Quaestio 11

QUAESTIO XI. Utrum voluntas habeat dominium super actum intellectus tam speculativi quam practici.

Postea ad secundum praedictorum arguebatur quod voluntas habeat dominium super actum intellectus tam speculativi quam practici. Quantum ad intellectum speculativum sic arguebatur: nam fides est habitus speculativus; sed super actum fidei habet voluntas dominium, nam, secundum Augustinum super Iohannem, cetera potest homo facere. volens, credere non nisi volens, quare et cetera. Ouantum ad intellectum practicum hoc arguebatur sic: quod habet dominium super aliquid habet dominium super illud quod ad ipsum sequitur. Sed voluntas habet dominium super operationes nostras; sed ex operationibus nostris acquiruntur habitus in appetitu secundum quos ? fit variatio in iudicio rationis, quare et cetera.

Contra. Illud quod ordinatur ab alio et se habet ad aliud tanquam ad principans et melius non habet dominium super actus illius, sed potius e converso. Sed voluntas se habet ad intellectum sicut inferius et minus nobile ad superius et melius. Ergo et cetera. Maior patet. Minor probatur per Se necam in epistola: id cuique optimum esse debet cui nascitur; quo censetur: in homine quod est optimum est ratio; hac antecedit animalia, deos sequitur. Ratio ergo perfecta proprium hominis bonum est.

Respondeo dicendum quod secundum illum modum extraneum loquendi ? de intellectu et voluntate, quo dicitur ab aliquibus quod voluntas per se non movetur nec determinatur ab intellectu, sive ab obiecto secundum quod apprehenditur ab intellectu, sed movetur a se ipsa, sic quod aliquando contra iudicium practicae rationis et aliquando absque aliquo iudicio intellectus practici ex sola apprehensione simplici alicuius quod potest fieri vel non fieri, eligi vel non eligi, absque hoc quod iudicetur faciendum vel non faciendum ' voluntas libere eligit facere vel non facere; et ex his ulterius contingit quod, cum voluntas sic determinat se ad aliquid eligendum vel faciendum vel contra iudicium rationis vel sine aliquo iudicio rationis de faciendo vel non faciendo, ex dispositione voluntatis qua sua affectione se determinat sic ad alterum, sit conforme iudicium in ratione; et dicitur quod ?, quamvis non oporteat quod malitiam voluntatis praecedat error rationis, oportet tamen quod statim ipsam malitiam voluntatis sequatur error in ratione confórmis ipsi voluntati. Et similiter videtur dicendum cum absque iudicio de faciendo voluntas determinat se ad eligendum vel faciendum, consequitur conformis actus in intellectu iudicans sic debere habere; — secundum ista quidem videretur dicendum quod intellectus nullo modo per se et proprie determinat voluntatem, sed in agibilibus voluntas determinat intellectum. Immo sic nulla necessitas vel utilitas esset intellectus practici; ex quo contra illius iudicium vel etiam sine illo per intellectum speculativum voluntas potest velle et eligere?; et etiam, illo existente, nihil facit ad hoc quod voluntas eligat, cum possit contrarium illius et iudicatum per ipsum non eligere. Et specialiter hoc nituntur declarare in Deo, scilicet quod circa ea quae Deus agit extra se non determinatur per intellectum practicum quod hoc sit agendum, sed solum quod hoc sic potest agi; per voluntatem autem Deus libere eligit illud agere. Unde dicitur quod in Deo non habet locum proprie intellectus practicus, quia non iudicat aliquid esse faciendum vel non faciendum. Et nullum opus faciendum intellectus determinat sed solum voluntas; quoniam si intellectus divinus ab aeterno determinasset mundum aliquando esse faciendum, de necessitate fuisset factus iuxta hanc suam determinationem, quia aut voluntas ipsa de necessitate consecuta fuisset huiusmodi determinationem intellectus, et sic absoluta necessitate omnia fierent a Deo, sicut posuerunt Philosophi; aut voluntas non de necessitate consecuta est determinationem intellectus; potuit ergo quantum est de se fuisse non executa in opus quod intellectus determinasset agendum; quod impossibile est ponere. In Deo ergo absque omni determinatione intellectus voluntas Dei determinat aliquid agendum, quia intellectus circa illa nihil sententians dimittit in libertate voluntatis quid eligat vel ad quid semetipsam determinet circa operanda.

Sed ista omnino irrationabiliter dicuntur. Cum enim obiectum ' voluntatis per se sit naturaliter prius obiectum intellectus, quia est bonum apprehensum secundum quod apprehensum sive ens conveniens apprehensum, ideo sicut per ens quod sub ratione convenientis apprehenditur determinatur intellectus practicus ad actum apprehendendi, ita etiam voluntas ad actum volendi vel eligendi. Et sicut voluntas nihil potest velle nisi sit apprehensum, ita nihil potest velle fugiendum nisi sit apprehensum ut fugiendum, et nihil potest velle prosequendum nisi sit apprehensum ut agendum, id est nisi iudicatum sit esse agendum. In ratione enim obiecti voluntatis non solum includitur quod sit aliquid apprehensum, sed quod sit apprehensum ut conveniens ad prosecutionem ' vel ut disconveniens et fugiendum, alioquin respectu cuiuslibet apprehensi posset voluntas fieri in actu fugae vel prosecutionis. Oportet erro semper ponere conformitatem inter actus intellectus et voluntatis ut illud quod eligit vel refugit voluntas intellectus iudicet fugiendum vel prosequendum. Et sic oportet ponere quod, cum potentia ad actum determinetur per obiectum, voluntas directe in omni actu suo determinatur ab intellectu, id est ab obiecto apprehenso prius ab intellectu, ut dictum est, et quod absque derogatione libertatis voluntatis non potest velle nisi secundum quod ? apprehendit et iudicat intellectus. Nec hoc ponit necessitatem coactionis vel absolutam quae videntur derogare libertati, sed solum necessitatem ex suppositione et cuiusdam immutabilitatis, aliquando simpliciter, scilicet respectu omnino ultimi finis, aliquando solum ex suppositione stante, scilicet tali apprehensione rationis respectu aliorum quorumcumque, ut haec alibi sunt determinata. Hoc etiam dicendum est suo modo conveniente circa Deum, scilicet quod non potuit? velle mundum facere nec elegit " nisi secundum rationem intelligendi prius apprehenderet mundum esse fiendum. Impossibile est enim quod velit aliquid facere nisi iudicet esse faciendum, quia non potest velle facere si iudicat non faciendum.

Item, si nec iudicat faciendum, nec non faciendum apprehendendo ipsum mundum, cum talis intellectus quasi speculativus nihil iudicans de fugiendo vel prosequendo non sit principium operationis, voluntas Dei fieret in actu sine obiecto. Nec tamen sequitur quod Deus fecerit mundum necessitate absoluta, sed ex suppositione, quia !! intelligendum est quod, licet respectu essentiarum rerum intellectus divinus sit necessarius simpliciter et absolute, non potens illa nec intelligere nec aliter quam intelligit intelligere, sicut etiam intellectus noster respectu rerum necessariarum, tamen respectu factionis rerum non est sic, quia ab aeterno erat quasi indifferens ad considerandum mundum sub ratione fiendi vel sub ratione non fiendi et talem ! faciendi vel non faciendi. Sed tamen ab aeterno se ipso et propter suam bonitatem communicandam concepit ipsum sub ratione fiendi et sub ratione sic et secundum talia entia fiendi. Et verum est quod, ista conceptione stante, necesse fuit ipsum fieri, quia necesse fuit voluntatem sic velle sicut concepit intellectus. Unde dicit Damascenus, libro secundo, capitulo trigesimo secundo: secundum praecognitionem eius praeiudicavit et determinavit omnia Deus secundum bonitatem et iustitiam eius. Ergo cum per se et directe intellectus determinet voluntatem, non potest esse quod voluntas per se et directe determinet intellectum. Hoc enim esset quidam circulus, nec esset ordo inter istas potentias et earum actus.

Ad evidentiam ergo quaestionis est intelligendum quod, cum potentia dicat ordinem ad actum ut ad suam perfectionem inhaerentem, actus autem et etiam potentia ad obiectum ut ad causam formalem et moventem a qua habet rationem et speciem, unaquaeque potentia determinatur ad actum suum per se et directe solum ab obiecto, quod scilicet determinat actum cui dat formam et speciem. Et sic universaliter actus intellectus per se determinatur ab obiecto intelligibili et actus appetitus ab obiecto appetibili secundum rationem causae moventis et agentis; ut secundum condicionem et dignitatem obiecti sit etiam condicio et dignitas actus. Perfectior enim est actus quo cognoscuntur et diliguntur perfectiora quam quo minus perfecta. Et hoc non est nisi ratione condicionis ? obiecti, cum subiectum» scilicet ipsa potentia utrobique sit eadem, quamvis etiam secundum condicionem et dignitatem subiecti sive potentiae sit etiam condicio et dignitas actus in generali, non in speciali. Perfectior enim est actus quo cognoscitur lapis per intellectum quam quo cognoscitur per sensum; et actus quo appetitur aliquid per voluntatem secundum ordinem convenientem ei in ordine ad rationem quam quo appetitur illud idem per appetitum inferiorem, praecipue in ordine ad id quod convenit appetenti secundum apprehensionem sensitivam. Et hoc modo bene determinatur etiam actus a potentia secundum rátionem causae subiectivae et patientis. Et secundum hoc per se et directe non habet actus alicuius potentiae determinationem nisi a proprio obiecto vel subiecto. Sic autem determinari actum alicuius potentiae est facere potentiam esse in tali actu. Illud ergo quo movente vel agente per se intellectus habet esse in actu intelligendi dicitur intellectum determinare secundum hunc actum sive hunc ! actum intellectus determinatum causare et determinare. Unde, hoc modo voluntas non habet dominium respectu intellectus quantum ad aliquam determinationem sui actus.

Sed quia, ut solet dici, voluntas cuius obiectum est finis et bonum etiam aliarum potentiarum ideo habet eas movere quantum ad exercitium ad suos actus; et quia sic habet quodammodo coniungere activum et passivum a quibus per se fit actus determinatio, secundum hoc voluntas per accidens et indirecte habet dominium super intellectum quantum ad determinationem actus tam practici quam speculativi, ita tamen quod, cum voluntas non sit principium alicuius actus nisi facta in actu secundum aliquam apprehensionem intellectus, immo intellectus et voluntas semper sunt quasi unum principium in omnibus actibus qui dicuntur causari a voluntate ", voluntas nullam determinationem facit in quacumque potentia nisi hoc aliquo modo prius a ratione apprehenditur faciendum. Talia tamen dicuntur fieri a voluntate absque expressione intellectus, tum quia ipsa voluntas aliquo modo immediatius ? agit, tum quia in posteriori satis intelligitur prius. Secundum hoc ergo est intelligendum quod voluntas aliquo modo determinat intellectum. Ex apprehensione enim nobilitatis obiecti circa speculabilia aliqua, voluntas, sive ipse homo per voluntatem ex huiusmodi apprehensione factus in actu volendi illa, specialiter quasi ap plicat intellectum et illa obiecta ad invicem movendo quantum ad exercitium actus ad considerandum circa talia specialiter, quo facto ipse intellectus a specialibus obiectis ad speciales actus per se determinatur et ab eis actuatur, non ab ipsa voluntate. Unde, si voluntas applicet intellectum ad considerationem alicuius, sive secundum simplicem apprehensionem, sive secundum complexam, ad hoc scilicet quod talem vel talem apprehensionem habeat intellectus de illo, vel assentiendo affirmative vel dissentiendo negative, non oportet tamen hoc fieri in intellectu, scilicet quod talem rem sic vel sic apprehendat, sive quod de tali re formet talem apprehensionem veridicam. Si enim voluntas applicet intellectum ad cognoscendum quod quid est de angelo, bene determinatur intellectus quantum ad exercitium huiusmodi actus a voluntate et excluditur actus consi derandi circa alia per voluntatem qua vult intellectum nunc determinate considerare circa quod quid est angeli; sed quia quidditas angeli! est ita remota a sensibus a quibus sortitur intellectus notitiam quod non potest repraesentari in aliquo phantasmate nec etiam pro statu viae potest immediate videri et sic ? non potest intellectus sua apprehensione circa hoc formare diffinitionem ? indicantem quod quid est; ideo nullo modo determinatur intellectus ad hunc actum. Similiter etiam si moveat voluntas intellectum ad considerandum circa hoc quod est astra esse paria vel imparia, bene determinatur intellectus quantum ad exercitium huiusmodi actus, id est ad hoc quod circa hoc determinate consideret, sed quia obiectum non sic est evidens intellectui quod ex eius apprehensione possit formare rationem concludentem quod sint astra paria vel imparia, non determinatur intellectus ad alterum, quantumcumque voluntas appetat ? vel imperet quod ad alterum cum aliqua certitudine determinetur et displiceat ei quod hoc non sit factum.

Sicut autem dictum est circa intellectum speculativum, ita etiam se habet circa practicum quantum ad hoc. Nam sicut verum simplieiter est obiectum intellectus speculativi, ita verum in ordine ad voluntatem et ad opus est obiectum practici. Cum ergo voluntas movetur a fine aliquo et determinat intellectum quantum ad exercitium actus considerandi expedientia ad consecutionem talis finis, non est in dominio vel potestate voluntatis quid intellectus iudicet vel non iudicet expediens et cui assentiat esse consentiendum vel non consentiendum, sive eligendum vel non eligendum. Hoc enim dependet ex re obiecta et apprehensa in habitudine ad finem dictum et in convenienti applicatione intellectus, remotis impedimentis, ad considerandum quae circa talia sunt consideranda. Ergo sic habet determinare intellectum ad exercitium actus; et sic habere dicitur dominium super intellectum, uno modo, sicut dictum est, faciendo quod activum quod natum est determinare per se passivum coniungatur ipsi passivo et ipsum ad actum determinet quantum ex natura sua natum est ipsum determinare et movere, non faciendo quod sic vel aliter ipsum obiectum habeat intellectum determinare; alio modo in agi bilibus et quantum ad intellectum practicum fit illa determinatio intellectus quantum ad suum actum per dominium voluntatis indirecte tamen, ex hoc quod per voluntatem fit aliquid ratione cuius ipsum obiectum sic vel aliter intellectum moveat et determinet. Et hoc sic declaratur, quia cum assensus intellectus causetur per se et directe ex condicione apprehensi, ex consuetudine autem actuum frequentatorum per imperium voluntatis potest etiam fieri quaedam dispositio in cognoscente per quam contrahet quamdam conformitatem et connaturalitatem ad quasdam res sic quod ex huiusmodi dispositione continget quod quandocumque talis res apprehendetur, sub ratione convenientis apprehendetur; et sic quantum ad intellectum practicum, voluntas. etiam indirecte est causa talis iudicii et dominium habet super intellectum quantum ad huiusmodi determinationem. Et hoc videtur dicere Philosophus, tertio Ethicorum, ubi dicit quod, cum non velit aliquis nisi apparens bonum, id est illud quod secundum iudicium rationis apparet esse bonum, si aliquis non esset dominus suae phantasiae, id est suae talis aestimationis, non esset in eo secundum hoc esse bonum vel malum; et ideo dicit quod unusquisque est sibi causa talis phantasiae vel apparitionis, in quantum est sibi causa talem vel talem esse secundum habitum ex consuetudine acquisitum. Ut enim dicit ibi ' qualis unusquisque est finis talis videtur ei. Aliud enim habet iudicium aliquis circa aliqua antequam sit in passione concupiscentiae vel antequam habeat habitum intemperantiae acquisitum, et cum est in passione vel postquam habet huiusmodi habitum acquisitum.

Per praedicta patet responsio ad argumentum ad oppositum, quantum ad id quod arguitur quod voluntas habet dominium super intellectum practicum quantum ad determinationem actus circa agibilia humana. Quia patet quod hoc non facit voluntas per se et directe, sed per accidens et indirecte, faciendo ad acquisitionem talis dispositionis ratione cuius talia efficiantur ut convenientia et ut sic apprehendantur cum occurrunt intellectui, et sic huiusmodi determinationem per se et directe facit obiectum, voluntas autem per accidens et indirecte.

Ad dictum argumentum autem quantum ad id arguitur quod etiam ? respectu intellectus speculativi habet dominium, dicendum quod, sicut dictum est circa intellectum practicum, quod ex dispositione causata ex consuetudine operum voluntatis vel appetitus causatur dicta apprehensio vel huiusmodi assensus vel iudicium intellectus practici, ita etiam ex aliqua dispositione existente in intellectu vel ex natura vel per acquisitionem ex consuetudine audiendi aliqua frequentius, et etiam per infusionem alicuius habitus a Deo, potest intellectus sic esse dispositus quod firmiter assentiet aliquibus, non propter rei vel rationis sumptae ex parte rei secundum se aliquam evidentiam, sed propter quamdam connaturalitatem intellectus sive intelligibilitatis ad illa ex huiusmodi dispositione. Ouod patet, quia etiam falsis, sub ratione tamen veri, omnino certitudinaliter aliquando adhaerent aliqui non potentes ad hoc reddere aliquam rationem specialem. Cum etiam adhaerent aliquibus certissimis in veritate, tamen non adhaerent eis propter ipsarum in sua entitate evidentiam, sed propter huiusmodi aliqualem dispositionem. Unde dicit Commentator super illud, secundo Metaphysicae: quidam quaerunt testimonium multorum hominum !; et isti, cum concedunt prima intellecta, non concedunt ea nisi in quantum sunt famosa, ita quod si acciderit quod contraria eorum sint famosa, negabunt ea. Et in prologo super tertio Physicorum dicit quod consuetudo est maxima causa impediens a pluribus rebus manifestis per se, quemadmodum quando homo fuerit assuetus ad aliquas actiones et operationes, licet noceant illi, erunt ei faciles et credet quod sint utiles. Similiter cum homo fuerit assuetus audire sermones falsos a pueritia, erit illa consuetudo causa ad negandum veritatem manifestam. Et ista mala consuetudo potest auferri per habere consuetudinem audiendi contraria vera, sicut malitiae acquisitae per malam consuetudinem destruuntur per habere consuetudinem habituum bonorum oppositorum illis. Et ita ideo fides vulgi ? est fortior quam fides philosophorum, quoniam vulgus non assuevit audire aliud; philosophi autem audiunt multa. Unde, non solum verum est in moralibus quod dicit Philosophus, secundo Ethicorum: non parum differt sic vel sic a iuventute assuefieri, sed multum. Sed hoc etiam verificatur in aliis, ut patet, quia ex consuetudine huiusmodi et non alia ratione vel minus evidenti quidam ut plurimum quibusdam opinionibus adhaerent. Propter quod magna diligentia adhibenda est ut homo assuescat cogitare et audire meliora. Huiusmodi autem diligentiae domini sumus; ut dicit Philosophus, tertio Ethicorum: eius quod est diligentes esse domini sumus, et si forte aliquis talis est ut non diligens sit eius quod est, tales esse etiam domini sumus causa, viventes remisse. Negligentia vero multa mala facit in talibus; et quia praedictarum dispositionum causa secundum intellectum, qua scilicet ex frequenter audire vel cogitare aliqua efficimur tales quod non de facili, nisi talia recipimus, — quarum secundum appetitum, ut dictum est, sumus causa et domini propter libertatem voluntatis per quam in nobis est circa talia intellectum applicare vel ab eis ipsum divertere, — ideo etiam talia nobis imputantur. Cum ergo credibilibus complexis non assentiat intellectus propter evidentiam rei vel rationis quia, secundum Gregorium, fides non habet meritum cui humana ratio praebet experimentum; nec etiam ex dispositione acquisita per consuetudinem operum voluntatis vel appetitus, in quantum est de his quae non pertinent ad practicum intellectum; nec voluntas potest etiam determinare intellectum speculativum nisi modo supradicto qui non sufficit ad assensum causandum qui debet esse in fideli; quia ex hoc quod aliquis per imperium voluntatis faceret intellectum stare in consideratione credibilium et in adinventione rationum per quas posset assensus induci, vel ad audiendum viros authenticos circa. notitiam talium, non posset causari nisi quaedam pro babilis aestimatio ' ex apparentia rationum vel ex auctoritate dicentis, et non firma adhaesio absque formidine de opposito, — et ideo non videtur causari huiusmodi firmitas adhaesionis directae, nisi ex aliqua dispositione ipsius credentis vel infusa vel causata dicto modo per assuefactionem audiendi talia; quae tamen non sufficit ad causandum firmam adhaesionem solum circa vera; quia si aliquis puer inter fideles nutriatur et modo fidelium instruatur, qui nec baptizetur nec ei gratia causans habitum fidei infundatur, talis tamen ex consuetudine audiendi credibilia acquiret dispositionem per quam quodammodo ita firmiter adhaerebit creditis etiam absque formidine, sicut alius baptizatus; — prout non solum haeretici qui ? quantum ad aliquos articulos fidem informem habent, sed etiam infideles se rectam fidem habere aestimantes firmiter et absque formidine adhaerent suis fictionibus, et pro eis etiam morti se exponunt. Sed tamen hoc non sufficeret ad causandum firmam adhaesionem solum circa vera, sed infusa dispositio ad hoc totum sufficere potest. Nam quod solum veris facit adhaerere patet; quia per infusionem a veritate prima quae " Deus est, est habita. Ouod autem firmam adhaesionem facit patet, quia etiam hoc facit dispositio per consuetudinem acquisita. Ouod autem potest facere dispositio per consuetudinem acquisita, potest efficacius et perfectius facere dispositio a Deo infusa. Et secundum hoc dicendum quod habitus fidei a Deo infusus existens in intellectu facit quod intellectus sic firmiter assentiat creditis, etiamsi nullam rationem habeat specialem quare eis sit adhaerendum. Quamvis enim, secundum Augustinum, aliquae sunt rationes persuadentes etiam infideli quare sit potius credendum auctoritati Sacrae Scripturae et Ecclesiae quam alicui alio, quae etiam dispositive possunt cooperari ad fidei habitum suscipiendum a Deo infundente, tamen rationes sufficienter ostendentes nondum "' credenti !! quod assentiendum est huic quod in hac Scriptura non est nisi verum, induci non possunt; alioquin fides esset habitus qui per humanam investigationem posset haberi; et theologia esset vere humana scientia, quia posset humano ingenio haberi evidens notitia eorum quae in Sacra Scriptura continentur. Huiusmodi dispositio ergo dicitur habitus sive lumen fidei qui, cum sit quidam supernaturalis influxus a Deo, in virtute eius sic elevatur et habilitatur intellectus quod firmiter assentiat omnibus contentis in Sacra Scriptura, et quae ex ea elici possunt tanquam veris absque formidine de opposito. Cum dicitur quod, secundum Augustinum super Iohannem, cetera potest homo volens, credere non nisi volens ! et cetera, hoc non dicit quia per inclinationem et imperium voluntatis per se et directe determinetur intellectus ad dictum assensum, sed pro tanto quod ?, cum credibilia sunt ? sic supra rationem quod multum probabiliores rationes secundum apparentiam sumptam ex sensibus quae defectiva sunt, sunt contra illa quam pro illis, ideo quod quis credit hoc est altero dictorum modorum, scilicet per dispositionem acquisitam quae causat fidem non proprie dictam, vel per infusionem quae est fides vere et proprie. Hoc autem subiacet aliquo modo voluntati in quantum, si etiam cogatur ire ad ecclesiam et recipere sacramentum fidei, scilicet virtute cuius huiusmodi habitus infunditur, si quis obicem non ponat, et etiam audire praedicationem per quam probabilitates ad ea quae sunt fidei inducuntur 5, vel etiam per se ipsum occurrat sibi cogitatio de his quae fidei sunt et de aliquibus probabilitatibus circa illa per quae homo disponeretur si non poneret per malam voluntatem obicem resistentiae, et homo per voluntatem potest contra hoc obicem ponere, quia potest homo per dominium voluntatis non assentire effectui baptismi, potest etiam intellectum convertere ad efficacius cogitandum circa rationes contra veritatem fidei, et divertere ab aliis; et sic cum possit cogi quantum ad multa, tamen quantum ad assentiendum his quae fidei sunt nec rationi sunt evidentia, sed apparent repugnantia, requiritur voluntas ut removeatur prohibens, scilicet conversio intellectus ad ea quae sunt contra fidem, et fiat conversio ad contrarium ipsum, sic in servitutem redigendo in obsequium Christi, ut dicit Apostolus, et sic disponendo quod, obice remoto, Deus habitum fidei infundat; et hoc forte intendunt dicentes quod intellectus assentit alicui, non quia suffi- cienter moveatur ab obiecto proprio, sed per quamdam electionem voluntatis declinantis in unam partem magis quam in aliam; et cum hoc sit cum formidine, est opinio; cum autem sine formidine, est fides; et sic credere est actus intellectus prout a voluntate est motus. Non enim per hoc intelligitur quod intellectus assentit aliquibus secundum beneplacitum voluntatis, sed sicut dictum est.