CAPUT XXVI.

Ex praedictis autem oritur dubium, utrum omnia olfacientia odorant omnes differentias quae sub odore sunt: homo enim non odorat nisi spirans sive attrahens spiritum: et si quod non inspirat, sed aut exspirat emittendo spiritum, aut retineat spiritum, non odorat, sive odorabile sit proprie, sive longe: si enim odorabile infra natum supra organum odoratus ponatur, tunc homo non odorat: medio enim indiget sensus, non propter bene esse sensus, sed omnino propter esse sensum secundum actum, sicut saepius diximus: hoc enim omnibus sensibus commune est. Odorabile autem vocamus pri mum odorans, sicut corpus mixtum a quo resolvitur odor, non evaporationem ab ipso resolutam quae jam habet formam et naturam medii in esse spirituali: et ideo specie immutat sensum tangens organum intus: sed si non respirant, non sentiunt: nam sentire proprium est hominum: hoc autem manifestum est tentantibus in seipsis per experimenta. Dico autem proprium quod quidem convenit homini omni, sed non soli, sed aliis etiam animalibus spirantibus pluribus. Causa autem hujus est, quia organa sensus sunt duae papulae ad modum papularum, quae sunt in mamillis in anteriori parte cerebri constitutae porrectae directe contra ossa triangularia nasi: et sunt coopertae pelle tenui, ne occasiones contingant eis ex aere attracto: nec habent motum ex se ipsis pelles illae, sed vento inspiratae exsufflante elevantur: et odores tunc simul cum aere venientes, immutant eas. Hujus autem signum est quando strictissimum habentes nasum propter clausuram foraminum quae per ossa triangularia ascendunt, aut non odorant omnino, aut valde parum odorant. Hoc autem in anatomia libri Animalium scietur plenius.

Ea autem animalia quae sanguinem non habent, non respirant: eo quod frigida habent corda, et non indigent eventatione refrigerante: et ideo quidam talia dixerunt habere alium sensum praeter eos qui dicti sunt, quo participant odorem: hoc tamen impossibile est, quia olfactus est ille qui patitur ab odore: et ideo sive fiat inspirando, sive non, semper unius rationis est sensus secundum quod est potentia passiva a tali actione quod est odor: olfactus enim est sensus odorabilis et differentiarum odorabilis, quae sunt ea quae sunt boni odoramenti: et talia sentiunt et spirantia. Amplius autem non respirantia corrumpuntur aliquando a malis odoribus, ut sulphure, et hujusmodi, ex quibus etiam corrumpitur homo. Sulphur enim in lacunis projectum, odore interficit pisces. Oportet igitur talia olfactum habere, sed non per modum quo habet ipsum homo et animalia respirantia: talibus enim occurrunt odores in medio sine attractione aeris. Et hoc est ideo quia instrumenta odoratus discooperta sunt eis, ad quae liberum habent ingressum per medium per quod est odoratus.

Videtur autem hic sensus prout est in hominibus et aliis respirantibus, ad eumdem prout est in non respirantibus differre, sicut differt visus animalium habentium duros oculos, ad visum eorum quae molles habent oculos. Molles enim oculos habentia, habent velamina quae sunt lachrymalia, et palpebras super oculos, quas aliquis non movens, nec concutiens non videt. Animalia autem duros habentia oculos, non-velatos habent oculos et mox vident sine impedimento quae apparent in perspicuo secundum actum lucido. Et similiter organum olfactus quibusdam est non coopertum, quae scilicet non respirant: et ideo occurrunt eis mox odores qui sunt in aere. Aliis autem quae attrahunt spiritum, inest hoc instrumentum coopertum, quod tamen discooperitur quando respirant attrahentia spiritum, eo quod tunc ampliantur venae odoratus ex spiritu, et pori qui sunt foramina nasi, et elevantur in spiritus velamina organorum olfactus. Et propter hoc quaecumque inspirando odorant, non odorant in aqua, licet aqua medium sit odoris sicut et aere: et hoc ideo est, quia talia olfactum secundum actum non habent nisi quando inspirant: inspiratio autem in aqua esse non potest, et ideo talia in aqua odorare est impossibile. Comparationem autem quam fecimus inter odoratum et visum, non fecimus nisi quoad similitudinem illam quae est habere velamina, et non propter ne cessitatem utriusque sensus, sed propter bene esse utriusque. Non velatos enim habentia oculos, pejus vident: et non velatum habentia olfactum, melius odorant: et hujus causa est supra dicta. Sed homo prave odorat, et non discernit odores rerum, nec odorabilia discernit per odores, sicut faciunt multa animalia alia, quae res ejusdem speciei individuales per odores discernunt, sicut canes qui discernunt vestigia unius cervi a vestigiis alterius cervi, et inveniunt cervum per modum odoris quod adhaeret vestigio. Et discernunt vestigium unius hominis a vestigiis alterius hominis, sicut patet in canibus qui inveniunt fures. Hoc autem multo melius facerent non respirantia, si essent ita disciplinabilia sicut canes. Pauca etiam aut nulla animalia sanguinem non habentia disciplinabilia sunt. Et horum omnium causam in libris Animalium determinabimus. Est autem, sicut a principio diximus, odor sicci alicujus, sicut sapor est humidi complexionalis. Organum olfactus potentia est omnis odor, et actu nullus: quia aliter non omnes reciperet odores, sicut dictum est superius. Haec igitur de olfactu superficialiter sint dicta. Adhuc enim de odore subtiliter tractabimus in libro de sensu et sensato.