Caput 2

¶ Hic ostenditur quid sit prima intelligentia in speciali. Caput. II.

AMplius autem de prima intelligentia quid sit n speciali inquirendum est. de quo dica tur alique propositiones per ordinem. lrima sit talis. primus motor est immo bilis substantia: et immaterialis: et incorporea. Hec probatur: quoniam differentia constitutiua substantie corporee est materialis. Nam incorporea et immateria lia corporalibus et materialibus nobiliora sunt. Ac vero per immaterialitatem istam intelligo primum motorem carere materia que est altra pars compositi: quum illa matera habeat rationem partis et potentie. de quo principio mali dictum est in primo libro physicorum. capite tertio.

¶ Adhuc autem immateria litas primi motoris obponitur quantitati et corporetati et omni dimensioni. Quoniam primus motor: nec est corpus: nec virtus in corpore. non intelligo autem quod primus motor sit immaterialis immaterialitate quod opponitur hecceitati et diferentie indiuiduali. Quoniam in primo motore sunt multe differentie indiuiduales: et multa indiuidua: vt indiuiduum entis et indiuiduum substantie: et sic de aliis.

¶ Secunda propositio sit talis: primus motor est substantia spiritualis atque intellectualis: probatio huius dependet ex prima propositione: quoniam opposita differentia quantitati et corporeitati est differetia spiritualis et intellectualis. vnde omnis substantia incorporea et immateria lis est spiritualis et intellectualis. Sed materia que est altera pars compositi. Et hecceitas non inferunt naturam esse spiritualem et intellectualem. Similite non impediunt naturam esse spiritualem et intelle ctualem. Sed tantum materia accepta pro quanti tate impedit naturam esse spiritualem et intellectua lem.

¶ Tertia propositio est ista. primus motor est exemplar: et ydea representatiua aliorum a (e. Et hinc est quod secunda intelligentia mouens orbem aspicit ad primum motorem tanquam ad artem suam. in quaista producibilia representantur distincte: et ex tali aspectu et representatione mouet orbem.

¶ Et si queratur an sit exemplar omnium: respondetur quod est exemplar omnium terminorum simplicium: que omnium complexionum necessariarum. Uuoniam ista semper inuariabiliter et vniformiter representantur.

¶ Quarta propositio sit talis: primus motor non est exemplar omnium contingentium atque possibilium. Ratio huius debet esse ista: quoniam possibile est contradictoria euenire in sensu diuisionis: vt bellum nauale esse cras et non esse cras est possibile contingens. Impossibile est autem quod contradictoria possent representari in aliquo exemplari. Quoniam si vtraque pars contradictionis representaretur cum vtraque non eueniat: exemplar esset falsum: quia aliter representaret quam eueniret. ¶. Et si dicas quod vtramque partem contradictionis representat: vt possibilem euenire in tali nunc: hoc non sufficit: quoniam non tantum representat alteram partem: vt possibilem euenire: sed representat eam que de facto et de inesse eueniat in tali nunc. Aliter exemplar erit fim: quoniam vtraque pars contradictionis non eueniret.

¶ Quinta propositio sit talis. primus motor non est exemplar alicuius partis complexionis contingentis non affirmatiue nec negatiue ratio est: quoniam eadem ratione qua vnius et alterius. Unde illa pars que esset exemplataeueniret: et alia nunquam eueniret.

¶ Et si arguas quod prunus motor immobilis nullius est exemplar extempore quin sit ab eterno: et immutabiliter. alias eu set in eo vicissitudo et mutatio. Quando autem contingens est actu primus motor est similitudo: et exeplar istius complexionis contingentis actu existetis: ergo ab eterno. ¶. Adhuc autem primus motor est similitudo et exemiplar omnis necessarie entitatis. Contingens autem quum actu existit est necessarium: quoniam omne quod est quando est necesse est esse. Attamen ista non impediunt: quoniam nec ex tempre: nec ab eterno primus motor est exemplar alicuius complexionis contingentis de futuro pro instanti pro quo erit: licet bene sit de possibili. Exepiar sciest quod potent eise exempiar in infteas.

¶ Et si ar¬ guas per quid intelligit iftud contingens quod existit: dicitur quod per deteriinationem sue voluntatis de quo 4o theologie erit sermo. Secundum non impedit: quoniam istud quod est actu non est necessari um absolete: quum subiectum possit carere predicato: non cum reduplicatione huiusmodi quando est.

¶ Sexta propositio est talis. primus motor est vnum exemplar omnium: et similitudo istorum: quorum est exemplar nec est ibi alia et alia ydea respectu diuersorum. Ratio est ista: quoniam non sunt ponenda plura sine necessitate. huiusmodi autem ponere nulla est necessitas: probatur: quoniam vnum exemplar limitatum: vt vna species intelligibilis: et similiter actus intelligendi est similitudo equiuoca: absoluta diminuta plurium dissimilium. a fortiori. primus motor immobilis erit similitudo equiuoca vna eminens omnium simplicium terminorum et complexionum necessariarum: nec intelligo negare: quinus quiditas primi motoris: que per vnam rationem absolutam est exemplar aliorum findet diuersos respectus ad diuersa exemplata et et ita illud exemplar absolutum sub vno respectu dicetur similitudo illius et alio respectu dicetur similitudo alterius. Alia propositio sit talis. primus motor immobilis potest dici rosa: lapis: granum frumenti: sic quod rosa verius habet esse in prima intelligentia quam in seipsa: et sic de omnibus aliis exemneto. ratio huius propositionis est hec: quoniam rei et eius similitudini potest idem nomen imponi: vt homini picto: et homini vero: et domui in anima et domui extra animam in re. Dictum est enim supra: quod primus motor est exemplar rose et lapidis: et omnium aliotum a se: ergo primo motori et rose: et sic de aliis potest vnum nomen imponi. Ita quod hoc nomen rosa est commune ad rosam que est extra animam in els se reali formaliter: et ad rosam que est in primo motore eminenter. Palam autem quod verius habet eit se rosa in primo motore quam in seipsa: quoniam similitudini et rei imponitur idem nomen. si similitu¬. do est eminens. Uerius dicitur istud nomen de similitudine quam de ipsa re: vt autem similitudo est diminuta: verius dicitur similitudo de re quam de similitudine. Primus autem motor est similitudo eminens rose: ergo primus motor eminentius et verius est rosa quam rosa sit in seipsa.

¶ Adhuc autem constat quod primus motor est lapis formaliter viuens: immo vita: et rosa in primo motore est rosa viuens et quedam vita: similiter lapis in primo motore est lapis verius. et vt me breviter expediam omnia exemplaria in primo motore sunt vita in ipso Debemus autem diligenter aduertere quod ista nomina que sunt communia primo motori et aliis: quum dicitur primus motor est rosa viuens: et lapis viuus: sic sunt accipienda quod similitudo rose in primo motore est quedam vita: non autem quiditas eius: similiter similitudo lapidis est quedam vita: et quidam lapis viuus: non autem ipsa quiditas lapidis. Ex istis ergo propositionibus patet in speciali: quid sit primus motor immobilis.