CAPUT X.

Gregorius autem Nyssenus et Graecorum sapientium quamplures, Platonis philosophia imbuti, videntes ex inductis rationibus necessario sequi animam rationalem esse separatam et non conjunctam corpori ut actum corporis, dixerunt esse causam animae aeternitatem secundum substantiam: eo quod non incipit cum corpore, ut dicunt, sed potius in coelo existentes animae a comparibus sibi stellis descendunt et incorporantur, et ideo corpori uniri non possunt ita quod sint corporum actus: et quia sic sunt separatae, cum tamen in se sint individuae, est etiam pars animae quae est intellectus sic separata: universale autem quod est objectum intellectus, aliquando esse habet in anima, et aliquando esse extra ani mam. Est enim universale, ut dicitur incorruptibile, aliquando in re existens, aliquando in anima, aliquando in utroque: et hoc non est inconveniens, quoniam est ubique et semper: et ideo cum anima sit locus ejus, eo quod est in potentia ad ipsum, est in ea, et cum res extra sit locus ejus, etiam est in re: sed verius est tamen ubi secundum formam est tantum, quam ubi est secundum esse materiale quod accidit formae: et ideo universalia verius dicit esse extra rem quam in rebus. Dicit enim quod omnis forma per hoc quod est causa, est ante rem cujus est causa, non solum secundum rationem, sed etiam secundum esse formale: et secundum hoc praehabet omnia in se quibus multiplicantur postea secundum esse: et haec forma sic existens est objectum ipsius intellectus quando intelligitur. Hujus autem causa est, quoniam scientia est ex necessariis. In rebus autem mutabilibus nihil est permanens necessarium. Oportet igitur quod necessarium per quod est scientia ipsorum, sit extra res ipsas. Adhuc autem intellectus est quoddam permanens et necessarium: quod autem est in ipso, est in eo secundum potestatem et naturam illius in quod est: quia hoc generaliter est verum de omni eo quod est in aliquo, quod scilicet semper est in eo in quo est secundum potestatem ejus in quo est, et non secundum naturam et potestatem ejus quod inest: oportet igitur quod id quod est in intellectu, sit permanens et necessarium. Istis igitur de causis et similibus posuit Plato intellectum separatum, et universale sic separatum: et cum universale secundum ipsum nunquam sit in potentia, sed semper est in actu separatum, et hoc sufficit ad intellectum, dixit non esse universale collectum ex pluribus memoriis et experimentis, sed omnium scientias ex intellectu, sed non considerare animam ea quae sunt in ipsa, eo quod occupatione corporis et delectatione abstrahitur, ne convertat oculum ad ea quae semper sunt in ea: per studium autem nihil fieri de scientia in homine, sed potius reordinari animam ad contuendum ea quae sunt in ea ut reminiscatur eorum quae delectatione carnis et occupatione sensibilium oblivioni tradiderat. Et hoc tangit Boethius in libro quem de Consolatione philosophiae edidit, dicens quod si Platonis musa personat verum, quod quisque discit, immemor recordatur. Sed de his in scientia de intelligibili erit quaerendum. Nunc autem dictum est opinionem Stoicorum fuisse, intellectum non sic esse separatum, quod non sit ens hoc aliquid, sed potius sic quod non sit forma corporalis vel actus corporis, et non esse cum potentia susceptibilem intelligibilium, sed actu semper habere universalia secum, quae tamen non tantum sunt in ipso, sed etiam extra animam et ante res particulares.

Hujus autem opinionis absurditas maxima et error pessimus: quoniam secundum hoc una anima diversa recipere potest corpora: quia qua ratione descendit in unum a stella compare recedens, eadem ratione potest intrare aliud post recessum ab eo in quo est: et hoc Plato esse verum asseruit: hoc autem in primo hujus scientiae libro sufficienter est improbatum. Dictum autem Platonis non curat morbum illum quem induximus: quoniam ponitur intellectus esse in se quoddam individuum: et jam superius conclusimus quod quidquid est individuum, non recipit in se aliquid nisi secundum esse individuetur illud: et sic id quod est in intellectu, non est universale, sed intentio particularis: et hoc non est principium artis et scientiae secundum ipsam veritatem. Adhuc autem secundum istam scientiam sensus et phantasiae non erunt nisi impedimenta scientiae: et tunc mirum quod anima eligeret tale corpus, quod eam a perfectione impediret. Amplius si dii incorporant animas, ut dicit Plato, sequitur malivolos et insipientes esse omnes coelestes deos in tale corpus detrudentes similes sibi intellectuales animas, in quibus per maximos labores vix possunt unquam attingere contuitum pulchritudinis quam habent in seipsis. Ratio autem etiam quare hoc dixit Gregorius Platonem sequens, nulla est omnino. Fugit enim inconveniens, ne forte cogatur concedere animam corrumpi cum corpore, si concesserit quod incipit cum corpore: et illius nulla est necessitas, quoniam non sequitur quod si aliquid incipit cum aliquo, quod continuo corrumpatur corrupto illo: quoniam non incipit cum ipso ut sit aliqua pars ejus vel aliqua forma, quae non habeat esse nisi in ipso: et hoc nos in sequentibus ostendemus. Adhuc autem absurdum est quod anima coelestis fiat terrestris, quia aequivoce habent nomen animae coelestes et terrestres: anima autem comparis stellae, stellae est proportionata, et est coelestis: hoc igitur ad inferiora non descendit ut terrestre fiat: hoc enim non modo esset tectoricam tibicines indui, sed jam terram indui virtute coelesti et forma, quod omnino absurdum est. Est ideo haec Stoicorum opinio aut metaphorice dicta, aut est omnino falsa: quoniam Plato, sicut et alii Antiqui omnia per metaphoricas similitudines tradiderunt, quae de Physicis intellexerunt. Cujus causa fuit, quia per propria exprimere quae senserunt nesciverunt.