AIcqueri potest: vtrum pro prietates a quas hilarius suprahoe assignauit: scilicet quod patur S semper et pater: et filius sper est filius etc. Hic signatur distinctio. 27. huius primi: In qua postquam magister in praecedenti distinctione ostendit qualiter diui nae notiones proprie vocentur: nunc ostendit qualiter vario nomine vere appllentur. Et diuiditur in tres partes principales. In prima hu iusmodi notionum per communia datur cognitio scilicet per paternitatem filiationem / et processionem. In secunda per propria fit nominatio i. per verbum. In tertia per quandam regulam inter ea patet distinctio: Prima in principio. secunda ibi. Hic non est praetermittendum tertia ibi. Et hic est aduertenda quedam generalis regula. Secunda parte indiuisa manente: prima pars in qua notionum per communia datur cognitio: in tres partes diuiditur. In prima quaerit: Utrum eedem sint notiones quae ab Aug. et hylario in textu tanguntur. In secunda ostendit quod semoto dubio heedem re firmiter ponuntur. In tertia ostem dit qualiter in modo vere distinguuntur. prima in principio: secunda incipit ibi: Ad quod sine praeiudicio aliorum etc. tertia ibi: nec tamen videtur nobis etc.

¶ Sequitur tertia pars praesentis distinctiois. Et hic est aduertenda quedam generalis regula. in qua postquam notionum et in communi et in proprio facta est nominatio: nunc per regulam interea datur distinctio et diuiditur in tres partes. In prima veridica regula ponitur. In secun da contra regulam clare opponitur. In tertia alia regula ex dictis elicitur. prima in principio. secunda ibi: Hic quaeritur cum dicitur: deus de deo etc. tertia ibi: et est sciendum quod secundum etc. Et haec est diuisio praesentis distinctionis.

Quaestio

¶ Quaestio ista docet de verbo duplici scilicet creato an sit actualis noticia et increato in ordine ad dicentem in qua quaestione tangit doctores hericu de ganda. thomam et franciscum de maronis sicut patebit et habetur a scoto in loco praefato q. i. Arca quam querius tur: Utrum verbali expressione a cpaternali speculo originetur filius. Et arguitur quod non triplici medio. Primo sic: Nullum constitutum duobus constitu tiuis in eodem ordine constituitur: sed filius dei diuina essentia et natiuitate consti tuitur: igitur non constituitur verbatione seu verbo: cum sit alia relatio. Maior pa tet: quia si in eodem ordine esset aliquio constitutum a duobus constituentibus: tunc ali quo esset constitutum: quo non existente ni hil minus esset constitutum quod implicat. Sed minor probatur auctoritate Augu. de fide ad petrum: et est in listra dist. 26. proprium solius fi lii est: non quia ipse non genuit: sed quia de patris essentia natus est: quod autem alia sit relatio verbum: alia natiuitas: patet: quia in brutis reperitur natiuitas: sed non verbum

¶ Secundo arguitur sic. Nullum ens rationis est per se realis entis constitutiuum: sed verbum est ens rationis: filius vero est per sona realis: igitur verbum non constituit filium maior patet: quia ens reale non dependet ab ente rationis cum secundum Arist. ens diuida tur immediate in ens in anima quod est ens rationis: et ens extra animam quod est ens reale. Sed minor patet: quia omnis respectus dei ad creaturam est rationis: sed verbum huiusmodi dicit respectum. vnde Aug. Hoc no men logos: melius verbum interpretatur quam quae rationem: vt significetur non solum qui ad pa trem est respectus: sed ad illa quae per verbum facta sunt operatiua scientia.

¶ Tertio arguitur nullum productum ab aliquibus constituitur nisi aliquo eorum ente pro ducto: sed certum est quod essentia non produ citur: nec iterum verbatio. igitur verbatio non est constitutiuum principium perso ne filii. maior patet: quomodo enim extat pos sibile quod aliquis det quod non habet. Sed minor probatur de essentia: certum est apud magistrum: distinctione. 5 sed de verbatione probatur: quia si esset producta aliqua pro ductione produceretur: et iterum quaererem ego de illa: et sic esset in infinitum processus: quod euitant philosophi.

¶ In oppositum argu tur auctoritate August. 7. de trinita. ca. 4. eo verbum quo filius. igitur eadem relatio est filius et verbum: sed filiatione constituitur. igitur et verbo.

¶ In ista questione ad alias conformiter sunt tres articuli. Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus.

¶ Tertius est dubiorum motiuus;. Quantum ad primum articulum

¶ Primus igitur terminus est verbum: a verbo bas quod est dico cis: vnde illud pos ticum: Uerba dat omnis amans. Unde noto triplex esse verbum: scilicet sermocionale phificum: et theologicum. Sermocionale est verbum grammaticum aut logicum quod Aristo. in primo periarmen: diffiniens dicit: verbum est quod consignificat tempus cuius partes extra nibil significant: et est semper nota eorum quae de altero praedicantur. Secundo est verbum phisicum: et istud secundum Aug. 15. de trini. est triplex scilicet verbum vocale: verbum imaginatiuum: et verbum mentale. Et dicit Thomas in scripto hac distinctione: quod sic ordinantur. Uerbum enim mentale in nobis ap prehendit in vniuersali quid sit fiendum sed verbum imaginatiuum applicat ad sin gularia: quia operationes sunt singulari um: et vocale verbum exequitur ita quod imaginor quod quasi sit quidam silogismus in da rii: vbi mentale verbum habet locum vni uersalis et maiorum affirmatiue: verbum imaginatiuum minoris et particularis affit matiue. Sed verbum vocale tenet locum particularis affirmatiue conclusionis: idem loquendo de negatiuo verbo in ferio: ita quod tam verbum vocale quam verbum imaginati uum deseruiunt verbo mentali in quo secun da pars representatur imaginis: scilicet filius dei: vnde doctor subtilis. Uerbum mentale in hac distinctione in solutione principali primae quaestionis diffiniens dicit verbum est actus intelligentiae productus a memoria perfecta: non habens esse sine actuali cogitatione: verbum representans diuinum: vbi huius verbi lucido verbo omnes tanguntur cause: causae enim intrinsece tanguntur in hoc quod dicitur actus intelligen tiae productus: verbum enim nostrum sicut peramplius idem doctor in suis tangit quodli betis componitur ex actu intelligendi qui est quoddam absolutum et dictione passiua intel lectus: ita quod verbum nostrum mentale nihil aliud est secundum Scotum nisi noticia genita seu produ cta. Ex quo patet quod verbum nostrum est vnum per accimens: quia in suo conceptum includit res diuersorum generum. scilicet actum intelligendi quae est quaedam qualitas: et productionem passiuam quae est quidam respectus in praedicamto passionis. Secundo tangit doctor subti. causam efficientem: quando dicit productus a memoria perfecta quae includit vt patuit dist. 3. huius pri mi obiectum et potentiam. vnde Aug. 9. de trini ta. dicit: Obiectum et potentia pariunt noticiam vnde memoria dicitur parens verbi: et verbum dicitur proles eius. Tertio tangitur causa finalis: quando dicit verbum diuinum repriesentans. Quicquid enim beatissimus aug. in lib. de trini. de verbo nostro locutus est propter diuinum verbum locutus est. Sed dicitur tertio principaliter verbum theologicum: et istud est in diuinis persona secunda qua a sinu patris pro cedit de quo Iob. i. Uerbum caro factum est. et dicitur et verbum et filius et imago.

¶ Noto tamen quod ista tria differunt: verbu / imago / et generatio. Uerbari enim idem est quod dici in mente: omne vero quod dicitur imago est: sed non econtra: quia dictio solum est intellectus. ima go etiam in aliis large capiendo. vnde apud Da mas. spiritus sanctus dicitur imago non tamen dicitur vnde eadem est proprietas verbum et dictio passiua omne iterum quod est imago gignitur: non econtra quia imago solum est respectu viuentium: aut actu: aut alas non sic generatio vnde ignis generat ignem. In filio autem dei eadem est proprietas / genatio passiua / et filiatio. Secun dus terminus est expressio: vnde noto quod ista tria differunt: compressio / expressio / et impres sio. Impressio enim dicitur dum verbi gratia pictor super parietem picturam ponit: vnde qui po nunt verbum dei per impressionem gigni a patre: ponunt verbum formaliter in patre: quod non est verum. Compressio vero dicitur quando aliqua diuersarum naturarum ad inuicem colligantur: qua modo nequit verbum exire a patre. Sed tertio dicitur expressio et nihil de vi verbi aliud dicit nisi processum a producente: et quendan exitum ad modum quo pictor exprimit in ta bula sculpendo. sic suo modo semota imperfectione a patre exprimitur filius.

¶ Tertius terminus est originari. vnde noto quod ista tria differunt. Originari: pullulare: et communicari. Unde loquendo proprie inter ori ginans et originatum est distinctio realis: sicut inter producens et productum cum capiatui communiter sicut dicitur passio originari a subiecto: quae tamen non sper ab eo realiter distinguitur: de hoc in superioribus dist. 4. arti. i. Inter vero pululans et id a quae pululat solum exigitur distinctio ex natura rei: sicut est inter attributa et diuinam essentiam quae ab ea pu lulant. Secundo de diuinis nominibus vbi vocantur attributa fructices: inter vero communicans et communicatum solum extat distinctio rationis: idem enim seipsum communicat: ita quod omne quod originatur pululat non econtra: et omne quod pullu lat communicatur non econtra. Et hoc de primo articuloQuantum ad secudii arti culi sunt tres conclusiones. Prima est de verbo nostro. Secunda de verbo diuino relati ue ad verbantem vel dicentem. Et tertia de verbo in se vt vtrum filium constituat. Prima est talis: omnis noster intelligendi actus si a mente producatur verbum recte numcupatur: probatur ista conclusio: vnde Aug. 15. de trini. ca 24. Formata cogitatio ab ea re quam scimus verbum est. Ex quo igitur quilibet noster in telligendi actus potest dici formata cogitatio sequitur propositum. Et c. 36. Uerbum no et strum de nostra scientia nascitur. Et alibi visio de visione visio scilicet actualis de visione hapituali: dixi tamen notanter si a mente produ catur: vnde si in nobis totaliter causaret de us actum intelligendi sicut forsan fecit in salomone ultra habitum scientiae: tunc non esset verbum: requirit enim semper verbum nostrum quod nostra mens elicitiue concurrat. Secundo requiritur quod sit de aliquo obiecto: vel se vel alio: impossibile est enim esse verbum nisi ali cuius sit vt termini: sicut extat impossibile quod sit noticia: et quod nullius sit. Tertio re quiritur multotiens in nobis quod tale verbum generetur praecipiente voluntate. vnde Augustinus 5. de trini. ca. 6. Uerbum amore concipitur dum scilicet prae cipit voluntas intellectui quod cogitet: et ideo quae dam glo. super ecclesiasticum. 17. ca. sic ordina uit partes imaginis: vt primo sit voluntas. secundo intellectus: et tertio memoria. Et reuera optime dicit: nam in cognitione acquirenda: Primo imperat voluntas intel lectui vt cogitet: et sic est prima pars imaginis quae patri congruit / sicut imperium. Secundo intelligit intellectus: et fit secunda pars imaginis quae filio attribuitur / si cut scientia. Tertio ex cognitionibus in me moria relucet: et manet obiectum: et est fi nis cognitionis / sicut spiritus sanctus vltima est persona diuinitatis: sed dum in scientia perfecti sumus: tunc econtra fit: nam prima pars imaginis est memoria: secunda intelligen tia: teria voluntas: ex. 10. de trini. seu prima mens: secunda noticia: tertia amor: ex. de trini.

¶ Dixi vlterius notanter: actus intelligendi in conclusione / et non actus intel lectus. Quia vt inquit doctor subtitur dis. 20. huius primi. q. 5. tam dictio actiua quam passiua sunt actus intellectus / non tamen acttus intelligendi. Licet igitur omnis no ster actus intelligendi sit verbum quando comcipitur cum dictione passiua: vt licet dicatur actus intellectus / non tamen actus intelli gendi.

¶ Ex quo infero doctorem solennem veri transisse limites: dicendo solum verbum esse actum intelligendi perfectum: imaginatur enim quod primo intellectus noster pure dicitur intellectus: et tunc obiectum in eum vt in pure passiuum sui imprimit simplicem noticiam: qua fortificatus intellectus vt natura in se conuersus: iterum noticiam imprimit declaratiuam seu perfectam: et hanc solum dicit verbum / et non noticiam simplicem. Patet oppositum ex conclusione: tam enim noticia sim plex quam declaratiua seu perfecta verbum est. Quod enim dicit noticiam simplicem solum gigni virtute obiecti: obuiat Augustinus 9. de trinitur. ca. 4. Ex cognoscente et cognito paritur noticia. Loquitur simpliciter Augustinus quod iterum dicit quod illa noticia simplex sit ratio gignendi noticiam declaratiuam: non videtur quod minus perfe ctum sit tota ratio generandi magis perfectum: alioquin non remaneret nobis via cogno scendi deum perfectiorem creaturis ratione causae.

¶ Secunda conclusio est odmne verbo diuino in ordine ad dicentem: et est talis. So lum verbum in diuinis pater diuinus loquitur. Unde Augustinus .15. de trini. Non dicitur verbum nisi filius: sicut nec donum nisi spiritussanctus. Et Anf. in monologion. Aptissimum est / quia nec ille cuius est verbum / verbum est. Sed quod pater hoc verbum locutus sit patet perprophetam. Cructauit (inquit pater) cor me um verbum bonum. Et in Ecclesiastici principio clarius. Fons sapientiae verbum dei in excelsis. Ubi clare innuit quod ex fonte sapien tiae quae est in patre verbum diuinum nascitur. Et coufirmatur ratione. Illud solum quod ema nat modo perfectae conformitatis est verbum: sed solus filius est huiusmodi: vnde et huic attribuitur imago. Ex quo infero / quod in diuinis nullum est verbum essentiale: sicut innuit Tho. scri pti sui hac di. q. 4. vbi dicit / quod verbum dici tur dupliciter scilicet essentialiter: et sic est commu ne tribus: vel notionaliter: et sic est secunda persona quae dicitur filius. Et additi / quod in diui nis aliqui relationes arguunt distinctionem realem sicut paternitas: aliae non: sicut est relatio operationis ad operantem: quae solum est rati onis: sicut dicit de verbo: quod solum dicit respectum rationis ad dicentem. Sed ex conclusione patet oppositum: et breviter vbi de diuino verbo scriptura loquitur: et sacri antiqui docto res loquuntur de ipso notionalitur / non essentialiter Unde aquila Ioam. nobis innuens aparti us dicit: In principio erat verbum: et verbi erat apud deum: et deus erat verbum. Unde et ipse Thomas in quaestionis fine dicit / quod sancti doctores vtuntur communiter hoc nomine vt verbum: et notat secundam personam / quae dicitur sapientia genita. Et si dicat se corrigendo: ego sum contemtus. Si autem intelligat quod dicatur etiam essenti aliter / quamuis non sit in vsu: non debebat ipse cum sanctus sit / a sanctis aliis et eorum vsu deuiare.

¶ Tertia conclusio est: qualiter verbatio filium dei constituat: et est talis. Sub respectu manifestationis et sacrate elocutionis dei: vnigenitus verbo non constituitur. Antequam probetur conclusio: Noto secundum commenta super diuinum Dionysium: vbi nos habemus: In principio erat verbum: Brae cus habet. In principio erat logos. Et di cit commentum: quod logos tria signat scilicet ratio nem expressionum et causas: igitur et verbum sibi correspondens. Primo enim verbum signat expressionem seu relationem ad eum a quo exprimitur: et ista est ad patrem: et est realis: quia est producentis ad productum. Secundo dicit rationem id est manifestationem et declarationem rerum: quia filio ab Augustinus attribuitur ars omnipotentis dei. Tertio dicit causam: quia omnia per ipsum facta sunt: et hi duo sunt respectus rationis: quia dei ad creaturam nulla est relatio realis. Hoc habito probatur conclusio. Nihil constituitur per id quod aduenit ipsi iam constituto. Sed respectus ma nifestationis est huiusmodi: igitur etc. Maior est clara de se. Sed minor patet: quia in diui nis tota adimpletur ad intra productio ante quam fiat respectus ad creaturas: quia productio ad intra respicit obiectum primarium scilicet diuinam essentiam. Sed isti rationis re spectus qui aspiciunt creaturam: aspiciunt obiectum secundarium. De prioribus deo prius est. agendum: sed quod constituatur felocutione patris passiua: patet ex conclusione secunda et primo articulo: vbi dictum est / quod verbum idem est quod dictio passiua: quae tamen constituit filium. Et hoc de secundo articulo. Quantum ad tertium articulum sunt tres difficultates iuxta tres conclusiones.

¶ Prima est. vtrum respectu verbi deiremaneat in nobis aliquod verbum in patria: cum in via multa verba sint apud nos propter diuinum verbum. Dicit magister Francis. de maronis huius distinctionis. q. 1. difficultate 7. quod credit verius / quod non: quia totus actus beatificus causabitur a diuina voluntate. Sed cum reuerentia sua / non videtur verum: quia tunc in nobis de deo euacuaretur verbum / quando diuino verbo erimus simili ores. Nec quod dicit est vetum: quod penitus actus visionis causetur a diuina voluntate: de quo in quarto. Unde contra ipsum sufficit vnicum doctoris subtilis verbum: qui in hac dist. in solutione principali / in beatis per fectum ponit verbum: vnde et si ipse doctoris subtilis discipulus credat quod dicit verius: ego doctori subtili assentio securius.

¶ Se cuda difficultas. Qualem conformitatem habet verbum nostrum mentale cum diuino: Respondit doctor deuotus huius distin. parte. 2. q. 4. quod triplicem. Primo enim verbum nostrum mentale a memoria quasi parente originatur. Secundo in verbo nostro quod fiendum est disponitur. Et tertio in vnione cum verbo vocali extra manifestatur. Sic et longe perfectius primo verbum diuinum emanat a me¬ moria paterna / quasi lumen de lumine. Se cundo in verbo diuino cuncta pater disponere dicitur: vnde et ipsi attribuitur mundus architypus / et ars omnium rerum. Tertio carni est vnitum / vt nobis appareret visibile. Unde dicitur. Uerbum caro factum est: et habitauit in nobis.

¶ Tertia difficultas. Qualiter potest hoc nomen verbum simu significare ens reale et rationis: vt dicit i tertia conclusio: cum ista immediate diuidant ens? Dico quod simile est funditus in hoc no mine donum: quod signat vt est proprium spiritus sancti: et respectum realem ad patrem et filium a quibus procedit: et rationis ad id cui est donandum: sic de hoc nomine verbum. Nec est mirum / cum nomina sint ad placitum: vnde pos set imponi vnum nomen ad signandum quicquid est in mundo: sicut secundum philosophum. 7. metaphy. hoc nomen hylias signat totum bellum troi anum. Et sic patet ad quaestionem / quod scilicet verbali expressione a paternali speculo id est memoria fecunda originatur filius. Et tunc ad argumen ta.

¶ Ad primum dico: quod eadem est relatio realiter / verbatio et natiuitas: licet differant ex natura rei: quia natiuitas est in plus: quia bruta nascuntur / non tamen dicuntur: sed illa distinctio non impedit: maxime cum dictio includat quidditatiue natiuitatem sicut suum superius.

¶ Ad secundum dico ad minorem / quod verbum non constituit filium sub illo rationis respectu ad creaturas / sed sub respectu reali quem si gnat ad patrem: ideo non currit argumentum.

¶ Ad tertium dico ad maiorem / quod falsa est. Cum probatur: quia nihil potest dare quod non habet. Dico quod verum est quod non habet / aut for maliter / aut principatiue / aut virtualitur / aut alio modo: sed non oportet formaliter. Albe do enim non est alba: et tamen dat esse album subiecto. Sic in proposito: licet verbatio non producatur: tamen potest id esse quo filius dicitur productus: et sic patet ad. q.

Conclusiones

¶ Ex ista autem distinctione sicut ex caeteris tres infero conclusiones. Prima est. Sacra paternitas et filia tio sunt (vt ait veritas) id quod generatio. Di cit conclusio / quod patrnitas et filiatio quae sunt proprietates assignatae ab hilario sunt idem quod gignere et gigni: quae sunt proprietates assignatae ab augen. Et deducitur ista conclusio a principio dist. vsque ad illud. c. Hic non est praetermittendum quod sicut etc.

¶ Secunda conclusio. Uerbum et imago in vnigenito sunt vt proposito recitat indago. Dicit conclusio / quod verbum et imago sunt propria filii / sicut filiatio. Et deducitur ab illo ca. Hic non est praeter. etc. vsque ad illud ca. Et est hic aduerteda quaedam generalis regula.

¶ Tertia conclusio. Haec quae substan tiam cunctis signant obliquo vsiam et recte praedi cant. Dicit conclusio / quod nomina quae signant subam praedicantur de tribus in recto: vt / pater est deus filius est deus. Et etiam dicuntur in obliquo de personis: vt deus de deo / lumen de lumine: re cte dicimus. Non ita in aliis: quia non dicim filius de filio / seu verbum de verbo. Et dedu citur ista conclusio ab illo ca. Et est hic aduer tenda quaedam etc. vsque ad finem distinctionis.

PrevBack to TopNext

On this page