Distinctio 11

Distinctio. 1. huius quarti doces de coficiente et cofectione sacrameti eucharistiae. Faut queritur qualis sit illa con uersio: an formalis an substantialis etc. Hic si gnatur vndecima distinctio huius quarti: quae ita habet continuari ad praecedentes. Nam postquam in precedenti bus vtpute in octaua distinctioe est osten sum quid est eucharistia in esse capiens: et in nona et decima quaeue sit malicia indigne suscipiens: Nunc ostendere incipit in sa cra policia: quis est conficiens et habet diui di in tres partes principales. In prima agit de ipsamet confectione. In secunda de aliquorum consecutione. In tertia de conficien tis auctorimatione. prima in principio. secunda distin. 12. ibi. Si autem quaeritur de accidentibus quae remanent. tertia distinctione 13. ibi. Solet etiam quaeri: vttum praui sacerdotes etc. Rursus prima particula quae est praesens distinctio: in qua magister agit de ipsa met confectione: habet diuidi in tres partes In prima ostenditur panis et vini transubstan tiatio. In secunda exprimitur tanti facti triplicata ratio. In tertia exponitur mixtio aquae sed non intinctio. prima in principio secunda ibi. Sub alia autem specie tribus etc. Tertia ibi. Aqua vero admiscenda est vino etc. Haec est diuisio etc.

¶ Questio ista docet quomodo possibile sit vt fiat ista transubstatiatio et quae sit materia et actualitas quam doctor subtilis protelat per septemquestiones partiales et hac quaestione sunt varie et plures opiniones: vide in dec sionibus meis vbi singulas annumeraui N transubstan tiatione panis triticeus: et vitis vinum in corpus et sanguinem dominicum conuertantur. Et arguitur quod non tripliciter.

¶ Primo sic. Transubstantiatio non est mu tatio: ergo panis et vinum non transubstan tiantur in corpus et sanguinem domini. Antecedens patet quia tunc esset (exquo est ad substantiam aut generatio aut corruptio ex. 5. phisico rum: et hoc est falsum: quia in vtroque est materia communis: sed non hic. Patet consequem tia: quia alilas non videretur conuersio possibilis.

¶ Secundo sic. Si panis et vinum comuertunt in corpus et sanguinem domini: aut comuertuntur in id quod est: aut in id quod non est: non in id quod non est: quia tunc corpus chri sti de nouo fieret: nec in id quod est: quia tunc cresceret. ergo etc.

¶ Tertio arguitur sic Equae potest esse sacramentum eucharistiae sine conuersione panis: sicut cum conuersione et aeque bene. ergo non fit transubstantiatio. As sumptum patet: quia fides est de praesentia corporis dominici. Patet consequentia autortoritate philosophi in. 1. philosophicorum. Frustra fit per plura: quod potest fieri per pauciora.

¶ In oppo situm est Ambro. eusebius et augusti. et Damasce. panis et vinum supernaturaliter in corpus et sanguinem transit.

¶ In ista quaestione sunt tres articli declarandi Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus.

¶ Tertius est terminorum motiuus; Quantum ad primum nun tera cto a mini sunt. panis / triticum / et vinum.

¶ Primus igitur terminus est panis. Et dicitur panis a pan greco quod est totum in lati no: vel primo quia omnia animalia panem come dunt: vel secundo quia cum omni cibo comeditur: vel tertio quia in sustentatione animali quasi habet alia alimenta virtualiter. Finxerunt autem poetae quod pan quem latini siluanum dicunt: esset deus terrae seu pastorum: et quod habebat cornua in capite / repraesentando radios sols et lunae / et pellem variatam caelum repraesentantem si dereum: vultum rubeum propter aethera: vnam fistu lam septem calamorum in manibus propter armoniam septem caelorum: villosus inferius pro pter vilitatem fruticum / arborum et animalium: et pe des caprinos propter stabilitatem suam. Sic equidem pan omnia terrena repraesentati supre maque et insima: de quo et panis dictus est verior panis noster qui de caelo descendit: in quo sunt omnes thesauri sapinie et scientio dei absconditi: et ideo panis / non aliud in cor pus domini conuertitur. Qniam inquit Bonauem. secunda parte praesentis dist. arti. 1. q. 1. Sicut pa nis ex multis granis efficitur: sic corpus chri sti mysticum ex multis suppositis. Corpus autem christi hic vt cibus continetur: non qualis cunque: sed cibus conueniens / cibus efficax / cibus sa nans / cibus omnibus communis. Signum tale maxime est panis triticeus: quia ex eius vsu na turae non gignitur fastidium: quod de alio cibo non conuenit. Efficax est confirmando: quia comfortat. Est etiam sanus: vt Isaac in dietis. dicit. Communis est etiam inter gentes / ma time rationabiliter viuentes: quae etiam vino vitis conueniunt. Unde Dam. Consuetudo est hominibus panem comedere / et bibere vi num: ideo communiugauit eis dominus diuinitatem: et fe cit ea corpus et sanguinem suum: vt per ea quae sunt secundum naturam consueta / in quibus vita conserua tur: ad ea quae sunt supra naturam anima transferatur. Secundo principaliter: quoniam vt panis in clibano coquitur: sic christus in cruce pro nobis decoctus est / et multis tribulationibus colatus; Tertio / quia mundissime in reliqua cibaria ef ficitur: nec tangentem coinquinat sicut caro etc. Sic christus in viergine mundissima concaeptus est mundissime. Unde apud hebreum di citur panis sogalla id est praecipuus: apud grecum epinsion id est supersubstantialis. Ego sum inqui panis verus qui de caelo descendi.

¶ Secun dus terminus est triticum. Unde dicitur tri ticum tripliciter. Conissime / communiter / et proprie. Communis sime dicitur triticum omne illud quod in mola teritur comestibile: et isto modo etiam faba trit cum dicitur. Sic enim triticum a terendo dictum est. Commuiter dicitur triticum idem quod frumentum: ita tamen quod frumentum (vt dicit Papias) sit omne id genus bladi quod aristas habet: et hoc modo hordeum et siligo fpecies sunt tritici: vs etiam praefatus dicit Papias in hoc nomine panis. Tertio dicitur triticum proprie secundum quod de eo loqui videtur Isaac in dietis particularibus / assignando nobiles eius proprietates / et vsum vtilem in mam ducando: et sic est nobilissima bladi species vsibus maxime competens humanis: vnde et sic di citur a terendo: non quidem iam per communitatem sed pro pter indigentiam hominum: et sic idem est quod frumentum: non capiendo secundo modo dicto frumentum / vt sit genus ad omne bladum: et dicitur a frumen / quae est pars eminens gulae vel lgutturis: sed vt dicitur a frui id est vti: vnde hoc triticum est vtilissimum humano vsui. Sic enim vbi nos habemus in propheta: Deus iudicium tuum regi da. Erit firmamentum in terra in summis montium: quae videtur littera corrupta. Debet scribi: Erit frumentum in terra in summis montium. Quod ostendit veritas hebraica quae habet. CErit triticum memoriale. Quod et Rabbi Salomon de venturo messia apud eum exponit: sed hic nobis sufficit pro praesenti hoc habere ex textu / aut textuum concordia: quod idem sit triti cum et frumentum. De quo filius dei dicit. Nisi granum frumenti cadens in terram nmortuum fu erit / ipsum solum manet: quibus verbis hoc prae sagiatur sacramentum. Et hoc triticum aut fru mentum triplex est: quoddam sine barbis: quod per excellentiam triticum appellatur: quia facilius teritur. Secundum cum barbis / in latum ad modum gladii delphici. De quo Aristem. loquitur in 1. politis. Tertium cum barbis / aut in quadro aut rotundo. De vtraque tamen trium specierum potest confici corpus domini.

¶ Tertius terminus est vinum. Ethimologicatur quasi vite na tum. Dicitur autem a vite aut a vena: quia cito venas sanguine replet si est bonum. Antiquitus autem ex hoc vinum venenum dicebatur: sed repartis venenis quibus venae inficiuntur rem tenuit: nomen amisit aut mutauit: inter vina vitis vinum est optimum: vt patet per Isaac in lib. dietarum particularium. Ob hoc enim in natu ra vini librum illum terminauit post bonum vinum vitis: reliqua vt de sapaet reliquis deter minans: vnde et vinum a veniendo potest dici: quia nisi in conuiuio veniat: de communi laeticia non veniet. Sic enim dicitur: Et vinum laetificet cor hominis. Meri to ergo in cibo panis / et potu vini / seu e e cibo panis et potu vini hoc sacramentum conficitur. Quantum ad secundum artic culum sunt tres conclusiones. Prima est de possibilitate huius conuersionis. Secunda de actua litate. Tertia de materia conuersionis.

¶ Prima est haec. Sic est transsubstantiatio possibilis / vt quidlibet in quodlibet mutari nequeat: loquendo simpliciter / sed in tantum. Hec conclusio habet tres particulas. Prima dicit: quod transsubstantiatio est possibilis. Ubi doctor noster primo diffinit transsubstantiationem / dicens: Transsubstantiatio est transitio totalis subae in substantiam. Ubi doctor tria dicit. Primo diciti / quod transsubstantio est tramsi tio sed hic non oportet meditari vt sic panis transeat / sicut cum quis de loco ad locum vadit: et remanet vbi vadit. sed per totum trmsopus praecedens habet panis suum esse: in instanti con uersionis primo habet non esse: et corpus chri sti primo habet ibi esse: vt patet per fratrem Ri char. de media villa / arti. 1. praesentis dis. q. 4. et est fundamentum in. 5. physicorum: ita quod meditari debemus quod permanentia et successiua discordant in incipit / et concordant in desinit. Sicut enim si dico / sortes desinit esse: si gnifico quod sortes non est: et immediate ante hoc erat: et significo per li hoc / instans in quo primo sortes non est: et per li immediate / significo non instans: quia ex. 6. physicorum non est immedia tum in tempore instans instanti: sed designo tempus immediatum instanti: sic dico in successiuis. Tem pus autem motus desinit esse. Dico quod mo tus nunc non est / sed fuit ante immediate: et non possum dicere affirmatiue: motus nunc est: et immediate post hoc non erit: quia in nunc non est motus. Discordant autem in incipit: si enim de permanente dico / sortes incipit esse: debeo sic dicere: sortes nunc est / et immediate ante hoc non erat: vt sit affirmatiua de praesenti / nega tiua de praeterito. Cuius dicti ratio est: quia permanentia habent primum sui esse: sed non habent vltimum sui esse: sed bene habent primum non esse. Si autem de successiuo: dico vt motus incipit esse: debeo sic ex ponere. Motus nunc non est: et immediate post hoc erit: vt sit propositio de praesenti ne gatiua / et de futuro affirmatiua: quia omnis mo tus est in tempore. Secunda pars diffinitio¬ nis totalis dicit / et non totius: sic enim aliquando transit totum in totum / et non qualibet pars in aliam: vt patet in primo de generatione: vbi dicit philosophus / quod generatio est transmutatio totius in totum: vt quando ex aere fit ignis: to tum vnum vertitur in aliud: et tamen remanet materia communis in vtroque / prius informata forma aeris / postmodum forma ignis. Unde notan dum quod totum potest capi tripliciter: primo cathegorematice: secundo sincathegorematice: ttio cathegorematice et sincathegorematice. Cathegorematice sumitur / quando potest esse per se subiectum aut praedicatum: vnde et cathegorematice id est praedicatiue: et cathaegorigo cas id est praedi co cas: et dicitur plus a praedicato quam a subiecto: quia praedicatum habet modum formae / sed subiectum materiae: ex. 1. postereus. ideo propositio per se si conuertatur efficitur per accidens: forma autem nobilior est materia: et denominatio debet fie ri a digniori in talibus et isto modo dicitur in sophismate. Totum quod est in mundo est in ocu lo tuo: dato quod granum milii habeas in ocu lo: non oportet ad partem descendere / vt dicatur quaelibet pars mundi: sic. enim esset falsum: sed vt dixi debet cathaegorematice poni id est vnum totum: granum enim milii est vnum totum. Secundo capitur pure sincathegorematice: et sic non potest esse subiectum nec praedicatum: nec pars sbiecti nec praedicati / sed additur subiecto aut praedicato: vt omnis / nullus / nil addendo si significatiue capiuntur: vnde hoc modo sunt sincathegoremata in potentia / non actu: alioquin esset comtradictio: quia sincathegorema idem est quod conpraedicatiuum: a sin quod est similis. Tertio dicitur sincathegorematice et cathegorematice: et hoc modo capitur in proposito / dum dicitur quod transsubstam tiatio est conuersio totalis: quia et totum in totum con uertitur / et quaelibet pars in aliam respectiue: vt materia in materiam / et forma in formam. Tertia pars diffinitionis dicit / substantiae in substantiam. Si enim esset in accidens: cum motus ex. 5. physicorum denominationem susci piat ex termino ad quem: iam non diceretur trans substantiatio / sed transaccidentatio. Prima ergo particula conclusionis diciti / quod transsubstantiatio est possibilis. Probatur: quia terminus a quo potest simplicitur desinere esse: et terminus ad quem simpliciter incipre esse vt corpus christi: igitur potest hoc modo vnum in aliud conuerti. Sed qualis mutatio est haec trans substantiatio? Dicit Guill. varronis magister magistri nostri/ i. 4. in sacrameni eucharistiae materia. q3. opinione. 2. quod est mutatio obiectiua / non subiectiua: sed hoc non est verum: quia quando transsub stantiatur aliquid cathegorematice et sincathe gorematice in aliud: nullo modo alitur se habet teminus a quae quam prius: quia nullo modo se habet / nec terminus ad quem vt sic: vt si suba panis conuerte retur in corpus christi / ens in caelo non vt in sacramento. Mutatio autem secundum philosophum est alitur se habere nunc quam prius. Dicamus igitur quod versio est genus trans substantiationis: ita quod sicut secundum philosophum in. 5 physicorum est triplex mutatio a non subiecto in subiectum: et accipitur ibi subiectum pro positi uo / et non subiectum pro privatione positiui. Secundo a subiecto in non subiectum. Tertio a subiecto in subiectum: ita extendendo de versione dicamus: quod est versio a non subiecto in subie ctum. Ecce creatio. Secundo a subiecto in non subiectum: ecce annihilatio. Tertio a subie cto in subiectum: ecce transsubatio: ita quod prope non est transsubatio mutatio / sed versio. Secunda pars conclusiois dicit quod quidlibet non potest conuerti in quodlibet: vt deus nequit conuerti in creaturam / neque creatura in deum: quia nihil potest conuerti in aliud nisi cuius esse et non esse subest totaliter potentiae conuertentis: deus au tem non potest facere se non esse: ideo vniuersali ter loquendo non est verum / quod quodlibet pos sit conuerti in quodlibet: sed creatum in creatum potest conuerti / si est absolutum vtrumque. Et si obiiciatur in contrarium per Augus. 7. super Sen. ca. 4. Et Boetium libro de duabus naturis / ca. 7. Nullo modo potest conuerti corpus in spiritum / nec econuerso. Dicit fra ter Hugo noui castri / quod illud intelligitur de potentia creata. Et miror de isto baccalau tio / qui pedetentim secutus est magistrum suum: quod sic ipsum dimiserit: et posuerit in nihi lo pedem suum: cum suus dicat magister / hoc nihil est: et non dubito id sepe legerit: quia nulla virtus creata potest hoc modo quodcumque corpus in aliud conuertere. Dicamus igitur cum doctore / et hoc. 2. q. primi articu li. Et in primo dist. 36. quod aliquid aliquan do est impossibile ratione vnica: aliquid rationibus duabus aut pluribus vt quantitas nequit esse qualitas ex vnica sua pro pria ratione. In ente enim conueniunt quantitas continua ex duabus: et quae sunt impossibilia ex duobus / sunt magis impossibilia / aui pluribus rationibus quam quae sunt impossibilia ex vno. Sic corpus non habet tantam impossibilitatem vt in corpus conuertatur: aut tot impossibilitates quot sunt vt corpus in spiritum conuertatur / aut econtra: et ita vnum respectu alterius dicitur possibile / reliquum impossibile / non simpliciter sed respectiue: licet vtrum que sit possibile deo. De respectibus et respe ctus potest conuerti in absolutum / et secundo absolutum in respectum / et respectus in respectum: ita tamen quod dicamus quod respectus suum habe at modum in subiecto essendi: nisi diceremus secundum quod quidam glo. in praedicamentis philosophum dicentem. Ad aliquid sunt quaecumque hocipsum quod sunt ad aliud sunt / vt relatio sit tantum ad. Unde et motus fuit Gilbertus porretani in commen to super Boetio de trinitate / ad ponendum relationes assistentes: et huiusmodi nomins est reper tor: vt de eo scripsit Albertus magnus in libro. 6. principiorum: quem edidit idem Gilbet tus: sed post idipsum in concilio remensi (vt di cunt quidam retractauit beato cogente bernardo / et praesente Cugenio. 2. assumpto de or dine cistertiensium: ad quem edidit librum de consideratione Bern. quinque libellis comprehensum.

¶ Secunda conclusio est haec Sic materia panis in materiam conuertitur domini ci corporis / et forma in formam vt neutrum: ne que panis annihiletur. haec conclusio habet tres partes. Primae duae currunt simul / quod materia conuertitur in materiam / et forma in formam: et patet: quia totus panis conuertitur in totum cor pus christi: igitur a simili pars similis in partem si milem. Patet consequentia. Antecedens patet. Tum pis mo per Ambro. de sacramentis: et ponitur de conse. disti. 2. Panis est in altari / vbi accessit consecratio de pane fit corpus christi Secundo in ca. Reuera mirabile est: sermo qui potuit facere quae non erant non po test mutare ea quae sunt in id quod non erant q. d. sic. Tertio Cusebius / et ponitur ibi dem / quod corpus inuisibilis sacerdos visibi es creaturas in substantiam corporis et san guinis sui sua secreta potestate commutat. Fu it tamen opinine fratrem Ioanmnis parrhvsien. ordi nis praedicatorum / panem manere / non conuerti¬ primo: quia sufficit ad fidem praesentia corporis christi. Secundo: quia exquo creditum est vni uersale: vt quod christus est ibi: non debet arta ri modus / vt quod sine substantia panis. Tertio nec hoc reperitur in sacra scriptura: nec sequitur ex ea: nec est determinatum ab ecclesia. In contrarium huius vltimi Tho. venit in praeienti distin. arti: 1. q. 1. in solutione primae quae stiumcuterpredicator in predicatorem. Sic enim vt dicit Stacius thebaidos: vmbone repellitur vmbo. Et dicit quod immo. Quia dicendo: hoc est corpus meum: expresse insinuat panem non manere: quia alitur propositio esset fal sa. Frater Ioam. dicit hoc non cogere: quia non demonstraretur substantia panis / sed corpus christi ibi contentum: sicut nec modo demonstrantur accidentia. Frater Guiller. de obam qui flos modernorum nominatur / et inceptor venerabilis: in quarto / in materia eucharistiae q. 3. in solu. septimi dubii diciti / quod panis non conuertitur / sed desinit esse: vel primo per anni hilationem / vel secundo per resolutionem in ma teriam / vel tertio per corruptionem in aliud. Probatur primo: quia pauciora miracula sufi ficiunt. Tum secundo: quia talis conuersio est ni mis difficilis ad credendum. Tum tertio: quia ista conuersio non videtur magis probari ex scriptura quam panem desinere esse. Contra istam opi nionem et praecedentem arguit Tho. vbi. supra. c prima conclusio est inconueniens: secunda impossibilis: tertia haeretica. Primum probatur ex tribus. Primo: quia tollit reuerentiam debitam christo: quae non potest sibi exhiberi cum substantia panis propter idolatriam. Secundo quia debent accidentia immediate signare corpus christi: quod non facerent si ibi esset substantia panis. Tertio tolleretur verus vsus sacramenti / si ibi esset substantia corporalis panis. Secundo quod sit impossibilis etiam et secunda: quia corpus christi non posset esse hoc / nisi aliquid mutaretur in ipsum. Tertio quod sit haereti ca patet: quia contra sacram scripturam / vbi dicitur: Hoc est corpus meum: non dicit / hic est corpus meum. sed hoc est. Contra secundam opini onem arguit idem vbi. supra. q. 2. quod non potest resolui substantia panis in materiam: quia aut in ma teriam nudam: et hoc non est possibile: quia non est danda materia sine forma: aut in materiam in formatam: et tunc rediret inconueniens: quod di ctum est si maneat cum accidentibus: vt quod sit positio haeretica: aut tertio non maneret: et tunc exquo et corpus posset percipi motus eius. Sed satis ostendit Scotus in littera / quicquidsit de conclusione: has neminem cogere ratio ones: vnde magis inuestigando / et tertiam tenendo opinionem / quam ponit Innocem. tertius de officio missae / parte. 3. c. 16. quod substantia pa nis conuertitur in corpus christi / et vinum in sanguinem. Quomodo possit conuerti substantia pa nis in praexistens. Egidius de roma in suis thec re. quae sunt. 50. theoremata. Primo dicit quod causa est: quia deus aspicit materiam vt quidet ita potest sibi imprimere quamcumque formam: es forma distincta numero facit materiam distinctam numero: et ita posita forma corpo ris christi in materia panis: materia panis efficitur materia corporis christi. Sed contra hoc: quia posterius prius non variat: vnde illa ma teria sic dicendo est eadem sper secundum se in suo priori: etiam sic ponendo esset generatio / non trans substantiatio: vnde ratio potissima huius transsubstantiationis est: quia ambo termini sunt in ple na obedientia dei. Sed quaeritur terminus for malis huius conuersionis? Dicit Tho. prima parte summae. q. 76. artict. 3. et. 4. quod in naturahumana non est nisi materia prima et anima intel lectiua. Tum quia vnius entis est vnum esse quod est a forma. Tum secundo: quia forma substan tialis dat esse simpliciter: et ita non sunt quarendae in eodem plures formae ordinatae. Tum tertio: quia pluralitas non est ponenda sine necessitate. Dicit tunc Tho. in praesenti dist. ai ti. 1. q. 1. soluendo argumentum secundum quaestium culae. 3. quod terminus huius conuersionis est compositum ex materia et anima intellectiua / vt dat esse corporeum / et non vt dat esse hominem. Sed contra: quia idem fuit secundum numerum corpus christi viuum et mortuum. Egidius de roma dicit theore. 26. 29. et. 3o quod materia habens esse quantitatiuum: est illud in quod fit conuersio. Sed contra: quia non sunt efficatiora verba sanguinis quam corporis: et tamen sanguis non est solum materia cum modo quantitatiuo: igitur nec corpus. Unde motus doctor solem. dicit quali. 3. q. 6. 6. 15. 20. et in multis aliis locis: quae no taui in tractatu quem composui de opinionibus / quae sunt in doctore subti. quod in productis ab eo dem agente non est nisi vna forma in producto a duobus non concludunt rationes Tho. cuiusmodi est homo: et ita secundum eum et doctorem nostrum terminus formalis huiusmodi conuersionis est forma corporeitatis / non anima intellectiua Tertia pars diciti / quod panis / aut materiaaut forma eius non annihilatur. Patet: quia terminus annihilationis est nihil: terminus autem omnoi conuersionis est corpus christi.

¶ Tertia conclusio est de materia conuersionis: et est haec. Solus panis triticeus et vinum vitis expessum aqua posita de congruo / non de ne cessitate simplicitur / sunt materia sacmeni. Ista conclusio tres habet partes: quae patent ex primo arti. solum de aqua triplex est ratio: vt no tat frater Richar. arti. 3. q. 1. Tum primo: quia christus vt temperatus posuit aquam in vino. Tum secundo: quia in cruce exiuit de latere. Tum tertio: quia petrus qui praesens fuit sic obser uandum mandauit. Et tantum de secundo articulo. Quantum ad tertium articu lum sunt tres difficultates.

¶ Prima difficul tas. Qualibus verbis debet exprimi huiumoi conuersio? Dicit doc. in. 5. q. praesentis dist. quae est sine argumentis / tria dicta. Primum di ctum: nec per verbum essendi / nec secundo per ver bum fiendi: nec tertio per potest aut possibile: po test huiusmodi conuersio in recto exprimi: vnde ista est falsa: Panis est / erit / fuit corpus christi / et econtra: sic de verbo fiendi et posse. Secun dum dictum: cum ex arguit de in obliquo respe ctu termini a quo potest exprimi haec con uersio denotando ordinem: vt ex mane fit meridies: vt si dicatur / ex pane fit corpus christi. Tertium dictum quod potest exprimi ad dendo ad terminum ad quem hanc praepositio nem in: vt dicendo / panis transsubstantiatur in corpus christi: nullo autem accepto motu aut mutatione proprie.

¶ Secunda difficultas. Si potest confici de amido. Ami dum seu amiclum secundum Platearium in libro qui dicitur circa instans: est temperate calidum et humidum: vnde valet contra morbos spiritualium: vnde dicitur amiclum: quia fert aminiculum: vel amidum quasi amicum. d. in. c. muta ta. Sic solebat dicere egregius doctor fra ter Iuo fabri quaudam minister turon. Ami dum ami doux. Fit autem hoc modo. Triticum ponitur in aqua frigida per noctem et dicit: et tunc remouetur aqua / et alia ponitur: et sic consequenter / donec triticum putrefiet: et tunc colatur triticum et lauatur: et quod album remanet amidum vocatur: vnde valde dubium est. aut satis incertum quod transmutet speciem: ide non esset tutum de eo celebrare.

¶ Tertia difficultas. Si de spelta potest missa celi brari: Respondeo. Spelta dicitur tripliciter Uno modo vt sit bladum quod non est frumentum aut auena: et sic capiunt supra ripam ianu ensem / seu supra mare ianuense (vt probaui petendo prebendam equo meo) et sic de spelta non potest celebrari. Secundo modo dicitur spelta in britamnia / paumelle / in parti bus pictauiae / besorge: quia habet granum ad modum hordei: sed hordeum in culmo est ma gis rotundum aut quadrum / spelta vero lata: et hoc modo etiam de spelta non potest confici. Ter tio modo dicitur spelta quddam genus frumenti abundans in partibus alemaniae: cuius panis est suauissimus et leuissimus et albississimus: et gra num habet vt frumentum nostrum: et volui conspicere etiam in culmo: vnde mihi videtur (vt occurrit memoriae ) quod aliquando in vno culmo sunt multae ari stae: quod non contingit in partibus pictauiae: et de isto vidi celebrare communiter in Basilea / et sine peccato: quia verum frumentum est: vt patet ex operationibus et proprietatibus. Et videtur esse illud triticum de quo facit mentionem Franciso de maronis in. 6. distin. quarti / articn. 6. Et sic patet ad. q. quod videlicet in transsubstantiatione panis triticeus et vinum vitis conuertuntur in corpus et sanguinem dominicum. Et tunc ad argumenta.

¶ Ad primum patet solutio in prima conclusione / quod est versio / et sufficit.

¶ Ad secundum dicendum / quod fit conuersio in id quod est: nec tamen crescit: quia non fit conuersio per nutritionem sed solum per transsubstantiationem.

¶ Ad tertium dicendum / quod non est aeque bene: exquo placuit christo: sicut probatum est in principio secundae distinctionis per multa decreta.

¶ Ex ista distin. sicut de praece. de mente magistri etc Prima conclusio. Panis substantia non ma net creditur in sacra hostia / sed conuertitur. Di cit conclusio / quod in sacramento altaris conuertitur panis / etiam vinum in corpus christi et sanguinem. Et ponitur a principio dis. vsque ad illud capitulum: Sub alia autem specie etc.

¶ Secun da conclusio est haec. Causa triplici sic oc. cultatur forma duplici qui nobis datur. Dicit conclusio / quod triplici de causa scilicet propter me ritum propter horrorem fugiendum / et irrisiones paganorum / christus sic nobis datur in sacramentoet sub forma duplici: et quia est cibus et potus. Et po nitur ab illo ca. Sub alia autem specie etc. vs que ad illud. c. Aqua vero admiscenda est etc.

¶ Tertia conclusio est haec. Aquae mixtio vini debita / sed intinctio est inhibita. Dicit conclusio. Aqua semper debet admisceri cum vino in celebratione missae: sed hostia intincta non debet dari populo. Et ponitur haec conclusio ab illo. c. Aqua vero admiscen da est vino: vsque ad finem dist.