Quaestio 14

QUAESTIO XIV. Utrum retinentes quod eis impositum est teneantur illud vestituere et hoc illi qui recipit dictam collectam ad firmam.

Deinde circa ea quae pertinent ad quosdam homines specialiter quaere bantur quaedam pertinentia ad quosdam homines tam fideles quam infideles communiter, quaedam pertinentia ad fideles tantum. Circa primum quaerebatur unum pertinens ad superiores in comparatione ad inferiores, scilicet posito quod aliquis dominus alicui communitati sibi subditae imponit aliquam exactionem iniustam, rectores dictae communitatis pro se et pro communitate ut maius malum evitent promittant eidem domino quandam pecuniae summam, et statuunt quendam modum recipiendi sive colligendi dictam pecuniam a singulis de illa communitate vel imponendo cuilibet personae certam summam pecuniae solvendam secundum aestimationem suorum bonorum vel alio modo; posito etiam quod aliquis civium dictam summam pecuniae vel simul vel per partes promittens solvere dicto domino recipiat ad firmam pecuniam impositam communitati dicto modo colligendam; demum posito quod aliqui ? de dicta communitate aestimantes huiusmodi exactionem iniustam, et ideo non solvendam nisi per violentiam et coactionem, aliquam pecuniae summam eis impositam clam vel occulte retineant — rebus sic se habentibus, quaeritur utrum sic retinentes 1d quod eis impositum est teneantur illud restituere, et hoc illi qui recipit dictam collectam ad firmam. Et arguitur quod non; quia, qui retinet id quod de iure non est alteri debitum, non tenetur illud ! restituere; ita est in proposito; ergo et cetera.

Contra, Qui retinet illud quod est impositum pro bono communitatis malum facit et illud tenetur restituere; ita est in proposito; ergo et cetera,

Respondeo dicendum quod, cum omnes pertinentes ad unam communitatem sint quasi unum corpus quod debet foveri ex mutua contributione et mutuo adiutorio omnium ad invicem secundum proportionem a iustitia statuendam, bona et prospera pro portionaliter participando, et mala et alversa sive damna communia proportionaliter etiam sustinendo, quando pro utilitate reijpublicae sive communitatis aliquod onus alicuius exactionis ab his qui communitatem habent regere rationabiliter imponitur, huic debent se omnes de communitate tanquam partes unius totius voluntarie subicere, et illud quol eis imponitur teneantur contribuere; et, si contingat quod aliqui aliquod de hoc retinuerint, illud tanquam debitum restituere tenentur, Nunc autem in casu proposito, licet ille cui pecunia sic communitati imposita et ab ea exacta tribuitur iniuste, et male eam recipiat, et sua potestate tyrannizans quadam violentia extorqueat, et eam etiam restitusre teneretur, quia tamen a rectoribus communitatis ut maius malum totius communitatis evitetur tanquam malum minus hoc eligitur ut vexatio indebita redimatur, ideo ab eis iuste communitati imponitur. Ista enim bene stant simul, sicut etiam potest in pluribus casibus inveniri quo aliq iid iniuste ab aliquo recipitur et tamen iuste potest ab aliis exigi; puta, si dominus terrae pro utilitate rei publicae opponens se inimicis iniustum bellum habentibus capitur nec possit liberari nisi per aliquam exactionem a communitate solvendam, constat quod rectores communitatis possent iuste aliquam summam pecuniae a communitate solvendam communitati imponere, et quilibet tenetur suam portionem solvere. Ille tamen cui traderetur illam iniuste reciperet et restituere teneretur.

Per hoc patet solutio ad argumentum in oppositum; quia, licet portio imposita alicui singulari personae sive etiam in communi omnibus de communitate non sit de iure debita illi cui dicto modo tribuitur, quia etiam nec ei propter se et ex amore, sed ex timore maioris mali datur, tamen in ordine ad hunc finem quod maius malum vitetur, unusquisque tenetur id quod impositum est dare ex debito quod respicit iustitiam legalem per quam actus omnium virtutum specialium in bonum communitatis ordinantur, Est enim debitum ut unusquisque tanquam pars tribuat ad bonum commune conservandum secundum suam proportionem ?, sicut etiam unusquisque tenetur pro salute propria conservanda dare vel perdere bona exteriora; puta tvranno potius debet dare persona singularis aliquod bonum temporale quam permittat se perimi ab eodem; prout etiam quis tenetur potius perdere merces proiciendo in mare quam permittere se periclitari cum eis.