Deinde circa tertium praedictorum, scilicet circa naturam mediam inter pure immaterialem et pure materialem, scilicet circa hominem, quaerebatur unum pertinens ad eius esse formale in generali, scilicet utrum homo habeat esse ab una forma substantiali tantum vel a pluribus, sive utrum in homine sit una forma substantialis tantum.

Et arguebatur quod homo non habeat esse ab una forma substantiali tantum, quia ponere hominem habere tantum unam formam substantialem est contra sensum, item est contra rationem, item est contra fidem.

Contra sensum, quia in homine mortuo ad sensum apparent eadem accidentia esse quae erant in ipso vivente. Hoc autem non esset nisi aliqua forma substantialis quae erat in ipso vivente maneret in mortuo, quia accidentia non consequuntur materiam ' nisi mediante forma substantiali. Sed forma substantialis quae est? anima non est in mortuo homine, sed alia; et illa etiam erat in vivo simul cum anima. Quare et cetera.

Hoc etiam est contra rationem, quia ratio iudicat quod unicuique agenti et actioni respondet suus terminus et effectus, quare duorum agentium quae agunt diversis actionibus respondent diversi sive plures effectus et termini. Sed ad productionem hominis concurrunt duo agentia, scilicet agens naturale et agens supernaturale. Quare ad constitutionem eius concurrent ? duae formae substantiales, quarum una erit terminus agentis naturalis, alia erit terminus agentis supernaturalis.

Hoc etiam videtur esse contra fidem, quoniam si in homine non sit nisi una forma, scilicet anima, tunc cum Christus fuit mortuus, non remansit idem corpus numero mortuum quod fuerat vivum; tunc etiam substantia panis converteretur in solam materiam quae non est corpus, nec caro, aut converteretur in compositum ex materia et anima quae tamen non dicitur ibi esse nisi per concomitantiam. Haec autem omnia sunt inconvenientia. Quare et cetera.

Contra. Secundum Philosophum, nono Metaphysicae, actus sive forma facit distare et differre. Ouare illud in quo sunt plures formae oportet habere differentiam realem. Sicut ergo illud in quo sunt plures formae accidentales non est unum, ita illud in quo sunt plures formae substantiales non potest esse unum, cum formae substantiales faciant magis unum distare quam accidentales.

Respondeo dicendum quod quia homo est ens in genere determinato existens, secundum aliquos ponuntur in ipso plures formae secundum pluralitatem generum et differentiarum quae sunt in ipso. — Quia ! etiam est ens materiale? (materia prima ordine quodammodo naturali et essentiali se habet ad formas materiales in ipsa receptibiles), secundum alios ponuntur plures formae in ipso ? in quantum oportet materiam eius primo perfici formis simplicibus, et mediantibus illis aliqua forma mixtionem elementorum consequente. — Quia etiam est ens non pure materiale et corruptibile sive naturale, sed aliquo modo ens immateriale et incorruptibile et supernaturale, in quantum in ipso est aliqua forma omnino incorruptibilis et a materia separabilis, ideo secundum aliquos oportet ponere in homine ? aliquam formam substantialem naturalem et unam supernaturalem, et pure materialem et | spiritualem. Et sic sunt tres modi ponendi pluralitatem. formarum.

I. Quantum igitur ad primum istorum sciendum est quod rationi huic innititur, quod cum unumquodque ens specificum quod vere est in genere sit compositum ex genere et differentia, differentia autem est qua abundat species a genere et sic est aliquid additum generi in specie, oportet quod in omni tali sint plures formae realiter differentes. Verumtamen species erit? quid unum per se, quia sicut materia et forma sunt quaedam duae essentiae, neutrum ipsorum est nihil aliquod ens, et tamen quia illud entitatis quod importat materia potentiale quoddam est et imperfectum respectu entitatis quam importat forma, ideo ex materia et forma fit unum in gradu completiore. Similiter etiam licet prima? forma ? generis sit aliquod ens, quia tamen est quid potentiale et imperfectum respectu formae completae quam importat differentia, et se habet compositum ex materia et huiusmodi forma prima incompleta ad formam completam ut materia propria respectu illius, ideo etiam ex istis fiet unum per se. Unde dictum Philosophi est septimo Metaphysicae, quod ex duobus actibus vel entibus in actu non fit aliquid unum per se; intelligitur de his quorum utrumque est actus completus vel in actu completo, et non de his quorum unum habet rationem actus incompleti respectu alterius. Prima autem forma, quia non dat esse et actualitatem per quam compositum habeat esse simpliciter et complete, ideo secundum illud esse vel secundum huiusmodi actualitatem non habet esse in genere vel! in specie simpliciter et complete. De ratione enim eius quod est in genere! substantiae simpliciter est quod habeat esse simpliciter stabile et quietum vel fixum et completum per formam specificam. Unde forma specifica complete consistit non solum in forma differentiae, sed etiam in forma generis. Per formam enim substantialitatis vel corporeitatis ante adventum formae specificae habet species substantiae quendam modum substantiae vel corporis incompletum tamen, et completur eius substantialitas et corporeitas per formam specificam. Si enim tale compositum haberet esse completum in genere substantiae per illam primam formam, forma specifica esset extra rationem et essentiam talis compositi et esset accidentalis, et se haberet homo ad substantiam sicut homo albus ad hominem. Per intellectivam ergo homo in specie reponitur, et etiam perfecte per ipsam habet esse in genere, non dat tamen homini esse substantiam, sed complementum substantiae, nec esse corporis sed complementum corporeitatis. Et sicut materia habet per se gradum substantialitatis incompletum tamen valde, ita illud compositum ex forma praecedente specificam? est substantia incompleta, licet multum completior quam materia. Non obstante ergo pluralitate formarum, cum una sit ut materia respectu alterius et alia det primae esse comple | tum, erit unum per se vel per essentiam ex eis, sicut ex materia quae secundum istorum opinionem dicit aliquid actualitatis et forma, non obstante huiusmodi actualitate duplici fit unum per essentiam. Et sicut natura numquam permutat materiam sine forma ad quam est in potentia, ut per ipsam habeat esse completum, ita etiam numquam sistit sub prima forma, sed continue procedit natura ad formam completam specificam ad quam est in potentia et completur per eam. Unde huiusmodi compositum praecedens non est principaliter intentum a natura, sed est quasi quoddam medium quo natura incipiens a primo fundamento naturae devenit ad completum et specificum ens quod intendit. — Ita etiam in resolutione naturae non quiescit donec resolverit in huiusmodi primum fundamentum naturae. Unde mortuo homine? non introducitur nova forma specifica, sed est continuus processus corruptionis resolutorius ad fun | damentum prae- dictum. Corpus tamen Christi ab hoc continuo processu reservabatur virtute divina. Secundum legem enim communem, cadavera mortua non habent esse stabile et quietum. — Secundum praedicta ! autem non solum in entibus substantialibus materialibus, sed etiam in accidentibus oportet ponere plures formas realiter differentes; sicut enim lapis est compositus ex genere et differentia, ita albedo et cetera. S1 ergo genus et differentia in substantiis important plures formas, non est ratio quare hoc etiam non contingit in accidentibus.

Sed arguitur quod sic non sit pluralitas formarum in aliquo, quoniam in omnibus generibus natura generalissimi magis convenit rei secundum ultimam formam per quam habet esse specificum quam secundum aliquam aliam earum quae finguntur praecedere et simul coexistere in eadem re generata. Equus enim magis et verius subsistit per animam per quam habet esse specificum quam per aliquam aliam praecedentem quae possit inesse; ergo per ipsam etiam verius est substantia quam per aliam possit esse. Hoc autem non contingeret si esset alia forma a substantialhtate et non esset formaliter et essentialiter substantialtas quaedam. Ergo per unam et eandem formam est aliquid in genere substantiae, et equus et animal et substantia, vel pirus vegetabile et substantia. Si enim ab aliqua forma habet aliquid quod sit equus et quod sit animal sive ens sensibile (et similiter de piro vegetativo ? est intelligendum), cum forma quae dat esse specificum non sit minus nobilis quam illa quae dat esse generis, scilicet forma qua aliquid est equus est alia a forma qua est animal, oportet quod sit anima sensitiva sive dans esse sensitivum vel anima nobilior quam sensitiva. Sed vitabile ? est dicere quod in equo sint duae animae sensitivae et quod in eo sit aliqua anima ultra sensitivam, quia non ponitur talis nisi rationalis. Ergo per eandem formam per quam aliquid est equus est etiam animal. Quod autem per eandem? etiam" sit substantia, hoc patet, quia forma per quam aliquid non est substantia non est substantialis, quia esse per? formam substantialem oportet illud cuius est esse substantiam. Si ergo per formam per quam aliquid est equus, est et animal ", non est substantia, illa forma non est substantialis, quod est inconveniens.

Immo etiam respiciendo comparationem et proportionem quam isti faciunt, forma substantialis ipsi! materiae non dat substantialitatem quam de se habet. Non enim sic perficit eam quod ipsam ! faciat perfectiorem substantialitatem, quia sua substantialitas quae de se sibi debetur convenit sibi secundum gradum suae essentiae invariabiliter. Sed quia ipsa forma substantialis est substantialitas quaedam perfectior quia actualis — non quia habeat esse secundum se, sed qua aliquid habet simpliciter —, ideo compositum ex materia et forma est quoddam ens substantiale perfectum quod non convenit materiae. Non? tamen ipsa forma cum materia faceret sic unum compositum substantiale, nisi materia et forma essent substantialitas quaedam essentialiter, haec potentialis, haec actualis dicto modo. Non quod substantia dicat aliquam rem indifferentem ad materiam et formam, sive aliam ab utraque, sed ipsa substantialitas non est nisi vel materialitas, vel aliqua actualitas, vel aliquid existens ex utroque. Consimili ergo ratione, si forma generis scilicet substantialitas dicit aliquam substantialitatem formalem incompletam, forma specifica realiter et actualiter ab ea differens non faciet perfectiorem ipsam substantialitatem primae formae; et sic corporeitas addita substantialitati non addit aliquid quo substantialitas praecedens sit perfectior substantialitas, sed solum quo totum sit quoddam perfectius ens habens plures perfectiones quarum una est substantialitas, alia vero non est substantialitas. Propter quod etiam ipsa forma specifica non solum non faciet substantialitatem | perfectiorem, immo etiam nec substantialitatem aliquam faciet, nisi ipsa forma specifica sit essentialiter et formaliter substantialitas quaedam, et sic simul cum prima forma faceret quandam novam substantiam actualem, et essent duae substantialitates formales et actuales, immo plures simul in eodem. Hoc autem est impossibile, quia in genere accidentium est impossibile dare duas formas accidentales in eodem, nisi sint diversorum generum non subalternatim positorum et saltem diversarum specierum disparatarum pertinentium ad disparata genera propinqua non subalternatim posita. Ergo similiter nec in genere substantiae poterunt inveniri plures formae substantiales in eodem, nisi pertineant ad diversa genera non subalternatim posita, vel saltem ad diversas species non subalternatim positas. Sed hoc est impossibile, quia tunc aliquod unum in genere substantiae esset in diversis generibus substantiae subalternatim positis. Ergo et cetera.

Si autem dicatur quod forma specifica substantiae non sit substantialitas quaedam determinata, sicut prima forma substantiae ponitur esse substantialitas quaedam indeterminata, sed sit! alia forma realis et etiam non substantialitas, tunc non solum non complebit substantialitatem praecedentem, ut dictum est, nec etiam eam determinabit vel coartabit, secundum quod dicit Commentator(l1) septimo Metaphysicae, loquens de ideis et universalibus separatis: « si in homine separato est pars ex separatione animalitatis et rationabilitatis, tunc rationabilitas non distinguit animalitatem hominis ab animalitate simpliciter sive simplici sicut accidit in definito », — sed non faciet simpliciter unum per sé in genere substantiae cum illa. Ex substantialitate enim et non substantialitate non fit una substantia per se; sed ex substantialitate completa ut forma et substantialitate incompleta ut materia bene fit una substantialitas. Sicut enim ex non | substantüs non fit substantia, ita ex duobus quorum unum non est substantialitas formaliter sive essentialiter (non dico actualiter propter materiam), et aliud est non substantialitas, non fiet aliquid quod sit substantia tantum, sed erit substantia et aliquid aliud. Et sic non est unum ens per se et quantum ad esse simpliciter sive quantum ad esse substantiam, sed accidet ei tale quid quod erit accidens simpliciter, ut patet, cum non sit substantia. Oportet ergo quod omne quod est in genere substantiae, vel ut substantia per se subsistens, vel ut principium materiale vel formale substantiae, sit substantialitas quaedam formaliter et essentialiter dicto modo. Ergo omnis forma de genere substantiae, sive substantialis, est substantialitas quaedam. Ergo forma substantialis quae dat esse corporeum vel lapideum etiam dat esse substantiam, et per eandem formam est aliquid corpus vel lapis et substantia.

Si dicatur quod in lapide non est aliqua forma substantialis quae non sit substantialitas quaedam, sed est una quae est substantia tantum scilicet forma generalissima, alia quae est substantia et lapideitas, et sic per illam formam per quam lapis est, lapis est etiam substantia, non valet; quia si per illam per quam lapis est lapis est substantia, superfluit alia per quam dicitur esse substantia tantum. Item, impossibile videtur quod per unam formam aliquid habeat quod sit substantia et lapis, si substantialitas et lapideitas dicant res diversas. Ergo per unam et eandem formam non habet aliquid unum esse substantia et lapis, nisi lapideitas sit quaedam substantialitas. Si ergo substantialitas respectu lapideitatis est sicut genus respectu differentiae, ergo a forma una lapidis est accipere differentiam et genus.

Ulterius etiam ostendi potest quod non potest in genere substantiae esse aliquid quod sit substantia tantum, sive grenus tantum, et non species specialissima, ostendendo quod quaelibet substantialitas est specifica, et nulla forma generis subalterni vel generalissimi realiter est alia ab ipsis specificis; quia quaelibet forma in genere substantiae est substantialitas quaedam essentialiter; quare substantia in communi dicitur de ipsis univoce et essentialiter. Ergo substantia praedicata de pluribus in genere substantiae non potest esse alia forma realis ab illis de quibus praedicatur; ergo est solum nomen commune secundum aliquam unam communem rationem quam significat substantia, ut est | genus primum. Constat enim quod nihil potest dici esse substantia nisi sit aliqua haec substantia. Si autem aliquid est haec substantia singularis, substantialitas quae praedicatur de ipsa et de quacumque alia praedicatur de talibus ut quid! commune. Ergo cum illud quod est substantia tantum, secundum istos sit haec substantia per suam substantialitatem, et illud quod est corpus etiam sit haec substantia per ipsam corporeitatem, et substantia praedicata de ipsis est quid commune quod est genus, aut ergo est genus dicens rem aliam ab utraque talium specierum et sic esset abire in infinitum, aut non dicit rem aliam. Sed qua ratione illud genus non dicit rem aliam a suis talibus speciebus, eadem ratione nec aliud; ergo universaliter nullum genus dicit rem aliam a suis speciebus. Quare omnis forma realis in quocumque genere est eadem realiter cum forma specifica; quare ab eadem forma a qua species est species, etiam est genus secundum aliam rationem, scilicet determinati vel indeterminati.

Et ideo etiam formae substantiales numeris sive speciebus numerorum comparantur octavo Metaphysicae. Sicut ergo numerus non dicit aliquam formam realiter aliam a formis specierum numerorum, (impossibile enim est intelligere quod numerus dicat aliquam multitudinem discretam quae nec sit par nec impar), sic impossibile etiam est esse colorem qui non sit albus, vel niger, vel medius. Nam supponendo? quod de ratione coloris sit lux terminata, impossibile est esse lucem terminatam, nullo tamen termino terminatam, et impossibile est lucem esse terminatam nisi aliquo termino certo. Sed certa terminatio constituit certam speciem, et ita etiam impossibile est esse animal habens pedes et non habeat determinatos pedes, scilicet duos vel quattuor vel huiusmodi, et animal videns nec acutissime vel limpidissime ut aquila, nec obtusissime vel non? limpidissime ut noctua, nec medio modo ut alia, et sic de aliis.

Ouare videtur esse impossibile aliquod genus esse sine specie specialissima, sive quod dicat formam aliam quam differentiam ipsam. Ut enim exemplis Philosophi utamur, sicut in animali bipede non sunt aliqua duo, habere pedes et habere duos pedes, et in ternario esse numerum et esse ternarium, itaque in omnibus est intelligendum. Forma ergo generis respectu plurium specierum est una solum secundum rationem et conceptum, non autem secundum rem, sive huic conceptui non respondet una res extra sed plures respectu quarum tamen propter aliquam apparentiam in eis in quibus conveniunt formatur unus conceptus unius rationis de ipsis. Unde dicit Themistius ?, circa principium de anima, quod genus est conceptus sine hypostasi summatim collectus ex tenui singularium similitudine, species autem natura vult esse quaedam et forma. Et ideo logicus qui est artifex rationalis dicit genus praedicari de speciebus univoce propter unitatem rationis et conceptus, secundum quod genus dicitur aliquod unum solum secundum rationem; physicus vero qui est artifex realis dicit genus praedicari aliquo modo aequivoce sive non simpliciter univoce, eo quod uni conceptui et rationi secundum intellectum non respondet una forma et natura in re extra, et secundum hoc latent aequivocationes ? in genere.

Sed si forma generis esset una, secundum rem differens a differentiis, sicut. eadem materia potest subesse diversis formis, ita etiam eadem materia cum eadem forma generis pluribus differentiis posset subesse, saltem successive et eadem numero, quod non contingit de specie respectu individuorum, et sic esset maior unitas et univocatio generis respectu specierum quam speciel respectu individuorum. Hoc autem falsum est; hoc enim? solius materiae est, scilicet ipsam esse unam secundum rem successive in diversis, et hoc propter diversitatem eius realem a formis. Unde Commentator, duodecimo Metaphysicae, loquens de materia dicit: « unum ! numero potest inveniri in pluribus; hoc autem non intelligitur de eo quod est in actu, sed ens in | potentia | unum numero potest esse commune pluribus. Ouia enim non habet differentias quibus differt in singulis individuis et quibus invenitur pluralitas in numero dicitur? esse unum, et quia caret forma qua res dicitur esse una numero dicitur esse commune pluribus rebus in numero; non quia habeat formam communem sicut est in genere —, formae enim communes in quibus inveniuntur universalia sunt entia in potentia; et ideo scire aliquid secundum quod est universale est scire in potentia. Communicatio ergo quae intelligitur in formis communibus habet esse extra animam in potentia, ista autem communicatio quae intelligitur in materia est pura privatio, cum non intelligatur nisi secundum ablationem formarum diversarum individualium ab ea ».

Praeterea, si genus dicat aliam formam realiter a differentia, ergo species est quoddam compositum ex materia et pluribus formis. Sed pars non praedicatur de toto nisi denominative; ergo non vere diceretur: homo est substantia, sed substantialitas vel huiusmodi. Si autem dicatur quod immo genus praedicatur de specie per se et essentialiter, non denominative, quia genus non imponitur praecise illi formae sive composito ex materia et illa prima forma, sed toti composito completo sub ratione tamen incompleti et indeterminati, hoc videtur esse fictio. Ex quo enim forma generis est aliqua forma realiter alia a forma differentiae, huic rei per se potest nomen imponi, et supponendum est quod impositum est nomen generis ei quod ? per se et de natura sua importat talem entitatem. — Ulterius etiam si forma generis sit alia secundum rem a forma differentiae, tunc illud quod importatur nomine generis non esset specie aliud et aliud in duabus speciebus, sicut illud ad quod nomine hominis designatur non diversificatur specie in homine albo et nigro. Hoc autem est inconveniens. Sed natura generis, puta animalis, hon esset alia et alia specie in homine et equo, nisi differentiae divisivae animalis, quae constituunt aliud et aliud animal specie, acciperentur a forma qua animal est animal Ergo differentiae divisivae huius generis quod est animal accipiuntur ab eadem forma a qua accipitur genus quod est animal.

Praeterea, si genus et species et differentia! dicerent diversas formas, non differrent abstractio mathematica quae est abstractio formae a materia sensibili ab abstractione logica quae est universalis a particulari, quia utrobique differret re illad quod abstrahitur ab eo a quo abstrahitur quantum ad formas a quibus nomina imponuntur.

Praeterea, species non esset ens unum per se, quia ex pluribus entibus? in actu non fit unum per se et simpliciter, quia huiusmodi formae cum sint simplices se totis ab invicem differunt, et unaquaeque est extra quamlibet secundum se totam. Quare habens istas non erit unum nisi per agegregationem, et definitio istas explicans non erit unum simpliciter, quod est contra Philosophum et Commentatorem, septimo Metaphysicae, ubi dicitur quod si genus divideretur per aliqua existentia extra naturam generis, definitio non esset una. Commentator septimo Metaphysicae: Definitio est sermo unus, quia significat in re unam substantiam. Et infra: illud quod est ante ultimam non est aliquid extra animam in actu existens. Et definitio est una quoniam in ea non est aliquid in actu nisi unum, et multitudo quae est in ea est in potentia sicut indeterminatum et determinatum, et non facit unum ex determinato et indeterminato sicut ex diversis, sed facit? ipsum indeterminatum determinatum secundum processum ad ultimam et completam actus specifici perfectionem, et omnia huiusmodi praecedentia non sunt realiter nisi ipsa ultima differentia, ut patet ibi. Et in tertio Metaphysicae vult quod praedicabilia in quid de definito sint principia cognoscendi rationis, non tamen sunt principia rei, ita quod solum diversas rationes dicant et non diversas res et cetera. Quia ergo unitas definitionis attenditur penes unitatem formae, partes definitionis non sunt partes nisi unius formae. Unitas enim definitionis et definiti non patiuntur pluralitatem formarum quarum una realiter sit extra naturam alterius qualitercumque ad invicem ordinentur. Nec valet quod dicitur de completo | et incompleto, quia cum unaquaeque formarum substantialium det actum essendi, unaquaeque earum est actus completus simpliciter, et ita si in re sint plures actus substantiales quantumcumque incompleti, illa res erit plura sive multa simpliciter, cum secundum actum essendi res uniuntur.

Ulterius ergo ad exclusionem distinctionis qua dicunt quod forma incompleta potest esse potentia respectu formae completae, non autem completa, intelligendum quod aliquid dicere actum incompletum potest intelligi dupliciter. Vel quia dicit illum actum subesse et ratione potentiali, — sicut album in potentia et cum est in motu dealbationis dicitur esse album incomplete, quasi scilicet non habet formam illam in actu sed in potentia. Secundum hoc ex completo et incompleto non fit proprie aliquid. unum, sed ipsum incompletum fit completum, prout album in potentia fit album in actu. Aliquando vero dicitur aliquid incompletum secundum aliquam formam, non quia habeat illam formam in potentia et sic formatum sit in potentia secundum illam, sed quia habet totam actualitatem quam nata est materia habere vel compositum secundum illam formam, illa tamen forma est incompleta vel imperfecta respectu alterius, vel etiam ipsum compositum ex materia et illa forma est incompletum aliquo modo respectu alterius formae vel compositi. Et hoc modo bene una species specifica est quid incompletum respectu alterius et tale incompletum non fit completum, nec ex ipso cum completo fit aliquid unum per se in actu; quoniam cum aliquid est in actu secundum aliquam huiusmodi formam scilicet substantialem quamcumque incompletam, quia tamen est in actu complete secundum illam cum eam habet complete, respectu nullius alterius potest esse in potentia simpliciter sive habere potentialitatem simpliciter quae habeat rationem subiecti respectu formae dantis esse simpliciter, quia iam in se tale ens habet actualitatem simpliciter, cum habeat complete actualitatem eius quod est forma et actus simpliciter, licet | sit incompletus ut dictum est respectu alterius. Sed habere poterit rationem potentiae secundum quid, quae bene facit ipsum subiectum esse ens in actu simpliciter et in potentia quodammodo; quare ex ipso et illo ad quod sic est in potentia non poterit fieri unum ! essentialiter. Praedicta autem possunt per simile declarari, quia licet aliqua qualitas non det ita completum esse quale sicut albedo vel scientia, tamen quaelibet forma existens in genere qualitatis dat esse quale simpliciter et complete, sicut nigredo dat esse nigrum complete quod est esse quale simpliciter, licet illud esse non sit ita completum et perfectum sicut esse album. Ergo a simili quaelibet forma in genere substantiae existens dat complete esse actu substantiam aliquam, licet non sit ita? completa et perfecta substantia sicut multae aliae. Sed illud quod advenit alicui quod est complete substantia est accidens. Ergo et cetera.

Praemissa etiam ? possunt manifestari sic, quoniam haec est causa quare ex materia et forma fit unum simpliciter sive per se et essentialiter, quia materia de se non dicit aliquam entitatem actualem in genere substantiae, sed solum potentialem; est enim medium inter pure non ens et inter actu ens; et ideo sicut inter materiam et non esse omnino aliquid inferius non est medium, ita etiam inter materiam et esse simpliciter ad superius non est medium. Oportet ergo quod omnis forma quantumcumque imperfecta, si secundum actualitatem quam nata est habere secundum se sit in materia, et non solum sit in ipsa in potentia, quod det? materiae esse simpliciter, et quod huiusmodi forma in genere substantiae sit actus et forma simpliciter sicut et ipsa materia in genere substantiae est potentia simpliciter et cetera. Et secundum hoc materia non dicit aliquid actualitatis sed puram potentiam; propter quod ex ipsa cum quacumque forma substantiali fit unum simpliciter. Hoc patet per Commentatorem in de substantia orbis dicentem: « Aristoteles invenit transmutationem individuorum in dispositionibus quae faciunt individua transmutari nomine et definitione (quae transmutatio dicitur greneratio et cor | ruptio), cogere subiectum non esse existens in actu et non habere formam qua substantiatur. Si enim haberet formam, nullam aliam reciperet nisi illa destructa; unam enim formam habere nisi unum ! subiectum est impossibile. Ouod enim est in actu non recipit aliquid quod est in actu secundum quod est in actu, sive quamdiu est in actu. Unde natura huiusmodi subiecti recipientis formas substantiales scilicet primae materiae necesse est esse naturam potentiae, scilicet quod potentia est eius differentia substantialis; et ideo nullam habet formam propriam et naturam existentiae in actu, sed eius substantia est esse in posse et ex hoc haec materia recipit omnes formas ». Unde quicumque ponebant materiam esse aliquid in actu ponebant omnes formas accidentales. Sive ergo materia dicatur esse de se quiddam in actu vel aliquam actualitatem importans, sive intelligatur ut de se in potentia solum existens, tamen aliquo modo in actu secundum formam substantialem quantumcumque incompletam, ex ipsa et forma quae dicitur completa non poterit fieri unum per se. Quare in proposito videtur esse dicendum quod si forma generis dicat aliquam rem in materia aliam a differentia ex genere et differentia, non fieret unum per se.

Et sic non valet fundamentum dictae positionis. Quamvis autem ab una et eadem re sumatur ordo praedicabilium quae distinguuntur secundum genus et differentiam et speciem, item secundum genus generalissimum et subalternum (haec autem multitudinem quandam important), tamen ordo huiusmodi cui non respondet multitudo realis ex parte formae cui imponuntur non est vanus, quia ordo praedicamentalis non dicit ordinem aliquorum plurium realiter differentium, sed secundum rationem quae fundantur in una re concepta sub diversis rationibus ex comparatione ad aliqua diversa? in aliquo etiam communicantia. Et ideo cum talis pluralitas habeat fundamentum aliquo modo in re non est cassa; provenit enim huiusmodi diversitas rationum non ex pluribus formis existentibus in eodem sed ex parte eiusdem secundum eandem formam ad diversa. Quamvis etiam eadem sit forma qua asinus est asinus et qua est animal, unumquodque autem intelligitur intellecta sua forma, non oportet tamen quod intellecto animali intelligatur asinus nisi in universali, quia anima non imponitur ad significandum determinate asinum et eius formam sed indeterminate; unde dicit aliquid quod indeterminate se habet ad asinum et ad multa alia; et contractum ad asinum non dicit aliam formam in asino ab illa qua asinus est asinus.

II. Nunc ergo videamus de secundo modo quo ponitur plures esse formas in homine. Sciendum ergo quod quantum ad hunc secundum, videtur aliquibus quod quia homo est quoddam ens mixtum, oportet in ipso esse plures formas. Nam elementa, quae sunt corpora simplicia habentia formas simplices, aliquo modo manent in mixtis, quae sunt corpora composita sive habentia formas aliquo modo compositas, et etiam praeter ipsas formas elementorum in mixto aliquo modo manentes oportet esse aliquam aliam formam completiorem, quae nec sit elementum nec ex elementis, ut dicitur in fine septimi Metaphysicae. Si enim miscibilia elementa sic essent in mixto quod corrumperentur omnino secundum suas actualitates. substantiales et esset in mixto tantum ? una forma simplex in essentia alia ab ipsis ?, elementa non deberent dici elementa talis entis, ut patet per definitionem elementi in quinto Metaphysicae. Est enim elementum ex quo componitur? aliud et est in eo. — Si etiam mixta sic resolvantur in elementa quod fit elementorum omnino nova generatio, non plus dicerentur mixta fieri ex elementis quam e converso. — 5i etiam elementa sic corrumperentur in mixto, cum corruptio unius sit generatio alterius, mixtio non differret a generatione. Unde quia formae elementorum sunt inter omnes alias formas substantiales incompletissimae vel imperfectissimae, utpote materiae primae propinquiores, et sic quodammodo mediae inter formas substantiales completas et pure accidentales, et quodammodo habentes contrarietatem ad invicem, et potentes suscipere magis et minus et sic remanere ' in mixto non quidem | in actu completo neque in potentia pura, sed quasi medio modo inter potentiam et actum, et sic | videtur posse salvari mixtio secundum veritatem et distingui ab elementorum corruptione; — ideo sic ponuntur in omni mixto plures formae.

Haec videtur etiam fuisse positio Commentatoris ut patet tertio caeli et mundi; et ideo cum homo sit quoddam mixtum, praeter animam oportet esse in mixto huiusmodi quattuor elementa ad minus. Unde dicit ? Damascenus, libro tertio, capitulo decimo sexto: necesse est hominem dicere ad minus compositum esse ex quinque naturis, id est ex quattuor elementis et anima. Contradicit ergo, ut videtur, philosophiae opinio ponens in homine tantum unam formam quae est anima, quare tunc in homine non erunt elementa nec forma mixti et cetera.

Verumtamen ex intentione Commentatoris, non habetur quod elementa sic possint manere in mixto quod forma substantialis alicuius eorum dicatur simpliciter manere ?, quamvis etiam esset imperfecta respectu cuiuscumque alterius, eo quod secundum ipsum compositum debet esse unum ab una forma. Et ideo dictum suum videtur sic intelligendum, quod ipsa elementa sic corrumpantur secundum medietatem suarum substantiarum, quod conveniant ad aliquam commixtionem, secundum quam non potest dici quod aliquod elementorum sit in actu suae formae, nec etiam quod illa commixtio quod est quoddam medium dispositum et adaptatum materiae ad formam completam determinatam mixti sit aliqua forma substantialis in actu media inter formas elementorum, — sicut forte imaginantur aliqui de medio colore constituto ex extremis. Quoniam sicut ipsae formae elementorum non possunt manere eo quod actualitates substantiales important, et in composito substantiali non potest esse secundum eum nisi una forma substantialis, ita etiam cum illa commixtione si diceret aliquam formam substantialem, non posset compositum suscipere aliam formam substantialem. Et ideo non videtur tenendum esse quod videtur sonare littera Commentatoris, sed est? dicendum quod mixtio? fit per hoc quod ex elementis ad invicem coniunctis et per mutuam actionem ad invicem corruptis, et quantum ad esse accidentale et quantum ad esse substantiale, resultat virtute alicuius agentis aliquod mixtum et aliqua qualitas media inter qualitates miscibilium, sicut quoddam medium inter extrema, differens ab eis non sicut remissum ab intenso, sed specifice. Et secundum hoc Commentator est exponendus, ut dicitur communiter, quod scilicet elementa manent virtute in forma una secundum essentiam mixti et in qualitate media quae multa est secundum virtutem, non sic autem in elemento aliquo manet mixtum in virtute. Unde primo de generatione: neque manent actu ut corpus et album neque corrumpuntur, neque alterum neque ambo, salvatur enim virtus eorum. Et ideo etiam dicuntur mixta magis composita quam elementa in quantum remanent formae elementorum et qualitates ipsorum quae dicuntur simplices in illa forma mixti, et in qualitate media quae dicitur composita non secundum partes realiter differentes, sed secundum partes virtuales differentes secundum rationem. Secundum hoc etiam mixtum dicitur resolvi in elementa; non sic unum elementum in aliud, propter huiusmodi formam et qualitatem mediam in qua modo supradicto virtute dicuntur remanere elementa, et qua corrupta iterum generantur. Et secundum hoc, sicut elementa manent in virtute in forma mixti mineralum et etiam ulterius elementa et etiam forma mixti virtute remanent in forma vegetativa vegetabilium, ita etiam ulterius haec omnia virtute remanent in una anima animalium brutorum. Dictum etiam Commentatoris super illud: quoniam in fundamento naturae et cetera, quod prius intelliguntur in materia formae universales et postea formae particulares et cetera, est sic intelligendum, quod huiusmodi ordo prioritatis et posterioritatis est ordo rationis qui non requirit diversas formas realiter in eodem. III. Tertius modus ponendi pluralitatem formarum specialiter in solo homine propter pluralitatem agentium est talis, quod quia homo est quoddam medium inter penitus materialia et corruptibilia et inter pure spiritualia et incorruptibilia, in ipso sunt duae formae, quia ratione ' huiusmodi suae naturae mediae est quid productum in esse a duobus agen- | tibus, scilicet a naturali et a supernaturali. Duorum autem agentium quorum unum agit ex praesupposita materia, aliud non, necesse est actiones diversas? esse et terminari ad plures formas. Et est modus positionis quod, cum iam facta est dispositio quae est necessitas in materia ad susceptionem illius formae naturalis quae producenda est de potentia materiae, simul facta est necessitas ad susceptionem formae supernaturalis, et tanquam unum subiectum facta est materia unica habilitate potentiali proxima susceptiva duarum dictarum formarum simul et in eodem instanti, etsi prius natura illius quae est naturalis, eo quod de potentia ipsius materiae educitur, tanquam dispositio approprians materiam ad aliam quae est ab extrinseco. Non enim magis uniretur anima humana " materiae existenti[s] sub forma semiais equi quam existenti sub forma seminis hominis, nisi esset talis dispositio. Et sicut una sine alia non est nata advenire materiae, sed ambae simul, sic nec una earum nata est dare esse aliquod supposito, et subsistere sine altera. Nec dant aliud et aliud esse subsistentiae supposito, sed unum et idem, ita quod illa forma naturalis respectu animae est ut dispositio in materia praecedens naturaliter " ad recipiendum animam et ultimum actum, respectu vero materiae est cum illa forma quae est anima habens rationem unius formae aeque '" immediate perficientis materiam et dantis supposito unum esse subsistentiae. Sed illud esse sub ratione esse simpliciter et quasi incompleti et indeterminati est communiter ab illa forma naturali et ab | anima; habet autem inten/ionem !! mixtionis sive rationem esse inixti a forma corporeitatis ipsum compositum, ab anima vero sub ratione vitae et esse completi et determinati; et neutra earum in quantum forma est ' advenit composito iam in aliquo esse constituto, licet naturalis ut est dispositio ad animam immediatius adhaeret materiae. Quia enim anima humana quae est immaterialis, plus elongata est a materia, ut non possit habere in se rationem perficiendi materiam immediate sub ratione incompletissimi et maxime materialis quod est esse mixti, et virtus sive potentia intelligendi quae debet esse in homine non potest esse in forma|li] materiali educta de potentia materiae, ut patet tertio de anima, ideo oportet in homine esse aliquam formam naturalem materialem eductam de potentia materiae quae est forma mixti determinata et appropriata homini, et aliam supernaturalem immaterialem ! sive de potentia materiae non eductam, quae tamen possit esse forma et actus materiae cum praedicta forma materiali.

Et tamen ad argumentum contra eos quod unius unum est esse, et esse est a forma et cetera, dicunt quod in uno non est nisi unum esse suppositi, possunt tamen in uno esse plura esse naturae; et unum esse non est nisi ab una forma, verum est de esse naturae et non de esse suppositi. Et, ut dicunt, non sic possunt evadere ponentes plures formas substantiales in alis, ponendo scilicet diversa esse naturae ab illis pluribus formis, et unum esse suppositi completive ab ultima forma specifica et inchoative a praecedentibus. Quia, si plures essent formae in aliis, cum essent eductae de potentia materiae et non essent solo numero differentes, oporteret illas educi de diversis potentis materiae, quarum quaelibet illarum formarum, per se non cum alia vel per alteram, nata esset perficere materiam in esse et gradu naturae determinato secundum singulas potentias materiae. Quia propriae formae respondent propria habilitas vel potentia materiae, ut patet ? per Commentatorem, duodecimo Metaphysicae; et per hoc quaelibet huiusmodi forma, quantum est de se, constituet compositum et suppositum et hoc aliquid cum materia, dans ei et communicans suum esse speciale ac si eam sola perficeret, quia nullam habent inter se in perficiendo communicantiam. — In homine autem non sic ponuntur plures formae eductae de eadem potentia vel de diversis, quia altera educitur de una potentia materiae, altera vero de nulla producitur ab extrinseco. Quae tamen ambae ordinantur ad perficiendum materiam secundum eandem potentiam et habilitatem, ita quod altera non nisi cum alia nata est materiam secundum illam potentiam perficere. Et ita neutra per | se nata est facere per se compositum aut suppositum aut hoc aliquid cum materia.

Unde etiam huiusmodi forma naturalis in Christo mansit post animae separationem miraculose, et tunc dedit esse suppositi omnino incompletum secundum naturam, eo quod illa potentia ad hoc ampliorem perfectionem exspectabat ab anima accipiendam (quod non contingit in aliis ', cum ponuntur esse perfecta per aliquam formam qua[ntu]mcumque); sicut etiam si materia virtute divina conservaretur in actu naturae suae sine omni forma non esset hoc aliquid et suppositum nisi incompletissimum. Et ideo etiam anima adveniens? tali enti, scilicet corpori Christi mortuo, non habet rationem. formae accidentalis, quia sic dare esse materiae secundum se non est ei naturale, sed praeter vel supernaturale. Quod autem advenit alicui enti post constitutionem eius in esse actuali quod habet naturaliter de se, hoc advenit sibi accidentaliter. Unde quia quod materiae contingit esse per se sine forma substantiali, hoc non contingit ei naturaliter, ideo non sequitur quod formae ei advenientes sint accidentales esse accidentale ei dantes. Sed si materiae existenti sub forma aliqua naturali educta de potentia materiae quantumcumque imperfecta adveniat alia naturalis, non potest esse nisi accidentalis, quia huiusmodi forma prima faceret, quantum est de se, hoc aliquid et suppositum, ex quo non esset dispositio ad aliam formam substantialem perfectivam eiusdem potentiae.

Ad alias etiam rationes dicunt quod, quando prima sine secunda nata est secundum se naturaliter dare esse sive actum materiae, sicut contingeret in pluribus formis naturalibus, secunda adveniret composito iam ? in esse suppositi constituto et facienti hoc aliquid; non autem in praedictis formis humanis. Quamvis etiam istae duae formae ut sunt essentiae et naturae non sunt eiusdem rationis, quia una est generabilis et corruptibilis, alia non, in quantum tamen sunt formae magis sunt eiusdem rationis quam quaecumque aliae duae formae naturalez, quia informant et perficiunt materiam secundum rationem unius habilitatis et potentiae quod non faciunt aliae.

Sed contra istam positionem videntur posse induci quae inducta sunt contra alias, nec videtur esse possibile quod tales duae formae substantiales tali modo ponantur in homine, quoniam ex illis non poterit constitui unum per se; — quoniam hoc est de ratione formae quod det aliquod esse in actu, et de ratione formae substantialis cuiuscumque quantumcumque incompletae quod det esse simpliciter in actu. Nunc autem ista forma naturalis est quaedam actualis natura in genere substantiae; ergo est quaedam forma substantialis. Nec potest dici quod respectu materiae non debeat dici forma simpliciter ipsa sola, sed una cum forma supernaturali, quia ex quo ipsa non est id ipsum realiter quod forma supernaturalis, oportet quod secundum illud actualitatis quam habet sit forma dans actualitatem distinctam ab ea quam dat anima, quae etiam ponitur esse quid aliud. Constat enim quod prima forma est quaedam entitas actualis, non potentialis ut existentia materiae; ergo ex ipsa habet compositum aliquam actualitatem substantialem praeter aliam, et ipsa secundum se respectu materiae habet rationem formae simpliciter licet imperfecte respectu multarum aliarum. Ergo male dicunt dicendo quod una forma non dat esse sine alia, hoc sic intelligendo quod esse quod dat una forma est idem quod esse quod dat alia, et quod nulla earum det? esse | proprium et ab esse quod dat alia distinctum. Quia cum quaelibet istarum formarum sit forma substantialis, formae autem substantiali convenit dare esse simpliciter, quaelibet istarum dabit esse simpliciter. Sed, ut pluries dictum est, illud in quo sunt plures formae dantes esse in actu non potest esse aliquod unum per se. Ergo et cetera.

Si autem dicatur quod formarum substantialium quaedam est talis quod una sola existens per se dat esse simpliciter absque alia forma substantiali, sicut est illa cui respondet una potentia materiae, quales sunt omnes formae substantiales aliae ab anima humana et forma corporeitatis in homine, quaedam vero est talis quod cum alia dat esse simpliciter et non per se solam, sicut quando una sola potentia materiae | respondet pluribus formis, sicut est in homine in quo una sola potentia materiae respondet formae corporeitatis et animae, propter hoc quod una est educta de potentia materiae et alia inducta ab extrinseco, — hoc non valet. Primo quia in hoc petitur principium; nam hoc est quod quaeritur, utrum materia possit sive in homine sive in alio ordinari ad diversas formas substantiales quibus simul perfici et informari possit. — Item per eandem viam aeque faciliter poterit poni in quolibet alio esse plures ormas substantiales, quia dicetur quod quaelibet potentia materiae ex qua debet aliquod ens generari respondet quodam ordine pluribus formis, uni mediante alia, et quod nulla per se dat esse completum, sed ambae simul. — Nec valet quod isti dicunt quod diversis formis educibilibus de potentia materiae respondent diversae potentiae, et quod quaelibet completur per unam formam. Quia dicetur quod hoc est verum de diversis formis quae non habent ordinem. Sed de habentibus ordinem non oportet quin una potentia respondeat eis, uni primo et immediate, et alii secundo et mediante prima, et quod ambae simul perficiunt materiam, nec sufficit una sine alia, si ita sit quod forma substantialis (unde est forma substantialis) una sola existens non det ! esse simpliciter; si autem unaquaeque forma substantialis secundum quod huiusmodi per se solam dat esse simpliciter, habemus propositum.

Si autem dicatur quod immo etiam respectu omnium formarum substantialium realiter est una potentia materiae, loquendo de potentia materiae per quam ipsa est subiectum formae et facit unum per se cum illa, sed ista potentia non potest simul ordinari ad diversas formas educibiles de potentia materiae, quia unaquaeque complet potentiam materiae, sed bene potest simul ordinari ad diversas formas quarum una educitur de potentia materiae, alia ncn, quarum neutra dat per se esse simpliciter, sed ambae simul, — hoc non valet; tum quia non potest reddi ratio quare illa forma corporeitatis educta de potentia materiae in homine non compleat perfecte potentiam materiae, sicut aliae formae educibiles de potentia materiae, et sic anima advenit enti in actu et erit accidens; tum quia ? illud quod non educitur de potentia materiae, cum tamen ponatur esse perfectio substantialis eius, non minus habet complere potentiam materiae per se simpliciter ex quo inducitur in i//am ut actus eius quam id quod educitur de potentia materiae. Forma enim per se solam habet perfecte complere potentiam materiae et dare ei simpliciter esse quia est forma substantialis. Et cum ita sit, non videtur esse verum quod materia habeat rationem subiecti unius vel potentiae unica habilitate potentiali proxima susceptivi harum duarum formarum simul, sic scilicet quod ipsa forma naturalis cum anima respectu materiae habeat rationem unius formae aeque immediate materiam perficientis. Quoniam secundum illud dicitur aliquid habere potentiam respectu alterius secundum quod natum est perfici per illud; quod natum est etiam perficere aliquid habet habitudinem ad illud secundum quod natum est ipsum perficere. Cum ergo materia prima sit perfectibilis istis duabus formis, et ut nuda in sua essentia sine alia forma praecedenti vel supposita nata sit perfici forma naturali, ipsa autem non sic, sed ut iam in actu existens et sub dispositione huiusmodi formae primae est perfectibilis ipsa anima, ergo cum non sit eadem ratio potentiae et habilitatis materiae, ut secundum se nuda et ut sic in actu disposita, alia et alia habilitate materia est susceptiva istarum duarum formarum. Hoc modo enim ponitur de forma accidentali et substantiali respectu materiae, quod quia? materia prima nuda et ut mere in potentia est susceptiva formae substantialis, ipsa autem ut existens in forma substantiali est susceptiva accidentalis, ideo non ponitur una habilitas vel potentia materiae sive una ratio subiecti respectu utriusque.

Esto etiam quod una non det esse sine alia, non debet tamen propter hoc? poni quod materia secundum rationem unius habilitatis vel poten | tiae sit susceptiva utriusque. Multae enim formae substantiales materiales non possunt inesse materiis nisi coinsint quaedam accidentia; ignis enim non est nisi sit calidus, nec terra est nisi sit sicca et sic de aliis. Et cum materia respectu formae substantialis habet rationem alterius potentiae secundum quam dicitur [non] subiectum, respectu accidentalis habet rationem aliam potentiae secundum quam dicitur subiectum, et sic quodammodo magis videtur differre potentia materiae respectu harum formarum in homine quam respectu duarum naturalium specificarum, sicut etiam magis differt potentia materiae respectu formae substantialis et accidentalis quam respectu duarum substantialium. Nam et ipsa materia etiam ut secundum se nuda respicit plures formas substantiales, nec sic diversificatur diversitate reali sed solum secundum rationem, sicut cum ipsa secundum se respicit unam et secundum quod iam in actu per aliquam respicit aliam. Quod etiam diversae formae substantiales per se respiciant unam et eandem potentiam non videtur rationale. Ex quo enim actus dicitur ? ad potentiam et e converso, et alius actus ad aliam et aliam potentiam dicetur eo modo quo potentia respectu diversorum actuum nata est diversificari.

Cum etiam huiusmodi forma non habet rationem dispositionis praecedentis respectu animae nisi ratione actualitatis formalis quam dat (non enim disponit materiam nisi ipsam sua actualitate perficiendo), et cum in ratione formae [non] praecedat ordine naturae, non dignitatis, ut dicit haec positio, — non videtur rationabile, et sic nullo modo respectu materiae videntur posse habere rationem unius formae aeque immediate ipsam perficientis. Immo quaelibet suam actualitatem habens rationem unius singu- laris et distinctae formae habet et una immediate perficit materiam. et alia ista mediante'. Frustra enim diceretur haec dispositio ad ipsam, nisi prius natura intelligeretur materiae dare quendam actum et quoddam esse et sic prius intelligitur ut forma materiae. — Cum etiam utraque det? aliquod esse naturae quod est esse substantiale, et esse substantiale est esse simpliciter, quomodo dicetur quod non dent plura esse existentiae simpliciter, sive plura esse substantialia, ut faciant? plures substantias et unum solum per accidens constituant, sicut etiam plures formae accidentales dant plura esse qualia vel huiusmodi? Et si etiam dent plura esse naturae, quomodo non sunt plures formae simpliciter, cum dare esse simpliciter sit formae simpliciter et non habebunt rationem unius formae in dando esse? Quomodo etiam dabit quaelibet esse simpliciter quod est esse substantiale et, quantum est de se, non dabit esse subsistentiae, cum. substantiae sit subsistere secundum quod est in actu per formam substantialem quae dicitur substantialis, quia dat esse simpliciter quod est esse subsistentiae ? Ex quo etiam forma naturalis prius natura perficit in esse substantiali materiam, quod non facit nisi ut est forma et actualitas quaedam | ratione cuius materia dicitur disposita ad ulteriorem dicto modo, quomodo alia posterior natura perficiens non advenit iam in esse compositi et suppositi, quantum est de se, constituti per actum substantialem dantem esse naturae et esse subsistentiae quantum est de se? Et sic etiam talis forma accidentalis erit: sicut enim in uno non potest esse nisi unum esse suppositi, ita nec nisi unum esse [suppositi] naturae per se et simpliciter; et omnia alia erunt accidentalia.

Quod enim? in Christo plura esse naturae sunt vel substantiae et tamen non est nisi unum esse subsistentiae, hoc est virtute supernaturali. Nam cuilibet esse naturae quantum est de se natum est convenire proprium esse subsistentiae. Ouia enim accidens necessario concomitans substantiam sine quo substantia esse non potest, non perficit materiam secundum eius nudam potentiam qua dicitur potentia aliquid esse simpliciter, sed ut est iam aliquid in actu secundum aliquam formam, ideo est accidens. Consimiliter ergo universaliter omnis forma perficiens materiam, non ut est nuda potentia ad esse simpliciter, sed ut est aliquo modo in actu, est forma accidentalis, sive materia possit habere esse in illo actu primo sine isto sive non. Ex quo enim talis forma naturalis dat aliquem actum substantialem ! quantumcumque imperfectum, habet compositum ex ipsa et materia rationem compositi subsistentis quantum est de se, licet hoc non habeat sine aliquo alio quod ad eius essentiam et quidditatem non potest pertinere, cum adveniat enti in actu.

Exemplum etiam de materia magis facere videtur ad oppositum, quoniam? materia, esto etiam quod per se esset, nullam formam substantialem vel accidentalem haberet, nec haberet esse simpliciter quod sit formale vel a forma. Et ut dicit Commentator, secundo de anima, materia non est hoc nisi per formam, et si materia et forma essent in composito existentes in actu, compositum non diceretur simpliciter unum. Modo ? autem quia materia non differt a forma in composito nisi potentia, et compositum non est ens in actu nisi per formam, tunc compositum non dicitur unum nisi quia sua forma est una et cetera. Et infra: si securis esset ens naturale et acumen esset eius forma et auferretur acumen, tunc securis non esset, quia materia et forma non essent. Formae enim rerum naturalium cum fuerint ablatae, auferuntur et materiae, et nullum ens remanet nisl aequivoce. Formae igitur naturales substantiae sunt, quia cum fuerint ablatae, aufertur nomen quod demonstrat ens secundum quod est individuum substantiae, et similiter definitio quae est secundum illud nomen, quia auferuntur genus et differentia. Forma autem artificialis non, quia cum aufertur, non aufertur materia, sed remanet nomine ' et definitione.

Sed si anima separata, etiam naturaliter secundum aliquos remanet corpus mixtum idem quod prius (saltem secundum alios virtute divina remanere potest) non videntur? esse vera quae hic dicuntur, quoniam tunc anima esset forma accidentalis, quia materia eius secundum aliquem actum priorem maneret ?, et non desineret praecedens compositum esse simpliciter. Non enim dicitur materia entium naturalium ablata forma non manere quia cedat in nihil, sed quia materia non habet esse nisi a forma. Et ideo cum nihil formae alicuius remanet nihil materiae illius dicitur remanere; et cum materia non manet | sub aliquo actu sub quo erat, cum erat materia alicuius determinati entis, dicitur materia talis entis non manere.

Item arguitur contra positionem hanc quia, sicut inconveniens est quod in aliquo uno sint plures animalitates differentes vel specie subalterna vel specialissima, ita etiam inconveniens est quod in homine sint plures substantialitates vel huiusmodi, nisi una dicatur substantialitas in potentia ut materia, et alia in actu ut formà. lam enim in tali uno non est nisi substantialitas una simpliciter.

Item arguitur ad hoc contra istam positionem per ea per quae etiam prima reprobatur, quoniam definitio hominis non erit una eo quod eius unitas consistit in unitate formae, ut patet septimo Metaphysicae; et si in homine sint plures huiusmodi formae, quaelibet est substantialitas quaedam, alioquin ex ipsis non fieret substantia. Sicut autem substantialitas cum non substantialitate faciunt aliquid quod non est unum in genere substantiae sed est plura in diversis generibus, ita substantialitas in actu cum substantialitate in actu facit etiam plura simpliciter in uno genere substantiae.

Item substantia quae est genus ut praedicatur de aliis ab homine | secundum istos dicit quid unum sub ratione indeterminati, quia animal dicit talem formam sub ratione indeterminati quam dicit asinus sub ratione determinati, quae quidem forma in asino non est nisi una secundum positionem ipscrum. Si ergo substantia sit unius rationis in omnibus sicut genus dicit unam rationem, ergo etiam praedicata de homine dicet unam formam. Sed hoc non potest esse quod dicens unam formam dicat totam essentiam et naturam eius quod importat plures formas. Quare non erit unum et idem genus hominis et aliorum. Immo etiam nec huiusmodi genus unam significans formam praedicari posset per se de homine in quo sunt plura ut dictum est. Si autem substantia comparata ad hominem intelligatur importare totam quidditatem ! hominis sub ratione indeterminati, tunc significabit plura sicut homo. Cum etiam genus non possit ? dicere aliam formam a speciebus vel differentiis, et quaelibet differentia cum genere constituit formam specificam, oportet quamlibet formam realem substantiae esse specificam, et illam consideratam sub ratione indeterminati et determinati habere rationem generis et differentiae vel speciei. De ratione enim differentiae est quod non est realiter aliud a genere, ut patet per Philosophum et Commentatorem, septimo Metaphysicae, et prius dictum est. Et sic anima non potest habere rationem differentiae respectu huiusmodi ? formae naturalis, nec ipsa forma naturalis rationem generis, sed quaelibet suo modo secundum rationem determinati vel determinantis et indeterminati habebit rationem generis et differentiae et sic constituent plura entia specifica.

Cum etiam corpus hominis manens post animae separationem, naturaliter secundum aliquos, vel solum virtute divina in Christo, existens in actu secundum aliquam formam sit in actu secundum formam substantialem specificam, licet imperfectam respectu formae specificae dantis vitam, quia nihil est in genere quin sit in aliqua atoma specie, ergo homo dum vivit est plures species; et esset unum: homo sicut aliquid constitutum ex lapide aliquo et planta, manentibus ambobus in suis actualitatibus. Non enim potest dici quod ab istis duabus formis sumatur ratio una generis sub ratione indeterminati, et una ratio differentiae sub ratione determinati. Quia licet respectu diversorum quorum quodlibet est quoddam unum per se ratione alicuius convenientiae et habitudinis, respectu illorum possit aliquid unum secundum rationem et? conceptum habere rationem generis sic quod sit quodlibet illorum secundum rationem ? indeterminati, et quodlibet illorum est quoddam unum secundum rationem determinati, tamen sicut habens plures formas non potest esse unum simpliciter sive una species, ita etiam a talibus pluribus non potest sumi aliquod unum secundum unam rationem et conceptum habens rationem generis et cetera.

Cum etiam de ratione generis sit per se habere plures differentias et species, si tali speciei compositae ex pluribus formis respondet genus aliquod quod etiam dicit totum illud specificum compositum sub ratione indeterminati, oportet quod una cum homine respondeat ei alia species, et quod quaelibet earum importet aliam et aliam rationem determinati; ita quod sicut animal praecise sensitivum non esset genus nisi essent diversae species sub ipso, ita etiam oportet quod generi proprio hominis quod comprehendit duas formas sub ratione indeterminati respondeant duae species, has duas formas secundum diversas determinabilitates importantes. Et sic unum rationale et mortale habebit cum homine aliam speciem; immo etiam homo non posset esse in aliquo genere ' cum aliis animalibus, quia quodlibet genus dictum de aliis inponitur uni formae; quodlibet autem genus dictum? de homine oportet plures formas reales importare ut dictum est.

Item ratio potissima propter quam negatur pluralitas formarum in aliis videtur etiam esse efficax in homine, eo quod prima daret esse simpliciter et alia daret esse accidentale, quia sicut non potest esse recessus a potentia materiae recedendo ab actualitate amplius quin sit casus in non ens simpliciter, quia infra materiam non est nisi non ens et nihil, ita non potest esse recessus ab eadem potentialitate accedendo ad actualitatem nisi sit processus ad ens in actu simpliciter |, quia nihil est supra materiam nisi actus simpliciter et complete secundum se, licet possit esse quid incompletum et imperfectum respectu alterius. Propter quod omne aliud eveniet accidentaliter, et enti simpliciter non dabit esse simpliciter sed seciindum quid. Et sic, quia quaelibet forma substantialis dat materiae esse completum simpliciter respectu esse incompleti quod est esse potentiale simpliciter (licet aliqua forma det esse incompletum respectu alterius esse completioris secundum formam | vel speciem completiorem dantis esse simpliciter et completum secundum gradus suos ultimatos, sicut contingit in numeris), et illud quod habet aliquod esse substantiale secundum aliquam formam substantialem non potest esse in potentia ut a forma substantiali faciente unum in esse simpliciter et per se perficiatur, quia cum ex duobus fit unum per se, oportet quod alterum? sit essentialiter et totaliter potentia sicut alterum est essentialiter et totaliter actus; — non videtur quod aliquo modo possint poni plures formae substantiales in homine.

Si autem in omnem eventum oportet ponere ad minus duas, unam ab extra et aliam ab intra propter diversitatem horum agentium, videtur quod illa quae erit ab intra sit sensitivum. Quoniam cum homo sit vere mixtum ut asinus, et in asino vegetativum et sensitivum non differunt re a mixto, et sic non est contra rationem vegetativi et sensitivi quod incidant in eadem forma realiter cum forma a qua est aliquid mixtum, — videtur quod similiter in homine. Aut etiam si, secundum alios, realiter differunt vegetativum, sensitivum et mixtum et sunt ab intra, quare etiam non' in homine erunt per actionem naturalis agentis sicut in alis? Cum etiam caro hominis sit nobilior carne bovis, et caro bovis sit caro a forma quae essentialiter est una, videtur etiam quod caro hominis sit caro a forma quae essentialiter est nobilior ? vita. Cum etiam alimentum convertatur in substantiam nutriti, videtur quod virtute potentiae ilius substantiae vel formae substantialis per sua instrumenta debita fiat conversio huiusmodi quam inducit per se materia nutrimenti. Ergo cum cibus convertatur in homine in substantiam carnis virtute animae vegetativae sicut etiam in asino, videtur quod sicut forma substantialis a qua caro est caro in asino est alia secundum rationem vegetativae, ita etiam erit in homine. Si etiam anima perficit in esse corporeo organico per dispositiones accidentales ipsam substantiam animae in composito sive magis compositum ipsum consequentes, quare non in esse corporeo substantiali per suam substantiam immediatius, sicut natura prius est corpus quam corpus animatum prout etiam apparet esse in alis animalibus? Non videtur etiam quod minus potens sit homo in generando quam asinus, ad inducendum formam aliquam substantialem virtute naturae inducibilem. Si ergo asinus inducit sensitivum, videtur quod homo in quo non minus perfecte est anima sensitiva etiam inducere possit huiusmodi formam.

Quamvis ergo utrumque sit difficile, scilicet ponere unam formam tantum in homine et evadere omnia quae contra hoc obiciuntur, et etiam ponere plures et contraria evitare, verumtamen difficiliora videntur quae obiciuntur contra ponentes plures. Immo etiam videtur quod potissimae difficultates quae obiciuntur contra ponentes unam habent etiam efficaciam contra ponentes plures, quia omnes illae fundantur in diffi cultate maxima quae contingit ex hoc quod anima rationalis ponitur esse substantia immaterialis et a materia independens pro tanto quod ipsa de se est hoc aliquid sive natum per se subsistere naturaliter, et ponitur tantae simplicitatis quod non est divisibilis nec extensibilis nec per se nec per accidens; et nihilominus istis non obstantibus ponitur unibilis materiae primae in esse, ita quod det? esse primum et substantiale ipsi composito et materiae corporeae et extensae: quod est valde difficile intelligere secundum quamcumque dictarum positionum.

Et ideo philosophi qui non posuerunt in homine plures formas dantes esse substantiale magis quam in aliis sed unam tantum, de intellectu quomodo se habe | at ad hominem multum varie sunt locuti.

Alexander enim videtur sensisse quod intellectus possibilis esset virtus materialis et esset potentia substantiae vel formae corporalis. Alii autem posuerunt eum esse separatum in esse, coniunctum in operatione et quidem! unum tantum, quod est erroneum. Unde si posset poni quod intellectus non uniretur materiae, dando ipsi esse, sed alia forma sensitiva scilicet nobilissima et tamen multiplicaretur intellectus secundum multiplicationem hominum et communicaretur operatio intelligendi et volendi et merendi et cetera hominibus secundum singulos intellectus, facilius evitarentur inconvenientia alia. Sed quia hoc non tenetur nec dicitur esse possibile, sed tenetur quod substantia animae rationalis est dans homini esse substantiale et specificum, hoc supposito remanet magna difficultas utrobique.

Tamen videtur quod facilius sit tenere non esse in homine nisi unam formam. Nam propter efficaciam rationum ostendentium in aliis ab homine non posse esse nisi unam formam, quae eandem videztur ? habere efficaciam in homine, videtur etiam quod si ponatur in homine aliqua forma naturalis dans esse, quod oportebit intellectum non esse formam dantem esse, sed separatam et unam quod est erroneum; aut etiam quod erunt plures dicto modo, quod non ita manifeste est erroneum.

Et ideo absolute loquendo videtur probabilior positio quae ponit tantum unam in omnibus, improbabilior quae plures in omnibus, minus improbabilis autem quae tantum in homine ponit plures pro quanto id quod minus est probabile, scilicet plures esse formas substantiales in aliquo ponit in paucioribus, et pro quanto homo est ens multum differens ab aliis compositis materialibus. Difficilior tamen est ad tenendum quia habeat utrasque alias positiones contra se et rationes earum.

Est autem circa praedicta intelüigendum quod, licet in homine vel in quibuscumque viventibus non sit nisi una forma, sicut nec in aliis sive mixtis sive simplicibus corporibus, vivum! tamen dicitur compositum ex corpore et anima quasi ex duobus aliquam actualitatem importantibus, nec? sic autem ignis vel lapis dicitur esse quoddam compositum ex corpore et tali vel ta | li forma, quia anima plus elevatur supra materiam quam aliae formae materiales, quia per ipsam compositum ? habens eam movet se ipsum. Vel hoc ideo est quia vulgus credit animam aliquid esse praeter corpus. nec includi in corpore; et ideo sic loquitur de animabus. Sic etiam loquuntur sapientes quia loquendum est ut plures.

Et quia circa hoc inducuntur rationes tangentes ea quae sunt fidei, quae non sunt nobis certa ex rei evidentia sed ex auctoritate Scripturae vel Ecclesiae, de his autem quae fidei sunt non omnino manifeste ad ipsam pertinentia vel ipsi repugnantia non est uniuscuiusque iudicare vel determinare dicendo multum assertive: « hoc est contra fidem vel hoc », sed licet dicere: « non videtur mihi quod hoc est contra fidem, contra quam tamen reputo omne ilud quod Ecclesia catholica communiter iudicat esse contra ipsam », — ideo, quia ea quae circa materiam istam pertinentia ad fidem inducuntur contra ponentes unam formam in homine non manifeste ostenduntur esse contra fidem, quantum ad ea quae adhuc vidi; et absolute loquendo probabilior est positio ista, si non appareat aliquid ex ea consequens quod manifeste sit contra fidem, immo adeo probabilis et consentanea apparentibus rationibus quod intelligentiores etiam vere fideles hoc posuisse videntur, — non de facili debet dici quod ista positio repugnet fidei, ne ex hoc ea quae sunt fidel minus revereantur?, credantur et tractentur; et | detur occasio haesitandi in fide iam credentibus, et non credentibus accedendi ad fidem occasio auferatur.

Ideo per modum saltem probabilis opinionis, et ut mihi videtur, eis quae fide certa teneri oportet non repugnantis, potest teneri quod in homine non sit nisi una forma, aliam tamen positionem non reprobando nec impossibilem vel erroneam reputando. Et quia visum est mihi quod rationes reprobantes pluralitatem formarum in aliis ab homine habent efficaciam aequalem [habent] etiam in homine, ideo, quia nolo asserere tanquam necessarium et cuius contrarium sit impossibile et erroneum, quod in homine sit tantum una forma, sed solum hoc dicendo per modum probabilis opinionis, — ideo etiam volo asserere in aliis ab homine non posse esse nisi unam formam, paratus tenere determinate in homine esse plures formas, si appareant aliae rationes efficaciores, vel si ex determinatione Ecclesiae determinetur aliquid circa corpus Christi esse tenendum quod nondum est determinatum, vel aliud ratione cuius oporteat ponere in homine plures formas.

Ad primum, cum arguitur quod eadem manent accidentia in corpore Christi vivo et mortuo et cetera, secundum aliquos diceretur quod aliqua accidentia symbola et communia eadem numero manent subiecto secundum substantiam penitus transmutato. Sed quia hoc non videtur probabile, dicendum quod quia accidentia non insunt materiae nisi ut in actu est per formam substantialem, ideo eodem agente quo corrupto homine vel alio inducitur alia forma substantialis, inducuntur etiam alia accidentia numero saltem. Generans ergo novum compositum substantiale, et corrumpens praecedens, est quo agente alia accidentia habent esse et alia. — Cum dicitur quod non, quia materia non videbatur determinata ad talia accidentia si ponatur non manere aliqua forma substantialis praecedens, dico quod immo, propter ordinem essentialem formarum succedentium sibi ordine naturali in materia, secundum quod non quodlibet ! fit ex quolibet immediate. Ex vino enim immediate fit acetum, non e converso, licet fiat resolutio ad materiam primam in utraque generatione substantiali. — Cum dicitur quod materia non determinavit, verum est; nec anima praecedens, dico quod immo. Ipsa enim dans esse vivum et mixtum requirebat dispositiones in materia ratione quarum materia erat disposita et ordinata ad quandam formam substantialem determinatam inducendam post corruptionem prioris compositi, vel post separationem formae praecedentis, quia etiam consimilia accidentia consequuntur.

Cum etiam dicitur quod ad hane formam introducendam non determinat anima quia est ei repugnans, nulla autem forma ? determinat materiam ad formam sibi repugnantem, dicendum quod cum omnis forma a qua fit transmutatio sit repugnans et quodammodo contraria formae ad quam fit transmutatio, quia contrarium fit ex contrario, et tamen oportet quod materia intelligatur esse determinata per formam cui subicitur ad formam ad quam materia a forma praecedenti potest immediate transmutari ut patet in singulis, non est verum quod assumitur. Immo forma aliqua existens in materia determinat ipsam ad formam sibi repugnantem originaliter, quod determinat non ad id? quod natum est se compati, sed ad id? quod natum est sibi succedere. Quamvis etiam forma mortui cadaveris ratione qua mortuum repugnantiam habeat ad formam prae-, cedentem ratione qua vivens, propter quod transmutatur materia ab una in aliam, tamen ratione qua quoddam mixtum determinatum, etiam ? quandam conformitatem habet cum forma praecedenti quam non habet cum aliis, ratione cuius etiam consimilia accidentia possunt hic et ibi reperiri.

Cum arguitur de duobus | agentibus et cetera, dicendum quod propter perfectionem et nobilitatem hominis non potest homo perfecte in esse produci ab agente naturali, sed dispositive, ita quod sicut in generatione asini actione naturali proceditur usque ad dispositionem materiae quae est necessitas, et ex consequenti etiam usque ad completam generationem asini et inductionem-formae sensitivae virtute eiusdem agentis cuius facultatem talis forma non excedit, ita in generatione hominis fit processus naturalis usque ad dispositionem materiae quae est necessitas. Et quia virtus naturalis agentis deficit respectu compositi perfecti per animam intellectivam et respectu | ipsius animae, Deus ipse consistens et virtutem omnium agentium in se habens, quasi vice agentis naturalis, efficit compositum quod est homo, animam rationalem non per se sed in materia disposita concreando. Et sicut si agens naturale haberet efficaciam huiusmodi compositum perfecte generandi, illud generando corrumperet omnia praecedentia, scilicet formam substantialem et accidentia illam concomitantia, et inducendo formam principalem induceret etiam accidentia illi convenientia, ita Deus agens quasi vice huius naturalis agentis hoc idem facit; sunt enim agentia convenientissima et ordinatissima.

Cum ergo dicitur quod agens naturale aliquid agit et inducit aliquam formam, verum est. Sed illa est dispositio quae est necessitas ad intellectivam, non ut simul cum illa maneat, sed, cum alia introducitur, ista corrumpatur, sicut contingit in alis quod generatio unius est corruptio alterius. Et cum dicitur: illam non corrumpit nisi generando aliam, quia per se non corrumpit, dicendum quod agens naturale secundum se illam non corrumpit sicut secundum se non inducit intellectivam, sed Deus qui est ibi quasi agens naturale sive eius vicem implens. Per se enim producendo compositum perfectum ex materia et anima, per accidens corrumpit praecedens compositum imperfectum ex materia et forma praecedenti. Et sic non est transmutatio corruptionis formae praecedentis absque transmutatione generationis alterius formae, appellando generationem productionem alicuius entis naturalis et materialis compositi ex materia et forma. Et hoc est! transmutatione materiae actione naturali agentis naturalis ipsam materiam disponentis et supernaturali actione agentis supernaturalis quasi vice naturalis secundum convenientem huiusmodi dispositionem ipsam materiam forma substantiali completiva perficiente. Et sic non fit huiusmodi compositum naturale sine transmutatione naturali quae competit tali enti naturali quod multum excedit alia composita naturalia ratione perfectionis suae formae.

Cum ergo additur quod intellectiva non corrumpit, dicendum quod intellectiva in quantum habet et continet virtute quicquid habent formae naturales inferiores, perficiendo m materiam perfectius quam per illas perficerentur, corrumpit praecedentes formaliter, Deus autem effective. Quia non obstante quod posset animam intellectivam inducere in materia nuda quae fuisset sub quacumque forma secundum suam omnipotentiam, quia tamen non agit in huiusmodi actione nisi quasi? vice agentis naturalis, ideo agit sicut etiam alia agentia agunt secundum dispositionem materiae. Licet etiam anima non sit ab agente naturali, tamen quodammodo ab ipsa insunt dispositiones materiales consimiles dispositionibus praecedentibus; dispositiones enim materiales aliae et aliae consequuntur in composito generato, ex hoc quod sub alis et aliis dispositionibus prius fuit materia sub alia et alia forma substantiali in composito ex quo fit generatio. Quae tamen non manet; et ideo requiritur ad perficiendum cursum naturae quod naturale agens disponat materiam quantum potest. Quo facto supernaturale[m] inducit animam; et simul tempore consequuntur in composito dispositiones propriae consequentes ipsum compositum per se ratione animae, et hoc ab agente qui est Deus effective, et non a naturali nisi pro quanto disposuit materiam ad talis formae susceptonem. Ulterius | etiam in composito consequuntur aliae dispositiones magis materiales, ipsum compositum per se ratione compositi consequentes, et in quantum communicat cum aliis entibus pure naturalibus, puta cum brutis, vegetabilibus et mixtis, et tales quodammodo sunt ab agente naturali effective. Huiusmodi enim disposi- tiones materiales, quae scilicet de potentia materiae ! educuntur, possunt dici aliquo modo produci ab agente naturali habente? potestatem sic materiam transmutandi, licet illas non possit efficere, nisi a supernaturali agente praeexistente in materia forma substantiali quam non potest efficere agens naturale, quia non educitur de potentia materiae. Sicut enim dicta positio ponens duas formas in homine tantum, ponit quod huiusmodi formae simul tempore habent esse in materia a diversis tamen agentibus, ita etiam hic potest dici quod cum inest anima ab agente supernaturali, insunt huiusmodi dispositiones materiales ab agente naturali Et sicut agens supernaturale non induceret animam nisi illa naturali forma existente, ita naturale non possit inducere huiusmodi dispositiones nisi huiusmodi forma supernaturali existente, quia non agit huiusmodi accidentia nisi in composito ex materia et substantiali forma. Quamvis enim corpus sit actu id quod est per animam formaliter, tamen huiusmodi accidentia non sunt ab anima effective. Si enim accidentia aliqua consequantur aliquam formam substantialem ut causam effectivam completam, nullum agens posset causare talia accidentia nisi causando illam formam. Sed accidentia consequentia formam substantialem non ut causam effectivam, sed subiectivam, potest causare agens quod non efficit ipsam formam. Ita est in proposito, ideo et cetera.

Cum additur: si praecedentia corrumpantur frustra fuissent inducta, item concluderetur in aliis ab homine secundum ponentes quod ultima forma adveniente omnia praecedentia corrumpantur. Et dicendum quod non frustra sunt, quia sine illis ? ordinate non erat procedere ad formam ultimam, nec agens naturale etiam huiusmodi dispositiones consequentes in materia nisi sic fuisse[n]t praedisposita induceret.

Cum dicitur ulterius quod in homine nihil est genitum et cetera, immo totus homo quodammodo est genitus, licet non ita proprie omnino sicut alia, quia actione naturali hominis generantis factum est dispositive ut totus homo compositus ex materia et forma esse habeat, et quantum ad huiusmodi dispositiones materiales consequentes potest dici aliquid genitum esse in homine. Si enim vis in homine aliquid? esse genitum, cum generationis omnino | propriae sit terminus secundum formam specificam ultimam et completam, forma autem hominis specifica ultima et completa secundum nullam praedictarum positionem inducitur per generationem proprie dictam actione agentis naturalis, sed per crea- tionem actione agentis supernaturalis, ideo proprie non potest dici homo genitus. Cum ergo non debeat in homine quaeri talis et ita proprius modus generationis sicut in aliis, in hoc sufficiat quod sufficere debet.

Aliae rationes philosophicae quibus dicitur quod anima rationalis est simpliciter inextensibilis et cetera, incorporea et cetera, tangunt difficultatem quomodo possit! uniri materiae extensae sine extensione aliam formam consequente sive ipsam animam.

Dicendum ergo quod ipsa anima virtute est omnes formae inferiores, scilicet substantialitatis et corporeitatis et huiusmodi. Ex quo enim dicimus eam dare esse materiae, est quantum ad hoc materialis; ex quo etiam dicimus eam dare esse materiae in? qua est extensio secundum tres dimensiones, dicitur etiam esse forma corporeitatis. Verumtamen non substantialitas nec corporeitas animae sicut nec sua essentia, quia non est nisi una essentia licet designetur sub diversis rationibus talibus, extenditur. In hoc etiam excedit alias formas materiam perficientes quod potest esse in materia extensa et causare quantitatem in materia (sicut forma substantialis causa est accidentium) quae extendit materiam, et tamen ipsa non extenditur. Quae enim sunt formae simpliciter materiales, sive praecedant quantitatem sive sequantur, extenduntur extensione materiae, ut patet de lapideitate et de albedine eius et cetera.

Nec hoc aliquid est causa sui contrarii; nec animae incorporeitas est causa corporei contrarii sui, si non sit in homine nisi una forma substantialis scilicet anima ipsa; nec etiam incorporeitas animae est cum corpore | itate sibi contraria, si in homine sint plures formae. Ipsa enim anima tale est incorporeum quod est natum esse formaliter extensae materiae, vel posset dici quod immateriale non est causa formalis materiae vel huiusmodi et cetera. Licet enim anima sit indivisibilis, potest tamen esse causa [in]divisibilitatis talis sive quantitatis, quia indivisibile et divisibile licet habeant rationes oppositas, ita quod unum non potest esse alterum, tamen non sunt sic opposita quod unum non possit esse cum alio et esse causa alterius. Similiter etiam spirituale sic quod eius esse nullo modo communicabile est corpori et corpus sic sunt disparata quod unum non solum non potest esse alterum, sed etiam nec esse cum altero. Sed spirituale sic. quod non est quantum per se nec per accidens, potest tamen esse forma corporis divisibilis; licet non possit esse corpus, potest tamen esse pars corporis nec ei opponitur proprie; et sic esse corporeum substantiale hominis potest esse ab anima. Eadem etiam ratione posset argui quod non daret esse irrationale sive sensibile et cetera. Sic enim repugnare videntur sensibile et intellectuale sicut corporeum et incorporeum, et ideo talia non faciunt difficultatem propriam, sed explicant difficultatem quae est circa hoc quomodo anima possit esse forma substantialis corporis et cetera.

Ad illud de unitate corporis Christi vivi et mortui et cetera, puto quod omnes auctoritates quae videntur ostendere corpus unum et idem in Christo, dicerent etiam similiter in aliis. Unde Christo mortuo et latrone similiter, non videtur quod deberent dici huiusmodi corpora mortua ab invicem specie differentia, sicut nec cum erant! viva specie differebant. Non video ergo quare oportet dici de Christo quod in ipso vivo et mortuo fuit unum et idem corpus, si non dicatur hoc etiam de aliis; nec video s! necessitate naturae in morte aliorum sic? introducuntur novae formae. Ouare Christus hoc etiam in se? ipso non permisit [qui] secundum quod dicit Augustinus contra Felicianum: credo Filium Dei mortuum secundum legem naturae quam pro humani generis redemptione suscepit. Nec oportet dicere quod quia corpus Christi debuit conservari sine putrefactione, ideo alia forma non debuit introduci quia fuisset forma putredinis. Nam esto quod remansisset usque nunc absque anima, potuit conservari sine putrefactione, sicut etiam contingit de aliquibus corporibus sanctorum aliquorum ut dicitur. Quia etiam ita cito surrexit et tali tempore et sic fuit aromatibus corpus eius conditum, posset dici quod corpus Christi non vidit corruptionem sive putrefactionem etiam absque aliquo miraculo; quia hoc dicitur propter velocitatem et accelerationem suae resurrectionis, quasi dicens: non permittis eum ita diu morte detineri quod etiam posset putrefieri. Nulla ergo videtur necessitas hoc ponendi specialiter in Christo, esto quod in eo ? sint duae formae, si in aliis hoc non ponatur.

Si dicatur quod immo nova fieret unio quia sicut naturam assumptam non deposuit, ita etiam nec novam assumpsit, — sed ad hoc posset dici quod verum est quod naturam novam per se non assumpsit. Sed non videtur inconveniens quod sit perfecta aliquo modo unio nova, licet non proprie assumptio. Cum enim fuerit parvulus in conceptione multum additum est! sibi de nova materia per nutrimentum. Sed illa secundum se non assumebatur, sed materiae praeexistenti quae per se erat pars assumptae naturae uniebatur, et ex consequenti divino supposito. Ita in morte remansit unica anima et materia quam perfecit, et quia in materia illa necessitate naturae fuit nova forma introducta, illa fuit unita materiae Christi in esse naturae, non autem ulterius Filio Dei in esse suppositi quod | esse£ potentiale secundum aliquos, quia est alia essentia a materia unita. Sed non videtur hoc esse verum, quia ex quo illa | forma in se non subsistebat oportet quod subsisteret in supposito in quo materia subsistebat, ita quod in quantum erat perfectio illius materiae principaliter unitae, ex consequenti in unitate eiusdem suppositi unita erat. Non est enim contra Christi dignitatem ponere circa ipsam ea quae de necessitate naturae assumptae consequuntur, ex quo ipsam cum suis defectibus naturalibus et poenalibus voluit assumere.

Hoc tamen non assero, sed non video quare non possit sic dici. Quod enim in Christo vel in aliis possit idem numero corpus esse vivum et mortuum, ita impossibile videtur sicut quod aliquid unum numero possit esse vinum et acetum. Immo in talibus non esset aliquid corruptum simpliciter ut dictum est, quia si non sit aliquid novum generatum, nec etiam est aliquid simpliciter corruptum. Quae est dispositio quae est necessitas aliqua adhuc anima non separetur quamdiu maneret quousque facta circa dispositiones consequentes regeneratione vel antecedentes hanc formam, similiter illa variatione non obstante hoc maneret. Et sicut in aceto non est forma substantialis quae prius fuit (alioquin prius fuisset simpliciter acetum et vinum), ita in corpore mortuo non est aliquid quod prius fuit secundum formam substantialem, alioquin forma vivi et mortui essent simul.

Sed nonne magis specialiter confitetur Ecclesia corpus Christi unum numero fuisse, ut patet per auctoritates sanctorum valde manifestas, quam de aliis? Dicendum quod immo, quod licet non fuit unum numero corpus Christi vivum et mortuum unitate formae substantialis, fuit tamen unum speciali unitate suppositi.

Ad aliud de transsuóstantiatione dicendum quod conversio fit in id quod vere potest dici corpus compositum ex materia et forma substantiali. Cum enim in homine una sola forma puta anima virtute contineat omnes alias formas praecedentes scilicet substantialitatis et corporeitatis et sic de aliis, et tota substantia panis quantum ad materiam et quantum ad formam convertatur in substantiam corporis Christi compositam, et sic in materiam et formam quae est ipsa anima secundum quod est forma dans esse corporeum mixtum; — nec obstat quod Augustinus dicit super Genesim quod corpus non potest converti in spiritum, quia verum est ! secundum se —, sed in quantum est pars compositi materialis ? quod est per ipsum spiritum et corpus et mixtum, potest fieri conversio in ipsam sub hac ratione. Licet enim illud in quod convertitur substantia panis sit realiter et essentialiter forma corporeitatis et anima, tamen ? non est terminus huius transmutationis per se in eo quod anima, sed in eo quod ? forma corporeitatis. Quia dato quod illa natura non esset anima, et esset forma corporeitatis, adhuc fieret conversio in eam; sed si esset anima et non forma corporeitatis non fieret in eam conversio. — Nec est intelligendum quod hoc quod est esse formam corporeitatis et esse animam dicant circa animam intentiones vel rationes logicas ef? ens rationis; immo dicunt rem veram, licet unam, virtualiter tamen multiplicem. Et sic dicendo quod forma hominis secundum quod dat esse corporeum est terminus conversionis, ponitur terminus per se aliquid reale, et pro tanto dicitur quod anima est in hoc sacramento per concomitantiam. Sicut etiam si diceretur: hoc est caro bovis, — vel corpus bovis? vel caro bovis non sit cibus nisi in quantum est tale mixtum, sive vivum sive non vivum, et tamen cum vivit non nisi ab anima est caro vel corpus; — si ista verba haberent vim transsubstantiandi, posset aliquo modo dici anima ibi esse per concomitantiam !",

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 7