito et eius proprietate. Et deducitur ista conclusio per totam 25. distinctionem.