POst predicta autem de potentia primi motoris ad infra: et de emanatione supponitur in eadem natura. Consequenter est videndum de potentia productiua primi motoris ad extra quid sit ista potentia productiua an voluntas vel alia potentia executiua. Deinde quid producat: et quod non: et an eius potentia possit euacuari extensiue et etiam intensiue. Adhuc aut an concurrat cum omni causa 2a in productione proprii effectus: vel non: et de multis aliis annexis ad praedicata.

¶ Dicamus ergo in primis: an in primo motore sit aliqua potentia productiua ad extra ad extra intelligo ad aliquid extra se et distinctum realiter a se. prima ergo conclusio sit talis quod in primo motore est aliqua potentia productiua extra se entis in esse diminuto. hoc fuit superius. libro 3. prolixe declarata: quoniam intellectus primi motoris producit obiecta alia a se in esse coginito et in esse volunto.

¶ Et si dicas quod non: quoniam esse cognitum non est aliud nisi esse denominatum a cognitione: et esse volitum a volitione. Intellectus autem et volitio primi motoris sunt simpliciter improducte: cum sint idem realiter cum ipso intellectum. Responsio ad huc patet ex prioribus: quoniam esse cognitum non est praecise idem quod cognitio: quae est quadam entitas absoluta: sed est ibi necessario aliqua realitas scilicet produs actiua vel passiua obiecti cogniti. Similiter et in volitiones.

¶ Propositio et est talis. quod in primo motore est potentia productiua ad extra in esse reali hoc probatur. Tum quia est finis omnium: ergo et effectuum et productionum omnium: quoniam finis significat agens significatione necessaria. Sed forte hoc dicitur quod causalitas finalis non necessario infert causalitatem efficientem seu causam effectiuam: cum causalitas finis non sit nisi causa metaphorica. Et diceretur quod licet finis productionis necessario inferat agens: quia productio infert agens producens. Finis tamen termini: et cuiuslibet entitatis. non oportet quod inferat agens: quoniam dato quod essent ista improducta: adhuc determinarentur in istum finem. sicut si essent producta. Adhuc dicitur quod aliud est esse finem alicuius: et aliud est esse causam finalem: quoniam licet causa finalis significat agens significatione necessaria: non tamen finis vt finis. Ratio quidem 2a est talis: quoniam primus motor modo perfectiori et eminentiori ac nobiliori continet omnia alia a se quam quecumque alia causa: tam vniuoca quam est equiuoca. hoc probatur: quoniam primus motor cum omni alio a se simul sumpto non est perfectior nec nobilior quam solus per se sumptus. Quecumque autem alia causa siue equiuoca siue vniuoca perfectior est simul sumpta cum suo effectum quam per se sumpta precise sine illo. Exemplum de intellectu cum intellectione: et voluntate cum volitione: quia sunt perfectiora et nobiliora quam sine intellectione et volitione. vera est ergo prima propositio quod primus motor continet perfectiori et nobiliori modo omnia alia a se quam quacunque alia causa equiuoca siue etiam vniuoca: ergo habet in se potentiam productiuam aliarum a se: et per consequens ista ponere in esse reali. Sed hic forsitan diceretur quod continua eminentie non concludit necessario quod illud quod sic continet possit illud quod sic est contentum in esse producere: nam in speciebus vniuersi vna semper est nobilior altera: et tamen non sequitur quod vna sit alterius productiua. Philosophi etiam posuerunt primam intelligentiam continere omnia alia a se eminenter: et tamen cum hoc negauerunt primum motorem extra se intelligentias producere effectiue nisi precise in ratione finis: quia mouebat secundam intelligentiam in ratione finis amati et desiderati et non efficientis.

¶ Ratio ergo tertia sit talis: omne ens diminutum et exemplatum seu exaratum et transcriptum ab ente vero simpliciter videium esse productum necessario ab illo: quia omnis forma dimita habet ortum a forma prinsili omnia autem alia a primo mosionte sunt entia dimita et exeminta a primo motore tamquam a formta prinsili: cum sit exemplar olum et idea vt superius fuit dictum. omnia ergo alia a primo mosiote sunt ab eo producta. et per consequens in eo est potentia productiua aliorum a se in esse reali.

¶ Sed forte diceretur quod apsica propositio est duntioquoniam nllata videtur necessaritas quod exemenatum hebeat ortum effecitiue ab exemplari suo: quantuncumque exemplar sit eminens. Are enim domindi non est necessario producta ab ipsa domo: nec est necessarium quod inteleti vel visio sint producte ab obiectis: sicut in aliis fuit dictum.

¶ Difficile ergo est determiare proportionem affuientuam cum fuerit negata a philosophis communiter: quoniam creatio: quae est factio de nilto apud eos fuit omnino impossibilis et includens contradictionem ex termis hoc enim perterruit omnes philosophos aliquid ex nilo fierl: et in hoc conueniunt quasi omnes quod ex nilto nihil fit.

¶ Palam autem quod sunt plicta entia: qua nullotia produci praestenst nisi ex nilo: sicut intelligceur et celum cum non habeant materiam. siliter autem et mam prima et omnia ista: quae manm non habent: nec ipsam in sua productione supponunt sicut sunt simitusr simseia: et quae non sunt composita non videtur ergo de intentione philosophorum quod mundus sit productus eat per moiete. Dicamus ergo quod in per moitioe sit potentia productiua ad extra in esse reali: et ro hus potest esse ista: quoniam sicut prolixe fuit onesum in 2o physic. cum fuit secundo de producribus: care siue producere nihil aliud est nisi inferre aliquid in esse post non esse: vel in esse post esse: vel in esse simpis. sic quod non inferatur in esse post non esse: nec in esse post esse: sed tantum in esse infertur: sicut in omni producto eterno. Manifeditum est ergo quod si quolibet entitas inferret vel posset inferre aliam in esse. sic quod adhucsequatur. hoc est hoc. posito in esse aliud ponitur: vel poponi in esse quod maxime hoc conuenire poterit primo motoriquod inferret vel inferre poterit aliquid in esse post non esse vel in esse post esse: vel in esse simpliciter. sic quod ad entitatem primi motoris sequatur alia entitas et infertur in esse: nec forte est alia ratio. quia hoc sequitur necessario generaliter ad omnem entitatem: quod aliquid infertur in esse: vel potest inferre in esse aliam entitatem: non arguit aliquam perfectionem: nec est aliquam imper fectionem. Concludamus ergo quod in primo motore est aliqua potentia productiua ad extra in esse reali. quoniam in eo est potentia illatiua alterius entitatis in esse reali. sicut sol infert lucem. et ignis alium ignem. et sic de aliis.

Amplius autem perscrutandum est an in per mo motore sit potentia illatiua alterius entitatis necessario et naturaliter vel libere et contingenter. palam autem quod in hoc discordant moderni philosophet antiqui. primi enim philosophi asserunt prium motorem natualiter et necessario vel saltem vosiente immutati et necessario producere quicquid produmad extra non libstaie et continuitur.

¶ Progenitores autem nostri conclusionem sic demonstrant. Agere et producere aliquid necessario et naurabiest nobilius quam agere libstantie et continitus. ergo primo motori conuenit consequentia de se est manidua. quoniam nobilissimus modus agendidebetur nobilinitus producenti. et per consequens primo motori que est in prigradum nobilitatis. probomtio antetis. quoniam necessitas est nobi lior condius in essendo quam continus. Ens enim necessarium nobilius esquam ens quod contingenter existit. ergo siliter erit nobilior condiproductionis quam continus. et per consequens necessario producere est nobi lius quam contingenter producere. ergo primo motori conuenit

¶ Adhuc autem arguunt sic. primus motor est simpliciter immutabilis. ergo nihil agit continitus. antecedens est ab omnibus concessum. et probatur consequentia: quoniam si primus motitia agit continitus. potest non agerefi autem agit nunc et prius non agit oprte necessario quod sit in eoaliqua causa. quare agit modo et prius non: vel quare prius non erat dispositus ad agendum et modo est. et per conseques mutatus: quia prius nolebat agere et modo vult: et per consequens mutatus de nolitione ad volitionem: quae omnia sibi repugnant: cum sit simpiter immulis.

¶ Dissolutio autem istarum rationum facilis est. nam cum per dicitur quod necitas est nobilior conditio quam continitua verum est de necessaritate existendi vel essendi: sed non de necessaritate agendi et specialiter respectu termini essentia liter distincti: et ratio est: sicut statim dicetur propter dependentiam dependentis a tali termino producto: nobilior modus producendi respectu termini distincti videtur esse contineta et posse hoc producere et inferre vel non inferre et habere dominium sui actus quam necessario inferre seu producere

¶ Dissolutio autem secundi dicti eorum stat in hoc quod cum immusimlitur primi motoris stat quod possit agere et non agere: et modo agere et prius non agere.

¶ Et cum queris. quare modo agit et prius non: dicitur quod prius determinauit se non agere protali nuc: et determinauit se agere pro alio nunc: et hoc si ne aliqua mutatione sui.

¶ Et si dicas quod mutatus est de determinatione ad determinationem: quoniam prius erat determinatus ad agendum: et modo non est determinatus. ergo mutatus: quia determina:o: est aliquid.

¶ Respondetur quod ab eterno determinauit se agere pro tali nunc: et non agere proalio nunc et continitus. et ideo per determinationem eius omnia sue voluntatis imperio potest agere in vno tempore et non in alio.

¶ Et si arguas. ergo si determinauit se ab eterno agere pro tali nuc: et non agere pro alio nunc. ergo sequitur quod necioaget pro tali numnc: nec poterit non agere. alias. stante eius determitue ad agendum pro tali nunc non ageret: quod videtur impossibile: quia tunc eius determinatio videtur falsissima fuisse et vacua et non efficax.

¶ Respondetur quod stante determinatione eterna qua determinauit se pro tali nunc agere. adhuc aget in isto nunc continuitur: quia potest nunc agere: quoniam potest se determinare ad non agere. dato enim quod ab eterno determinauit se ad agere. potest tamen postea determi nare se ad partem opsiectum: quia sicut continitusr ab eterno se determinauit ad vnam partem: et potest se determinare ad partem obpositam: ita stat sua voitas continitus in ista determinatione et continuitur eam continuat et conseruat: et per consequens postea potest sedeterminare ad oppsitum. Dices. ergo mutatus est: quia de de terminatione ad determinationem. raspondetur tibi quod ista determinatio est quaedam entitas redietiua diminuta: quia quaedam produtimo actiua et passiua obiecti in esse volito. Tali autem entitati abitea non debetur subiectum. Sed conltra quoniam quanto est entitas diminutior tanto magis est dependens. Tum 2o quoniam cum sit accidens essentialiter est dependens. Dicitur ergo aliter quod hoc determinatio non ua est substantiue in obiecto et non in intellectu primi motoris: seu in vosete: sed istud non potest stare: quoniam obiectum est penitus nihil: nec dicit aliquid positiuum. Dices habet esse obiectiuum et quiditatiuum quod est esse positutum: sed nec istud potest stare propter 2m quia non omnia ad quae potest se determinare voitas primi motoris sunt in potentia obiectiua: nec habent esse quiditatiuum: sicut sunt existentie. 2o non est rationaliter dictum quod determinatio actiua et passiua sint subiectiue in quiditate in possibilia obiectiua: quoniam non existit. siliter est apparte: quoniam nullum praedicatum per accidens inest quidius in possibilia obiectiua. vnde nihil inest eis nisi quod est in eis in primodo vel 2o modo dicendi per se. ergo non paesenst poni ista subiecntiue intalibus obiectis in esse quiditanieo. Dicamus ergo sicut diximus su pra. libo 2o cum de immuctliue primi motoris fieret secundo: quod ista sunt subiecntiue in vossiete seu volitiue primi motoris: quoniam aliud subiectum non possumus eis assignare. Et cum infers. ergo mutalilis. nego consequentiam: quoniam non sunt in volitiue substantiue per informatione: nec imherenter: sed termitue: quoniam volituo primi mosto terminat istan depensiuam istorum absque omni informaitiue et inherentia: et de hoc satis superius fuit dictum. requiere locum illum et specie liter in 3o libeo: cum fit secundo de intellectione primi mostuam ad efra et das praeductione in esse cognito. Rationes ergo antiquorum non demrant primum motorem necessario aliquid ad extra producere.

Noui phylosophi immo theologi sic demonstrant partem opictum. agens absolitum simpiter necessarium ex se summe necessarium quod non potest non esse quacumque alio a se non existente non propter hoc sequitur ipsum non esse. primus motor est summe ex se necessarium et necessae esse secundum istum inteltum sic acceptum. ergo quo cumque alio a se non existente non propter hoc sequitur ipsum non esse: sed si necessariam hitudinem haberet ad primum cantum isto caunto non existente non esset. ergo non habet ad illud necessariam habintudinem. Maior propositio. sic probatur. quoniam ex minus impoilinon sequitur impossibictius: sicut ex minori falso falsius: quod sic probatur. quoniam si falsius haebeat 2em cusam falsitatis et minus falsum tantum vnicam circumscribamus ab illo falsiori vnam causam seu rationem falsitatis: et istam in quae excedit minus falsum: adhuc stante alia ratione falsitatis erit falsum: quoniam circumscripta est ratio falsitatis minus falsi. isto ergo posiito falsum erit et minus falsum erit verum et tunc ex verosequitur falsum.

¶ Palam autem conforis quod ex minus impossibili non sequitur impossibilius: sed tale necessarium quale descriptum est magis necessarium quam quodcumque necessarium ab eo. ergo ex non esse cuiuslibet apiterius a se: quod non esse est minus impossibile quam non esse suum: non sequitur non esse ipsius cum non sit imposslbitius.

¶ Propositio 2a assupta sic probatur: quoniam si summe necessarium haberet necessariam habitudinem ad aliquod aliud a se. illo non existente: non haberet istam necessariam habitudinem: quia non existente extremo non potest existere habitudo: non existente autem hituctiue non existit fundamentum: cum necessariam hbitudinem habeat ad ea. ergo sequitur quod primus motonnon erit: quod est falsum et impossibile.

¶ Ad proportionem ramentr quod non est vera et datur instantia: quoniam destructa conclusione demonstrationis destruitur priensitum: et tamen est prinictum magis necessarium quam conclusio: quoniam necessitas conclusionis dependet et oritur ex necessaritate princiur: quia et non est necessaria nisi ex princteo:

¶ Fert quod hoc instantia non est ad propositum: quoniam conclusio non est nisi quaedam veritas pertialis principii: quod habet quasi totalem veritatem quod simpliciter est quaedam veritas pertialis realis: in entibus autem cauntis non est quaedam entitas primi motoris: sed omnino alia entitas omnino dependens ab entitate primae causae. si ergo conclusione destructa destruitur prinsitum: non tamen esita ista de ente et causa et caunsto: et sic stat propositio primua vt fertur a sic arguente.

¶ Fertur autem a quaedam quod instantia adhuc stat prim: quia dato quod conclusio sit quaedam veritas singuitatiae praecise relietia vniversalis: non oportet quod conclusione destructa destruatur prinsitum: sicut ad destructionem antetis non sequitur destructio consequentis. sicut ad destructionem sor. non sequit destruus hominis. ergo ad destructionem veritatis singulatis non sequitur destructio praecicae vniversalis: sed illud non obstat: quoniam licet ad destructionem inferioris in termins singularibus non sequatur destruio vniversalis superioris: vt ad destructionem hominis destruus animalis: tamen si terminus communis sumatur vniversaliter cum signo vniversali ad destructionem inferioris sequitur destructio: superioris: vt ad destructionem istius propotionis vniversalis. omne animal currit. sufficit quod homo non currat vel sor. cum ergo veritas princippi sit in proportione vniversali vniversaliter sumpta: sequitur quod ad destructionem veritatis perticularis: cuiusmodi est conclusi erit destructio principi vniversalis vniversaliter sumpti: attamen licet illued sit bene dictum sic accprinsictum et conclusionem. sicut vniuersale et perticulare. ontedo tamen vniversaliter quod ad destructionem conclusionois sequitur destructio principii: et tamen conclusio non est veritas particumrilituas illius principii: immo omnino alia entitas a printo hoc habetur in demonstratione potissima vbi omnes termini sunt conuertiles. ver g omne animal rationale mortale est visile omnis homo est animal rationale mortale. ergo omnis homo est risibilis. cont est alia entitas a primissis: vel sunt saltem ibi alii termi ni aliqualiter distincti ex natura rei alterius priemissarum et tamen ad destructionem conclusionois demonstrate sequitur destructio: alteris primisse vniversaliter si stet veritas primissarum cum falsitate conclusionois.

¶ Responsio tibi quod non: quia ex veris sequetur falsum: quod est impossibile.

¶ Dimissa ergo instantia ista siue sit ad propotsctum siue non arguo conltria proportionem primam et conclturia 2m: quoniam minus est impossibile hominem esse risibleum quam hominem esse animal vel substantiam: et tamen ad destructionem istius minus impossibilis sequitur destructio magis impossibitis scilicet quod homo non est animal: quoniam si homo non est risibilis homo non est homo: quoniam impossibile est inuenire subiectum sine sua propria passione conuertibili cum ipso.

¶ Contra propositionem 2m qua dicit: quod si primum mouens hret necessariam habitudinem ad aliquod creatum quod creato non existente ipsum non existeret. si autem producit necessario habet talem habintudinem. Contra hoc argitr. quoniam secundum eundem sic ponentem istam propositionem primus motor nessario cautem rellietua rationis in intellectum suo. Similiter autem necessario producit obiecta simseca in esse cognito vt hanc rosam. in complectionibus est necessaris vt quod rosa est flos. et hoc antece omnem actum voinato: et tamen nullus diceret: etiam sic ponens diceret hoc quod destructis respecifribus rationis et obiectis illis sic productis in esse cognito intellectuali et diminuto quod destruatur primus motor.

¶ Adhuc autem non vt quod primus motor fundet talem hitudinem ad aliquod creatum siue producatur necessario siue continguituer: quoniam cum de nouo aliquid producit nulla noua habitu do inexistit sibi formie. alias. mutaretur. Et videtur quod solqui producit radium natualiter et necessario ad destructionem raduidebeat destrui. dimittatur ergo ista ratio: quoniam multa habet dubia in vtraque parte

etcPerscruntandum est de 2em emonstratione no uorum philosophorum immo etiam antiqunrum quao talis est. si primus motor ageret necessario. sequitur quod de nouo nihil poterit producere: vel si producat necessario erit mutabilis. Utrumque est inconueniens. ergo non producit aliquod extra necessario. Probatur consequentia: quoniam si de nouo aliquid produceret et non prius productiuame necessario oprtet quod per aliquid quod sit in eo nunc producat quod prius non erat: vel propter aliquod impecifiatum amotu: et si impedimentum non sit amotum per eum et non prius amouebatur non agit necessario cum non possit meuere impecicatum: vel oprtet quod sue potentialiquid adueniat. et pr consequens mutetur: sed ista ratio non demonstrat primum motorem nihilt agere necessario ad extra.

¶ Uolo enim tibi ontedere: quod licet primus motor agat ad extra necessario et non continguitur: quod potest aliqud noui producere absque mutaphysite sui. Manifecitum est enim quod potest aliquod nouum prodicione necessario. si illud sit eiusdem rationis et sit successiuum. sicut partes motus nouas: et ratio est: quoniam partes motus silia produci non paesent. Adhuc autem primus motor potest aliquid alterius rationis producere de nouosine mutatione sui. hoc probatur: quoniam si causae medie concurrentes actiue: autem passiue seu receptiue sunt alterius rationis et alterius dispotionis. si effectus sit permanens siue sit eiusdem rationis siue alterius. tunc prasenst producere effictum alterius rationis quantumncumque necessario producant. Atamen si causae medie tam actiue quam receptiue sint eiusdem rationis non producent de nouo efficin alterius rationis sine mutaniue sui. quare nunc producit et prius non: cum ponatur producere: non videtur nisi quod aliquid aduenit sibi: quod prius no habebat: nec potest ista diuersitas reduci ad receptiuum: cum non sit ibi vel cum non se habeat aliter nunc quam prius: immo semper sit equaliter dispositum. Exemplum pono tibi de sole et aere vltimate disposito et omni impecigecto amoto. si sol esset supraterram semper illuminabit: nec posset sua lux esse nouasupposito quod sol et aer sic fuissent disposia ab eterno: licet ergo ista propositio sit probatilie: quod si primus motor necessario producite nihil nouum posset producere sine sui mutatione: tamen

Nunc loco pecratio non est demtratiua. 3o dicamus demonstrationem quorundam quod primus motor extra se nihil producem necessario: sed contingulitu. proportionem autem sic demonstrant: quoniam tunc produxissed omnia secundum qued sunt disposia: sed hoc est falsum: quoniam terra et aqua non sunt sic disposita secundum quod naturaliter sunt apta nata disponi: quoniam aqua est apta nata esse supra terram et ea totaliter cooperire: cum terra sit grauissimum elemtem et tendat ad centrum mundi. aqua autem non sic.

¶ Et si dicas: quod immo aqua quantum est ex se semper fluit et descendit nisi impediretur: immo flue ret et descenderet vsque ad centrum mundi nisi terra impediret eam: immo si terra esset perforata secundum totam latitudinem suam. aqua cito flueret vsque ad centrum. vt patet ad sensun: quoniam videmus aquam fluere nisi impediatur.

¶ Respondstio tibi quod terra est grauius eletem ceteris. ideo locus eius est centrum mundi. Aquo autem non. Et quod arguis de aqua quod ipsa fluerervsque ad centrum mundi. si ipsa esset perfoluitua vsque ad centrum: hoc est simpliciter negaiaum: quoniam eleta habent sua propria loca in qua naualiter tendunt: et in qubus naualiter quie escunt: et vltra illa naturaliter non mouentur. vnde si totus ignis quie est supra aerem esset totaliter annihilatus aer naturaliter non moueretur ad locum eius. siliter autem de aere et de aqua: quoniam si tota terra esset annihilte aqua numquam moueretur ad occunitam locum eius descendendo vsque ad centrum: sed statim esset suspesa in vltictio: puncto sui locinaualis: et de hoc fuit dictum satis in physicis in capetio deimmosite loci.

¶ Adhuc autem dicitur: quod si primus motor necessario produceret quod terra moueretur circulariter: quoniam sic ipsa moli est cum sit eiusdem rationis cum parte sua vt cum gleba motia circlarariter vel mobilis erat circulari ter: sequitur auam quod celum mouetur ad sinistrum: sicut moitia modo ad dextrum cum mosie sit ad istam partem.

¶ Sed forsitan ad ista omnia diceretur: quod licet primus motor agat natualiter non tamenagit nec mouet nisi in ordine suo: et per consequens mouet et producm concupatieo cum aliis causis productiuis: et per consequens non potest mouere nisi secundum quod agentia et mouentia alia sunt apta nata mouere. Et quod in speciali arguis de eleatis dice retur quod mouet eleta et producit mediante celo et astris. influentia autem celi talis est quod aliquam partem terre discooperit vt hoc modo in vno climate modo in alio. vt patet per Aris2o metheorur qui dicit: quod mare alias fuit in vna parte terre vbi non est modo: et hoc eodem modo fieret supecto quod primus motor in ordine suo tamquam causa vniuersalis: sicut sol produceret naturaliter et necessario ista que producit. Palam autem quod omnia argnnita supponunt: quod si primus motor produceret: produceret natualiter et necessario: et produceret necessario et naualiter quod produceret per se et immedisiae omnia ista quae producit: et etiam quod esset virtutiinfinite in vigore: quod forsitam ab aduersario negaretur. Si vlterius quaras demonstrationem ad probandum ipsum nihil omnio producere extra se naturaliter et necessario. Difficile est talem demonstrationem inuenire. potest tamen dici quod in entibus limintu inuenitur aliquod genus quod producit aliquid extra se continguiter: et hoc est perfectionis et nobilitates. ergo hoc non est negandum in primo motore: immo omnino attribuendum. in nobis enim voluntas est prinsictum mouens libsaie et continguiter potentias proprii corporis et alia mobilia a se distincta loco et subiecto: sicut moueo brachium libere et continguitur: cum ergo iste modus agendi aliquid extra se sit simpliciter perfectior que modus agendi et mouedi natu liter et necessario: debemus concludere quod talis modum agendi est in primo motore. De istis demonstrationibus. sidemonstrationes dici debent: eligas quam volueris. si ista

Consequenter: ibi no sufficiant: autem est inquerere: quae potentia sit ista potentia productiua primi motoris an sit intellectus et volumtas: vel alia potentia executiua. Manifecitum est autem quod de hoc varie loquuntur sapientes. plures enim ponunt proportionem affirmatiuam diceuntes: quod potentia execuctiua in omni natura intelle ctuali limintita a potentia volitiua distinguitur: et sic demonstrant: quoniam potentia volitiua intelligncan 2e non potest impediri. siliter autem nec nostra: sed potentia exellectum tam nostre anime quam intelligentiarum 2rum potest impediri per fortius agens: quoniam si esset mouens fortius vinceret. et per consequens impediretur in suo effectu.

¶ Adhuc autem onedunt quod potentia volitiua habet actum manentem. Potentia pero executiua habet actum transeuntem. ergo non sunt idem. Propositionem affirmatiuam dicunt quod in primto motore potentia actiua et executiua ad extra distinguuntur. hoc probatur: quoniam nulla potentia actiua executiua primi motoris est ad infra: sed solum ad extra sed potentia volitiua in primo motore est ad intra. ergo distinitusr a potentia executiua. Tum 2o quia omnis potentia executiua quantum est de se producit mere necessario et naualiter. volitiua producit libstantie et continius. ergo hec non est illa. contra istos talis ratio ponitur: nulla potentia alia a voluntate potest producere effectum suum in quacumque distantia: sed vt videtur requirit approximationem debitam: sed primus motor agit in quacumque distantia indferenter: nec approximationem aliquam requirit. ergo potentia productiua primi motoris est potentia volitiua et nulla alia ab illa.

¶ Dicamus ergo cui parti magis est assenenitaum: et viet quod cum illis sit standum qui dicunt quod voluntas est ipsamet potentia executiua. et ratio hus dicti est ista: quoniam non sunt ponenda plictia sine necessaritate aliquae appassicte hoc autem nulla apptertem necitas pelctificandi habenlui potentias: quoniam sola voluntas sufficit et ad volendum per oporationem immaniteum et ad producendum effectum extra in esse reali per productionem transeuntem. Dictum namque fuit supra et specialiter in physicis quod producere non est aliud nisi inferre in esse post non esse: vel inferre in esse post esse. voluntas autem sicut potest inferre actum volendi: non apparet quare non posset itabene inferre aliquid extra se: ita quod adhuc sequeretur hoc: vel saltem potest fequi hoc. Dico tamen quod voluntas habet istos effectus essentialiter ordinatos scilicet inferre actum volendi rel alicuius rei produclius per ipsam. Deinde inferre ipsam rem in esse reali: ita quod habet 2as productiones essentialiter orditur scilicet productionem intentionalem in producendo in esse volito et productionem realem in producendo illud obiectum in esse rei. Palam autem quod rationes vtriusque partis sunt solubiles. illa namque quae accipit quod volitiua poentia non potest impediri hoc verum est respectu actus volendi et producedi obiectum in esse intensibili: non tamen est verum respectu actus producendi obiectum in esse reali: quoniam forte impeditur propter indisponem receptiui: vel propter aliud agens quod caustem vel potest causare oppositum illius effectus.

¶ Adhuc autem cum dicitur 2o quod actus et operatio voluntatis est actus immanens et oparatio: hoc vtique verum est de oportione aliqua vt de volitione: sed non oportet quod de omni: et specialiter de productione obiecti in esse reali: sicut nos communiterconcedimus quod voluntas in ratione obiecti caustem nos sui partialiter in esse diminuto.

¶ Dissolutio rationum contra proportionem 2m stat in hoc quod cum primo dicitur quod potentia executiua primi motoris non est ad infra: sed est ad extra potest dici quod equiuocaruo: est de ista executiua. omnis enim potentia qua potest ponere effctum in esse reali est executiua talis est potentia volitiua ad infra. Nec 2m valet: cum dicitur quod omnis potentia executiua agit mere naturaliter et necessario quantum est de se. ista propositio non est concedenda: immo aliqua agit continitur vt voluntas: aliqua naturaliter vt intellectus. et sol. et hoc alia agentia naturalia.

¶ Et si quoras de ratione ista que probat partem aliam: an demonstret an non: cum accipit quod potentia volitiua agit et producit in quacumque distantia indifferenter. Poteintia autem executiua non. Potest autem dici quod vtraque propositio ductio est. prima quidem dicit quod potentia volitiua agit in quacumque distantia hoc vtique. si verum est. hoc non est nisi respectum actionis immatitue vt retlietia actus vodi et producendiobiectum in esse volito. non autem retligetia productionis obiecti in esse reali et reilia oportionis transeuntis.

¶ Ad hoc quod dicit quod primius motor agit in quacumque distantia hoc non conceite: quia est indistans ab omnibus: et ab omni loco et a nullo distat: nec distare potest: immo vbique est per indistantiam.

PrevBack to TopNext

On this page

Caput 1