Quaestio 1a

Circa secundum librum posteriorum quaeritur, primo, utrum quaestiones sint aequales numero his quae uere scimus.

1. Et arguitur quod non: quia possibile est quod tu scias aliquam conclusionem, tamen multae conclusiones sunt tibi formatae quas tu dubitas; ergo sunt tibi plures quaestiones quam ea quae uere scis.

2. Secundo, quandoque possunt fieri quaestiones, non solum de necessariis, sed etiam de contingentibus; tamen contingentia non sunt uere scibilia, immo solum necessaria; ergo non oportet esse tot uere scita quot quaestiones.

3. Tertio, omnia problemata sunt quaestiones; tamen aliqua sunt problemata de quibus neutro modo opinamur esse et de quibus neutro modo scimus, ut utrum astra sint paria uel imparia; ergo non oportet esse tot uere scita quot quaestiones; et etiam sunt quaestiones de quadratura circuli, cuius scientia nondum est inuenta, ut uidetur Aristotiles innuere in Praedicamentis; igitur ... et caetera.

4. Item, prima principia uere scimus, immo uerissime, immo magis quam conclusiones, ut dicitur primo huius; tamen primorum principiorum non sunt quaestiones, eo quod ipsa non sunt dubitabilia, et quaestio est dubitabilis propositio, secundum Boethium in Topicis suis; ergo non oportet quaestiones esse aequales his quae uere scimus.

Oppositum dicit Aristotiles, secundo huius.

Ad illam quaestionem, si uolumus loqui de proprietate sermonis, respondendum est primo quod haec est uera quaestiones sunt aequales his quae uere scimus, sicut haec est uera quaestiones sunt aequales duabus. Quoniam illae propositiones sunt indefinitae, et ideo, quia duae quaestiones sunt aequales numero duabus scitis et ad ueritatem indefinitae sufficit quod sit uera pro aliquo uel aliquibus, ideo simpliciter est uera.

Sed satis apparet quod haec non sit intentio Aristotilis, ideo quaeritur utrum omnes quaestiones sunt aequales numero omnibus his quae uere scimus. Immo nec omnes homines sunt aequales omnibus hominibus risibilibus: quia sequitur, capiendo sub terminis distributis, quod isti duo homines essent aequales numero illis mille risibilibus, et istae duae quaestiones illis mille uel illis tribus scitis. Sed si quaeratur utrum omnes quaestiones sunt aequales numero aliquibus uere scitis, dico quod hoc non possum scire. Quia si essent plures quaestiones quam uere scita, quod possibile est, tunc illae quaestiones, quae essent plures quam uere scita, mille uere scitis essent aequales numero. Sed si essent plura uere scita quam quaestiones, tunc illa bene esset uera, scilicet quod omnes quaestiones essent aequales numero aliquibus uere scitis, quia istae duae illis duobus scitis, et illae tres illis tribus scitis, et sic de omnibus.

Sed apparet quod nullo istorum sensuum intendebat Aristotiles, sed isto sensu qui communiter intelligitur quando quaerimus utrum homines in foro sunt aequales numero hominibus in ecclesia aut plures aut pauciores; immo uolumus quaerere ad istum sensum utrum maximus numerus istorum sit aequalis maximo numero illorum. Ideo, si in proposito quaeratur utrum maximus numerus quaestionum sit aequalis maximo numero uere scitorum, respondeo ad hoc quod hoc non possum scire, eo quod forte multae sunt quaestiones quae non sunt scitae et multa sunt scita de quibus amplius non quaerimus.

Sed tunc restat dubitatio quid Aristotiles intendit per istam propositionem. Ad hoc respondetur quod intendit solum de quaestionibus pertinentibus ad artes demonstratiuas et per uere scita non intendit solum actu scita, sed etiam demonstratiue scibilia. Et sic est uera propositio Aristotilis, eo quod omnes quaestiones demonstrabiles, quae pertinent ad artem demonstratiuam, sunt uere scibiles et, e conuerso, omnia demonstratiue scibilia possunt poni tamquam quaestiones in arte demonstratiua.

Aliter potest responderi quod Aristotiles, ut credo, non intendebat loqui simpliciter de numero quaestionum uere scitarum, sed de generibus uel speciebus modorum quaerendi, scilicet utrum maximus numerus modorum quaerendi, non enumerando indiuidua, sed species inuicem dissimiles . Et dico "species dissimiles" quia mille possunt esse species hominum, licet omnes homines sint eiusdem speciei, quoniam iste terminus homo est species, significans omnes homines, et eadem ratione iste alius terminus homo, et sunt tales termini plures quam mille. Sed quando quaerimus de numero specierum, nos non intendimus sic enumerare omnes species consimiles contra inuicem, ut omnes terminos homo', sed omnes consimiles accipimus pro una specie.

Et ad istum sensum potest concedi quaestio, quod quaestiones sunt aequales numero his quae uere scimus. Quod patet: quia non potest dari aliquis modus quaerendi quin de isto modo quaerendi aliquid sit scibile, et non potes aliquem modum dare formandi propositionem scibilem quin de tali modo formandi possit fieri quaestio. Unde si tu quaeras utrum A sit et ego hoc non possum scire, tamen possum scire de aliquo alio in simili modo quaerendi, quia possum scire quod B est; et si tu quaeras quid asinus sit, possum scire quid homo est, et si tu quaeras de aliquo quale sit, ego possum de alio scire quia tale est, et sic esset de omnibus aliis modis quaerendi.

Tamen concedo quod secundum eundem modum specificum quaerendi multa possunt confici quaesita non scibilia, ut utrum astra sunt paria uel imparia. Tamen de tali modo sunt aliqua scibilia; ideo hoc non obstat quin modi quaestionum et modi propositionum scibilium sint ad inuicem aequales secundum numerum, sed non enumerando species consimiles contra se inuicem.

Et secundum ista dicta sunt solutae rationes.

1. Concedo enim quod tu potes scire unam quaestionem, id est possibile est quod tu scias unicam quaestionem et habeas plures quaestiones non demonstratas.

2-4. Concedo etiam quod de contingentibus fiunt quaestiones non scibiles, et multa sunt problemata non scita. Et aliqua etiam sunt uere scita, scilicet prima principia, quae proprie loquendo non sunt quaesibilia, cum non sint dubitabilia. Sed haec omnia non obstant quin de omnibus modis specificis quaestionum sunt aliquae quaestiones scibiles, sicut etiam de omnibus modis specificis propositionum scibilium sunt etiam propositiones demonstrabiles.