Quaestio 1

DISTINCTIO 12. QVAESTIO. I.

CIrca duodecimam distinctionem quaeruntur quinque Primo vtrum liceat pluries in die communicare. seTertio vtrum in sacramento altaris sint accidentia sine subiecto. Quarto vtrum species in sacramento altaris possint aliquid immutare. Quinto vtrum sanguini possit fieri admixtio alterius liquoris.

De vnica in die communicatione.

Thom. 3. q. 79. &. so. &. q. 77. art. 7.

PRIMO Ergo quaeritur vtrum liceat pluries in die communica re? Et videtur, quod sic quia pluries communicare non est plura Christi corpora sumere: quia non est nisi vnum corpus Christi, & improprie: imo false dicit vulgus plures personas: plures hostias consecratas: cum sit ibi vna persona tantum, sed pluries communicare est corpus Christi sub pluribus speciebus sumere: hoc autem facit quicunque celebrat, quia sumit in quatuor speciebus vna vini, & tribus panis: quia debet frangere hostiam in tres partes.

CONCRA, quia si liceret pluries communicare: hoc esset pro pter maiorem fructum, vel pluries percipiendum: sed maior fructus est in celebrando, quae in communicando: non tamen licet pluries in die celebrare: de conse. dist. 1. c. sufficit. ergo nec communicare.

REsPONDEO, circa hanc quaestionem de quinque videndum est. Primo, de fractione. secundo, de effectu positiuo huius sacramenti. Tertio, de priuatiuo. Quarto de frequentatione. Quinto de cessatione.

QVANTVM ad primum sunt tres conclusiones. Prima, quod corpus Christi ad fractionem hostiae non frangitur: quia nihil frangitur nisi per hoc, quod sua quantitas diuiditur: cundo vtrum Deus possit facere accidens sine subiecto. quod non potest esse, vbi quantitas non habet modum quantitatiuum. Vnde punctus non potest frangi, quia nec potest diuidi. Vnde cum corpus Christi licet sit hic quantum: non tamen modo quantitatiuo. ideo hinc non frangii, nec frangere tur, etiam dato, quod esset in se frangibile, aut passibile, sicut erat in coena.

secunda conclusio est, quod species vere franguntur: quia illud, quod non conuenit substantiae, nisi per quantitatem aequaliter conuenit quantitati coniuctae, & se parate: sicut diuidi, & situarij, & locum occupare: vnde cum frangi sit huiusmodi. ideo licet quantitas sit sine sub iecto, hic frangitur, & diuiditur. Vtrunque tamen mandu catur: quia quo ad primum, quod est in manducatione. scilicet at tritio, & diuisio, solae species manducantur, quo ad secundum, quod est in ventrem traiectio: vtrunque manducatur: quia vbi vadunt species localiter, illuc concomitatiue corpus Christi sequitur sacramentaliter; quo ad tertium, quod est nutritio: species manducantur corporaliter, quia nutriunt corpus, sed corpus Christi spiritualiter: quia nutrit animam: primum tamen non est de essentia manducationis: quia quod colando, vel sorbendo sine diuisione traiicitur, manducari dicitur etiam solidum, quod integrum deglutitur. Et sic corpus Christi vere manducatur: ex hoc solo, quod cum cibo vere traiicitur: quod non possunt ponere illi, qui dicunt ipsum nullo modo moueri secundum esse, quod habet in sacramento.

Tertia conclusio est, quae sit significatio fractionis partium hostiae: & praeter communem significationem, de qua extant versus. Hostia diuiditur in partes, Prima beatos plene: sicca notat viuos: seruata defunctos. Primi inebriantur ab vbertate domus Dei: vnde significantur per partem missam in calicem. Alia, quae sic ca sumitur, significat existentes in tribulationibus, qui teruntur siue in mundo, siue in purgatorio: expectantes autem statum corporis, vel vtrunque significantur per tertiam, quae solebat reseruari vsque in finem. Alia significatio est: quia pars aliis dupla significat deitatem. Aliae duae duas partes humanitatis: & quae in calicem mergitur corpus sanguine cruentatum: pars reseruata animam secundum superiorem partem, qua fruebatur, vel econuerso seruata corpus passibile, quod expectabat stolam

QVANTVM suam: mersa vero animam beatam. ad secundum sunt tres conclusiones. Prima, quod indigne sumentibus operatur reparationem feruoris deper diti, augmentum virtutum fortitudinem carum, multiplicationem bonorum operum: quia sacramentum efficit spiritualiter illud, quod sua materia representat, & efficit corporalirer, Haec autem omnia consequuntur ex cibo bono debite sumpto: in subiecto apto nato, scilicet, nutritio, augmentatio, generatio, & fortificatio &c.

secunda conclusio est, quod beatis, ad quorum honorem offertur: vt quando de sanctis canonizatis celebratur, vel quando pro eis, per modum suffragij celebratur, qui in purgatorio asse putantur, & non sunt, nihil eis confert quantum ad praemium essentiale: quod quidem non recipit in eis augmentum: sed quo ad acci dentale: quia gaudens de omni bono, quod sciunt fieri ad honorem Dei: sicut gaudent super vno peccatore poe nitentiam agente, maxime autem de illo bono, quod habet specialem ordinem ad eos: quando propter se, & in se vident Deum honorari. Nouerunt autem (Deo reuelante) quicquid fit propter eos. vnde &c. sed pro eis, quos fide tenemus esse in paradyso: non debemus celebrare missam per modum suffragij: quia iniuriam facit martyri, qui orat pro martyre. ergo solum missa cantari debet pro his, quos credimus esse in purgatorio. Pro pueris autem baptizatis quando sepeliuntur, debet missa celebrari, vt ostendatur pertinere ad vnita- tem corporis Christi mystici, & saluari merito Christi: cuius rememoratiuum est hoc sacramentum. Debet au tem fieri collecta non pro eis: sed pro communi fidelium defunctorum.

Notandum autem de paruulis, quia nescitur, vtrum sint baptizati, nisi forte ab illo, qui eos baptizauit: nemo etiam potest scire se baptizasse adultum, quia nescit, vtrum ille intendat baptizari, quod requiritur: imo nemo scit se baptizasse paruulum: quia licet sciat se intendisse: possibile tamen est parentes illius esse infideles: contra quorum voluntatem baptizari non potuit. Et specialiter qui non baptizauerunt, non possunt scire baptizatum. Vnde pro paruulo baprizato de facto, ratione dubij, potest orari secundum quosdam.

sed non valet, quia aut non est baptizatus secundum veritatem: & tunc fides dicit cum esse damnatum, aut est baptizatus, & tunc fides dicit eum euolasse. ergo videtur semper esse contra fidem orare pro illo, qui nunquam habuit vsum rationis. Qui vero habuit vsum rationis etiam si baptizatus mox decessit: quia potuit habere veniale non displicitum, potest habere ali quid purgandum. Vnde pro eo potest orari. sed de mar tyre, qui seipsum abnegat propter Christum probabile est, quod ei displiceat omne malum implicite. Vnde non debet orari pro co, quia fit iniuria martyri, maxime quan do canonizatus est: quia ecclesia tunc tenet ipsum esse in coelo.

Tertia conclusio est, quod effectus huius sacramenti potest impediri per peccatum veniale non quidem per omne: sed solum per illud, quod impedit actualem deuotionem, & distrahit mentem, ne actu feratur in Deum, sicut debet: quia ad hoc, quod aliquid generetur, non oportet agere, sed pati: ad hoc autem quod nutriatur, oportet ipsum cooperari, quia nutriens agit in nutrimentum. Vnde effectus baptismi non inpeditur, ni si propter peccatum mortale, quod contrariatur effectui, non per veniale, quod contrariat actui deuotionis: quam non requi rint per se, sed per accidens, vt remouens prohibens. sed in isto nutrimento, licet Deus operetur principaliter: oportet tamen quod homo cooperetur instrumentaliter: ipsum deuore amplectendo, iuxta illud Iac. In mansuetudine suscipite insitum verbum, quod potest saluare animas vestras. Illud igitur veniale, quod impedit actualem deuocionem impedit fructum, nec tamen facit incurrere mortale peccatum: quia non tenetur homo eam habere nisi ad hoc, quod non impediat fructum, siue quod percipiat ipsum: sed habitualem tenetur habere, id est, mortali carere. Quaecumque autem venialia habeat, de qui bus non poenitet: dummodo deuote communicet, effectum participat. Dicitur autem deuote communicare, si conatur omnem distractionem, & euagationem mentis expellere, & non deliberate eam teneat.

QVANTVM ad tertium sunt tres conclusiones. Prima, quod remittit venialia, sicut dicit Innocentius, quod venialia delet. Et Apollonlus in vitis patrum dicit, quod per hoc poenitentibus remissio peccatorum datur. Vnde super ipsum dicitur oratio Dominica Pater noster. cuius penultima petitio est: Dimitte nobis debita nostra. Et posset cum tanta deuotione sumi, quod omnia venialia deleret, & homo sine peccato illa hora esset. Nec est hoc impossibile, sed diu sine veniali viuere omni habenti vsum rationis, est contra legem communem, & rationalem: sed solius matris Dei priuilegium est.

se cunda, quod cauet a mortali, vt dicit Innocem. in qua fortificat contra tentationem, & delet venialia inclinantia ad peccatum mortale. Vnde Bernardus in sermone de coena Domini attribuit frequenti sumptioni huius sacramenti continentiam a mortalibus, in suis fratribus. Parasti in conspectu meo mensam aduersus &c. sicut esus agni Paschalis seruabat ab exterminatore, & mamna ab infirmita te, quia non erat in tribubus corum infirmus. Non autem deles mortale, quod est in conscientia communicantis: sed auget, quod multiplicat: quia quaeuis in se sit medicina: tamen est ve nenum male sumentibus. Qui enim manducat indigne iudi cium sibi manducat. si vero sit mortale in anima, & non sit in conscientia, & non sit etiam ignorantia crassa, & supina, & praemissa discussione diligenti, & si non sufficienti, elapsum est a memoria secundum illud: Probet autem seipsum homo &c. & secundum illud. si nosmetipsos diiudicaremus &c. tunc remittit, vt dictum fuit dist. 9. sed quando missa pro alio celebrat: etiam mortale, quod est in alterius conscientia, delet non per modum sacramenti, quod solum prodest suscipienti: sed per mo dum sacrificij ex merito Christi: quo sibi venia impetre tur. i. gratia contritionis. Vnde nec maius donum potest ho mo homini facere, quae sibi missam dare, aut pro eo celebra re. Hoc enim est singulare in hoc sacramento, quod pro alio potest offerri, & suscipi, non sic autem de aliis.

Tertia con clusio est, quod valet ad poenae remissionem actualis peccati mortalis, & veni alis, primo quidem ratione sacramenti inquantum valet ad deletionem culpae, quia quandocumque culpa dele tur: poena autem de aeterna in temporalem commutat, aut tempo ralis diminuitur. Oportet em̃, quod aeterna commutet, quae non stat cum amicitia. sed dubium est, vtrum quandocumque veniale remittitur quo ad culpam aliquid diminuat de poena: Et videi quod non: quia potest homo homini remittere offensam, sine hoc, quod aliquid relaxet de debito temporali. secundo ratione sacri ficij, quo est satisfactorium magis, & minus secundum deuo tionem sumentis, & celebrantis: & non solum prose, sed pro alio, non solum pro viuo, sed pro mortuo. Et sic potest esse tanta contritio, quod ex opere operante omnem poenam deleat: modica contritio cum opere operato in hoc sacramento multum deberet operari ad deletionem poenae in viuo, & in mortuo. Nam nihil est in hac vita, quod tantum satisfaciat pro mortuis, quantum sacrificium mediatoris secundum Aug. quia hic est ca lix sanguinis testamenti, qui educit vinctos de lacu: vt pa tet per exempla Creg. plura in. 4. dial. Et Beatus Bern. in vita beati Malachiae narrat sororem illius per missas eius de Purgatorio liberatam.

QVANTVM ad quartum sunt quatuor conclusiones. Prima, quod expedit fre quenter sumere: quia saepe peccamus, & saepe medela indi gemus. Et sicut continuum iciunium cibi corporalis attenuat, & debilitat, & si non minuat vitam, prout viuere viuentibus est esse: quia esse substantiale non intendit, nec remit titur: tum disponit ad mortem, sic nimis iciunare ab isto cibo animum debilitat. Et si charitatem in essentiam non remit tat: tamen ad mortale inclinat, & infirmitates venialium mul tiplicat, & feruorem consumit. Econtra quando saepe, & digne su mitur: semper nutrit restaurando deperdita in illo, qui habet venialia, & semper auget in illo, qui non habet: sicut in beata Virgine, quam credo saepe communicasse, multiplicat bona opera. Vnde Bernardus in vita beati Malachiae: Hoc sacim potens est peccatam consumere, debellare obuias potestates, inferre coelis animas reuertentes.

secunda conelusio est, vtrum expediat omni die communicare? Et quidem in homine, qui sentit per hoc deuotionem augeri, irreuerentiam non minui expedit. Vnde in vitis patrum consuetudo erat sancto Hor. non prius corporalem cibum sumere, quae spiritualem Christi communionem acciperet. Vnde dist. 68. c. Cassianus episcopus quotidianum sacrificium of ferre consueuerat Deo, qui audiuit vocem. Age, quod agis: operare, quod operaris: natali apostolorum venies ad me, quod reddam tibi mercedem, qui post septimum annum in natali apostolorum cum missarum solemnia peregisset e corpore exiuit. Econtra, si sentiat homo deuotionem non augeri, & re uerentiam minui: quia nimia familiaritas parit contemptum, debet aliquando abstinere, & non quotidiae sumere. Vnde in vitis patrum beatus Apollonius admonebat, vt si fieri posset: suple sine minutione reuerentiae monachi quoti- die communicaret mysteriis Christi: ne forte qui se longe facit ab his, longe fiat a Deo.

Tertia conclusio est, quod non est pluries in die communicandum, vt in hoc, vel vna vnica Christi passio representer: dico autem pluries communicari non quotiens sub pluribus speciebus sumitur: sed sicut dicitur vnum prandium, aut vna coena vnitate ordinis: licet sint ibi multae potationes, & multae comestiones, sed diuersa prandia, & diuersae coenae, quando diuersis horis non habentibus aliquam vnitatem, ex intentione comedentis. sic si sacerdos sumat prius sub duabus speciebus fractionis, & postea sub aliis duabus. i. vini, & panis fracti vnum est sacramentum, vna est communio. Et similiter si simul pro pter periculum custodiae sumeret. 10. hostias consecratas: non dico. 10. personas, vt vulgus dicit. nam in omnibus non est nisi vna persona Christi, non diceretur nisi communica re. Postquam autem celebrauit, vel alias communicauit: licet non plus communicare intenderet, si sit periculum: licet ei ieiuno tamen hostiam consecratam sumere, & sic secundo, vel tertio com municaret. Augmentum de conse. dist. 2. c. Tribus. vbi ministri post communionem populi, portiones populi remanentes debent sumere: de quibus tamen supponitur eos ante populum communicasse. Et sic patet solutio ad argumentum.

Quarta conclusio est, an liceat pluries celebrare in die? Et dicit glo. quod sic: extra eo. de cele. mis. c. Consuluisti. vbi dicitur: sufficit sacerdoti semel in die missam ce lebrare, non autem inhibetur. Vnde si pluries celebrat, non peccat.

sed hoc non valet: quia quod dicit, sufficit: debet exponi, id est, sufficere debet, alias falsum esset: quia illi, qui non est contentus celebrare semel, certum est, quod non sufficit · Vnde. eo. ti. c. de referente. Papa reprehendit illum, qui in die coenae in duobus locis celebrabat: di. quod vbi habet chrisma conficere, ibi celebret, non autem alibi illo die. In aliquibus autem, casibus licet Primus in die natalis Domini, de quo Greg: in home. exiit edictum Missarum solemnia ter hodic celebraturi sumus. & dicto. c. Consuluisti. & de conse. di. 1. sufficit. Et causa huius est, vel esse potest triplex: vna propter tres in vna Christi personas substantias, vt illa de nocte significet corpus: illa de aurora animam, illa de die deitatem. secunda causa est, vt prima significet statum ante legem: secunda statum sub lege: tertia sta tum gratiae. Tertia causa est secundum versus, qui dicunt. "Tres in natali missae debent celebrari. Quarum prima sacram Christi signat genituram. Altera venturi designat gaudia Christi. Tertia iam factum, quod lex sacra fore signat."

secundus casus est propter defunctum, qui subito occurrit sepeliendus post missam dictam non debet sine missa sepeliri, si sit tempus misse: imo etiam dicit Raymundus, quod ex intentione potest dicere vnam pro viuis, aliam pro defunctis: non quidem regulariter, nec omni die, sed ex causa rationabili: puta si parochianus, vel cui tenei, petis anniuersarium, vel annuale, vel trecemnale: quod vult face re, nec ille potest commode vicarium habere.

Tertius casus est pro necessitate infirmorum petentium viaticum, si non sit corpus Domini seruatum, nec aliter possit haberi: licet celebrare, & pluribus hostiis: vt vna infirmo portetur alia seruetur.

Quartus pro necessitate peregrinorum: maxime die Dominico, vel festiuo: quando omnes maxi me peregrini debent missam audire.

Quintus pro nuptiis: quia laudabilis consuetudo est non nisi in missa dare benedictionem nuptialem, quamuis in quibusdam parti bus post vesperas, & aliquando in profunda nocte soleant ista fieri, & cum multa dissolutione.

sextus secundum Hostien. si habeat duas ecclesias commendatas, vel vnam intitutatam, aliam commendatam propter paupertatem, nec potest habere vicarium: & quilibet populus vult habe re missam in sua ecclesia: cum vtrique aequaliter teneat, vtrobique potest aequaliter celebrare. In decretali autem ex tra eo. d'referente: non erat necesse episcopum celebrare, nisi in illa, in qua de consuetudine debebat chrisma conficere, quia hoc non potest nisi episcopus: sed alium missam celebrare poterat simplex sacerdos. Et verisimile est episcopum bene posse per vicarium celebrare: & in illa ecclesia plures pres byteros fuisse. si etiam occurrerent eadem die duae missae, vna forte de festo, alia de ieiunio: vt frequenter contingit in Quadragesima: etiam iusta causa vider bis celebrandi, si alians non potest audire secundam missam: non tamen tenetur, sed sufficit de vno celebrare, de alio dicere officium: ita tamen qui in istis casibus nunquam licet dicere vltra duas missas, nisi in natali. Item intelligitur, quod ipse potest dicere secundam misiam si ipse est ieiunus: alias non ieiuno in nulla necessitate licet celebrare, licet liceat communicare. vnde dicitur extra eo. c. Ex parte. quod sacerdos semper vino perfundere debet: postquam totum acceperit eucharistiae sacramentum, nisi cum eadem die aliam debuerit missam celebrare, nec si forte vinum perfusionis acciperet, celebrationem aliam impediret, quasi dicat, omnino impediret, quia ieiunus non esset. sed dicit forte, propter opinionem, quae dicit vinum admixtum sanguini fieri sanguinem, & sic esset ieiunus: sed illa opinio erronea est. Vnde sacerdos, cui solent tales casus occurrere, debet a per ceptione perfusionis abstinere: sed si perfundit, in piscinam ponat, & non sumat.

QVANTVM ad quintum sunt tres conclusiones. Prima, quod Christiani in prin cipio ecclesiae omni die communicabant, postea singulis diebus Dominicis. Vnde extra de paroch. c. 1. prohibetur quis alienum parochianum ad missam recipere, quia hoc erat ad eu charistiam recipere: cum sacramenta sint a suis presbyteris mini stranda: non ab extraneis postea ter in anno, in Paschate, Penthecoste, & natali. Nunc autem tenentur omnes: ex quo ad annos discretionis venerint, ad minus semel in anno, scilicet in Paschate communicare, nisi forte de proprij sacardotis consilio: ob aliquam causam ad tempus ab eius perceptione duxerit abstinendum: extra de poe. & re. Omnis vtriusque sexus. In quo casu non debet ipse vsque ad sequens Pascha differre communionem, sed quam citius potest impedimen to cessante, debet communicare: sicut illi, qui propter immunditiam non poterant olim Pasca celebrare primo men se: tenehantur secundo mense celebrare, nec vltra debebant differre, sicut si homo debet soluere. 10. in Paschate: & tunc non potest soluere: Imperator non dat sibi dilationem vsque ad aliud Pascha alterius anni, sed statim post, quando potest debet soluere. ff. de arbitris. l. Celsus · scilicet Duo sunt praecepta arbitris. scilicet dare, & in tempus dare. Tempore enim clapso ad haec tenetur dare. si quis autem a communione cessat in Paschate, nisi modo praedicto mortaliter peccat: quod patet per poenam grauem, quae inducit tali in Decretali praece denti, vbi sic dicitur: Alioquin ab ingressu ecclesiae arceat, & moriens Christiana careat sepultura, quae poenae non nisi pro mortali solent infligi. Non tamen propter illud verbum reputo hominem esse suspensum ab ingressu ecclesiae, si quod vinculo ligetur illo: quo interim celebrans, & cum recipiens esset irregularis: sicut nec moriens in torncamentis est excommunicatus: propter hoc, quod negatur ei ecclesiastica sepultura. Dico autem annos discretionis non puber tatis, qui sunt anni nubiles: in viro. 14. in muliere. 12. sed postquam incipit esse doli capax, quando potest mortaliter peccare. Ex tunc enim ligatur praecepto da confessione & per consequens de communione, quae simul datur, quia ex quo potest peccare debet remedium confessionis, & communionis adhibere.

secunda conclusio est, quod sacerdoti celebranti non licet a communione abstinere, imo etiam totum sacramentum sub vtraq, specie debet sumeret de consecr. distin. 2. Comperimus. In paraceue autem non sumit nisi in specie panis: quia tunc non celebrat: sed de corpore seruato communicat: nec est verum, quod aliqui debent vinum contactu corporis verti in sanguinem, sicut nec contactu panis verteret in panem: maxime quia sine verbis non fit trans substantiatio. si autem infirmus communicandus: tunc occut rat hostiam consecratam sibi diuidat. Nam & olim propter hoc seruabatur vsque in finem missae pars tertia. Potest etiam de pluribus hostiis consecratis reseruare tot, quot sibi visum suerint. Nec tenetur omne consecratum sumere: dum tamen sub vtiaque specie sumat. Cum hoc etiam debet sumere vini perfusione: quando non est aliam missam celebraturus, vt dicitur de cele. extra eo. ex parte. etiam si sit dies, qua debeat ieiu nare in pane, & aqua, siue ex voto, siue ex poenitentia, siue ex obedientia: quia nec votum, nec poenitentia, nec obedientia immutare debet ritum ecclesiae, & ordinationes conciliorum.

Tertia conclusio est, quid sit melius abstinere, aut celebrare. Et quidem indispositio bonum est abstinere: & malum est sibi communicare: & malum est sibi com municare, sed dispositio bonum est ex feruore communicare, & bonum est ex humilitate abstinere. Et si ex maiori charitate iste abstinet, & ille ex minori sumit: ille, qui plus habet de charitate plus meret de praemio essentiali. sed simpliciter loquendo multo melius est debite sumere, quae debite omittere: quia illi sumenti prondest ex opere operato, & datur ei remissio peccatorum, & augmentum vir tutum. Argumentum solutum fuit supra.