Deinde circa pertinentia ad naturam humanam quantum ad corpus quaerebantur duo specialiter circa. corpus Christi. Primum erat de corpore Christi in comparatione ad corpora aliorum hominum, scilicet utrum. dicere quod corpus Christi mortuum et cuiuscumque alterius hominis | mortuum afe? ulteriorem resolutionem fuerit corpus aequivoce, scilicet differentia secundum speciem et formam et non solum secundum numerum sit erroneum. Secundum erat de corpore Christi in comparatione ad extrinsecum activum, videlicet utrum dicere quod corpus Christi non potuit comburi ab igne, sit inconveniens secundum fidem.

Ad primum istorum sic proceditur. Et arguitur quod dicere quod corpus Christi mortuum et corpus cuiuscumque mortui ante ulteriorem corruptionem vel resolutionem non fuerit corpus univoce sive eiusdem speciei sit erroneum. Quia sicut se habet corpus Christi vivum ad corpus alterius hominis vivum, ita mortuum ad mortuum. Sed dicere quod corpus Christi vivum et corpus alterius hominis vivum non fuerit corpus univoce est erroneum. Quare et cetera.

Praeterea, sicut Christus vivus et alius homo vivus fuerit homo unus univoce, ita Christus mortuus et alius homo mortuus fuerunt homo mortuus univoce. Sed de ratione eorum quae sunt homo vivus univoce est quod habeant animam et corpus coniuncta univoce, sive unius rationis et speciei. Ergo similiter de ratione eorum qui sunt homo mortuus univoce est quod habeant corpus et animam separata univoce et cetera.

Contra. Corpora quae differunt secundum speciem et formam non sunt corpus univoce, prout nunc loquimur de univocatione. Sed corpus Christi mortuum et corpus cuiuscumque alterius hominis mortuum differre oportet forma et specie; nam corpus Christi mortuum erat corpus ab eadem forma numero a qua erat corpus vivum, alioquin si in corpore Christi mortuo fuisset nova forma et illam oportuisset fuisse unitam in unitate suppositi supposito divino, ergo aliqua nova unio alicuius non prius uniti facta fuisset. Sed corpus cuiuscumque alterius hominis mortui est corpus ab alia forma secundum speciem; nam corruptio naturalis unius est generatio alterius secundum speciem, non enim corrumpitur ignis in l1gnem nec asinus in asinum et cetera.

Dicendum quod sicut ea quae fidei sunt, cum omnino sunt certa certitudine in quantum auctoritatis sacrae Scripturae [evidentior] aut evidentis rationis aut auctoritatis Ecclesiae catholicae sive universalis determinate asserentis et cetera, sunt sic omnimode certa et determinata assertione affirmanda; —- ita etiam, cum non sic sunt usquequaque certa, non sunt sic certitudinaliter asserenda, sed cum magno moderamine et temperantia per modum probabilis recitanda. Unde cum tractantur a theologis ea quae sunt communia fidelibus tam theologis quam philosophis et infidelibus scientibus et litteratis, scilicet de unitate et pluralitate formarum substantialium in entibus, et de libertate voluntatis sive de eius actualitate et potentialitate, in. quibus quidem non solum speciali illustratione luminis fidei et cetera, sed etiam illustratione generali recta ratione naturali veritas potest aliquo modo cognosci, — multum cavendum est ne illud quod est dubium et cuius contrarium communiter tenent peritiores in talibus, sive sint fideles sive infideles, cum non sit verisimile quod ipsi sic manifeste et generaliter fere omnes erraverunt, asseratur tanquam certum et necessarium; sicut e converso, cum est aliquid manifestum ad veritatem fidei pertinere, quantumcumque ab hoc discordent philosophi et eorum scripta, nihilominus certissime est asserendum. Unde Augustinus, primo super Genesim, capitulo vigesimo quinto: plerumque accidit ut aliquid de terra, de caelo, de ceteris huius mundi elementis, de naturis, animalium atque huiusmodi ceteris, etiam non christianus ita noverit ut certa ratione vel experientia hoc teneat. Turpe est aut nimis ac maxime cavendum ut christianum de his rebus quasi secundum litteras christianas loquentes: infidelis audiat? ita delirare, ut quemadmodum dicitur toto caelo errafe, conspiciens risum tenere vix possit, et non tam molestum est quod errans homo deridetur sed quod auctores nostri ab eis qui foris sunt | talia sensisse creduntur et cum magno illoum exitio de quorum salute satagimus tanquam indocti reprehenduntur et respuuntur. Cum enim quemquam de numero christianorum in ea re quam optime norunt errare deprehendunt et vanam suam scientiam de nostris libris asserere, quo pacto illis libris creditur sicut de resurrectione mortuorum, de spe vitae aeternae, quando de his rebus quas indubitatis rationibus percipere potuerunt fallaciter putaverunt esse conscriptos? Idem potest dici respectu illorum fidelium qui in philosophicis instructi, venientes ad theologiam, talia forte audiunt ab aliquibus. Et ideo subdit de se ipso: cumque de verbis ad nostram exercitationem positis obscure sententias protuli, non aliquid unum temere affirmans cum praeiudicio alterius expositionis fortasse melioris. Et infra vigesimo sexto capitulo: quicquid homines, qui calumniari libris salutis nostrae affectant, de natura rerum veracibus documentis demonstrare potuerunt, ostendamus nostris non esse contrarium; quicquid autem de quibuslibet voluminibus suis catholicae fidei contrarium protulerint, aut aliqua etiam facultate ostendamus, aut nulla dubitatione credamus esse falsissimum; atque ita teneamus mediatorem nostrum, in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi, ut neque philosophiae falsae loquacitate seducamur, neque falsae religionis superstitione terreamur.

Quia igitur quaestio de unitate formae substantialis in quocumque, quae philosophica est, reducitur ad fidem ex eius artione ad hominem, et specialiter ad Christum, et videtur aliquibus quod repugna[n]|t fidei ponere tantum unam formam substantialem in Christo, aliis autem videtur contrarium, et quaestio proposita ab illa dependet, — ideo circa ila nihil dixi definiendo vel determinando, quia nec asserui aliquam partem determinate esse falsam vel impossibilem et eius oppositam esse veram vel necessariam. Sed dixi tantummodo quod positio qua dicitur quod in homine, sicut etiam in unoquoque alio ente composito ex materia et forma subsfantiali', est tantum una forma substantialis, potest tanquam probabilis sustineri, et rationes in oppositum etiam possunt probabiliter dissolvi, et quasdam illarum per modum probabilis dissolvi, diceado ad talem rationem: videtur posse dici quod hoc nihil, hoc posito inconveniens non sequeretur, et huiusmodi. Et quia potissimae et efficacissimae rationes quibus ab aliquibus ponitur tantum una forma in igne vel in lapide eandem habent efficaciam in homine et in quocumque alio composito, ideo sicut non asserui quod in homine non sit nisi una forma substantialis nec assero, ita etiam nec asserui nec assero quod in aliis non sit nisi una forma substantialIgs; nam non video quin dictae rationes eandem efficaciam habeant in omnibus.

Et si haec positio sit falsa, quia quaedam falsa probabiliora sunt quibusdam veris, cum eius falsitas vel per evidentiores rationes vel per determinationem et auctoritatem Ecclesiae apparebit, aut si est vera, cum hoc etiam evidentibus rationibus vel per determinationem et auctoritatem Ecclesiae apparebit, ego qui non tenui nec asserui nec assero alteram partem determinate, alteram certitudinaliter et determinate eligam et asseram, illam videlicet quam Ecclesia vel evidens ratio tenendam demonstrabit, et forte illam quae secundum se et secundum rationes naturales considerata minus probabilis videbitur. Nec hoc est inconveniens, immo in hoc est meritum fidei quod in eius obsequium intellectus captivetur, ut contra ea quae ex apparentibus rationibus, deficientibus tamen defectu non apparente perfecte «et evidenter, viderentur tenenda, propter auctoritatem Scripturae et Ecclesiae aliqui[bu]s assentiat. Nullus enim catholicus debet dicere vel sentire. contrarium eius quod ab Ecclesia catholica censetur esse tenendum. Unde dicitur decima nona distinctione, capitulo (l1): sic omnes apostolicae sedis sanctiones | accipiendae sunt tanquam ipsius Petri divina voce firmatae.

Nec etiam dicendum est aliquid contra illud quod sancti expositores scripserunt, in quantum sunt eorum scripturae ab Ecclesia approbatae; nec! tanquam verum tenendum est id quod dixerunt, etiam eo .ipso quod dixerunt, ubi appareret in ipsis falsitas manifesta. Hoc modo enim intellgguntur approbatae scripturae dictae ab Ecclesia. Nam licet libri Augustini et aliorum sanctorum doctorum ab Ecclesia generaliter sint approbati, ut patet decima quinta distinctione, capitulo Sancta romana Ecclesia, tamen in aliquibus dictis in quibus magis est postea veritas declarata, non omnino tenentur et cetera. Unde etiam dicit Augustinus, antequam eius scriptura esset sic approbata, tertio de Trinitate, in principio sive in prologo: in omnibus litteris meis non solum pium lectorem, sed etiam liberum correctorem desidero; et infra de Trinitate?: noli meis litteris quasi canonicis servire, sed in illis et quod non credebas cum inveneris incunctanter crede, in istis autem quod certum non habebas nisi certum intellexeris noli firme retinere.

Et ideo non est credendum quod aliquis fidelis his diebus auderet dicere, quod qui vult dicere quod in homine sit tantum una forma substantialis et ea quae circumstant, non tenetur in talibus fidem adhibere auctoritati papae vel Gregorii vel Augustini vel consimilium aut cuiuscumque magistri, sed tantum auctoritati bibliae et necessariae rationi, licet hoc imponatur cuidam Valenti, clerico et magistro, a cuius ore audivi quod nunquam sic dixit nec cogitavit.

Ob reverentiam ergo sanctorum non sunt auctoritates eorum aliqualiter negandae, etiam si superficialiter consideratae videantur veritati repugnare, sed sunt cum magna diligentia et cautela exponendae. Nec vidi nec audivi auctoritates sanctorum quae allegantur, et cum magno labore et sollicitudine anxia congregantur et accumulantur ad probandum quod in homine sunt plures formae, et quod anima separata in Christo remansit eadem caro quae prius sive idem corpus, quin aequaliter possit ex iliis probari idem ordo in aliis hominibus quantum ad omnem naturalem corruptionem praeter corruptionem putrefactionis vel incorruptionis, prout etiam communiter hoc tenetur ab his qui dicunt non tantum unam formam in homine et cetera. Quia enim plurimae dictae auctoritates dicunt hominem compositum ex anima et corpore vel carne et huiusmodi, ideo concluditur ex illis quod, cum caro vel corpus importet unam formam substantialem et anima aliam, ideo oportet in homine plures formas ponere. Sed cum talis modus loquendi sit usitatus a | philosophis et a sanctis in aliis animalibus (nam dicitur communiter quod animal est compositum ex anima et corpore sive carne) ex talibus auctoritatibus concludetur etiam in omnibus aliis animalibus esse plures formas. Quod etiam conceditur communiter a ponentibus plures formas in homine, licet aliqui pauci ponant plures formas solum in homine et cetera.

Cum ergo quaeritur utrum erroneum sit dicere quod corpus Christi et latronis mortui diversa specie fuerint, primo supponendum est tanquàm certissimum Christum fuisse vere et perfecte hominem univoce sive unius naturae cum hominibus alis vel cum naturis humanis in alis. Et quia homo vel natura humana dicit compositum ex corpore sive materia et ex forma sive anima rationali, sicut anima eius fuit eiusdem speciei cum animabus aliorum hominum dum viveret, — nisi forte ex hoc quod dicitur quod anima Christi secundum se sit nobilior et inaequalis animae aliorum hominum, videretur sequi quod alterius speciei esset, — ita et corpus eius fuit elusdem speciei cum corporibus aliorum hominum. Ét quia secundum quod dicit Damascenus libro tertio, capitulo vigesimo quarto: dominus et naturam et naturalia omnia assumpsit, natura et veritate factus homo, ideo sicut cum anima Christi corpori uniebatur in eius conceptione erat corpus eiusdem speciei cum corporibus quibus anima unitur in conceptione aliorum bominum, — ita etiam videtur quod in hora separatio | nis animae a corpore, et in eius voluntaria morte derelinquebatur corpus eiusdem speciei cum corporibus a quibus anima separatur in morte ipsorum. Quia sicut necessitate naturae requiritur corpus eiusdem speciei cui anima unitur in conceptione diversorum hominum, ita etiam necessitate naturae relinquitur corpus eiusdem speciei in animae separatione. Et sicut non fuit miraculosa sed naturalis eius conceptio quantum ad unionem animae cum corpore, quia corpori! sibi convenienti secundum naturam uniebatur, licet illius corporis formatio et dispositio facta fuerit antea ordine naturae ab agente supernaturali, scilicet a Spiritu sancto supernaturaliter, — ita videtur quod mors eius non fuerit miraculosa sed naturalis, quantum ad separationem animae a corpore, et corpus vere et naturaliter mortuum sive in dispositione naturali quam natum est habere naturaliter corpus in separatione animae ab ipso, licet deinceps conservatum fuerit in ila dispositione naturali sic sibi naturaliter in tali separatione competenti, et miraculose ab omni ulteriore corruptione reservatum, cum iam esset pretium nostrae redemptionis ex corruptione qua anima a corpore separabatur plenarie consummatum. Unde dicit Damascenus tertio libro, capitulo vigesimo septimo, quod in graeco corruptionis nomen duo significat. Significat enim humanas has passiones, famem, sitim, laborem, clavorum perforationem, et mortem scilicet animae a corpore separationem, et quaecumque talia, et secundum hanc significationem corruptibile divinum corpus aimus: omnia enim baec voluntarie assumpsit. Significat etiam corruptio in graeco perfectam corporis in ea ex quibus compositum est elementa dissolutionem et destructionem. Huiusmodi experimentum corpus divinum non habuit, ut ait Propheta.: quoniam non dabis sanctum tuum videre corruptionem. Unde illud dictum Prophetae, prout etiam supra expresse exponit, etiam a Damasceno accipitur de hac ultima corruptione per putrefactionem. Et Augustinus dicit contra Felicianum: credo Filium Dei mortuum secundum legem naturae quam pro humani generis redemptione suscepit. Satis expresse ergo habetur ex his quod sicut voluntarie sustinuit in vita corruptionem secundum has passiones, famem, sitim et huiusmodi, quia istae sunt naturales sive naturaliter naturam quam assumpsit consequentes, ita etiam in morte voluntarie sustinuit corruptionem quae consistit in separatione animae a corpore, in ea dispositione remanente quam naturaliter natum est habere, vel quae naturaliter. consequitur animae ab ipso separationem, quia et hoc inter naturalia, quae, ut dicit idem Damascenus, omnia voluntarie assumpsit, numeratur.

Unde cum nulla auctoritas quam viderim vel audierim sit expressa qua dicatur quod corpus Christi reservatum fuit a corruptione separationem animae a corpore necessitate naturae concomitante, nisi quae est per putrefactionem vel incinerationem, sine ratione et sine auctoritate dici videtur quod corpus Christi mortuum non fuit idem in specie cum corpore Petri mortuo, eo quod in corpore Christi mansit forma aliqua quae prius erat, non sic autem in corpore Petri; ut sic in separatione animae a corpore Petri fuerit triplex corruptio, duae simul et in eodem instanti completae et tertia[m] initiata, videlicet ipsius animae separatio et formae naturalis in corpore cum anima praeexistentis corruptio, et putrefactio sive putrefactionis inchoatio, et sic corpus vivum et mortuum non solum non esset w;um! vel huiusmodi, sed nec corpus univoce; in separatione autez; animae Christi non fuit nisi una sola, scilicet ipsa separatio animae et cetera.

Sive ergo sit in homine una forma tantum sive plures, videtur esse tenendum quod corpus Christi mortuum et corpus Petri mortuum fuerint corpus univoce. Si enim sit una forma substantialis tantum, sic in eius separatione necessario introducitur alia in materia quam informabat, et hoc universaliter tam in Christo quam in alis. Cum enim | corruptio unius sit generatio alterius differentis secundum speciem (non est enim materia existens sub una forma in potentia nisi ad contrarium secundum speciem cuius habet privationem), cum etiam secundum dispositionem materiae quae est necessitas forma proportionalis introducatur, dispositiones autem quibus disponitur corpus hominis ad animae separationem propter repugnantiam et contrarietatem quam habent ad ipsam .sive ad dispositiones quas requirit anima in materia sunt etiam dispositio quae est necessitas ad aliam formam secundum speciem, — hinc est quod cum per similes dispositiones fiat materia improportionalis animae in uno homine et in alio, quia quaelibet forma eiusdem rationis et speciei in omnibus in quibus habet esse, dispositiones eiusdem speciel et rationis sibi proportionatas ubique requirit, — ideo etiam formae ad quas disponunt huiusmodi dispositiones ad separationem animae necessario disponentes sunt elusdem rationis et speciei, sicut et animae quae propter huiusmodi dispositiones necessario separantur. Sed hac forma eiusdem speciel in diversis mortuis introducta, in uno potest virtute divina miraculose conservar ne etiam putrescere incipiat, cum in alio in continenti tendat ad putrefactionem, sicut dicitur de Christo respectu aliorum.

Si etiam. dicatur quod in homine sint plures formae, et dicatur tamen quod necessitate naturae propter dispositiones | inhabilitantes materiam simul ad has duàás formas et habilitantes ipsam ad aliquam aliam, in separatione animae fit corruptio alterius formae introductione alicuius novae formae, et hoc ponatur fieri in aliis a Christo, debet etiam hoc poni in ipso Christo, cum nec ratio nec auctoritas ad contrarium habeatur, immo contrarium rationi consonat. Cum enim ponatur quod huiusmodi forma naturalis quae ponitur manere esset ut dispositio etiam quae est necessitas respectu animae, praecedens naturaliter in materia ad recipiendum animam ut ultimum et completivum actum, videretur mors Christi innaturalis sive contra naturam. Si dicatur quod non, quia.non est nata perficere materiam nisi ut est non solum sub illa forma. sed etiam subdispositionibus competentibus, quarum contrariae sunt introductae, propter quod et illa forma si sibi esset derelicta corrupta fuisset, non sufficit... Quoniam cum et illa forma et etiam directe dispositiones requiruntur non nisi ut dispositiones et principalius ipsa forma substan-. tialis naturalis quam aliae dispositiones quae ponuntur: per contrarias corruptae, — ergo saltem erit magis innaturalis quam naturalis, quia remanet id quod principalius disponit ad ipsam. lmmo cum, ut dictum est, huiusmodi forma naturalis sit dispositio dicto modo ad formam: supernaturalem miraculose reservatur, id est cum sit non miraculose, illa supposita insunt suae propriae passiones, immo necessitate naturae, et non, nisi miraculose posset manere sine illis etiam novo mirabili. Ita etiam videtur quod illa forma sic? mirabile manente cum suis propriis accidentibus, necessitate naturae habet ibi esse anima, et non nisl contra naturam et miraculose separabatur, sicut etiam potuit separari antequam - Christus vulneraretur in corpore suo in ea dispositione secundum huiusmodi formam naturalem et omnimoda valetudine in qua erat cum erat sanum et integrum, Cum etiam unamquamque formam substan- - tialem existentem in materia consequaztur de necessitate naturae quaedam accidentia propria sive propriae passiones inseparabiles ab illo composito, erit huiusmodi forma remanens absque huiusmodi propriis accidentibus; immo etiam. sub contrariis, ut «dictum est, quod est mcon-: veniens. Et erunt, ut dictum est, huiusmodi accidentia propria. sive propriae passiones alicuius sine illo, et sic, ut dictum est, sine subiecto.

Si etiam ponantur huiusmodi accidentia consequentia de necessitate formam cadaveris sive hominis mortui naturae suae derelicti et accidentia talia conferunt ad cognoscendum quod quid est, unde accipietur quod «non insunt composito ex materia et forma hominis mortui, sed ex materia et forma existente in homine vivo. Etiam si possibile hoc esset | qualicumque miraculo, hoc non debet concedi, nisi valde expressa auctoritas ad hoc habeatur, quam nunquam vidimus nec audivimus.

Praeterea, aut corpus Christi mortuum et Petri mortuum communicant in eisdem propriis passionibus, sive in accidentibus quae ut propriae passiones sequuntur corpus hominis mortui, ita quod sunt eiusdem rationis et speciei in utroque, aut non. Si sic, cum propriae passiones sint in hoc subiecto sicut in proprio subiecto eiusdem speciei, ergo etiam in forma specifica conveniunt. Non enim nata sunt inesse huiusmodi accidentia nisi mediante forma substantiali quam naturaliter consequuntur; ubicumque ergo haec unius rationis inveniuntur debet iudicari univocatio secundum formam substantialem. Si enim ponatur quod non insunt tali composito ut proprio subiecto, sequitur, ut dictum est, quod sunt! sine subiecto, et quod simul cum illis sunt in tali composito ex materia et forma praecedenti dispositiones propriae illi formae. Et sic sequitur quod non fuit mors Christi naturalis, ut dictum est, quia non possunt dici corruptae nisi per contrarias formaliter inhaerentes quae fpraesupponunt contrariam formam substantialem, et ita videntur manere. Quibus manentibus manet etiam naturaliter forma substantialis naturalis quam naturaliter consequuntur, nec videtur miraculum in conservando huiusmodi formam secundum proprias eius passiones, sed in impediendo processum et actionem contrariarum dispositionum et cetera.

Item, sicut non potest dici quod anima possit perficere materiam existentem sub alia forma substantiali in Christo et sub alia in Petro, etiam miraculose ut videtur, ita non potest dici quod accidentia propria et speciem vel formam aliquam specificam naturaliter consequentia et mediante illa in materia subsistere nata, sunt? in diversis subiectis specie sive forma specifica differentibus.

Praeterea, quaero de huiusmodi dispositionibus in quo sunt tanquam in subiecto. Non quidem in ipsa essentia materiae secundum se, quia ipsa non potest esse primum subiectum formae accidentalis, quia id quod est est in potentia ad esse simpliciter primo et per se, unde sicut non posset esse sine omni forma, ita nec sine omni forma substantiali, scilicet sub sola forma accidentali. Et ideo accidens non potest esse ut in subiecto nisi [ut] in substantia in actu per formam aliquam substantialem sibi competentem vel quam naturaliter consequitur. Sicut ergo secundum ponentes plures formas in composito, una forma substantialis non potest esse in materia existente sub forma quam non compatitur secum forma completiva, utpote forma sensitiva in materia in qua est forma lapidis vel huiusmodi, — ita etiam forma accidentalis non potest esse in materia in qua est forma sibi repugnans, et secundum hoc huiusmodi accidentia ponerentur sine subiécto, aut contraria et repugnantia simul essent, quod est inconveniens.

Si autem sunt in homine sic plures formae quod necessitate naturae non oportet anima separata statim aliquam aliam corrumpi et novam introduci, sed naturaliter potest illa quae immediate praecedebat animam vel illi suberat aliquamdiu remanere, ipsa tamen continue tendente ad corruptionem ulteriorem et putrefactionem si sibi derelinquatur, sicut ponitur communiter a ponentibus in homine plures formas, quae quidem in Christo, ut dictum est, sic remansit quod reservata fuit ab omni materia putrefactionis, — tunc etiam diceretur quod remanet univoce corpus mortuum [corpus] Christi et cuiuscumque alterius, sed tunc remanet dubium. Nam cum in morte hominis inducantur' dispositiones facientes materiam inhabilem ad animae informationem quas non inducit natura per se propter animae separationem sive ipsius hominis per mortem corruptionem, sed propter alterius formae ad quam est materia in potentia et quam naturaliter appetit introductionem, et sic illa naturaliter videtur prius introduci quam accidentia separari propter quod generatio unius est corruptio alterius et e converso; — quomodo poterit dici quod sic remanet eadem forma quae prius, et non introducitur nova absque miraculo, sed naturaliter? | Et forte diceretur quod verum est quod natura corrumpens hominem intendit per se alterius generationem et introductionem alterius formae substantialis, nec cessat quousque hoc contingat, sed non oportet quod statim corrupta vel separata una, alia introducatur, et illa quae praecessit corruptum vel separatum simul corrumpatur; quia potest esse materia per contrarias dispositiones facta improportionata formae ultimae cum adhuc per illas non est inhabilitata respectu formae praecedentis. Et ideo potest manere alia sive alia ad tempus, quousque actione naturae non cessantis in causatum processum fuerit quod illae dispositiones sic invalescunt quod etiam materia fiat improportionata respectu huius formae praecedentis, et tunc illa corrumpetur et generabitur aliud, ut vermis vel putridum aliquod vel cinis sive elementum aliquod. tandem sive plura.

Et sic ista positio inter illas quibus ponuntur plures formae in homine, minus irrationalis es? in. se, quia etsi videatur ponere aliqua impossibilia vel etiam non intelligibilia, non tamen includere videtur tot incompossibilia sicut alia, ut alibi visum fuit, et etiam quantum ad propositum, quia per ipsam magis servatur identitas et conformitas naturae assumptae in Christo quantum ad naturalia et cum naturis aliorum hominum tam in morte quam in vita. Sed quia hoc communius tenetur quod aut fuit una forma primo modo, aut plures tertio modo, et in istis modis ponitur quod fuit univoce corpus, ideo etiam tanquam sanius et fidei convenientius vel conformius dicitur quod fuerunt ! corpus univoce, et dicere quod aequivoce magis videtur accedere ad errorem.

Unde communiter proponentes plures formas in omnibus entibus materialibus, ita quod ultima corrupta adhuc materia bene remanet sub praecedenti absque hoc quod alia introducatur, hoc specialiter. in homine ponunt propter multas rationes, inter quas haec est una quod aliter non haberentur corpora sanctorum in veneratione tali ut sic ab Ecclesia adorarentur. Nam cum ex corpore alicuius sancti esset vermis generatus, ille non sic esset adorandus. Quia iam esset quoddam aliud ens propter aliam formam et speciem, hoc etiam contingeret, sed non esset ita evidens sensui. Sed cum separatur anima in morte cuiuscumque, corrumpitur forma praecedens et introducitur nova.

Positionem dicentem plures formas in homine supponunt eam expresse sic tenendam et intelligendam, ut patet per ilum articulum in Anglia haereticum iudicatum quo dicitur quod corpus cuiuscumque sancti vel hominis, antequam sit per putrefactionem mutatum in auras vel elementa, non est idem numero cum corpore eius vivo nisi secundum quid, scilicet ratione materiae communis, sicut sunt unum quae invicem transmutantur ut caro et vermis, et ratione accidentis communis scilicet quantitatis; simpliciter autem est diversum corpus mortuum a vivo specie et numero '. Oui dicitur condemnatus non quia sequitur ex illo articulo ponente unam formam in homine, immo e converso, sicut alii articuli dicuntur condemnati non solum secundum quod ex illo sequuntur sed secundum se ipsos, et ob illos ille articulus condemnatur qui ponit unam formam in homine. Ideo enim erroneus iudicatur articulus ponens tantum unam formam substantialem in homine, quia ex illo sequuntur articuli qui secundum se sive in se ipsis magis reputantur manifesti, videlicet quod in corpore Christi mortuo fuit nova forma substantialis et quod corpus Petri vivum et mortuum non esset idem numero, quia supponitur quod absque miraculo corpus Petri vivum et mortuum sit idem numero et sic de aliis. Unde ex evidentia erroris istorum articulorum quasi probatur ille articulus erroneus, et non e converso. Licet enim sequatur quod si non est nisi una forma. in homine, in Christo mortuo et etiam in Petro fuit alia forma, non tamen ex errore huius quod est tantum unam formam esse in homine, probatur error huius quod est aliam formam fuisse in Christo mortuo vel in Petro, immo potius e converso, eo quod non ita | manifeste includitur vel importatur error, etiam si error sit, in antecedente, sicut in consequente ut patet. Unde ad probandum pluralitatem formarum in homine accipiuntur articuli illum articulum praecedentes quasi sic procedendo: si tantum est una forma in homine, sequitur Christum et Petrum in morte aliam habuisse et cetera; sed hoc est erroneum, ergo et illud ex quo sequitur.

Unde ponentes corpus Petri vivum et mortuum non esse idem, sive ponant in homine plures formas sive unam tantum, quantum ad illum articulum qui secundum se erroneus reputatur aequaliter de[re]linquunt quantum ad illum, licet contra ponentes tantum unam formam ex hoc possit per se et directe argui contra positionem eorum; — non autem contra ponentes plures formas, dicentes tamen corpus vivum et mortuum sic tamen differre, contra modum ponendi eorum arguitur. Ex hoc etiam ostenditur quod non valet, nam si error est dicere quod corpus Petri vivum et mortuum secundum se et sibi relictum sit aliud et aliud numero, immo necessarium est dicere quod sunt idem, ergo etiam erroneum est dicere quod sic dictae duae formae sunt simul in homine, quod cum separatur anima necessario corrumpitur alia, si suae naturae relinquatur et non miraculose reservetur. Nam si sic perficiunt istae duae formae materiam ut dicunt sic ponentes, tunc nullius hominis corpus vivum et mortuum potest esse idem numero naturaliter sive suae naturae derelictum, sed solum supernaturaliter et miraculose.

Quocumque ergo posito, sive quod sit tantum una forma in homine sive quod sic sint plures quod una non possit inesse materiae naturaliter sine alia, ex quo ex hoc sequitur quod corpus Petri vivum et mortuum non est idem numero nisi miraculose, cuius contrarium supponitur et cetera, — aequaliter videtur erroneum ponere plures formas dicto modo, et ponere unam formam scilicet in homine, propter hoc quod hoc est erroneum in se quod corpus Petri vivum et mortuum non est idem.

His visis et suppositis, patet quod tam secundum ponentes unam formam quam secundum ponentes plures, uniformiter est loquendum de corpore Christi et de corporibus aliorum. Nam qui dicunt corpus Petri vivum et mortuum esse idem numero, dicunt hoc de corpore Christi; et e converso etiam qui dicunt communiter corpus Petri vivum et mortuum non esse idem numero, hoc de corpore Christi dicunt et e converso.

Et quia Parisius a quibusdam ponitur quod corpus Petri vivum et mortuum fuerit aliud, a quibusdam contrarium, neutrum Parisius tanquam simpliciter erroneum iudicatur. Et idem videtur etiam circa corpus Christi dicendum quantum ad unitatem secundum formam substantialem, quamvis erroneum sit reputandum dicere quod corpus Christi vivum et mortuum non fuit idem numero quantum ad unitatem hypostaticam sive suppositi et personalem quod non contingit in aliis. Et ideo graviter videtur excessisse qui dixit illos articulos esse haereses, damnatas 1n se vel sibi similibus. In se quidem non, quod aliquid sciatur saltem communiter, cum tamen haereticorum articulorum damnatio debeat esse publica et solemnis, nec in sibi similibus quod Parisius sciatur. Nec tamen est verisimile quod hoc venerabile studium Parisius tam in theologia quam in iure canonico lateret. Nuper enim scripserunt multi magistri (l), et inter illos antiquiores et iuniores, quod nesciunt illum articulum, ex quo omnes praedicti sequi dicuntur, Parisius habitum pro haeresi vel errore. Mirum est ergo quomodo unus homo asserit sic publice illos articulos in se vel in sibi similibus damnatos, | et ad magnam infamiam plurimorum non solum in Anglia sed undecumque denuntiat excommunicatos omnes qui aliquam ex illis vel omnes docent Ex hoc autem modo damnandi immineret grande periculum.

His tamen visis potest patere quomodo est respondendum ad quaestionem propositam. Nam cum quaeritur utrum erroneum sit dicere quod corpus Christi [sit] mortuum et corpus latronis mortuum fuerunt corpora aequivoce, aut dicere quod corpora eorum fuerunt corpora univoce sit erroneum, est dicendum quod erroneum videtur esse illud per quod deviatur a rectitudine viae per quam tenditur ad finem. Cum ergo ad salutem aeternam quae est finis noster, procedamus per viam credendorum et agendorum, illud per quod deviatur a rectitudine iudicii et in credendis vel agendis, erroneum proprie potest dici. Falsitas autem circa credenda et circa agenda necessaria ad salutem a rectitudine huius viae deviare facit et sic errare. Et ideo falsitas in talibus erroneum proprie iudicatur, in aliis autem simpliciter falsitas dicitur et non error, quia per illam non sic a rectitudine viae nobis necessariae deviamus vel oberramus. Talis aute» erronea falsitas si pertinaciter defendatur haeresis dicitur et haereticum facit. Cum igitur de necessitate salutis sit credere Christum vere et naturaliter mortuum, et etiam ea quae circa veritatem naturae humanae in Christo tam vivo quam mortuo ad veritatem fidei pertineant, et altera dictarum positionum est falsa, oportet quod sit realiter erronea. Sed quamdiu non est evidens et manifestum quae sit illa; quamcumque positionem in huiusmodi tenens non debet errans iudicari, nec etiam errat errore dico culpabili, sed errore poenali, et sic excusari etiam potest sine periculo in fide et absque peccato haeresis. Quae licet sustineri ab his quibus non est manifesta veritas in positione contraria ili quam teneret. Sed cum fuerit manifesta, iam volentes suam si sit contraria tenere, haeretici essent.

Cum dicitur in argumento quod non univoce, quia corpus Petri mortuum erat corpus ab alia forma quam cum erat vivum, non sic autem corpus Christi, secundum illos omnes, exceptis paucis qui ponunt plures formas in homine, — diceretur quod immo corpus Petri vivum et mortuum fuerit corpus ab eadem forma substantiali, ita quod etiam nulla superinducebatur antequam sic esset resolutum et corruptum quod ex eo nova species generaretur. -

Unde etiam ego qui hanc positionem non assero falsam et impossibilem, non dico etiam esse impossibile corpus Petri vivum et mortuum sic fuisse unum et idem numero. lmmo si hanc partem determinate assererem quod in homine sunt plures formae, sic potius ponerem sicut ponitur communiter quantum ad hoc a communitate ponentium plures formas. Sed quia nondum asserui nec adhuc assero, ideo in hoc non sisto. Sed dico quod secundum ponentes in homine tantum unam formam quod, ut pluries dixi, videtur mihi posse per modum probabilis sustineri, licet hoc non asseram, diceretur quod in corpore Christi mortuo fuit alia forma substantialis eiusdem speciei cum forma nova quae etiam fuit in corpore Petri mortuo.

Cum dicitur ulterius quod nova fuisset unio vel assumptio, dicendum quod non oportet. Cum enim Filius Dei per se et primo assumpserit ef sibi in unitate suppositi univerit naturam humanam substantialem ut quandam naturam unam compositam ex materia et forma substantiali, licet ordine naturae materiam mediante anima, — alia quae huiusmodi naturam assumptam concomitantur ut sunt accidentia et dispositiones et huiusmodi, per se sive proprie non assumps[er|it, nec sic sibi in unitate suppositi univit, sed quasi per accidens sive concomitative et etiam improprie, ut dicatur large et improprie assumptum et unitum quicquid est unum in esse et subiecto cum assumpto. Et sic posset dici quod aliquid de novo assumpsit | et aliquid sumptum deposuit etiam dum vivebat. Nam circa ipsum fiebat variatio et corruptio secundum diversa accidentia. Erat enim aliquando frigidus et aliquando calidus, et sic aliquando assumebat caliditatem dicto modo et ipsam aliquando deponebat, nec hoc fuit inconveniens. Similiter etiam, esto quod in morte de necessitate naturae, cum anima a materia separabatur, in Ipsa materia fuisset nova forma substantialis introducta, diceretur quod cum ab initio assumpserit et sibi univerit naturam humanam constitutam ex anima et materia simul iuncta, haec unio semper mansit et illa nova facta fuit. Ouia etiam in separatione huiusmodi animae a materia, sicut anima ut pars principalis huiusmodi naturae mansit unita in supposito divino, ita etiam materia existens sub nova forma mansit sibi unita, non quidem ut pars naturae tunc compositae ex ipsa et huiusmodi nova forma quae fuit talis. compositi pars altera, scilicet ut pars naturae humanae una cum anima cuius est subiectum, licet non actu, aptitudine tamen et determinatione qua ab initio assumptionis fuit Deo agente determinata,

Propter quod nec illa forma nova debet dici assumpta proprie et per se, quia nec ut aliquod ens secundum se nec ut pars alicuius compositi per se et primo sive principalis assumpti, sed tamen improprie et per accidens, scilicet ut existens in per se assumpto, sive ut unum existens cum ipso. Cum enim materia, secundum illud quod est essentialiter, sit aliquid aliud sive alia essentia ab eo quod est forma secundum id quod est, sicut secundum ponentes posse materiam esse sine omni forma Filius Dei posset intelligi illam ' in unitate suppositi sibi unisse, vel unitam retinere, — ita etiam non obstante quod non habeat esse in animae separatione sine nova forma, quia tamen ipsa essentia materiae non est ipsa essentia formae, potest intelligi ipsa materia unita dicto modo et non ipsa forma. Quia tamen illa forma secundum se non est subsistens, oportet quod ipsa una cum materia sit quoddam suppositum in se subsistens vel quod ipsa una cum materia faciens unum compositum subsistat in alio in quo subsistit ipsa materia, et sic saltem ex consequenti et per accidens subsistit in supposito divino et ei dicetur unita in unitate suppositi, non autem per se ut materia et anima. Et sic multo maior erit unio materiae cum supposito divino quam ipsius novae formae, quia forma non unitur nisi ratione unionis eius cum huiusmodi materia cui unitur ut actus naturalis cum potentia naturali. Sed materia secundum se ut natura vel pars naturae, quae est ens secundum participationem primae entitatis in qua virtualiter omnis specialis entitas continetur, ipsi primo enti in quo est id quod est, in quantum unita est in unitate suppositi, intimatur magis quam ipsa forma intimetur ipsi materiae. Sicut enim Deus intimior est ipsi materiae et unicuique rei quam forma materiae, et quaecumque res sibi ipsi secundum modum quo dicitur esse in rebus per essentiam ut rem quamcumque in esse quod habet in se ipsa secundum modum suae existentiae vel subsistentiae in se ipsa conservat, ita etiam res unita Deo in unitate suppositi est ei intimior, ut in suo esse hypostatico rem sibi unitam et propriam hypostasim non habentem in se ipsa indivisibiliter sustentat, quam quaecumque res quomodocumque alteri unita naturaliter. Propter quod dicit Bernardus, libro quinto de Consideratione: est unitas constitutiva, cum multae partes unumquodque con- stituunt; est nativa unitas qua anima et caro unus nascitur homo et cetera, et est dignativa unitas qua limus noster a Dei Verbo in unam assumptus est personam. Ergo inter omnia quae unum recte dicuntur, arcem tenet unitas Trinitatis, qua tres Personae una substantia sunt, secundo loco illa praecellit qua e converso tres substantiae una in Christo persona sunt.

His visis ulterius patet quod Christus non potuit propter hoc dici novum ens secundum speciem, ut sic diceretur quod Filius Dei | non fuerit tantum homo, sed alterius speciei innominatae, quod non sequitur nisi ponendo quod Verbum illam novam formam assumpsisset. Quod non oportet dicere, licet dicatur quod illud corpus mortuum fuerit alterius speciei quam cum esset vivum. Et ideo zrrationabiliter videtur esse iudicatum quod sit haeresis dicere quod in morte Christi fuit introducta nova forma substantialis et nova species vel natura, quamvis non assumptione nova vel unione Verbo copulata; ut ex hoc sequitur etiam quod pro inconveniente a damnante ex hoc concluditur dicendo: ex hoc sequitur quod Filius Dei non fuit tantum homo, sed alterius speciei innominatae, cum illud novum ens specificum ratione eius ratione cuius erat tale ens secundum speciem, scilicet ratione huiusmodi formae, non esset assumptum, sed solum ratione materiae dicto modo. Unde non poterat dici quod erat aliud ens quam prius ratione novae assumptionis vel unionis, nisi largo modo loquendo de nova unione vel assumptione, prout prius dictum est.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 5