Caput 1

¶ De perfectione simpliciter et eius proprietatibus abunde determinat. Cap. I.

QUoniam autem per se passiones primi motoris querimus in hac theologia naturali: dicto de negatiuis: nunc de affirmatiuis perscrutemur. Quoniam autem dictum quod primus motor est infinitus simpliciter: et per consequens perfectus simpliciter: cui nihil deest. ideo necessario: sequitur quod in eo est omnis perfectio simpliciter. Speculandum est ergo de perfectionibus simpliciter in generali siue vniuersali: deinde magis in speciali de vnaquaque erit sermo. Dicamus ergo in primis de perfectione simpliciter si sit. secundo quid sit. tertio de eius proprietatibus perscrutemur. Palam autem quod est aliqua perfectio simpliciter: cum sit aliqua perfectio secundum quid: et secundum quid ad simpliciter habet reduci. Tum etiam: quia est aliquid simpliciter perfectum: scilicet cui nihil deest. ergo et aliqua perfectio simpliciter. Inuenitur autem sic perfectio simpliciter per viam diffinitionis: quoniam quando aliquid diffinitur. si ponatur in eius diffinitione aliquid: quod non sit perfectio simpliciter: istud diffinitum non est perfectio simpliciter. Quoniam per. fectio simpliciter nunquam in se includit: nisi perfectionem simpliciter.

¶ Ac vero etiam per viam demonstrationis inuenitur perfectio simpliciter: quoniam istud non dicit perfectionem simpliciter: quod non demostratur: nec est demonstrabile de subiecto dicente perfectionem simpliciter: quoniam nunquam propria passio inuenitur sine proprio subiecto.

¶ Et si arguas: quod tunc nulla erit perfectio simpliciter: quoniam non est aliud subiectum: de quo non possit per se aliqua propria passio demonstrari: que non dicit perfectionem simpliciter: sicut relationem aptitudinalem: nec de producibilitate quid sit productius: et sic de aliis pluribus. Isteautem relationes aptitudinales non dicunt perfectionem simpliciter: quoniam nulla relatio siue sit formalis siue aptitudinalis dicit perfectionem simpliciter.

¶ Respondeo tibi. hec via de demonstratione dubia est: nec sufficienter concludit propositum: ideo do tibi viam aliam: et sit ista. quecumque habent ordinenessentialem in linea praedicamentali secundum superius et inferius. si priora non dicunt perfectionem simpliciter: nec posteriora: que per se includunt ista priora.

¶ Et si ar¬ guas cont ra hanc viam: quia sapientia dicitur perfectio simpliciter et non includit qualitatem plusquam differentia includat genus. Nam sapientia que est perfectio simpliciter non est species qualitatis: sed differentia contrahens aliquod genus subalternum sub qualitate constitutum.

¶ Amplius autem dicamus quid sit ipsa perfectio simpliciter. diffinitur autem a quodam sic. perfectio simpliciter est perfectio vniuersalis correspondens conceptui specifico seu generi seum alicui transcendenti vt conceptui entis. vnde perfectio simpliciter hic accipitur. vt distinguitur contra perfectionem particularem arctatam et limitatam: et isto modo rosa simpliciter correspondens conceptui specifico. loquendo platonice. dicitur perfectio simpliciter. vt distinguitur contra hanc rosam particularem. que non dicit perfectionem rose simpliciter sed tantum perfectionem huius rose: que est perfectio secundum quid. Uniformiter autem dicitur de homine simpliciter et de boue: et sic de aliis: quoniam vniuersalia plato nica sunt perfectiones simpliciter et singularia dicunt perfectionem secundum quid. Et si arguas: quod tunc in primo motore non erit omnis perfectio simpliciter: quoniam in ipso non sunt vniuersalia platonica. nam in ipso non est rosa simpliciter. nec homo simpliciter: et sic de aliis vniuersalibus. Si ergo in eo non est omnis perfectio simpliciter. ergo non est perfectus simpliciter. Respondeo quod ideo in eo est omnis perfectio simpliciter eminenter: quoniam primus motor est totus conceptus entis eminenter subsistens in quo clauditur rosa simpliciter eminenter: et homo simpliciter et asinus simpliciter. Cum sit vniuersale simpliciter: quod continet in se eminenter omnia vniuersalia platonica: sicut conceptus entis claudit infra se omnes conceptus specificos. Attamen licet illud sit dictum consequens loquendo platonice: non tamen potest dici secundum nostra principia metaphysicalia: et loquendo peripathetice. Dictum enim ibi fuit: quod omnes perfectiones simpliciter: in quibus vniuocantur primus motor et alia entia: sunt in primo motore formaliter et non eminenter. Dictum etiam fuit supra in primo huius theologie: quod primus motor non est vniuersale eminenter subsistes. correspondens conceptui entis inquantum ens. Sed est aliqua natura determinata infinita simpliciter atque perfecta vniuersaliter secundum quod perfectio. nes possunt reperiri in aliquo vno. Concludimus est quod perfectiones simpliciter non sunt vniuersalia platonica: et perfectiones secundum quid singularia subillis contenta: Restat ergo adhuc inquirere quid sit perfectio simpliciter etc.

Amplius autem a quibusda dicitur pere ctio simpliciter est perfectio infinita infite proprie nature et speciei proprie: et perfectio secundum quid est perfectio limitata et finita fnitate proprie nature et speciei. Ut autem plane intelligas pono tibi exemplum. calor claudens infra se infinitos gradus caloris: immo omnes gradus caloris acceptos et acceptibiles dicitur perfectio simpliciter: cum sit per fectio infinita infite proprie nature et speciei. Calor autem finitus claudens infra se formaliter gradus caloris finitos. vt. io. vel. ioo. vel. iooo. gradus calo ris. Talis cum sit finitus calor non dicitur perfectio simpliciter: nec perfectus simpliciter: sed perfectio secundum quid: cum sit perfectus secundum quid.

¶ Et si arguas: quod tunc in primo motore simpliciter non erit omnis perfectio simpliciter: quoniam in ipso nec calor infinitus simpliciter: nec albedo infinita simpliciter esse potest.

¶ Respondent isti: quod licet in primo motore non sint omnes perfectioes formaliter et simpliciter: sunt tamen in ipso omnes gradus perfectionis simpliciter eminenter et perfectionaliter et equipollenter: immo plusquam equipollenter. Quoniam indiuiduum sapientie in primo motore equiualenter equipollet omnibus singularibus limitatis sapientie. Indiuiduum entis: immo magis essentia primi motoris perfectionaliter equipollet omnibus aliis entibus.

¶ At vero nec ista descriptio perfectionis simpliciter sufficiens esse videtur: quoniam sicut dictum fuit supra: omnes perfectiones simpliciter formaliter sunt in primo motore non tantum eminenter et equipollenter. alias. non esset simpliciter perfectius.

¶ Restat ergo descriptio alia perfectionis simpliciter que est talis. perfectio simpliciter est illa: que in quolibet supposito absolate sumpto non determinato ad istam naturam vel ad illam est melius ipsum quam non ipsum. Nec per ly non ipsum: suum contradictorium intelligo: quia tunc omnis entitas positiua esset perfectio simpliciter: quia omnis affirmatio est melior quam sua negatio. vt homo quam non homo: albedo quam non albedo. et sic de aliis. Ac autem per ly non ipsum non intelligo omne illud quod potest vere negari ab ipso: et omne aliud quod non est ipsum: quoniam tunc solus primus motor est melior quam omne aliud quod potest negari ab ipso. Intelligunt ergo noui philosophi per ly non ipsum omne incompossibile sibi in eodem supposito vt sapientia est melior quam albedo: que est sibi incomposilitae: et sic de aliis.

¶ Et si arguas: quod ista descriptio multas patitur instantias. primo autem sequeretur quod nulla propositio negatiua vera erit perfectio simpliciter. vt hec. albedo non est pallia: vel rosa non est mercurius: neque venus: quia non est melior quam affirmatiua: que lia est incompossilis in eodem sibi supposito. Similiter quod affirmatiua falsa non erit perfectio simpliciter: quia non est melior quam sua negatiua vera: que est in composilis. Conformiter est dicendum de habitibus aggeneratis et talibus propositionibus quod non videtur verum.

¶ Ad hoc sic respondetur: quod predicta descriptimo: sic est intelligenda: quod perfectio simpliciter est in quolibet melius ipsum quam non ipsum id est quam quodcumque incomposile sibi simpliciter in eodem supposito: et simul et successiue: quia subiecto perfectionis simpliciter repugnaret contradictorie. perfectio ergo simpliciter est ista: que est simpliciter melior quam omne illud cui contrarie repugnat simul esse in eodem superposito: et etiam successiue in eodem supposito respectum eiusdem simul tamen composius successiue: quia in eodem subiecto habent esse successiue propositio affirmatiua et negatiua.

¶ Et si adhuc arguas inprimo motore non est compositius affirmatiua et negati ua: nec simul nec successiue. alias. esset mutabilis: quod improbatum est supra. libro secundo.

¶ Respondetur quod quantum est de se in propositione de contingentivtraque est sibi composius successiue: licet non simul quic quid sit de propositionibus de necessario: quia nulla propositio falsa potest esse in intellectum primi motoris. Idem dicimus de habitibus. sit ergo descriptimo predicta perfectionis simpliciter talis. perfe¬ primo ctio simpliciter est: que in quolibet est melior ipsa quam non ipsa idest melior quam quodcumque incompossibilesibi in eodem: nec simul nec successiue.

Nunc de proprietatibus perfectionis simpliciter perscrutemur. Prima autem proprietas sit talis. Nulla perfectio simpliciter est composita. Hoc probatur: quoniam compositio semper dicit aliquam imperfectionem: cum includat in se partem et partem. pars autem imperfectior est suo toto. perfectio autem simpliciter nullam includit imperfectionem.

¶ Et si queras: an perfectio simpliciter sit resolubilis vel simpliciter simplex.

¶ Respondeo tibi quod non omnis perfectio est simpliciter simplexvt spituns: et substantia: et sic de multis aliis: nulla tamen est composita: quia principia ipsum constituentia sunt infinitaet per consequens non habent rationem partis.

¶ At vero possum aliter istum consolari et dicere quod nulla perfectio simpliciter communis vniuoca primo motori et aliis est composita: nec resolubilis: nec composita ex aliquibus pluribus intrinsecis: sed est omnis simpliciter simplexDictum enim fuit supra: quod primus motor et alia vt aliquid contentum in primis generibus non vniuocantur: nisi praecise in aliqua differuntia contrahente et constituente. non autem in aliquo constituto. verbi grfastra. primus motor et secundus non vniuocantur in sapientia: que est per se constituta ex genere et differuntia scilicet ex qualitate: et quadam differuntia contrahente: sed tantum vniuocantur in quadan differentia contrahente aliquod genus subalternum contentum sub qualitate: hec autem differentia sic diuidens et contrahens est simpliciter simplex vt in nostra metaphysi. fuit dictum. ergo nulla perfectio simpliciter est composita.

¶ Secundo. quod omnis perfectio simpliciter communis et vniuoca primo motori: et aliis est omnino simpliciter simplex.

¶ Amplius autem nulla perfectio simpliciter simplex est cum alio componibilis: quod probatur sic: quoniam cum ipsa reperiatur in primo motore. tuc aliquid composie reperiretur in primo motore: quod est falsum.

¶ Et si arguas: quod sapientia que est in secundo motore compossibilis est cum intellectum eius.

¶ Respondeo quod non est composilitas per se: sed tantum per accidens scilicet ratione istius possibilis quod contrahit: quod quidem potentiale contrahibile per se includit qualitatem et accidens. et ideo dependens cum intellectum: sed ista differentia contrahens: que sapientia dicitur: nec est qualitas: nec est accidens: nec dependens: nec inherens: nec componens per se: nisi tantum ratione coniuncti scilicet ratione istius quod contrahit. de perfectionibus autem simpliciter: que funt in primo motore: nec reperiuntur in aliis: cuius est eius essentia et substantia infinita et spritus infinitus: numquam tales perfectiones simpliciter sunt simpliciter simplices. Dicamus quod non. ideo sunt resolubiles in plures quiditates. quas per se includunt inclusione primi modi.

¶ At vero diligenter aduertendum: quod omnes perfectiones simpliciter simplices communes primo motori: et aliis sunt primo diuerse inter seet ab omni non perfectione simpliciter. Ratio huius dicti est ista. nam quia sunt simpliciter simplices. ideo non possunt in aliquo conuenire et in aliquo differre. ergo sunt primo diuerse.

¶ Et si dicas: quod perfectiones simpliciter: que conueniunt in ente. conueniunt etiam in absoluto: quo niam sunt absolute. Dicitur quod ens et absolutum praedican tur de perfectionibus simpliciter denominatiue vel ydentice. no autem quiditatiue.

¶ Et si queras: an perfectiones simpliciter sint primo diuerse quantum ad 2s modum: sicut sunt primo diuerse quantum ad primum modum. Dicitur quod non: quia conueniunt in aliquibus proprietatibus et passionibus eiusdem rationis.

¶ Et si arguas: quod nulla passio est communis pluribus: nisi propter subiectum commne eis quod est subiectum istarum passionum. Tum etiam: quia secundus modus praesupponit primum: dicitur quod non oprtet: quoniam passiones eiusdem rationis possunt inesse pluribus per proprias rationes: et non per rationem communem: sicut in nostra metaphysica fuit dictum.

¶ Habet autem dubitationem: an omnia que sunt in primo motore sint perfectiones simpliciter autem non. At vero dicimus: quod omnia absolita positiua existentia in primo motore formaliter dicunt perfectionem simpliciter: quia sunt in ipso melius quam non ipsa scilicet quam quecumque impossibilis illis in primm motorei. Sed relatiua formaliter existentia in primo motore: si qua sint: non sunt perfectiones simpliciter: quoniam vnum oppositum relatiuum non videtur melius quam aliud oppositum: nec esonli.

¶ Adhuc autem habet dubitationem de peruationibus et negationibus formaliter existentibus in primo motore: an dicant perfectionem simpliciter vel non. Dicitur quod priuatio: nes et negationes in primo motore sunt simpliciter resolubiles in rationes positiuas: sed quia ille sunt nobis ignote circumloquimur eas per priuationes vt immortalitas infinitas: et sic de aliis.

¶ Amplius autem dubitatur: an perfectiones que sunt in creaturis sint perfectiones secundum quid. dicitur quod non: quoniam perfectiones simpliciter in creaturis non dicunt perfectio nem secundum quid secundum suas rationcs formales.

¶ Et si arguas: quod humanitas dicit perfectionem secundum quid: ergo et sapientia que minoris perfectionis est dicit perfectionem secundum quid.

¶ Respondeo: quod licet humanitas dicat perfectionem simpliciter in genere substantia: non tamen dicit perfectionem simpliciter absolute: quia non est in quolibet melius ipsum quam non ipsum. ideo dicit perfectionem secundum quid. sapientia autem in quolibet est melius ipsum quam non ipsum. ideo est perfectio simpliciter.

¶ Et si arguas quid sit perfectius humanitas vel sapientia: que est in homine dicitur quod sapientia permissiua perfectior est humani tate: quia potest reperiri in aliquo infinito formaliter scilicet in primo motore. humanitas autem seper reperitur finita.

¶ Perscrutemur autem amplius de proprietatibus perfectionis simpliciter in speciali. quarum vna est ista: omnis perfectio simpliciter: que est in primo motore vel est vniuoca sibi: et aliis. et tunc manifestum est quod est communicabilis: autem est propria sibi: sicut infinitas eius vel eius propria existentia: et tuncvidetur communicabilis pluribus suppositis distinctis suppositaliter tantum et non essentialiter de quo prolixior erit inferius sermo cum de productione ad intra primi motoris inquiremus.

¶ Secunda proprietas sit talis: omnis perfectio simpliciter compossibilis est alteri perfectioni simpliciter. ideo omnes perfectiones simpliciter sunt adinuicem simul in vnico subiecto compossibiles. hoc probatur. et primo quod nulla sit incompossibilis alteri: et per rationem perfectionis simpliciter superius assignatam. Quoniam perfectio simpliciter est in quolibet melior ipsa quam non ipsa scilicet quam quodcumque impossibile sibi. Accipio ergo duas perfectiones simpliciter scilicet a. et b. ergo a. si est perfectio simpliciter est in quolibet melius ipsum quam non ipsum. ergo si b. est sibi impossibile a. erit melius quam .b. quod ponitur sibi impossibile: et conuertitur consequentia: quoniam pari ratione b. si est perfectio simpliciter erit melius quam a. quod ponitur sibi incompossibile: et sic a. erit perfectius quam b. et b. perfectius quam a. talis autem circulatio est impossibilis: quia tunc idenesset perfectius seipso: quod contradictionem implicat: l quelibet ergo perferfectio simpliciter est alteri compossibilis. At vero scilicet quod omnes perfectiones simpliciter sunt simui compossibiles in eodem. sic probatur. Est dare aliquid simpliciter perfectum. ergo in eo est omnis perfectio simpliciter: quia si deficeret aliqua perfectio simpliciter iam non esset perfectum simpliciter.

¶ Et si arguas. quid est illud perfectum cui non deest aliqua perfectio simpliciter. dicitur quod est primus motor immobilis simpliciter.

¶ Tertia proprietas. omnis perfectio simpliciter nata est esse ide realiter alteri perfectioni simpliciter. ideo omnes perfectiones simpliciter nate sunt esse idem realiter in aliquo subiecto. hoc probatur: quoniam in primo motore sunt omnes perfectiones simpliciter.

¶ Habet autem illas per omnimodam ydentitatem realem: cum sit summe simplex et impartibilis. vt supra dictum est.

¶ Et si que ras: an omnes perfectiones simpliciter sint note in aliquo vno subiecto vt in ipso primo motore esse idem formaliter.

¶ Respondetur quod non: quoniam si vna diffiniretur alia non poneretur in eius diffinitione: nec econuerso. de quo supra satis dictum fuit.

¶ Et si queras. an omnes perfectiones simpliciter in permo motore sint essen tialiter ordinate adinuicem.

¶ Respondeo. in creaturis patet manifeste quod habent ordinem adinuicem: sed non omnes.

¶ Exemplum primi. entitas substantia intellectus et voluntas. Exemplum secundi. intellectio lapidis et ligni. Exemplum de virtutibus intellectualibus.

¶ Se in primo motore quid dicendum:

¶ Respondetur quod ordo essentialis est omnium perfectionum simpliciter in primo motore ad eius essentiam: que est omnino primo prima perfectio simpliciter a qua omnes alie perfectiones simpliciter pullulant.

¶ Et si adhuc queras qualem ordinem habent an originis vel nature: dicit quod non proprie originis: quia ibi non est proprie origo vnius ab alia. ideo omnes sunt inelicite: nec est ibi ordo proprie nature qui dicitur esse inter naturas: quoniam non est nisi vna natura in primo motore.

¶ Et tamen ibi est ordo nature id est secundum rationes formales. vnde est ibi ordo ex naturarei secundum suas rationes formales vt ratio formalis intellectus prior est ipsa voluntate et intelligere ipso velle. Forte adhuc queres: an vna perfectio simpliciter in primo motore et in aliis sit perfectior alia vel non. Respondeo tibi: quod perfectiones simpliciter: nec in primo motore: nec in aliis non excedunt se secundum suas rationes formales: sed tantum ratione modi intrinseci.

¶ Et si quaras. sivnus modus intrinsecus vnius perfectionis sit perfectior alio vel non. Dicitur quod sic in creaturis. vnde dicitur quod modus intrinsecus voluntatis perfectior est modo intrinus seco intellectus: et sic de aliis.

¶ Sed in primo motorquid est dicendum: Dicitur quod vna perfectio simpliciter in primo motore non est perfectior alia: nec secundum suam rationem formalem: nec secundum rationem modi intrinseci: quoniam vna infinitas est modus intrinsecus omnium.

¶ Sed istud non videtur sufficiens dictum: quoniam sicut fuit dictum in 2o libro. caplectio de infinito: cuilibet perfectioni simpliciter correspondet propria infinitas. Numquid vna erit perfectior alia ratione talis modi intrinseci sibi proprii.

¶ Respondeo. quero primo si vna infinitas est perfectior alia. Palam autem quod non: quoniam sicut infinito nihil est maius: sic infinita perfectione non est maior perfectio.

¶ Et si adhuc arguas quod cause perfectionis simpliciter sint alterius rationis: et quelibet habeat infinitatem proprie nature et speciei. vetur quod diuersas species infinitatis non determinent.

¶ Respondeo. solutionem quare.