Quaestio 5

QUAESTIO V. Utrum aliquod accidens unum numero possit esse in duobus naturis.

Deinde circa naturam accidentalem in generali quaerebatur unum, scilicet utrum aliquod accidens unum numero possit esse in duobus sub- stantiis. Et arguebatur quod sic: quia una et eadem cicatrix fuit in corpore Petri vivo et mortuo, ut manifestum fuit ad sensum, et tamen corpus Petri vivum et mortuum fuit aliud et aliud secundum substantiam. Ergo et cetera.

Contra: secundum Philosophum, septimo Metaphysicae, accidens non est ens nisi quia est entis scilicet simpliciter quod est substantia. Ergo secundum numerationem huius entis simpliciter, scilicet substantiae, oportet accidens numerari; ergo et cetera.

Respondeo dicendum quod sicut plura accidentia eiusdem speciei non possunt esse simul in eodem subiecto, ita etiam unum accidens, nullo agente, potest esse simul in duobus subiectis. Accidentia enim quae secundum se nullam habent distinctionem, ex esse in eodem subiecto distinctionem non consequuntur, sed unitatem; unde sicut duo puncta non possunt esse simul in eodem subiecto sed fiunt? unus? punctus, nec duae lineae, ita nec duae albedines. Sicut enim duas qualitates disparatas, scilicet album et dulce, possibile est esse simul in eodem subiecto, non autem duas contrarias distinctas manentes, immo necessario miscerentur et facerent unum medium, quamvis secundum se essentialiter abinvicem distinguantur; ita etiam duas qualitates eiusdem speciei sub dualitate manentes impossibile est simul esse, sed oportet quod facerent unam magis vel minus intensam, quia, cum non habeant unde secundum se formaliter distinguantur abinvicem, oportet quod distinguantur per diversitatem subiectorum; vel sic quod sine subiectis, virtute divina, secundum rationem indivisibilitatis, si hoc possibile sit, quaelibet secundum se in esse conservetur et tunc etiam si sic virtute divina coniungerentur quod una esset in alia vel ambae simul in alio indivisibili, oporteret quod in unum cederent et suas distinctiones amitterent, ut duo puncta vel duae albedines si possibile est divina virtute conservari eas in esse sine dimensione, et postea divina virtute coniungerentur, non manerent distinctae. Et hoc patet per eos qui ponunt habitus augeri vel intendi per additionem eiusdem secundum speciem. Si enim possibilis? est talis additio, manifestum est quod non potest intelligi nisi sic quod additum cum eo cui additur fiat unum numero, sed intensius. Impossibile est ergo quod duo accidentia quae sunt eiusdem rationis et speciei fiant unum subiecto et quod duo maneant et distincta. Cum enim talia plura secundum unam rationem habeant esse in subiecto ratione unius potentiae et non habent perficere unum ordine aliquo neque situs neque naturae, talia duo ambo simul non possunt esse in eodem subiecto quin sint unum.

Nec est instantia quod corpus glorificatum potest esse simul cum non glorificato, quia duo corpora sic simul existentia non habent eumdem modum essendi in loco in quo dicuntur simul esse, quia unum est ibi per se et localiter ut commensuratur illi et ipsum occupat; aliud autem non sic, sed solum in eodem loco est cum alio corpore in quantum dimensiones suae positae sunt vel signatae iuxta dimensiones alterius, non inquantum sunt occupantes locum et aliis resistentes; unde nec unum est in alio? ut in subiecto nec ambo sunt in tertio ut in subiecto, sed sunt simul in uno loco, sicut etiam angelus non habens dimensiones est simul in eodem loco cum corpore assumpto. Unum enim corpus quantum existens in loco localiter utitur suis dimensionibus, sed non aliud; et ideo simul possunt esse in eodem loco. Sed duo accidentia, si ponantur simul in eodem subiecto, eumdem modum essendi habent; quare non possunt plura esse simul in eodem subiecto.

Similiter est dicendum quod unum accidens numero non potest aliquo agente esse simul in duobus subiectis; nam sicut unitas subiecti necessario excludit distinctionem accidentium secundum numerum nisi etiam illa distincta sint secundum speciem, ita diversitas subiectorum necessario excludit unitatem numeralem et facit necessario distinctionem secundum numerum eorum quae insunt ipsis, etiam si specie non differunt.

Nec obstat quod duo corpora sint ? simul in uno loco, locus autem non sit in locato sicut in subiecto, cum ex adiacentia loci ad locatum derelinquitur quoddam accidens quod dicitur ubi. Ex quo videtur quod unum accidens potest esse in diversis subiectis, quia ubi est in locato. Sed hoc non valet. Nam cum unum istorum corporum tantum sit in loco proprie localiter, ut dictum est, ideo ubi derelictum ex tali adiacentia loci ad talia corpora est unum numero et non est nisi in illo corpore quod per se et localiter est in loco subiective. Non sic autem est in alio quod non est in loco localiter, quia secundum illum modum quo ibi est, potest maius corpus esse in minori, quod non esset si ibi esset localiter; et ideo illud ubi non est in eo; immo nec in aliquibus duobus potest esse, sicut nec aliquod accidens et hoc simul.

Ex quo patet, licet incidentaliter, quod non potest fieri quod unum corpus numero simul sit in duobus locis per se et localiter, id est, non sacramentaliter nec conversione eius in aliud nec conversione alterius in ipsum; nam cum illud quod est in loco localiter habeat unum accidens quod est ubi derelictum ex adiacentia. partium corporis in loco (nam licet locus in locato non sit subiective, ubi tamen est in ipso) non possunt autem duo accidentia eiusdem speciei esse simul in eodem subiecto; unde nec [simul] potest aliqua determinata quantitas alicuius corporis commensurari simul pluribus quantitatibus locorum diversorum. Ideo unum corpus non potest esse localiter ! in pluribus locis simul.

Sed dubium est utrum unum numero accidens ? successive possit esse in duobus subiectis. Etenim de accidentibus quae nullo modo esse possunt sine subiecto oportet ponere quod non. Quia, deficientibus subiectis et 1psis in subiecto non existentibus, necesse est ipsa deficere. Unde talia perimi possunt, sed transferri nullo modo. Unde si albedo non potest esse sine superficie, tunc eadem albedo quae est in uno corpore non potest habere esse in alio corpore in quo eadem superficies non esset. Sed accidentia quae, quocumque agente, possunt habere esse sine subiecto, possunt virtute illius agentis habere esse in diversis subiectis successive; verbi gratia: supponimus quod in sacramento altaris remaneat quantitas cum aliis accidentibus per se sine subiecto, sed supponitur etiam quod postquam desierint ? esse sine subiecto, scilicet sine substantia panis in qua prius erant, posset virtute divina creari ibl aliqua substantia, puta panis consimilis et ilis accidentibus afficeretur substantia talis sicut substantia praeexistens afficiebatur eisdem; et sic unum accidens numero posset esse in pluribus subiectis successive. Nam ex numeratione talium subiectorum tale accidens non numeraretur, sed seipso est unum numero, ut patet praecipue de quantitate. Sed utrum naturaliter sive virtute naturalium principiorum vel agentium hoc fieri possit, de aliquibus accidentibus est dubium; et [quia] inter alia accidentia hoc magis videtur de quantitate et de accidentibus quae per se in ipsa fundantur, ut de figura et huiusmodi, et de quibusdam qualitatibus symbolis et communibus generato et corrupto.

Ideo ad huius intellectum est consi derandum quid est subiectum accidentis; nam si nuda substantia materiae possit esse per se et primo subiectum alicuius accidentis, utpote quantitatis, licet numquam sit ei subiecta nisi simul cum est subiecta ali cui formae substantiali, sicut nec ipsa materia aliquando habet esse sine forma substantiali, saltem virtute agentis naturalis, et pro tanto diceretur quantitas immediate inesse materiae, quia totum compositum ex materia et forma substantiali per se extenditur extensione quantitatis, ita tamen quod forma non advenit nisi materiae iam extensae, extensione cuius extenditur; quia de potentia materiae extensae educitur tunc.

Sicut una et eadem essentia materiae est successive sub diversis formis substantialibus, ita eadem quantitas numero haberet esse successive in duobus subiectis non solum numero sed specie differentibus. Poneretur tamen illa una quantitas habere diversas terminationes secundum diversitatem formarum substantialium; et ipsa sub ratione indeterminationis et indeterminati haberet esse una numero: in diversis subiectis dicto modo.

Sed hoc non potest stare, quia nullum accidens primo et immediate, ut scilicet prima perfectio, ordine naturae potest perficere materiam sive inesse materiae; nam cum materia sit potentia in genere substantiae, id quo primo perficitur est actus sive forma in genere substantiae, nec habet ordinem ad aliquod accidens nisi mediante aliquo actu et forma substantiali. Propter ' quod dicitur quod ens in pura potentia est subiectum formae substantialis et transmutationis ad eam quae dicitur generatio simpliciter et proprie. Dicitur autem substantia iam ens in actu per formam substantialem, quod est esse in actu simpliciter et in potentia secundum quid, esse subiectum cuiuslibet formae accidentalis et transmutationis ad eam quae dicitur generatio secundum quid, quia est transmutatio ad esse secundum quid sive ad formam quae non dat esse simpliciter sed esse secundum quid. Dicitur enim talis transmutatio esse a subiecto in subiectum, quia ab ente in actu secundum formam substantialem ad tale ens in actu variatum solum secundum quid sive secundum formam accidentalem quam semper praecedit in materia saltem ordine naturae forma substantialis qua subiectum est in actu simpliciter. Unde nec sic potuit intelligere Commentator quantitatem sive dimensionem quamcumque sive terminatam sive indeterminatam praecedentem formam substantialem in materia. Unde secundum hunc modum non potest poni idem accidens numero esse in diversis substantiis vel subiectis.

Unde dicunt alii, ut videtur probabilius, quod quantitas quae non determinat sibi aliquam formam substantialem materialem, quia nec aliqua forma substantialis potest esse sine ea, et quaedam alia ? accidentia quae dicuntur symbola quae etiam non determinant sibi quasdam formas, immo quaedam formae substantiales specie differentes sine talibus accidentibus esse non habent, ut forma aeris et aquae sine humiditate, quaedam etiam si specie differant et sine aliquibus talibus accidentibus esse possunt, tamen etiam possunt esse sub eis, ut forma diversorum lignorum vel lapidum potest esse et non esse sine albedine vel nigredine; de omnibus talibus dicunt quod unum accidens numero potest esse in diversis substantiis vel subiectis specie differentibus. Et hoc sic ostendunt; nam cum talia accidentia non determinant sibi aliquam talium formarum sive substantiarum compositarum, quaecumque talium formarum substantialium quantum est de se nata est esse subiectum cuiuslibet talis accidentis secundum se, licet non secundum eamdem determinationem quam necesse est variari secundum condicionem formarum substantialium. Unde omnes tales substantiae secundum se consideratae sunt talibus accidentibus indifferenter? quasi pro uno subiecto.

Et si materia posset esse simul sub huiusmodi diversis formis substantialibus, unum tale accidens numero quantum est de se et absolute posset esse in talibus diversis subiectis simul, licet non posset propter diversitatem terminationum quas non posset simul habere secundum huiusmodi diversas formas. Cum ergo materia quando transmutatur de una forma ad aliam numquam sit sine altera formarum substantiallum quarum quaelibet cum materia est subiectum huiusmodi? accidentis, videtur quod successive unum accidens possit esse in huiusmodi duobus subiectis; et hoc modo dicitur quod eadem quantitas dimensiva indeterminata est in generato et corrupto et manet ingenerabilis et incorruptibilis et est ut aliquid imperfectum secundum se perfectibile secundum diversas terminatio nes. Ens in seipso? in potentia ad diversas terminationes dimensivas, sicut materia prima ex se est in potentia? ad diversas terminationes substantiales et huiusmodi quantitatem in omni motu et transmutatione naturali ad quamcumque formam oportet supponi in materia, ut videtur dicere et probare Commentator in tractatu de Substantia orbis, et non solum contingit quantitatem eamdem sic esse terminatam et indeterminatam et per diversas terminationes esse in diversis subiectis, sed etiam qualitatem; unde secundum hoc etiam qualitates symbolae secundum esse et gradum interminatum inter magis et minus manent eaedem in generato et corrupto, sed solum variantur secundum gradus terminationis sub diversis formis substantialibus.

Sed illud non videtur verum, quia licet ex praedictis bene sequitur quod talia accidentia quantum est de se possint esse in pluribus talibus '? pro tanto quia nullum eorum sibi determinant, et ideo etiam in tali transmutatione per se non corrumpuntur, ut patet de humiditate in aere et aqua, sicut contraria accidentia, ut patet de caliditate et frigiditate in aqua et in aere, tamen cum non sint in materia nisi mediante forma substantiali, sicut universaliter corrupta forma substantiali oportet talia universaliter corrumpi, ita corrupta hac forma substantiali oportet corrumpi hoc accidens quod est in ipsa; quia non solum ex esse talis formae habet esse terminatum, sed esse simpliciter, quia non differunt realiter talis forma ' et sua terminatio. Unde sicut quia tale accidens secundum se et secundum rationem indeterminationis non determinat sibi aliquam formam substantialem, et ideo praeter quamlibet sigillatim esse potest, quia cum non est in una potest esse in alia, quia tamen ut sic determinat sibi formam substantialem in communi per quam habet suum esse etiam tale et indeterminatum, ideo non potest habere esse praeter omnem talem formam; ita etiam hoc accidens determinatum non solum ratione suae determinationis determinat sibi hanc formam secundum quam sic determinatur, sed in ratione suae entitatis singularis, scilicet ut hoc accidens in genere entis eam sic determinat quod non habet hoc suum esse nisi ex esse huiusmodi formae substantialis. Ideo illa forma substantiali corrupta secundum suum esse oportet etiam corrumpi huiusmodi accidens secundum suum inesse. Sicut enim a forma substantiali simpliciter non solum est indeterminatio quantitatis indeterminatae, sed ipsum esse vel entitas talis quantitatis, et ideo, omni forma corrupta, omnino corrumpitur; ita etiam ab hac forma singulari substantiali non solum est haec determinatio huiusmodi quantitatis determinatae, sed ipsum esse huiusmodi quantitatis ? et sua entitas secundum id quod est, immo quicquid entitatis est in ipso composito; et ideo hac forma substantiali corrupta oportet eam secundum id quod est corrumpi. Corrupto enim eo quod est prius natura oportet corrumpi quod est posterius, licet non per se, sed corruptione ipsius prioris; et ideo quia haec forma substantialis prius inest materiae quam hoc accidens reale designatum, non potest corrumpi realitas formae substantialis nisi corrumpatur realitas formae accidentalis.

Qui ergo supponunt quod in generatione fiat resolutio usque ad materiam primam, sic scilicet quod nihil pertinens ad formam substantialem quod fuit in corrupto manet in generato, habent supponere quod etiam nihil pertinens ad formam quamcumque accidentalem manet idem secundum rem; generationem enim simpliciter et secundum substantiam semper concomifatur generatio secundum quid quae est secundum formam accidentalem; et generans per se substantiam generat vel causat ex consequenti omnia accidentia illam concomitantia et corrumpens per se sub- stantiam realiter corrumpit omnia accidentia illam consequentia, et hoc propter corruptionem ipsius substantiae. Ouaedam enim per se corrumpuntur, ut contraria, quae nec eadem specie nec eadem ! numero ? possunt manere in generato propter diversitatem formarum secundum speciem et naturam; quaedam autem sic per accidens quod corruptione subiecti [quae] eadem secundum speciem possunt manere propter communicationem naturarum et formarum substantialium respectu accidentium talium, sed non possunt manere eadem numero propter variationem istarum formarum secundum esse et non esse, ut dictum est.

Cum ergo dicunt aliqui quod quaedam accidentia sunt quae sunt in composito ratione formae, quaedam autem ratione materiae; illa autem quae insunt composito ?ratione formae eadem manere non possunt, quia non manet eadem forma, sed ea quae ratione materiae insunt eadem manere possunt 5, quia manet eadem materia; unde res corrupta et generata non sunt aliud et aliud subiectum respectu eorum quae insunt ratione materiae; et ideo accidens quod sequitur materiam existens unum et idem in re corrupta et generata non est in duobus subiectis ut duo sunt et ut differunt, sed ut unum sunt et ut conveniunt; — hoc non valet, quia hoc universaliter convenit omni accidenti materiali per se quod eius subiectum per se et immediatum est compositum ex materia et forma substantiali. Unde omne accidens per se convenit composito sic quod non potest aliquod accidens respicere solam materiam ut per se subiectum eius.

Sed accidentium quae sic sunt per se in toto composito quaedam dicuntur inesse ratione formae, quaedam ratione materiae, non sic quod quaedam sint in materia primo et per se et ex consequenti in composito vel in forma in quantum etiam est in materia; alia vero sint" in forma primo et per se et ex consequenti in materia in quantum in illa est forma; sed sic quod quaedam accidentia dicuntur inesse composito ratione formae vel consequi formam, quia ex ratione propria formae compositum est determinatum ad talia accidentia, ut scilicet illud in quo est talis forma substantialis sit? determinate sub talibus accidentibus et non sub aliis; quaedam autem dicuntur in esse composito ratione materiae vel consequi materiam quia sicut materia secundum se non determinat sibi formam aliquam sub- stantialem nec aliquam accidentalem immediate, sed mediante quadam forma substantiali determinat sibi quaedam accidentia, et ideo illa non dicuntur consequi materiam sed formam.

Ita etiam sunt quaedam accidentia quae sicut materia secundum se non determinat, ita etiam nec illa determinat mediantibus quibusdam formis substantialibus, sed existens sub formis substantialibus diversis secundum speciem potest esse mediantibus illis sub eisdem accidentibus secundum speciem ' differentibus tantum numero, et ideo illa non dicuntur consequi formam, scilicet hanc vel hanc determinate, sed materiam, quia cum insunt alicui composito ex materia et forma secundum aliquam speciem determinatam in quantum tale compositum adhuc est in potentia ratione materiae ut ex eo fiat aliud compositum secundum aliam formam specificam et illi alteri composito nata sunt inesse eadem accidentia secundum speciem; ideo quia in materialibus omnis potentialitas ex materia oritur, sicut ex potentialitate materiae est quod ipsa ens una secundum rem non determinat sibi hanc formam substantialem vel illam, ita etiam, quia existens sub una forma tali, ipsum totum compositum ex materia et forma tali non determinat sibi tale accidens sic quin idem accidens secundum speciem possit esse in composito ex eadem materia et alia forma. Hoc autem quod ex uno composito potest fieri aliud compositum contingit ex potentialitate materiae. Pro tanto dicuntur talia accidentia inesse ratione materiae, quia sicut materia ratione suae indeterminationis secundum se potest transitum facere de una forma substantiali ad aliam, ita etiam existens sub una forma substantiali cum aliquo tali accidente potest transitum facere ad aliam formam substantialem manente eodem accidente secundum speciem, sicut et ipsa manet eadem secundum rem, sicut etiam compositum unum et idem secundum materiam potest variari secundum diversa accidentia specie, scilicet secundum album et nigrum, quae dicuntur consequi materiam et non formam, quia ipsum totum compositum ut est sub uno tali accidente manens unum et idem non solum secundum speciem sed etiam secundum materiam, est in potentia ad contrarium accidens.

Nec est dicendum quod tale accidens dicatur consequi materiam? modo praedicto, sed sic quia consequitur compositum ratione potentialitatis et indifferentiae quae est in eo principaliter ratione potentialitatis et indifferentiae materiae. Unde quia talis forma non sic determinat materiam quod materia existens sub tali forma substantiali non possit esse sub contrario accidente, ideo tale accidens dicitur convenire tali composito non ratione formae, sed ratione materiae. Similiter etiam est dicendum de accidentibus symbolis; quia etiam ! ibi forma substantialis non sic determinat materiam ad tale accidens quod materia non possit esse sub eodem accidente secundum speciem etiamsi non sit sub eadem forma secundum speciem; ideo tale accidens dicitur convenire tali composito non ratione formae, sed ratione materiae; sicut cum ? conceditur quod accidentia quae conveniunt ratione formae non insunt tamquam per se in subiecto nisi composito ex materia et tali forma secundum speciem sic determinata; et ideo illo composito corrupto et alio ex illo regenerato corrumpuntur etiam per se talia accidentia propter contrarietatem ad aliud compositum, non solum propter corruptionem subiecti. Ita etiam accidentia quae insunt ratione materiae non sunt tanquam in subiecto per se nisi in composito ex materia et tali vel tali forma, discurrendo per omnes formas mediantibus quibus possunt inesse; et secundum hoc etiam verum est quod, quia compositum ex pluribus talibus formis est quasi pro uno subiecto alicui uni tali accidenti secundum speciem, non oportet quod corrupto aliquo tali subiecto secundum formam substantialem corrumpatur tale accidens secundum speciem, quia regeneratum ex corrupto potest esse talis speciei cui convenit tale accidens et sic remanet tali accidenti uni manenti secundum speciem conveniens subiectum; unde non cor rumpitur per se, scilicet propter contrarietatem ad aliud compositum, sed manet unum accidens secundum speciem, quia etiam omnia talia subiecta sunt ei quasi unum subiectum secundum speciem. Sed quia ad hoc quod aliquod ? accidens diversificetur secundum materiam et dicatur esse corruptum et regeneratum aliud et aliud secundum materiam sufficit quod eius esse vel entitas actualis interrumpatur non obstante quod? maneat eadem materia vel idem subiectum, — unde si aliquid sit calidum in mane et frigidum in meridie et iterum calidum in vespere constat quod est alia et alia caliditas secundum essentiam, ita etiam cum faeta interruptione in esse et entitate subiecti oporteat fieri interruptionem in esse et entitate omnium illorum quae subiecto insunt et non habent esse nisi per esse subiecti, — cum ex composito uno secundum substantiam aliud compositum generatur, oportet quod variatio fiat non solum secundum formam substantialem, sed etiam in omnibus quae composito insunt. Sed verum est quod, sicut dictum est, secundum quaedam fit variatio et transmutatio per se, scilicet ratione contrarietatis quae est inter illa; secundum quaedam autem ratione interruptionis quae necessario intervenit in esse et entitate illorum. Verum est ergo quod unum et idem accidens secundum speciem potest esse in duabus substantiis quarum una est ex alia generata; et in hoc proprie non dicitur esse in duobus subiectis, quia ambae tales substantiae sunt ei quasi pro uno subiecto etiam secundum speciem. Et similiter verum est quod illud accidens quod est unum secundum speciem non est in talibus duobus ut duo sunt et ut differunt, sed ut sunt unum et conveniunt. Sed quod unum accidens secundum numerum sit in pluribus subiectis non solum differentibus secundum speciem, sed etiam eiusdem speciei quorum unum prius habuit esse et aliud est regeneratum et sic oportet totam entitatem et actualitatem corruptam fuisse, hoc est impossibile. Licet enim talia non sint plura subiecta respectu talis accidentis !, ut considerantur haec secundum se et secundum rationem speciei, scilicet subiecta corrupta et regenerata, non considerantur secundum se nisi ut unum subiectum respectu talis accidentis secundum se et secundum speciem suam ', tamen ut considerantur haec ut secundum suum esse reale, facta est in eis interruptio; et verum est de corrupto quod aliquando fuit et nunc non est et de generato quod aliquando non fuit et nunc est; ideo illa oportet esse plura subiecta ratione interruptionis secundum corruptionem et regenerationem; et ideo licet humiditas aquae generatae ex aere non dicatur esse alia ab humiditate aeris propter repugnantiam aquae et aeris secundum se et secundum suas formas, quia utrique convenit, dicitur tamen alia propter eius interruptionem et corruptionem quam habet in corruptione aeris; et ideo humiditas existens in aqua et aere est alia et alia propter alietatem subiecti secundum interruptionem. Praemissis autem non videntur obviare rationes Commentatoris si considerentur.

Cum arguitur de cicatricibus manentibus quae fundantur per se in quanto et similiter posset argui de aliis accidentibus, scilicet qualitatibus symbolis, dicendum quod differunt numero, sed sunt adeo similia quod sensus inter ea discernere non potest. Ouomodo aliqui autem pertractant hoc argumentum nitentes ostendere quod necessario sunt eadem numero; ex quo ulterius nituntur ostendere quod necessarium est propter hoc ponere in homine plures formas substantiales innitentes praedictae suppositioni, scilicet quod idem accidens numero manere non potest nisi manente eadem forma substantiali et quomodo haec pertractatio non concludit, alias dictum est.