Distinctio 14-16

Distin. 14. recitat de perfectionibus as sumptis cum naturam humana quantum ad in tellectus per spicacitate / ac scietiae pleni tudinem / per comparatione ad perfectio nem naturae diuine. Ic quaeri opus est cum anima christi esset sa piens sapientia gratuita vtrum habuerit etc. Hic signatur. 14. distinctio huitertii quae sic continuatur ad praecedentem: Nam postquam in praecedenti distinctione gratiae et sa pientiae declarata est donata bonitas: Nunc in praesenti distinctione eius aperitur ingens perspicacitas. Et diuiditur praesens intentio in tres partes. In prima mirabilis ponitui cognitio. In secunda ex incidenti: quia opposita iuxtase posita magis elucescunt: defectu¬ um tangitur nostri assumptio. In tertia eiusdem traditur maior expressio. Prima in principio. Secunda ibi / dist. 15. Illud quoque praetermittem dum non est. Tertia dist. 16. Hic oritur quaestio ex praedictis etc. Rursus prima particula quae est praesens dist. in qua mirabilis ponitur christi cognitio: in tres partes etc. In prima surgit qua stio quae sit in iesu scientia. In secunda stat solu tio / quod perfectus est sapientia. In tertia solers mentio de eius fit omnipotentia. Prima in prinSecunda ibi: Quibus respondentes dicimus. Ter tia ibi: Si vero quaeritur quare deus etc. Allud quoque preter mittendum non est / quod dei filius naturam hominis accepit passibilem etc. Postquam in pra cedenti mirabilis posita est iesu cognitio Nunc ex incidenti defectuum nostrorum in communi tan gitur a iesu assumptio. Et habet diuidi ista. 15. di tin. in tres partes principales. In prima non ignorantia assumi probatur. In secunda vera an gustia in eo notatur. In tertia clara tristicia in iesu monstratur. Prima in principio. Se cunda ibi: Sed quia nonnulli de suo etc. Ter tia ibi: Tristiciam tamen in eo fuisse etc. dist. 16. Hic oritur questio ex predictis ducens originem. Dictum est emim supra etc. In qua quidem distinct ne postquam defectuum nostrorum a christo in com muni tacta est assumptio: eiusdem traditur maior expressio scilicet de morte: et habet diuidi in tres partes principales. In prima die morte fit indagatio. In secunda de eaden determinatio. In tertia statuum datur diuisio. Prima in principio. Secunda ibi: Ad quod dici potest christum voluntate etc. Tertia ibi: Et hic est notandum etc. Haec est diuisio harum trium etc.

¶ Quaestio ista tractat christum secundum quod ho intuedo verbum diuinum habe re scientia omnium / quorum verbum diuinum habet noticia: et actu creato in coprehensibiliter scientiam omne verbo di uino: atque etiam de timore defecti busque caeteris generalibus assumptis cum necessitate moriendi. Scotus. q. i. huius distinctionis etc. Utrum cum christi comprehensione verus timor et moriendi necessitas / stare potuerint: Et arguitur ad partem falsam tribus mediis

¶ Primo sic probatur / quod christus non fuit con prehensor. Nullus alicuius rei dicitur comprehaensor nisi terminos eiusdem vndecuaque conm prehendat: sed hoc facere humanum intellectum de deo est impossibile: igitur etc. Maior patet ex eo quod comprehensio secundum vim vocabuli dicitur simul apprehensio id est dum quicquid in re est capitur. Sed probatur minor. Si nempe intellectus creatus deum comprehende ret: hoc esset vel ex parte creati intellectus: et hoc non: quia creatus finitus est / deus vero in finitus: nec noticiae in eo / quia accidens est: et ita nequit aequiparari deo / qua est substantia: nec tertio ratione condescensionis dei: quia ista condescensio requirit ordinem congruum: quae non videretur vt infinitum finito capiatur.

¶ Secundo arguitur / quod in christo non fuerit timor ab eo a quo remouetur prius et posterius. Sed ignorantia quae est prior timore non fuit in chri sto: ergo nec timor. Maior patet: quia in ordine essentiali posterius non potest esse sine prio ri: licet bene econtra. Dat exemplum. Sicuti homo nequit fore sine animali: licet bene animal sine homine. Sed minor probatur. Tum quia ignorantia pertinet ad intellectum / timor ad affectum. Intellectus autem voluntatem antecedit. Tum quia ig norantia causa videtur timoris: timemus nem pe quammaxime inexparta et improuisa: dicente Prego. in homelis. euangeliorum. Minus quippe iacula feriunt quae praeuidentur.

¶ Tertio arg. (quod in christo non fuit moriendi necessitas) secundum nobilitatem formae datur et materiae nobilitas: sed anima christi fuit nobilissima: ergo et habuit corpus nobilissimum: et ita cum corpora caelorum sunt incorruptibilia: nec appetant sui totius corruptionem: videtur quod nec corpus christi sui totius seu hominis corruptionem. Maior patet ex eo quod secundum proportionem perfectibilium est perfectionum ordo: vnde et dicitur a philosopho quod non differunt mem bra leonis a membris cerui / nisi quia anima di fert ab anima. Sed probatur minor. Ex praecedenti enim distin. ostensum est quod anima christi habuit sunmam gratiam: ex quo reliquitur quod fuit summum ergotificabile.

¶ In oppositum primi est magistrorum auctoritates ponentium christum similis comprehensorem et Timor inquit et tremor venert super me. In oppositum tertii est apostolus. Mortuus est propter peccata nostra: inquit: Non fuisset vero mortuus nisi moriendi habuisset necitatem.

¶ In ista. etc. Primus est terminorum declaratiuus. Quorum Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus. arti. termi ni sunt comprihensio / tinor / et moriendi necessitas.

¶ Prinus igitur terminus est comprehensio. Ubi no tat doc. deuo. art. 1. di. 14. q. 2. quod triplex est comprehensio. Primo modo dicitur comprehensio idem quod charitatis adhaesio: et hoc modo dicit Bern. ad eugenium. Si sanctus es comprehendi sti. Secundo dicitur comprehensio idem quod clara visio et fruitio dei: sicut dicit apostolus. Si quomodo comprehen dam in quae et comprehensus sum. Tertio modo compe hensio dicitur quasi intur terminos clausio: hoc modo dicimus quod deus est incomprehensibilis. Secundo autem modo capta compraehensione / comprehensio dicitur tripliciter: aut ratione memoriae: aut secundo ratione intelligentiae: aut tertio ratione voluntati. scilicet dum in patria obiectum diuinum sper menti praesentatur: semper ab intellectu videtur: sperque ex amore diligitur. Differt vero comprehensio ab apprehensione: quia apprehensio genus videtur comprehensionis: omnis quippe compraehensio apprhensio est / non econtra.

¶ Secundus terminus est timor. vnde notat doc. deuo. in dubiis listralibus. 15. di. timorem triplicem. Pri mus est gratuitus: secundus libidiosus: tertius naturalis: quasi intur vtrumque medius. Timor autem ergo tuitus est triplex: primus poenae: secundus offensae: tertius reuerentiae. Primi duo non fuerunt in christo / sed bene tertius. Quia scriptum est. Timor domini sanctus permanet in seculum seculi. Diuisione prae termissa timoris libidinosi in timorem mundanum et humanum: tertius timor scilicet naturalis est triplex. Primus sensualitatis praeuenientis ra tionem: et hic est naturae corruptae et quodammodo inordinate. Secundus sensualitatis subiacem tis rationi: et hic est naturae corrupte / tamen ordinatae. Tertius timor est ipsius partis rationalis: et est. trunt in christo / sed bene medius.

¶ Tertius teretiam naturae inordinate: primus et tertius non fue rminus est moriendi necessitas. Unde vltra dicta de necessitate in. I. li. dist. 6. quae ad praesens moriendi necessitas in christo potest intelligi tripliciter. Primo ratione finis: et hoc modo diceretur moriendi necessitas in christo / si sine morte christi redimi non possemus: et hoc modo non fuit in christo moriendi necitas: quia teste aug. fuit alius modus redemptionis nostrae deo possibilis: cui nihil est impossibile. Secundo potest intelligi ratione congruitatis: vt sim scilicet morte eius valde congruum fuerit nos redimi: sicut in benedictione cerei paschalis Brego. dicit. Ocerte necessarium adae peccatum / quod christi morte deletum est. Et alibi. Expedit vobis vt vnus homo moriatur pro ppitlopho / vt non tota gens pereat. Ter tio dicitur moriendi necessitas ex parte partium: vt sim scilicet diuinum verbum tale corpus assumpserit quod dissolubile de necessitate foret: sicut in nobis in quorum diffinitione ponitur animal rationale mortale: et hoc modo ponitur in titulo. quaestionis. arti. sunt tres con clusiones / iuxta tres has dist. Prima con clusio est de visione comprehensionis in christo / iuxta. 14. dist. Secunda de timore in christo et aliis defectibus nostris a christo assumptis / iuxta. 15. Tertia de mortis necessitate in chri sto / iuxta. 16.

¶ Prima igitur est haec. Christus incomprehensibiliter actu creato / di uinum secundum quod homo intuens verbum in verbo cognoscit quae diuinum verbum. Dicit prima pars conclusionis / quod christus secundum quod homo diuinum intue tur verbum. Ubi primo notandum occurrit / quod christus habet scientiam de verbo dum id cognoscit. Habet secundo scientiam in verbo / dum crea ta in eo cognoscit. Habet tertio cognitionem a verbo / dum abstractiue aut intuitiua co gnitione creata intuetur. Probatur igitur ista pars. Nam diuina cognitio in christo secundum quod homo non est minus: immo magis est perfecta quam in nobis. Cum igitur in patria deum videmus facialiter: sequitur quod et christus qui erat comprehensor. Minor probatur ex dicto Pauli. Nos reue lata facie in eandem immaginem transformamur. Confirmatur: quia quod potest sumi ad vnionem hy postaticam: si sit creatura intellectualis: potest sumi ad vnionem beatificam: huiusmodi est christus vt patet / secundum quod homo. Ex quo patet error quorundam ponentium / neminem visurum deum in pa tria immediate / sed tantum claritatem eius: quia fui gor eius tantus est / vt a creatura videri ne¬ queat. Patet erroneum. Eadem enim res est de us et claritas eius. Unde nec opinio quam Hugo de sancto victore recitat / vera videtur super angelica hierarchia: quosda. scilicet di cere / quod a nemine videbitur deus / nisi in qui busdam theophaniis et apparitionibus / in quantum in his suis amicis condescendit: patet falsum. Uidebimus enim sicuti est / et perfectissime christus. Et si dicatur. Quia scribit apostolus. Lucem habitat inaccessibilem. Et iterum. Deum nemo vidit vnquam / nisi vnigenitus dei. Ubi Chrys. Solus filius eum vidit et spititus: qui autem creabilis est: quomodo potest vi dere increabilem: Ad huiusmodi auctoritates sol uendas sunt tres binarii regularum / seu sex regule: quarum quinque ponit doctor deuot. 3. arti. 1. Prima est: quia non potest deus videri viribus nostris: potest tantum munere dei: Unde super illud apostoli: Lucem habitat inaccessibilem: dicit glo. Inaccessibiiis est viribus nostris / accessibilis muneribus suis. Secun da: quia intelliguntur tales auctoritates in via: sicut super illud apostoli. Quem nullus hominum vi dere potest: dicit glo. poterit tamen aliquando. Unde dicitur: Non videbit me homo et viuet. Tertia regula / quod non potest deus videri: idest plene comprehendi. Unde super illud: Forsitan dei vestigia comprehendes: habet glo. Eius essentia a nullo plene videbitur: iscilicet circumscribendo. Quarta regula: non potest videri deus id est ratio substantiae eius. Unde glo. super illo verbo apostoli: Quod no tum est dei: dicit sic. Ratio substantiae eius latet omnem creaturam. Quinta regula: vt rntelligatur: non noscitur deus id est non facit cognoscere: sicut dicitur fouea caeca: quia nihil osten dit: sicut illud verbum: De die autem illa et pora nemo scit. Sexta est: quia paucis ho minibus in conspectu tribuitur. Unde. Mul ti sunt vocati / pauci vero electi. Sed pro batur quod christus secundum quod homo actu creato verum cognoscat: oportet enim intellectum informari vt cognoscens dicatur / sicut parietem alhedine / vt albus dicatur: nequit au tem diuinum verbum fore forma alicuius. Ex quo patet quod deficiunt qui dicunt: quod videbimus deum non creata visione / sed ipso verbo quod nostra dicetur cognitio. Rursus secundo deficiunt dicentes / quod propter vni¬ ctus: qui insunt omnibus bominibus: sicut. sunt assumpti a christo / voco generales defe in dicit secunda paris / quod generales defectus nostri Tristis est anima mea vsque ad mortem. Sed re enim patet / dum dicitur: quod factus in agonia Timor caeterique defectus generales non pro timore in christo et aliis defectibus nostris lucent ideae.

¶ Secunda conclusio est de citur christus: didicit enim ex his quae passus est Tertio per experientiam: et in hac profecisse di Secundo abstractiue. scilicet per species inditas. 3. articuli. 2. eiusdem distin. quod scilicet nouit solum in verbum in diuino verbo. Patet ex doctoonem hypostaticam in christo non requiritur quid medium / nisi solum verbum: patet falsum: quia visio beatifica non fit per illam vnionem. Sed dicit secunda pars conclusionis / quod cognoscit christus secundum quod homo diuinum verbum incomprehensibiliter. Patet: quia anima christi est finita: ergo nequit infinitum intemsiue (cuiusmodi est deus comprehendere. Deficiunt enim qui dicunt quod deus sit finitus quantum ad substantiam / sed infinitus quam tum ad potentiam. Qui enim primo istuds dixit / postmodum retractauit: nec illud facit vnio: anima enim christi semper finita manet. Sed dicit tertia pars conclusionis / quod chri stus secundum quod homo videt omnia quae videt re subtili. q. 2 14. distin. cum rationibus ibi notatis. Unde patet defectus sancti Thomae dicentis: quod in diuino verbo solum videt christus secundum quod homo scientia visionis / non intelligentiae. 2. q. 14. dis. patet falsum. Rur sus falsum est quod dicit doctor deuotus. q. habitu ea omnia quae nouit verbum / non tamen in actu. Et patet quod in christo potuerunt poni tres modi cognoscendi res scilicet in diuino verbo. pbedientiam: vt dicit apostolus. Nec tamen oportuit quod cognoscendo res in verbo / haberet aliam speciem ad cognoscendum verbum et res: immo eodem modo cognoscebat diuinum verbum et res: cum diuinum verbum sit lux et exemplar sufficiens: in quo omnium creabilium reab eo assumptis / iuxta. 15. distin. et est haec. prii / neque ad culpam: sed ex culpa geniti: a christo veraciter assumpti sunt. Conclusio clara est in se: probatur per singula: de timo prolixius orabat: Pater / si possibile est / transfer a me calicem hunc. Idem de tristicia. est mori famen pati / aut sitim: et huiusmodi pro prios voco qui aliquibus insunt / non omni bus: sicuti est esse mancumi gibbum / turpen / et sic de aliis. Hos enim non sumpsit deus: de quo etiam secundum humanitatem a filiis Chorae dici tur: Speciosus forma prae filiis hominum. Noto tamen secundum aliam conclusionis particulam / quo sunt defectus ex culpa generales: sed no ad culpam de se ordinantes: sed hos sumpsit dei verbum. Sunt alii quidem generales / sed ex se ad culpam ordinantes: et hos non sumpsit dei verbum / sicuti est ignorantia: nihil enim seruisset in filio dei ignorantia. Unde id quod dicit Damas. oportet scire quod seruilem et ignorantem naturam assumpsit: intelligitur de natura in communi: non prout est in supposito verbi.

¶ Tertia conclusio est de moriendi necessitatei coristo: secundum. 16. dist. et est haec. Sic cum necessitate moriendi dei vnigenitus naturam sumpsit humanam / vt immortalem sumpsisse potuisset. Hanc comclusionem hoc modo in. 16. distin. doctor deducit subtilis. Dicit enim: Diuinum verbum potest comparari tripliciter ad naturam huma nam. Aut primo vt assumendam / aut secundo comparando ad contrarietatem naturam consequen tem: aut comparando tertio naturam assum potesta ad gloriam et paenam. Si primo modo: hoc est tripliciter: vel comparando primo ad natu ram gloriosam assumendam: quia hoc potuit dei verbum: et tunc causam corruptibilitatis non habuisset. Secundo comparando verbum ad naturam innocentem assumendam / nullo prae uio peccato: et sic potuisset non mori medi ante dono iusticiae originalis. Tertio comparando ad naturam gloriosam assumen dam: ita tamen quod gloria animae in corpus non redundaret: et sic habuisset necessitatem moriendi: et fuit miraculum gloriam animae in corpus non redundare.

¶ Quantum ad secundum principale. scilicet ad cotrarietatem naturam consequentem habuit necessitatem morien di / nisi aliud aduenisset: cum vnum contrarium semper agat in aliud. Similiter quantum ad ali ud tertium. scilicet in ordine ad paenam: quia ad hoc in mundum venerat / vt morte sua mundum redimeret vniuersum.

¶ articulum sunt tres diffilultates.

¶ Prima est: vnde est quod christo potest attribui omniscientia / non ta mem omnipotentia / loquendo proprie. Respondet di doc. deuotus arti. 3. 14. dist. q. 3. quod omni potentia de ratione sua tria exigit: summan stabilitatem summam simplicitatem et summam infinitatem / seu immensitatem. haec autem tria in nulla sunt creatura: nec est enim sum me stabilis / immo in nihilum decideret / nisi eam manu regis auctor omnium retineret: non est summe simplex / non immensa: quinim mo in pondere condita et mensura.

¶ Secunda difficultas. An passio seu defe ctus irae fuerit in christo? Dicendum quod ira aliquando dicit puram affectionem: sicuti est dete statio alicuius mali: hoc modo bene ponitur in chri sto. Alio modo ira dicit affectionem cum poena: sic ira habet inquietationem annexam: et tunc tripliciter. Aut enim primo illa parturbatio tangit potentias inferiores / et nullo modo oculum mentis. Aut tangit oculum mentis ad tempus turbando: aut tangit oculum mentis parturbando et obnubilando. Pri mo modo ponitur in christo. Unde in euangin. poni tur. Infremuit et conturbauit seipsum. Se cundo modo est bene in viris bonis in via: non tamen in christo. Tertio modo solum est in peccatoribus: et extat peccatum.

¶ Tertia difsicultas. Si verus dolor fuerit in passio ne christi: quia dicit Hilarius in. 4. de trinide passione loquens christi: quod virtus corporis sine sensu poenae vim poenae in se deseuientis ex cepit. Doctor deuotus. q. 1. arti. 1. vltimae partis distin. 15. et primae. 16. dicit: quod illa verba retractauit hilarius. Unde ibi refert se audiuisse reuerendum patrem in christo guil ler. episcoum parisiensem: dicentem se vidisse librum retractationis huiusmodi et perlegisse. Ex hoc patet ad. q. quod videlicet cum christi comprehensione verus timor et moriendi necessias stare potuerint. Tunc ad argumenta.

¶ Ad primum dico / quod arg. procedit ex compre hensione tertio modo dicta in 1. articulo quo dicitur deus incomprehensibilis: et hoc modo chri stus vt homo non dicitur comprehensor: licet super alias creaturas intelligat deitatem: dicente Isido. quod trinitas sibi soli nota est et chri sto. Sed dicitur comprehensor: quia in termino viae / modo quo dicitur canis per cursum leporem com¬ prehendere.

¶ Ad secundum / primo dicitur ad maiorem / quod extat vera / quando est ordo essentialis inter prius et posterius / sicuti inter animal et hominem / non autem als: hoc modo autem non est ordo inter ignorantiam et timorem. Et dum probat ex ordine potentiarum: non concludit nisi respectu eiusdem: sicut idem prius cognitum quam dilectum: non autem quin possit timere in af fectu / non data ignorantia in intellectu: et dum roborat: timemus quae minus cognoscimus: et ita timemus quae ventura cognoscimus mala.

¶ Ad tertium dicendum ad maiorem / quod secundum formae nobilitatem / et inquan tum congruit donatur perfectibile / non aliter: congruebat autem pro opere christi corpus su mere passibile / non incorruptibile: quia pati non potuisset quod diuina sapientia decreus rat.

¶ Ex his autem tribus de mente magistri etc. Prima conclusio. Omnis scientia christo confertur / sed non potentia omnis con donatur. Dicit conclusio / quod omnis scientia / non omnis potentia christo confertur. Et ponitur per totam. 14. distin.

¶ Secunda conclusio. Defectus poenales christus suscepit: sed non ac cepit defectus morales. Dicit conclusio / quod christus suscepit defectus / vbi est poena sine peccato / non alias. Et ponitur per totam di stinctionem. 15.

¶ Tertia conclusio. Corpus mortale a christo sumitur acque capitur vt pla cet tale. Dicit conclusio / quod diuinum verbum voluntarie suscepit corpus mortale. Et ponitur per totam. 16. distin.