Caput 2

e ¶ De infinitate dei abunde loquitur. Cap. II

Post hoc hoc autem perscrutemur an primus motis sit infinitus in vigore vel non. hoc sunt aliqua certa et aliqua duntia. Certum et autem et concessum ab omnibus phlosophis quod primus mois et tuus in duratione: cum sit necessae esse et non possit non esse: cum et sit eternus et perpetuus: nec hoc est proprie proprium primo motori: immo hoc conuenit vel saltem conuenire potest omnibus aliis motoribus orbium: quod sint infiniti indurat ione: cum sint entia sempiterna. hoc idem concessum fuit a nostris progenitoribus de celo et maprima et aliquibus aliis. Certum est 2o quod primus m otor est infinitus in duratione in mouere. fic intellecendo quod non tantum pott manere in infinitum in essendo: immo etiam in infinitatas duratione potest mouere: et ratio hbus dicti fuit ista: quoniam est moomnino immoibilies et per se et per accidens: et per consequens potest continuare motu suum in infinitum.

¶ Et si quaras an hoc sit proprium primo motori quod sit infinitus in duratione in mouere et nulli alteri conueniat. Palam consideranti dicta philosophorum quod sic: quoniam posuerunt quod nulla virtus in corporae ex se mouet: immo finaliter cessaret mouere: et ratio hbus dicti eorum fuit ista: quoniam intellectum continuatus orbi: quem mouet motitea ad motum orbis: quia motis nobis mouentur per accidens omnia: quae sunt in nobis. Nullum autem per accidens est perpetuum: immo potest non esse. Adhuc autem quod intelligetua 2a non moueret nisi mota a prima. ergo si primua non moueret eam in aliqua genere motionis ipsa non moiaes. Sed licet hoc posuerint antiqui philosophi: noui tamen non sic: quoniam non videtur eis inconueniens nec impossibile: quod si sol sit infinitus in duratione et aer siliter sit sibi propotio natus non appret quin prpetuo possit illuminare aerem. Et cum dicunt quod nullum per accidens est perpetuum: ista non est velaivera: eti secundum eos: quia celum per accidens est quantum: et tamen est per petuum. et de pelcalibus possed poni exemplum.

¶ 3a propositio sit talis: quod primus motor est infinitus in entitate. hec fuit probata superius cum fiebat sermo de infinitate primi motoris: nec altiori indiget probatione.

¶ Propositio 4oa sit talis. nulla inferior natura alia ab illo primo motore et infinita in entitate eo modo quae posum est de primo motore. hoc probatur: quoma tuc essent equales priamto motori in perfectione: quod est omnino impossibile. Tum etiam quia omnia alia a primo motorecadunt sub ente finito et liminuto: sicut sunt omnia entia creata.

¶ Propositio 5o sit talis. Nulla 2a intelligetia est infinita in vigore. hoc probis: quia tunc moueret innon tempore: cuius oppscitum experimur. Tum eti quia nulla virtus in magnitudine potest esse infitua in vigore: immo nec in duratione: quoniai virtus non est magis intensa quam substantia istius vututis: quoniam vel virtus est totaliter idem cum eo cuius est: vbl saltem est eius propria passio. sicut naturalis potentialiquid faivel producendi: sed substantia cuius est: est finita. ergo et eius virtus intensitiue erit finita: quoniam de tali finitate nunc est secundmo: cum non sit maioris perfectionis passio quam subiectum.

¶ Et si dicas: quod licet virtus quantum ad entitatem suam iam sit finita intesiue. tamen quantum ad hoc quod conmpratur ad effectum quie per eam pot cape esse potest esse infinita intensiue. hoc est quod possit infetre actionem infinitam intensiue et effectum infinitum intensiue.

¶ Et confirmatur per exemplum de igne quie est. io. gradus et finitus intensiue. si approximentur sibi infinita conbustibi lia numero equaliter disposita ad conburendum et equaliter approximata ipsi igni vel causaret infinitos ignes in illis conbustius: vel in nullo causaret: cum omnia sint sibi equaliterapproximata: et sint equaliter disposita. non est dicendum quod in nullo. ergto in omnibus. et per consequens illi ignes geniti essent numero infiniti. si ergo omnes illi ignes geniti infiniti vnirentur adinuice et facerent vnum ignem: iste ignis resultans ex illis ifinitis ignibus esset ifinitas intesiue. e ignis finitus. io¬ gduum: quia pott causare ignem infinitum intensiue habet in se virtuteinfinintaum dato quod in se sit finitus.

¶ Responsio tibi. solutionem quare. Dicamus ergo quod nullus 2s motor est infinitus intensitie.

De primo hotoreimobili simpliter an sit rinitus vel infinitus in vigore speculandum est. ponamus ergo propositionem affirmatiuam: et dicamus quod primus motor est infinitus intensisue. hec probatur. Nulla virtus entitatis finite et limilie vt est duo rum motorum potest equari virtuti primi motoris: hoc tamenpatet ex termins: quoniam isti motores sunt essentialiter ordinati secundum perfectius et impefectius. ergo primus motor est infinitus intensiue. probatur consequentia: quoniam si esset virtutis finite intensiue. sequitur quod aliqua virtus entitatis fite potest sibi esse equalis: quia nulla virtus finita intensiue repugnictio enti limintto et finito. probatur aliter 2o sic. primus motor est infinitus in entitate. ergo et in vigore intensiue. antecedens est manifestuex prioribus. consequentia probatur: quoniam sicut se habet ad entitatem: ita et ad virtutem habet autem entitatem infinitam intensiue. ergo et virtutem infinitam intensiue. Palam autem ex alio: quoniam quando aliqua indini dua sunt eiu sdem rationis formalis: et vtrumque habet virtutem productiuam: si vnum istorum est infinitum intensiue ratione differentiae indiuilis ipsum conthentis: et aliud sit finitum intensiue in entitate ratione differenie indiuibilius et sue realitatis. si illud quod est finitum in entitate intensiue habet virtutem finitan intensiue. ergo et illud quod est infinitum intesiue erit in vi tute infinitus in tensiue. in primo autem motore et in aliis et in nobis sunt talia duo indiua eiusdem rationis: sicut intellectus et voluntas: et sic de pluribus aliis. erg et 6. ¶. Habet autem dubitationem magnam sic dicendo. et dubita tio prima sit talis: que videtur demonstrare primum motorem noesse infinitum intensiue in vigore. et hoc sic: Qualis est proportio virtutis ad virtutem. talis est proportio mobilis ad mobile: sed virtus finita potest mosite mobile finitum. ergo virtus infinita intensiue mobile infinitum: sed homne est impossibile: quoniam si esset corpus infinitum non esset moie. vt Aristo. demrat in primo celi et mundi 37 g non est dare virtutem infinitam intensiue.

¶ Dubitatio 2a sit talis. vyirtus finita mouet in tempore. ergo virtus infinita in non tempore. probatur consequentia: quoniam qualis est proportio virtutis ad virtutem talis est proportio temporis mensutituo motum vtrumque: sed finite virtutis ad virtutem infinitam nulla est proportio. ergo nec mensure ad mensuram.

¶ Et confirmatur: quoniam si tanta virtus in tanto tempore: et maior in minori. et per consequens infinitain nullo. ert erit motus in instanti: sed contradictionem includit motum fieri in instanti: cum motus sit essentialiter successi uus: et affirmatio vnius partis prioris inferat negatio nem alterius partis posterioris.

¶ Dubitatio vero 3m sit talis. virtus infinita intensiue excludit a motu suo omnem aliam virtutem: ita quod nulla alia virtus possit in motu concurrere: quoniam causa totalis excludit ab effectum suo omnem aliam causam totalem vel partialem. ert superflui et ociolsi essent omnes alii motores a prio hoc autem est inconueniens. ergo et. Dissolutio autem istarum dubitationum non est impossibilis: licet sit difficilis.

¶ Dissoluamus esrt primam dubitationem qua dicitur quod virtus infinita moueret corpus infinitum: quod est impossibile: quia corpus infinitum. si poneretur non moueretur: nec motu recto: nec motu circumlari. Dicitur etiam quod moueretur infra se non ad locum: quia locum non habet. Et cum arguis quod 2oe linee exeutes a centro ad ciucumferentiam istius corporis infiniti: dicitur quod tu ymagi naris quod sint ibi exeuntes et non sunt: quia corpus infinitum notenet nisi extremum. Dato tamen adhuc quod sit sic infinitadistantia inter istas lineas prtractas in infinitum a centro isti corpris infinitum ad circum ferentiam: cum ergo vna ps istius circumferetie numque veniret ad locum alteris cum ibi sit distantia infinita et infinitum non potest pertransiri. similiter autem istud spacium interceptum inter istas duas lineas esset infinitum in actum et esset acceptum. ideo non videtur quin per virtutem infinitam intensiue posset per transiri.

¶ Dissolutio autem 2ae dubitationis: que concludit quod tuc sequitur quod motus possit fieri in instanti: quod illud quod tu infers pro inconuenieti non est inconueniens: nec impossibile: quoniam motus potest fieri in instanti. Partes enim mot quantum ad omnem realitatem vt dicunt nullam habent repugnam tiam ad simul essendum: quoniam sicut motus potest fieri in maiori et indifferenter. sic iste eedem partes motus: que a virtute minore mouente fiunt in vno mense possent fieri a virtute duplici in vigore in dimidio mense et in vno die et in vna hora: et sic semper diuidendo teaproens secundum augmentum virtutis. ergo a virtu te infinita potest fieri in instanti. At vero cum dicis quod motus essentialiter est successiuus. dicitur quod hoc non est verum accinus successionem proprie prout vna pars cedit alteri venienti: immo simul praestenst stare. Et si dicas quod immo motus prout distinguitur contra mutationem necessario est successiuus et diuilis: quia mutatio est indiuisibilis et simultanea. Dicitur quod differentia motus et mutationis non est in indite vel in diuisilite mensure: nisi per accidens: quoniam motus potest mensurari eadem mensura qua mutatio: et econcluio immo forte ipsa mutatio quantum ad suam realitatem potest manere per tempus et tempore mensurari. similiter autem et motus. hoc tamen tibi sub dubio relinquo. Differentia mutationis et motus est in diuisilite et in indiuisibilite motus et mutationis quantum ad suas realitates proprias: quoniam mutatio est vna realitas simplex non diuisibilis in plures realitates: cum non sit vt fertur nisi vna motio passiua et indiuisibilis in sua entitate et realitate propria siue raptim transeat siue per tempus maneat. Motus autem est quedam realitas diuisibilis in plures realitates: quia includit plures productiones seu motiones et translationes passiuas et in illas est diuisibilis: sicut linea est diuisibilis realitas et punctus est realitas simpliciter indiuisibilis: sic mutatio est indiuisibilis. Motus vero diuisibilis. potest ergo motus mensurari in instanti: et de hoc in physicis prolixius fuit sermo.

¶ Dubitatio autem 3 sic dissoluitur: quo niam primus motor non agit necessario et naturaliter: sed magis libere et contingenter potest agere et mouere non secundum vltimum posse suum: nec secundum totum conatum suum: et per consequens non vt causa totalis: et poterit motus secundus concurrere cum isto ad mouendum. Sed licet ista responsio sit vera: supposito quod primus motor agat contingenter: non tamen si ageret necessario. Ponamus autem primum motorem vigoris infiniti intensiue siue agat libe re et contingenter siue necessario et naturaliter. Dissolua tur ergo aliter sic praedicta ductio que accipit quod si primum mouens esset vigoris infiniti intensiue quod excluderet omnem aliam causam 2m cum esset causa totalis effectus et motus. ista est neganda: quoniam sicut dictum fuit in physicis et alibi pluries repetitum: plices cause totales possunt concurrere ad eundem effectum. similiter autem et vna causa totalis et alia non totalis: immo partialis quantum est de se: acciuo tamen totalem causam exclusiue et non inclusiue. causa autem totalis exclusiue dicitur ista: que ex seapta nata est ponere effectum omni alia causa exclusa per possibile vel impossibile: et partialis per opsitum: que ex se non est nata ponere effectum omni alia causa exclus. totalis autem causa inclusiue est ista: que includit omnes causas in actu compossibiles et acceptabiles respectu vnius effectus: et in isto sensu sic accis causam totalem sic inclusiue: impossibile est quod plures cause totales vnius effectus simul concurrant ad vnum effectum. primus autem motor si poneretur infinitus intensiue in vigore esset causa totalis exclusiue non inclusiue: et per consequens possent motores secundiconcurrere cum eo ad mouendum vt videtur. Concludamus ergo primum motorem simpliciter immobilem esse virtutis infinite intensiue in vigore: et nihil aliud a primo motore esse virtutis infinite intensiue in vigore: licet sint infinita in essendo et in mouere secundum nouos philosophos: sed non secundum antiquos.

habet autem dubitationem ex dictis trahentem originem. dictum enim est quod primus motor est infinitus in vigore intensiue. dictum est secundo quod primus motor non mouet necessario et naturaliter: sed libere et contingenter. Circahoc est dubium an primus motor possit agere secundum veltimum posse suum siue secundum vltimum sue potentie et effectum eque perfectum: sicut si ageret naturaliter. Fertur a quodam quod non: quoniam agit secundum iudicium sue rationis et beneplaciti sui. ideo non opte quod agat et moueat secundum vltimum potentie sue. virtus autem necessario mouens ageret secundum vltimum potentia sue. et ideo effectum perfectiore produceret. non sic autem virtus infinita mouens libere et contingenter. Palam autem quod illud non est sufficienter dictum: quoniam non querimus si virtus infinita in vigore intensiue producat semper secundum vltimum potentie sue ista que contingenter agit. Potest modo intense. modo remisse secundum iudicium sue rationis. Sed hic queritur an hoc possit: ita quod de possibili possit producere effectum perfectiorem qui contineat in tali causa virtualiter: et quod possit agere secundum vltimum virtutis sue et vigoris. Et ideo non est responsum sufficienter: quia tantum dictum est de facto: et de inesse. non autem de possibi li. Dicamus autem propositionem affirmatiuam: quod potentia libere agens et contingenter siue sit virtutis infinite siue fite potest agere secundum vltimum vigoris: sui ita quod posset in effectum perfectiorem. hoc probatur sic. illa conditio que non diminuit de ratione vigoris potentis infinite intensiue non diminuit de ratione effectiue productionis effectus posilius produci secundum talem positiuam: sed conditio libertatis et continguietur non diminuit de ratione potentie actiue siue finite siue infinite. ergo nec deratione libere et continuitur: nec de ratione necessario et naturaliter agentis: sed potentia et virtus infinita in vigo re si ageret necessario ageret secundum vltimum sue potentie. ergo et virtus infinita intensiue in vigore libere et contingenter agens et mouens mouere potest secundum vltimum potentie sue: nec apparet ratio quare magis virtus naturalis agat secundum vltimum sue potentie quam libere: et contingenter agens: nisi quia vna virtus agit secundum vltimum et potentie sue naturaliter et necessario et semper de inesse. Alia autem libere et contingenter potest agere secundum vltimum potentie sue vel non agere secundum quod placet sibi. Amplius autem aliter probatur sic. quoniam si virtus infinita intensiue in vigore libere et contingenter agens non potest agere secundum vltimum sue potentie. sequitur quod virtus finita potest in equali tempore agere et mouere: sicut virtus infinita in vigore. hoc autem absurdum est: sicut quilibet deducere potest: probatio consequentie: quoniam sivirtus infinita intensiue in vigore non potest agere effectum secundum vltimum sue potentie: sed secundum aliquem graduum certum. sequitur quod alia virtus finita poterit aliquem gradum equa perfectum eque producere: quoniam per augmentum virtutis finite poterimus v nire vsque ad virtutem: que in equali tempore poterit moite et producere: que tamen virtus erit finita: et sic virtus ma¬ ior non mouebit in minori mensura quam minor: quod est ent veritatem et demonstrationem Arist. 7. physic. et in pluri¬ bus aliis locis. Concludamus ergo quod virtus finita si¬ ue infinita in vigore intensiue agens libere et continuitur potest agere secundum vltimum potentiae sue conformite: sicut potentia et virtus agens et mouens necessario: et potest producere effectum perfe¬ ctum: quem potest producere et mouere velociori motum quam possit mouere: et vltra istum motum non posset mo¬ tum velociorem causare.

Dicto de infinitate intesiua primi moni¬ perscrutari restat an talis infinitas in vigore ad se extendat. Palam autem quod non se extendit ad producendum alium motorem primum equalem sibi in natura et vigore distinctum ab ipso eentia liter realiter realitate absoluta: siue iste alius motor ab eo productus sit eiusdem rationis et numeraliter distin¬ ctus: siue sit alterius rationis ab illo. hec propositio superius libo 2o sufficienter fuit probata: quoniam ibi factus est secundmo de implurite primi motoris: et quod semper primus motor est impluciliue: nec est necessarium aliud addere.

¶ Inquira mus ergo ad que virtus eius infinita se extendit. Pro¬ positio ergo prima sit talis: virtus infinita intensiue primi motoris se extendit ad producendum infinita extensius secundum mulitasem hoc probatu: quoniam que nullam repugnantiam habent ad sil coexistere et esse nullam videntur habere repu¬ gnantiam ad simul produci et specialiter a virtute infini¬ ta in vigore: sed infinita singularia permanentia nul¬ lam habent repugnantiam eiusdem rationis scilicet ad simi esse et coexistere: cum nullam habeant oppositionem. ergo talis virtus infinita in vigore potest producere infinitam multitudi¬ nem indiuiduorum infra eandem speciem. Et aliter pro¬ batur minor scilicet quod singuitatitue infinita nullam habeant repugnan¬ tiam: quoniam vbi maior pluralitas non habet maiorem repu¬ gnantiam quam minor pluralitas: nec infinita pluralitas habet aliquam repugnantiam.

¶ Confirmatur. quoniam si infinita:m naturalis talium singularium haberet repugnantiam: autem ha¬ beret infinitam repugnantiam: autem finitam. non infinitam: quoniam infinita repugnantia non videtur esse causa. quare infinita¬ adiuicem repugnent: nec finita: quoniam infinita repugnan¬ tia constituit ex infinitis repugnantiis secundum numerum: si¬ cut infinita linea constituitur ex infinitis lineis secundum quanti¬ tatem et infinitis secundum numerum: sed infinitas repugnantie¬ secundum numerum includit repugnantiam cuiuslibet indiui dui ad quodlibet indiuiduum. Ubi autem est repugnantia cuiuslibet indiuidui ad quodlibet indiuiduum non paesent plu¬ ra indiuidua comexistere simul in aliquo numero: nec finito nec infinito. non autem illa. sic in proposito: quoniam plu¬ ra indiuidua coexistunt simul saltem in aliquo nume¬ ro finito. ergo infinitas numeralis talium singularium non habet repugnantiam: nec finitam: nec infinitam. ergo absolicte videtur possibile.

¶ Amplius autem probatur quod non in multitudine infinita singularium est repugnantia infinita: quoniam sicut repugnant infinita ad numerum infinita multitudine: ita repugnant finita ad multitudinem infinitam: quia si cut negatio finita ad affirmationem infinitam: sed mul¬ titudo finita simul non includit repugnantiam infinitam quod patet de se. ergo multitudo finita non includit repugnam tiam finitam vt patet de se. ergo nullam includit repugnantianm

¶ Habet autem dubitatione ex dictis trahysiteum originem. si¬ est dare multitudinem infinitan singularium sub aliqua specie vel ista adequabunt totam istam speciem: vel non si non. tuc non sunt infinita: quoniam aliqua alia prastuent addi quae sub ea¬ dem specie continentur. infinito autem nihil est maius: nec infini¬ to actum nihil est maius. si sic. quero an 2o singula¬ ria de illa multitudine infinita possint annihilari: et patet quod sic: quoniam omne producie est annihile et specialiciter in natura limitata. quero de residuo an sit finitum vel infinitum. non finitum: quia tunc ex illis et aliis duobus primis existentibus non fie¬ bat vna multitudo infinita: quom ex finitus non fit infini¬ tum. si dicis quod sit infinitum. ergo sequitur quod adequat totan¬ suam speciem. et per consequens ista duo: que sunt annihiluta non continebantur sub illa specie: quod falsum est et contra praesuppo¬ situm.

¶ Dissolutio autem istius dubitationis facilis est et stat in hoc: quoniam infinitas numeralis est in duplici differentia. quedam enim est infinitas naturalis actualis secundum quid scilicet non tot quin plura: tamen quod acceptum est: est infinitum. nam per abla tionem cuiuscumque partis finite: etiam secundum eandem quantitatem tale infinitum vel talis multitudo non posset consumi et talis multitudo infinita non adequat totam suam speciem: quia non sunt tot quin plura: et tali multitudini infra ean¬ dem speciem bene posset fieri additio: sicut dictum est libro 2o huius theologie naturalis: alia est infinitas actualis simpliciter: et est cui nulla potest fieri additio in fra eandem speciem: infinitas simpliciter dicitur quod sunt tot quod non plura et ista adequat totam suam speciem: et si abstra¬ has duo vel tria: quod remanet non est iam sic infinitum infinitre simpliciter: licet sit infinitum: secundum quid secundum quod supra fuit expositum. primus autem motor potest producere multitudi¬ nem infinitam: quia talis multitudo infinita nul¬ lam includit repugnantiam.

Propositio 2e sit talis: quo primus motor potest producere magnitudinem infinitam. hoc probatur: et probiomtio eius apparet ex prima pro¬ positione: quoniam si multitudo infinita secundum numerum est possibilis in actu. ergo et magnitudo. probatur consequentia: quaniam ex ista multitudine infinita potest fieri vnum quantum et vna magnitudo. Palam autem quod talis magnitudo que resultat ex illis infinitis quantitatibus partiali¬ bus ditatiso: secundum numerum erit infinita magnitudo. Exem¬ plum. si ex infinitis lineis bipedalibus ditaius secundum nu¬ merum per vnionem constitueretur vna linea: et patet quod ista linea non esset finita: immo esset necessario infinita. consequentia ista erit necessaria: quod si est multitudo infinita quantorum possi¬ bilis. sequitur quod magnitudo vna infinita est possibilis. et per consequens possibile est dare corpus quantum infinitum: quoniam sicut est dare lineam infinitam: sic est superficies infinita: et cor¬ pus infinitum.

¶ Habet autem dubitationem magnam sic dicem do: quoniam sicut recta per te potest esse infinita sicu et linea cium cularis vt videtur potest esse actu infinita. hoc est falsum: quia figure termino vel terminis clauduntur. quod autem est terminatum et clausum non est finitum. ergo linea circularis non potest fieri infinita. Adhuc autem patet de 3o et 4o et bi¬ cubito et tricubito: quoniam cum sint figure quodam termi¬ no clauduntur

¶ Dubitatio autem 2a sequitur ponendo mul¬ titudinem infinitan siue secundum numerum siue secundum magnitu dinem: quoniam tunc sequitur quod pars est equalis toti et conuer¬ titur consequentia: quod est contra prinsitum: quod omne totum est maius sua parte: quod tamen est prinduicitum per se notum vel conclusi deducta ex pringctio per se noto.

¶ Dissolutio istorum dubiorum possibilis est. nam prime dubitationis dissolutio stat in hoc quod cum dici¬ tur quod figura circularis non potest esse actu infinita. Dici¬ tur quod pott esse actu infinita priuatiue scilicet per priuationem terminorum. figura enim circularis nullum habet termi¬ num in actu: quoniam in circulo nullus est punctus vt punctus in actu: sed omnia puncta sunt in circulo in poten¬ tia: sed omnia puncta que sunt infra lineam rectam sunt in po¬ tentia et nullum in actu distincte: licet ibi sint in actu¬ essentiali et entitatiuo. patet ergo quod circulus quicumque et quantumcumque minimus est infinitus priuatiue. Sed quoniam de tali infinite non quarimus: sed tantum de infitue positiua: sicut diquod linea recta infinita potest esse positiue includens in se pertes eiusdem quantitatis infinitas: numquid circulus possit esse actu infinitus. Respondeo. dico quod sic: et ratio est ista: quoniam sicut ex finita et recta linea potest fieri linea cipliates finita: ita videtur quod ex linea recta actu infinita possit fieri linea circularis actu infinita. eadem enim est ratio hoc et ibi. si autem est linea recta infinita est facta linea circularis.

¶ Palam autem quod talis linea circularis esset actu infinita cum tota essentia et omne pos linee quod erat in linea quando erat recta. modo sic est ibi: quoniam lineaest facta circularis.

¶ At vero cum dicis. quod linea circularis termino vel termis clauditur cum sit figura quaedam: quod autem termino vel terminis clauditur finitum est.

¶ Respondeo 2 quod aliquid potest bene termino vel termis claudi: et tamen erit realiter infinitum: sicut dictum fuit in physicis. in caio: de tempore. in tractatum de mundi eternitate. ibi enim fuit dictum quod linea recta clausa infra 2o puncta in actu potest esse realiter et positiue infinita: licet formaliter et de nominatiue sit finita ab illis duobus punctis finienbus ipsam. Exemplum. imaginemur vnam lineam rectam secundum longitudinem. auferatur ab illa vna linea vnius pedis ex vtraque parte. patet quod tunc residuum claudet infraduo puncta in actu: et tamen residuum erit infinitum negatiue: quoniam illud est infinitum quod per ablationem partis finite secundum eandem quantitatem. Palam autem quod dato quod linea circularis sit clausa inter terminos quin sit infinita. adhuc autem quod dicitur figura termino clauditur dicitur quod hec non est diffictio figure in communi: sed tantum figure finite. Interum dicitur quod verum est quod illud quod clauditur est finitum. si claudatur termio intrinseco. sicut linea puncto: non autem termino extrinseco. Circucitas autem seu figuraest qualitas. et ideo non est terminus intrinsecus alicuius linee siue recte siue non recte. Ratio 2a sit talis. quod figura cum sit quedam qualitas realiter distincta a linea quacumque et a quantitate: et quantitas sit prior. sequitur quod nulla est repugnia quin sit talis linea circularis sine quacumque figura: ita quod non erit ibi aliqua figura formaliter sed tantum maliter et fundamentaliter. Oud autem additur de bicubito et tricubito dicendum est quod non sunt species quantitatis: sed magis releationis. ergo nihil ad propositum de quantitate quin possit esse infinita. vel potest dici: sicut statim dictum fuit: quod quantitas cum sit prior quacumque figura virtute infinita primi motoris poterit sine omni figura fieri et esse.

¶ Propositio 3a sit talis. virtus infinita in vigore potest producere aliquod infinitum intensiue. hec propositio patet ex prima et secunda propositione: quoniam si potest producere infinitam multitudinem sub eadem specie: et infinitam magnitudinem: sequitur quod potest producere infinitam entitatem intensiue. si enim potest producere infinitos calores et istos adinuicem vnire. sequitur quod ignis ex infinitis istis caloribus erit calor infinitus intensiue: quoniam calor. io. graduum intensior est quam calor nouen graduum: et nouem quam octo: et sic in infinitum. ergo sequitur quod calor erit infinitus intensiue.

¶ Et si arguas quod tunc dicet perfectionem infinitam: quoniam calor quanto intensior tanto perfectior. ergo infinite intensus est infinite perfectus. Confirmatur per idem decogitatione: quoniam possibile est dare vnam intellectionem actu infinitam intensiue. et per consequens intellectus possed comprehendere primum motorem et intelligere quantum intelligibilis est.

¶ Adhuc autem sequitur quod talia infinitaintensiue non essent in aliquo genere. Oem autem ens limi tatum et finitum est in aliquo genere: cum ens limi tatum diuidatur in. x. prima genera.

¶ Dissolutio autem istorum facilis est: nam cum dicis quod calor infinitus intensiue esset perfectus simpliciter neganti est: sed esset perfectus secundum quid: quia infra propriam speciem: et in genere et non extra genus: et talis infinitas non videtur dicere perfectionem simpliciter: cum non sit infinitas simpliciter: sed tantum secundum quid. Quod autem additur de intellectione dicendum est comnformite: sicut de calore: quod non est infinitus simpliciter: et per conseques per talem intellectionem non comprehenditur primus motor quantum comprehensibilis est. Et per consequens nec valet quod dicis quod nullum infinitum est per se in genere. patet quod illud non est verum de infinito secundum quid. Linea enim infinita secundum quid est per se in genere. Liuor autem infinita secundum quid et finita simtus sunt eiusdem rationis: et habent eandem diffiniti onem. Diffinitio autem constituitur ex genere et differentia: ergo sequitur quod tale infinitum secundum quid potest esse per se in genere. At vero cum tum arguis quod ens finitum et limitatum est commune ad. x. prima genera. Respondetur quod est infinitum simpliciter claudens in se equipollenter omnes realitates decem generum: immo omnem rem ipse primus motor qui est infinitus simpliciter: sed infinitum quod clauditur in genere non est diffinitum simpliciter: sed tantum secundum quid: nec claudit infra se: nec formaliter nec equipollenter omnia alia illius generis: sicut calor infinitus non claudit infra se: nec formaliter: nec equiualenter seu perfectionaliter omnes realitates de genere qualitatis: quia non fritateum nec calorem nec intellectionem: et sic de aliis.

Predictis autem adiciendum supitues que dicta sunt: quod primus motor possit producere infinitum in actu: et secundum mehltitudinem et intensitiue et extentiue. An potentia primi motoris: et virtus eius intensiue infinita in vigore euacuari possit totaliter scilicet quod tot faciat secundum multitudinem quod amplius nihil facere possit: et effectum ita intensum et perfectum quod perfectiorem non possit facere. hoc enim magnam includit difficultatem scilicet quod primus motor tantum faceret in vna die quod hoc facto nihil posset amplius facere: et isto modo intelligimus eius potentiam euacuari. Debes tamen aduerte re quod non intendo dicere quod si primus motor produceret in actu omnia productiua per ipsum: et quicquid est contentum in virtute sua actiua quod omnia essent posita in actu: quin adhuc posset productiute: immo semper posse producere in infinitum: nihil tamen nouum produceret: sed quod erat productum facta interruptione possed producere: et iterum corrumpere: et iterum producere: quod alias non fuisset productum. Exemplum pono tibi de permaus. Deinde de suc cessiuis. De permaius sic: quod posset producere tot homines qut sunt in potentia producibiles: sic quod non posset plures homines producere: nec silit: nec sucecetiue: quoniam omnes homines clauduntur infra istam multitudinem hominium: et sic produceret tot quod non posset producere plisles. Si tamen aliqui istorum iam producto rum essent corrupti et annichilati illos posset iterum producere et reparare in infinitum. Nullum tamen hominem de nouo posset producere quin alias fuisset productus. Exemplum de successiuis. primus motor virtute sua infinita posset reuoluere celum tot reuoiribus et omnibus reuoibus quibus celum est reuolubile: et per consequens infinitis: et tot quod non posset pluribus reuolutionibus reuoluere. posset tamen adhuc in infinitum mouere celum et reuoluere: sed non nouis reuolutionibus: sed eisdem quibus prius facta reuolutione interum eisdem reuolutionibus posset in infinitum reuoluere. Attamen debes intelligere quod non intendo dicere quod primus motor posset omnia producere quecumque productius sunt ab ipso in vno instanti: sed in aliquo pere peterminate: vt infravium annum vel mensem vel diem non curo: dum tamen mensura sit tempus finitum. Ita quod tantum posset producere in vno die: et postea nihil posset producere. nihil dico nouum: licet posset producere illud idem facta interruptione. Et sic intelligo potentiam alicuius productiua euacuari extensiue. Intesiue vero euacuari intelligo si produceret effectum perfectitum quem possed: sic quod perfectiorem prducere non posset: positionem ergo sic intellectam volo tibi euidenter demonstrare.

¶ Prima ergo propositio sit talis: agens naturale et necessario agens producere potest omnia producibilia ab ipso: et eius potentia et virtus potest euacuari extensiue. hoc probat sic. omne agens naturaliter et necessario approxinato passo agit secundum vltitum potentiae sue. ergo si approximetur sibi passa omnia: et receptiua euacuabitur eius potentia: et producit omnia producibilia quae continentur in sua virtute: antecedens est concessum ab omnibus: et patet etiam: quoniam ex quo agens naturaliter et necessario agit non est in potestate sua producere tot et non plura: consequens est manifestum: quoniam ex quo omnia receptiua et passa sunt sibi equaliter approximata: certum est quod omnia produceretur equaliter: quia vel produceret in omnibus equaliter vel in nullo: quoniam idemest iudicium de omnibus: nec est ratio: quare magis in vno quam in omnibus. Confirmatur: quia si agit in aliquibus: et in aliquibus non: cum agat secundum vltimum sue potentiae. Et pono tibi exemplum. Si igni qui naturaliter agit et necessario praesente receptiuo et disposito essent omnia conbustibilia approximata quecumque sint illa et quecumque sunt possibilia: et essent sibi equaliter approximata: certum est quod omnia combure ret equaliter: quoniam eadem ratione qua vnum conbureret: et aliud: vel nullum. non est dicendum quod nullum: ergo omnia: et sic eius poesset euacuata. ita quod de cetero nihil posset conburere: quod alias conbustum non fuisset ab igne. posset tamen ininfinitum conburere facta interruptione i conbustibilibus: et ipsis reparatis: et iterum eidem igni approximatis.

¶ Et si arguas numquid si stupa de nouo approximetur eam conbureret: sequitur quod non per te qui ponis eius virtutem totaliter euacuatam esse. hoc autem erit absurdum scilicet quod iguis approximatus stumpe ea non conburat. quid enim impediret eum ne conbureret: Si autem dicas quod sic: ergo eius potentia non est euacuata: cuius oppsitum tamen dicebas. Respondeo tibi. arguctum illud procedit ex falsa suppotione.

¶ Supponit enim quod aliqua stupa de nouo posset approximari igni que alias approximata no fuisset: et quod aliquod conbustibile posset sibi approximari quod alias non fuit sibi approximatum: quod est falsum et impossibi le: quoniam in proportione supponebatur: quod omnia conbustibilia quecumque sint ista essent sibi approximata: si autenalia combustibilia essent sibi approximata: iam denouo non possed sibi aliud conbustibile approximari: quod alias non fuisset approximatum sibi: et per consequens nec aliqua stupa. Si ergo aliqua stupa sibi de nouo applicetur non erit nisi vna de istis que alias fuit combusta et postea reparata: et concedo quod ista possit comburi facta interruptione: et hoc in infinitum. Sed nec ista stupa esset simpliciter noua: nec combustio: nec ignis genitus in ista: et sic apparet conclusio predicta quod potentia agentis naturalis possit euacuari.

¶ Propositio 2o sit talis. agens naturale potest habere potentiam adequatam intensiue: et pot eius potentia euacuari intensiue. hoc probatur. ex precedenti: quoniam infra istum numerum effectiue. est iste es fectus perfectissimus: quoniam ex quo omnia producit que sunt producibilia ab ipso: sequitur necessario quod iste elefectus perfectissimus sit ibi contentus. Adhuc autem patet quod si omnes isti effectus sint vnibiles quod ex illis resultabit effectus perfectissimus.

Ad propositum trao reutrtentes dia mus de primo motorem an eius potentia possit euacuari et intensiue et extensiue.

¶ Propositio ergo prima sit talis. potentia primi motoris potest euacuari extensiue: sic quod potest producere tot quod non plura: nisi facta interruptione eo modo quae supra expositum est. hoc probatur sic. omne producens cuius producibilia omnia sunt in actu posita vel ponibilia in aliqua certa mensura in ista mensura habet producere productionem adequatam. ita quod nihit nouum potest amplius producere eo modo quo supra fuit dictum. subiectum includit predicatum: quoniam ex quo omnia producibilia per ipsum sunt posita in actu nihil vltra nouum potest produci aliud ab illis: quin esset contentum infra numerum illorum: et per consequens non esset nouum

¶ Ratio 2a sit ista. Omnia producibilia a primo motore infinito in vigore sunt ponibilia in aliqua certamensura in actu: vt mensura vnius anni vel vnius diei non curo: ergo primus motor potest habere potentiam adequatam extensiue. Hec propositio minor sic probatur: quoniam omnia producibilia a primo motore in finito in vigore possunt existere in actu in aliqua certa mensura: vt infra vnum annum vel vnum mensem: ergo producantur quantum in ista mensura existant. Palam autem de permaribus quod in aliqua certa mensura possunt simul existere. immo fertur quod simul in vno instanti: sicut omnes homines possunt simul existere: immo vbi maior pluralitas non infert nec includit maiorem repugnantiam ad simul existendum quam minor pluralitas: nec infinita pluralitas concludit repugnantiam ad simul existendum. Palam autem quod non plus repugnat quod simul in vno instanti sint mille homines quam centum vel. x. ergo nec et infiniti. ergo infiniti homines paesenst simul existere. Conautem est dicendum de his que non possunt esse in vno instanti in aliquo subiecto: sed sucecsiue: sicut forie contrarie et opposita priuatiua. Ex quo enim in talibus maior pluralitas non infert maiorem mensuram quam minor pluralitas: ergo siidem subiectum potest esse album et nigrum infra vnum diem: et album et nigrum et fuscum et pallidum: et sic de aliis: ita posset esse sub formis oppositis infinitis vel infinities sumptis infra vnum diem.

¶ Ratio secunda ad propositionem predictam sit talis. agens naturale potest habere potentiam adequatam extensiue: ex go et primus motor. antecedens patet ex predictis: consequentia est de se nota: quoniam non minus est potens: primus motor ponere sua producibilia in actucum sit vigoris infiniti quam agens naturale.

¶ Ratio tertia sit talis: si primus motor esset producens naturaliter: et necessario sequitur quod eius potentia posset euacuari: quia ageret secundum vltimum potentie sue: ergo et mo: quoniam agit libere et continguiter potest eius potentia euacuari: quoniam potest agere secundum vltimum sue potentie: licet non agat secundum vltimum potentie sue: agere tamen potest: quia videtur gratis dictum quod agens naturale agat secundum vltimum potentia sue: cum contintua et libertas non diminuant rationem potentiae. Ex hoc patet manifeste quod potentia primi motoris totalinter euacuari potest eo modo quo supra dictum est.

¶ Propositio secunda sit talis: primus motor potest habere potentiam adequatam intensiue. hoc probatur ex propositione precedenti: quoniam effectus perfectissimus quem primus motor producere potest contine tur infra ambitum istorum producibilium: et omnia sunt ponibilia ab ipso in aliqua certa mensura: vt probatum fuit supra. ergo etc.

Dubitationes graues atque difficiles adsoluendum oriuntur ex predictis. Prime ergo dubitationes que occurrunt ex praedictis sunt de entibus successiuis scilicet de motum et tempore: de formis sibi oppositis sibiinuicem succebtus in eadem materia vel subiecto. Alie sunt de diuisione continuiPrima ergo dutio est de tempore: quoniam per ea que dicta sunt: quod potentia primi motoris posset euacuari totaliter infra aliquam determinatam mensuram vt infra mensem: sequitur quod primus motor posset facere omnes partes temporis infra vnam mensuram determinatam: vt infra vnum mensem. ita quod totum tempus clauderet infra vnum mensem. hoc autem est impossibile. ex go illud ex quo sequitur.

¶ Dubitatio 2a sit talis: tu dicis quod infra mensuram certam potest primus motor producere totum tempus. quero a te. si post illud tempus iam totum factum posset facere aliquam mutationem vel motum. videtur quod sic: quia hoc habens dicere secundum prius dicta: cum ergo omnis mutatio et motus requirat tempus: necessario sequitur quod post illud tempus totum quod ponebatur fuisse productum potest aliud tempus produci: autem ergo illud tempus est totaliter nouum: et sic habetur propositum: autem non est totaliter nouum: sed alias productum et preteritum et iterum reparatum. hoc autem est impossibile: quoniam praeteritum non potest reparari: quoniam secundum Arist. hoc solo priuatur primus motor ingenita facere que facta sunt. Tertio ad idem accipio totum tempus quod tu ponis esse productum in certa mensura mensis. claudatur infra duos terminos: vt infra 2o instantia. sequitur quod totum tempus est finitum: nec poterit esse infinitum: quod est falsum. Adhuc autem 4o sequitur quod praeteritum esset futurum et econuerso: quod videtur impossibile.

¶ Dubitatio 3a prins cipalis est talis. de formis succeus contrariis vel priuatiuis que possunt sibinuicem succedere modis in finitis infinities: ideo non videtur verum quod eorum succectisa adinuicem possit euacuari in aliqua certa men sura: sed semper sibiinuicem in infinitum possunt succedere: sicut aqua potest transire infinituto de caliditate in frigiditatem et esonclui: et sic de aliis formis succedentibus in eadem materi: vt forma vnius elementi potest succedere in infinitum forme alterius elementi in eadem materia. et situ forma vnius mixti potest succedere in infinitum forme alterius mixti.

¶ Dubitatio 4a est de diuisione continui qua nulla virtus potest euacuari: cum autem fieret resolutio et staret diuisio vsque ad diuisibi lia: et sic non esset diuisio euacuata: autem staret ad simindiuisibilia: et tunc continuum esset compositum ex punctis: quod est impossibile: et contra philosophiam Aristo. et demo strationes eius in physicis.

Dubitationes autem cons scuniam pportionem: quod primus motor potest habe¬. re potentiam adequatam intensiue sunt due. Prima sit talis. nullum vnum indiuiduum potest adequare totum amDitum sue specie: cum addat propriam differentiam indiuidualem ad speciem: differentia autem indiuilius facit differre ab his que sunt eiusdem rationis: ergo preter ista alia sunt ponibilia. ista autem possent ei apponi. puta gradus albedinis: ergo etc.

¶ Dubitatio 2a sit talis. producatur ignis a primo motore intensitiue infinitus: ostendo tibi quod iste ignis adhuc potest intendi. probatio. isti igni intensitiue infinito approximetur stupa. certum est quod generabit in eaignem et calorem: et iste ignis genitus posset apponi igni priori. siliter calor calori priori: et sic prior ignis intenderetur: ergo ignis qui ponebatur intensiue infinitus non erat effectus adequattus intensitiue virtuti primi motoris: nec euacuabat eius potentiam: cum ignem perfectiorem possed producere. He ergo sunt dubitationes difficiles que occurrunt contra predictas propositiones. Dissolutio tamen istarum dubitationm: licet sit difficilis: non tamen impossibilis. prima namque quae accitar de succeigentia et in speciali de tempore: quod pertes totius teperis non paesenst fieri in aliqua certa mensura: vt infra vnius anni spacium vel mesis: non impedit praedictam proportionem affirmatiuam. nam a sic dubitatue querendum est quid intelligat per teproes. autem aliquid praecise in anima: sicut dicunt plures: et tunc manifestum est quod tearoens secundum se totum: et secundum omnes pertes suas potest fieri in vna die in instanti simul cum vt sic non habeat nisi esse cognitum vel esse denominatum a cognitione. At vero si ponat quod temproes sit vna res extra animam: tunc vel erit idem realiter quod motus: vel erit passio motus vt non sit aliud quam coexistentia partium ad eternitatem. Si priumdetur: sequitur quod teapraeds secundum omnes pertes suas possit fieri in aliqua mensura: quoniam omnes partes ipsius motus possunt fieri in aliqua certa mensura: vt infra vnum mensem: immo motus posset fieri in instanti: sicut in physicis dictum fuit: et patet: quoniam si coluna existens in aere in instanti annihilaretur: aer circumstans repleret locum illum in instanti: et per consequens esset motus in instanti: vel esset dare vacuum quod non conceditur communiter. Palam autem quod si tempus ponatur realiter non esset idem cum motu: sed quod sit eius passio physica: vt quod sit coexistentia partium motus ad eternitatem: vt dictum est. Adhuc videtur quod partes temporis poterunt fieri in aliqua certa mensura: quoniam in ista mensura: in qua fierent partes motus: quia in quacumque mensura possunt fieri partes motus praesentfieri iste coexistentie: que sunt ipset teroens realiter. Addis autem 2o quod posito quod totum tempus esset productum in aliqua certa mensura imaginata: tu queris. si primus motor possed facere vnam mutationem vel non. Respondeo tibi et dico quod posset vnam mutationem facere non tamen nouam: sed tantum reparare iam factam: Et cum vltra dicis mutatio requirit tempus vel instans. concedo. et ideo sicut redit mutatio: ita redit comexistentia eius ad primum motorem: quoniam non est maius inconueniens de vno quam de alio: et sic nihil habes contra propotionem. Quod adhuc dicis quod tunc preteritum esset futurum: et econuerso: quod dicis esse impossibile. Respondeo tibi quod non habens proinconuenienti: quin preteritum quantum ad totum esse reale: quod dicit possit est futurum et econuerso: licet non quantum ad negationem connotatam vel cointellectam. Preteri tum enim connotat negationem prefentis et futuri: et etiam conno tat non existentiam: et quantum ad talia connotata non potest fieri quod praeteritum sit futurum et econcluio tamen quantum ad illud posum quod dicunt non est verum. Adhuc vero cum adhuc dicis quod si ponatur quod totum tempus sit productum in aliqua certa mensura: vt in mensura vnius mensis.

¶ Sequitur quod infra 2o instantia claudetur: et per consequens erit finitum. Respondeo tibi quod dato quod ita esset: sicut tu ariaadhuc non impediretur: quin tempus esset essentialiter infinitum: licet denominatiuum esset finitum: sicut dictum fuit in philosophicis de eternitate motus et temperis. Aliter tamen dicitur quod illud tempus non claudetur infra duo instantia: quoniam quodlibet instans est principium futuri: et terminus preteriti: quo casu posito non habent ibi locum: quoniam primus motor terminus est primum instans istius tepris non est teplietus nec finis alicuius praeteriti: quia illud instans non est continuatiuum: sed initianiam: sicut patet de puncto in priquiter linee finite: sed nullum esset ibi instans cum de ratione cuiuslibet instantis sit quod sit finis et principium.

Dubitatio 2e de formis oppositis sibumnu cem succerbus in eadem materia modis infinities infinitis dissoluitur sic: quoniam non intendo quod suc cessio talium formarum fieret in instanti: quoniam hoc est impossibile: quia tunc contradictoria et contraria et priuatiue obefierent simul in eodem instanti: quod est falsum: sed dico talis successio talium formarum oppositarum licet nen possit fieri in instanti: potest tamen fieri in tempore: et non oprtet quod ponatur tempus infinitum: sed sufficit quod sint infinita instantia: quoniam diuersa instantia sufficiunt ad tollendum contradictionem Palam autem secundum communiter loquentes in philosophia quod in aliqua certa mensura vt in mense vel in die sunt infinitainstantia: ergo successio talium formarum in infinitum potest euacuari.

¶ Et si arguas quod secundum dicta in physicis in quolibet tepore finito non sunt infinita instantia: sed finita: ergo successiones talium formarum oppositorum cum sint infinities infite de possibili non poterunt euacuari in illis instantibus finitis: quoniam quecumque successio mensuratur proprio instanti: quia et cuilibet correspondet proprium instans: et sic duabus succeus duarum formarum oppositarum potest correspondere vnum instans: cum ergo in succetiue infitatis sint successiones et instanentua finita: et cuilibet succeti correspondeat vnum instans. sequitur quod in illis instantibus non possunt euacuari ille suc cessiones infinite. At vero hec dutio grauis est ponem do quod in tempore finito non sint infinita instantia: sed finita. potest tamen dici quod licet ibi non sint infinita instantia quantum ad rem: et in re extra. sunt tamen infinita instantia signalite per intellectum: et hoc sufficit ad tollendum contradictio nem: et specialiter quia correspondent illis instantibus infinitis infinita instantia signaliua in eternitate: et fertur quod hoc sufficit. Aliter tamen dicitur quod licet sint ibi infinita instantia: tamen inter 2o instantia semper cadit tempus medium. in illo autem tempore medio possunt succedere forme sibinui cem in infinitum. Et si dicas quod successio semper mensurabitur instanti: ergo idem sequitur quod prius. Attamen omnia ista non vnder sufficere. Et ideo aliter dicitur: et bene quod secundum praedicta totum tempus secundum se et secundum realitates suas potest fieri in aliqua certa mensura. vt in spaenitisa imaginato vnius anni vel vnius mensis: sicut et motus potest fieri in tali mensura certa: cum ergo illud tempus sit infinitum realiter infra se continuabit infinita instantia et infinitas partes reales teperis. successiones ergo infinite forma rum oppositarum poterunt fieri in illis instantibus infinitis absque contradictione aliqua. Dubitatio vero de diuisione continui soluta est: et per illa que dicta sunt in physicis: et in lib. predicamntorum. cape. de quantitate continua. dictum enim fuit ibi quod continuum finitum. vt liua vnius pedis non est diuisibilis in infinitum: nec ipsa continet infinitas partes in actum nec in potentia: nec claudit infra se infinitas realitates: sed finitas: et ideo stabit diuius. Et cum queris autem ad diuisiliua vela ad indiuisilitae Dicitur quod ad indiuisibilia in plura continua. diuisibilia tamenin plures realitates: quarum neutra est continua quantitas. Debes enim reminisci de dictis in philosophicis de contini: quoniam ibi fuit dictum quod quantitas funtus super concursum realitatum duarum quarum neutra est contium quantitas: sed bene aliquid quantitatis: et talis quantitas dicitur quantitas indilius in plures quantitates diuiles: tamen in plures realitates. linea autem constituta ex talibus quantitatibus finitis et indiuibuus: et ideo linea potest resolui vsque ad ista minima indiuisibilia. Nec voco ista indiuisibilia puncta: immo inter 2o puncta est talis quantitas indiuisibilis in plures quantitates: licet sit diuisibilis in plures realitates. Et de diuisione continui tanta dicta sint: quoniam satis dictum est in physicis. quere ibi. primus ergo moitia cum sit vigoris infiniti potest diuidere continuum quantum diuile est et resoluere vsque ad minima indiuisibilia.

Dubitationes autem ad secuntiam ppositum quei primus motor potest facere elem fectum perfectissimum quem potest dissoluuntur. et primo dubitationis dissoluus stat in hoc: quoniam cum dicitur quod nullum indiuiduum potest adequare totum ambitum sue speciei cum habeat propriam differentiam indiuisibiltum qua distinitur ab aliis eius dem speciei: rapontr quod indiuidua sunt in duplici differentia quaedam sunt indiuidua eiusdem speciei que non sunt vnilius adinui cem: vt sor. et plato: et de talibus indiuiduis. conceditur quod vnum non adequat totum ambitum sue speciei. Aliud est indiuiduum quod potest vniri alteri indiuiduo eiusdenspeciei sicut color: immo omnia indiuidua possibilia talis speciei sunt vnibilia adiuicem: vt omnes calores vniripossunt adinuicem et facere vnum calorem et vnum indiuiduum caloris claudens infra se omnes calo res: et omnes gradus caloris. Palam autem quod tale indiuiduum adequat totam speciem. Dubitatio e2t sic soluitur: nam cum dicis. faciat primus motor vnum ignem intensissimum quem potest. applicetur sibi stupa generabit alium ignem: quoniam negare hoc est negare sensum. iste autem ignis genitus in stupa additus generanti faciet eum intensiorem: ergo primus non fuit intensissimus eodem modo potest argui de illo igne 2o: quoniam si applicetur sibi stupa generabit alium ignem: et sic semper in infinitum generando: et semper addendo omnes ignes possibiles fieri: et vbi iste ignis claudit infra se omnia indiuidua speciei ignis: omnia autem indiuidua ignis non possunt producere: nisi omnis materia combustibilis habeat actu ignem: et nisi ignis sit in omni materia sibi possibili: et per consequens 3o posito. siex illis ignibus fieret ignis vnus per indiuisionem et vnius ignis ab alio. iste ignis esset intensissimus. Sed cum postea dicis quod approximetur sibi stupa: tu vnuimpossibile supponis: quoniam dictum est quod iste ignis intensissimus est in omni materia sibi possibili: quia est in omni combustibili: et per consequens in omni stupa. stupa ergo non potest sibi administrari: nec aliquod aliud conbustibile. Suppositio ergo tua est ex igne rantia effectus intensentum: quoniam iste effectus claudit omnia indiuidua istius speciei: si illa sunt vnibilia. sivero ista non sunt vnibilia: tunc difficultas est minor. Concludamus ergo quod virtus primi motoris: licet sit infinita in vigore potest simpliciter euacuari. ita quod faciet infra spacium vnius mensis quicquid in perpetuum facere poterit. Nec tunc aliquid producere poterit noui: quin alias productum fuerit: et in vna die poterit reuoluere celum omnibus reuolutionibus: quibus reuolubile est: et si postea reuoluat celum hoc erit eisdem reuolutionibus: quibus prius et non aliis. Attamen qui vellet aliquanr tulum arctare propositionem predictam ad permanentiam precise: et specialiter ad singuiataia cuiuslibet speciei permanentis facilius esset sustinere: sic quod potest producere omnes homines in vna die: et omnes asinos: et omnes rosas: et sic de aliis dimittendo successionem formarum oppsitarum in eadem maeria sibiinuicem in infinitum in finities succetium que maximam difficultatem ciu ca propositionem faciunt: tunc facillimae posset sustineri praedicta propositio de euacuatione primi motoris. generaliter tamen sustineri potest: licet sit valde difficile: et oportet quod sustinens propositionem generaliter de omnibus diligenter aduertatur modum dissoluendi dubintitationes praedictas.