Quaestio 7

QVAESTIO sEPTIMA. De confessione ficti satis factenda praecepto Ecclesiae.

ID0.4. d. 17. q. 3, arg. 4

QVAERITVR septimo vtrum confitens & non poenitens impleat praeceptum de semel confitendo in anno: Et videtur quod non: quia itatuta poenalia sunt restringenda non amplianda, sed statutum de semel in anno confitendo est poenale: ergo non debet extendi vltra quam sonent verba statuti, quae solum faciunt mentionem de confessione, & non de contritione.

Ad idem est o Ecclesia madat confessionem recipi impoenitentis: vt habe tur exrra, ue poe. & re. Quoniaquide: noc aute no taceret nisi per talem confessionem impleretur praeceptum Ecclesiae: quare. &c.

Contra: quia intentio Ecclesiae conse matur in hoo intentioni Christi statuentis sacramentum confessionis: sed illa fuit vt confitens consequeretur veniam pecatoru, quae habetur per cotritionem: ergo. &c.

Respondeo: de ista quaestione sunt quinque modi dicendi.

Primus est: quod talis implet praeceptum Ecclesiae, quia Ecclesia alhil habet praecipere vel ordinare circa sacramenta, nisi ea tantum quae pertinent ad exteriorem ritum, quia solum potest praecipore actu: cuius transgreslorem potest punire: vt patet ex supraqicris, ren cecieria no porey punare omutrente actu inte- riorem, quia de eo non potest ei constare: potest autem punire omittentem actum exteriorem: ergo Ecclesia solum potest praeci pere actum confessionis exteriorem non interiorem, qui est contritionis: ergo. &c. sed quicquid sit de conclusione, ratio tamen non cogit: quia si Ecclesia non praet praecipere, nisi actum cuius transgressorem punire praet: tunc Ecclesia non praet praecipere confessionem vocalem, sicut nec contritionem, quia non potest iudicare an sit transgressor praecepti vel non. Nullus enim tenetur ad confessionem, nisi habeat peccatum mortale: vt dictum fuit prius: sed Ecclesiae non potest constare de aliquo peccatore saltem occulto vtrum habeat peccatum mortale vel non: ergo non potest iudicare, an teneatur confiteri vel non: & per consequens quis sit transgressor praecepti vel non. Et ita non poterit praecipere confessionem vocalem: praecipit autem vt ipsi dicunt: ergo praet praecipere actum cuius transgressorem non potest punire. Quod tamen dicit ista opinio, quod Ecclesia non potest praecipere, nisi actum exteriorem circa sacramenta, videtur falsum, quia in omni materia in qua Ecclesia habet pote sta tem soluendi, in illa habet potestatem ligandi. Vnde cum Ecclesia absoluat non solum ab actu exteriori. i. peccato locutionis & operationis, sed etiam ab actu interiori. scilicet cogitationis: habet enim iudicium de omni peccato in foro conscientiae: ergo in eodem foro praet praecipere & ligare ad actum interiorem, puta iniungere pro poenitentia quod oret mentaliter: cum igitur in sacramento poenitentiae Ecclesia iudicium habeat de actu interiore, non solum exteriore: ergo in hoc sacramento praet praecipere non solum exteriorem, qui est confessio, imo interiorem qui est contritio.

sed ad hoc posset dici, quod in foro conscientiae praet hoc praecipere: sed non in foro exteriori, ad quem tamen pertinet praeceptum illius decretalis. Omnis vtriusque sexus.

Praeterea cui aliquid committii, & illud sine quo exequi non praet, & si alias non competat. ff. de iuri. omni iudi. l. cui iurisdictio committit, & illa sine quibus iurisdictio explicari non praet videntur esse commissa: vnde quamuis Ecclesiae non competat praecipere actum interiorem: quia tamen sibi commissum est praecipere actum exterio rem, & per consequens illum interiorem qui necessario requiritur ad hoc, quod exterior valeat, sicut si Ecclesia potest praecipere orationem vocalem: licet non possit per se & directe orationem mentalem, nisi pro poenitentia iniungendo: tamen praecipere quod in orone vocali homo habeat attentionem & deuotionem, sine quibus vocalis oro non valeret: extra. de cel. mis. Dolentes. Non enim est dicendum, quod Ecclesia ibi praecipiat aliquid quod praecipere non possit. Vnde & qui praeter praecipere, quod homo legat vel prae dicet, aut disputet, quod sine studio fieri non praet: dico autem sine illo studio, quod est vehemens applicatio animi: & non solum librorum inspectio, potest praecipere studio non solum oculi, sed animi ad hoc ipsum, & quantum necesse est ad illum actum.

secundus modus dicendi est, quod talis est transgressor praecepti, quod probatur sic, quia talis non seruat formam & tenorem praecepti. Ibi enim continetur, quod poeni tentiam sibi iniunctam studeat pro viribus adimplere, quod talis non facit. Item quod conicet in paschate, quod ipse non facit: ergo est transgressor praecepti. sed istud non videtur valere. Quod enim primo dicitur, quod talis non implet poenitentiam sibi iniunctam, dicendum quod illam implet quae iniungit, sed nulla implet, quia nulla iniugitur, quia non absoluit. sed & si aliqua iniungit, illam explere praet.

Item diuersa sunt praecepta de confessione & de expletione poenitentiae: licet in ea dem decretali ponatur vtrumque. Et ideo homo praet implere primum, non implendo secundum. Quod etiam subditur, quod talis non coni cat: dicendum quod illud non iniungitur absolute, sed sub condi tione, nisi sacerdos consulat ei abstinendum, quod debet fa cere nisi sit fatuus valde, & iterum quia diuersa sunt praecepta de confitendo & conicando: propter quod vnum praet im pleri sine altero. Non est ergo talis transgressor praecepti con siderando tenorem verborum, sed dici posset praeuaricator: quia non seruat verba, quae sunt quod confiteatur omnia pstam sua, quod ipse non facit, qui caelat fictionem suam, qua abutitur sacro. Vnde nisi eam confiteatur transgreditur verba praecepti, quo dicitur. Omnia. Item praet dici fraudator quo ad intentionem non solum finis, sed materiae, quia materia debita confessionis est peccatum contritum, vel saltem attritum. Cum enim vnus arti fex tradit alteri materiam inducturo vlteriorem formam, sic debet eam tradere paratam vt in materia possit alius iuducere formam. sicut ergo epraes tradit oleum consecratum sacerdoti pro materia extremae vnctionis, sine qua consecratione non esset materia: sic peccator confitendo debet tradere peccata absoluenda per attritionem praeparata. Nam aliter non sunt materia.

Tertius modus dicendi est, quod confitens & non poenitens non implet praeceptum Ecclesiae de confitendo semel in anno: quia Ecclesia non praecipit confessionem exteriorem, nec interiorem contritionem, sed confessionem praeceptam a Christo iubet impleri tempore determinato. scilicet in paschate, sed cum haec confessio praecepta a Christo sit cum contritione, & hanc non implet confitens qui non est poenitens: patet quod ipse non implet illud quod Ecclesia impleri iubet.

sed nihilominus est contra hanc opinionem illud, quod dictum est contra primam, quod sicut Ecclesiae non praet constare an aliquis sit contritus, propter quod non poene contritionem sub praecepto ponere, sic Ecclesiae non potest con stare an aliquis impleuerit praeceptum Christi de confessio ne: ergo confessionem praeceptam a Christo non potest Eccle sia ponere sub praecepto pro quocunque tpe.

Praeterea tpraes secundum se non praecipitur: sed actus pro tali tempore, propter quod si actus non potest praecipi, nec tpraes ad actum determinari.

sed quod hic dicit, quod Ecclesia non praee praecipere nec contritionem, nec confessionem cum contritione, qa non praet ei de opposito constare, contra quia Ecclesia ei qui cum aliqua contraxit sponsalia praecipit, quod contrahat matrimonium, & nisi contrahat ipsum excommunicat, & tamen non praee ei constare vtrum vnquam contraxerit: cum matrimonium sine consensu esse non possit, & minus quam de contritione, quia in foro consciae credit tam per se quam contra se, non autem in alio. similiter Ecclesia praecipit ne quis mutuet sub spe lucri, & contrarium facientem iudicat vsurarium: & tamen vsura sola spe committit, similiter simonia: & tamen tales punit. Et si dicatur quomodo punit si non constat: dicendum, quod sicut percutiens clericum ipso facto est excommunicatus, sine hoc quod probetur vel probari possit: sic etiam est de poenis in quibus est canon latae sententiae, quae probationem non exigunt, sed solum facti veritatem.

Praeterea talia probantur per praesumptiones. sicut si aliquis per verba de poeniti contrahat, praesumitur quod consenserit. Et similiter si confiteatur praesumitur quod conteritur. si autem ad sacerdotem non veniat, neque se praesntet saltem dicens se non habere cui confiteatur: eo ipso praesumit transgressor, & praet puniri.

Praeterea in foro conscientiae si confiteatur, quod protulit verba contrabentis matrimonium, & non habuit animum, confessor debet iudicare, quod non impleuit praeceptum Ecclesiae & quod est excommunicatus, quia Ecclesia praecipit ei, quod reddat debitum. Non est autem debiti redditio, sed fornicatio nisi sit verum matrimonium. Et similiter si iste postea confiteatur, quod non fuit confessus nec contritus, tunc constat confessori eo modo quo sufficit, & debet eum iudicare transgressorem praecepti & punire in foro illo, vel negando sibi confessionem, vel excludendo a regno, si adhuc non poenitet, vel si poenitet poenitentiam iniungendo.

Quartus modus est, scilicet quod Ecclesia non potest praecipere confessionem interiorem, nec exteriorem directe: & secundum se pro quocunque tpe: praecipit tamen indirecte, praecipiendo aliquid ad quod iure diuino pexigit confessio: & illud est sumptlo Eucharistiae. Hanc enim praet Ecclefia praecipere, quia de hac potest ei constare. Ad hanc autem praeexigitur ex praecepto diuino confessio, habita copia sacerdotis. Et ideo conicans ex praecepto Ecclesiae, tenetur ex praecepto diuino confiteri. sed hoc non est ex praecepto Ecclesiae nisi indirecte & consecutiue. Vnde iura antiqua directe praeceperunt sumptionem Eucharistiae. vt illud Anacleti. de conse. di. ij. c. Peracta. vbi praecipitur singulis fidelibus, quod quotidie conicent. Et illud Pabiani Papae. Et si non frequentius eadem di. vbi praecipitur quod fideles conicent tribus vicibus in anno. Nullam autem faciunt mentionem de confessione: quia supponunt quod ex praecepto Christi debeat praecedere, quo ad illos qui sunt conscij de peccato mortali. Et eodem modo forte intelligendum est sta tutum Iunocentij. Omnis vtriusque sexus. scilicet quod ibi praecipiatur sumptio Eucharistiae: de qua praet constare. Vnde & poena subiungitur contra transgressores. sꝗ viuentes arceantur ab ingressu Ecclesiae, & morientes careant Ecclesiastica sepultura. Quod autem permittitur ibi de confessione facienda magis accipiendum est, quid sit faciendum ex praecepto Christi quam pro nouo praecepto Ecclesiae, quae non videtur posse ponere confessionem sub praecepto. Ex quo potest concludi, quod confitens & non poenitens: & propter hoc omittens communicare transgressor est praecepti Ecclesiae de sumptione Eucharistiae. si autem conicet non est transgressor praecepti Ecclesiae: quod est de conione, sed transgressor est praecepti diuini: accedens ad sacramentum Eucharistiae sine contritione & confessione, & secundum istum modum quaestio supponit falsum. scilicet quod Ecclesia possit directe & secundum se praecipere confessionem interiorem vel exteriorem.

sed iste modus non videtur con ueniens. Primo, quia sicut non praet constare de aliquo vtrum fuerit confessus contritus vel non, quia contritio non potest esse nota nisi ipsi contrito & Deo: sic non potest constare vtrum aliquis conicauerit vel non, quia si accipit hostiam non consecratam, non conicauitsecundum veritatem, impossibile est autem omni homini & conicanti & celebranti scire, vtrum hostia sit consecrata, quia nisi celebrans sit sacerdos non est hostia consecrata. Impossibile est autem scire, quod sit sacerdos sicut quod sit maritus aliquis, quia ad hoc requiruntur intentiones duorum, quorum neutri constat de altero. scilicet ordinantis & ordinati. Vnde nec ordinans scit vtrum ordinet, quia nec scit vtrum quem ordinat intendat deludere, nec econuerso ordinatus scit de ordinante. Vnde. &c.

secundo quia in decretali. Omnis vtriusque sexus: aequaliter & prius etiam praecipitur confessio: & Eucharistiae sumptio. Imo ibi per mittitur quod de consilio sacerdotis ad tpraes a sumptione Eucharistiae possit abstinere. Vnde dicere quod Eucharistiae sumptio praecipitur directe & confessio indirecte, nec nisi propter communionem: cum ex confessione sequatur in casu non conio, videtur contra mentem decretalis, & aequalis poenitentia vtriqueiniungitur. scilicet quod viuus arcetur ab ingressu, & mortuus a sepultura Ecclesiastica.

si dicatur quod Ecclesia pro tanto potest praecipere conionem non confessionem, quia conio non est sacim, sed vsus sacri: dicendum quod non valet: quia licet Ecclesia non possit super essentia sacramenti ipsam immutando, quantum ad materiam & formam: tamen potest circa essentiam saluam aliquid praecipere & prohibere: puta quod nullus baptizetur in die Epiphaniae propter haeresim: vel quod puercito baptizetur, & quod ordinationes tali tempore siant: & praecipere episcopo quod perse vel per alium faciat, & huiusmodi, quae ad bonum Ecclesiae ordinationem pertinent, & similiter quod homines confiteantur in quadragesima, & quando sunt infirmi, antequam medicina corporalis exhibeatur: & caetera huiusmodi quae sunt vtilia ad salutem.

Quintus modus est quod liberatur a praecepto Ecclesiae, ita quod ante annum illum non teneatur confiteri siue dicat fictionem illam, siue non: dum tamen dicat peccata sua alia: quia Ecclesia non potest prae cipere, nisi actum exteriorem: nec potest praecipere aliquam satisfactionem, nec poenam imponere pro actu interiori. Vn de quando dicitur, quod peccata sua omnia confiteatur: quo ad pecca ta cordis est consilium, sed quo ad exteriora est praeceptum.

si dicatur Ecclesia non praecipit id quod est malum: quia praecepta boni legislatorisdantur de actibus virtutum. Dicendum quod confessio & absolutio in ficto sunt mala, non de se: sed propter circunstantiam fictionis. Et ideo con fessio secundum se est in praecepto, & quo ad substantiam facti liberat a praecepto humano: quod non potest concludere priuationem fictionis, sicut nec fictionem prohibere, sicut si eleemosyna est in praecepto: & fiat propter hypocrisim: dum tamen homo velit se aquitare a praecepto, & cum hoc pla cere mundo: li beratur a praecepto.

sciendum est autem quod praecipere confiteri legem condendo, non est praeceptum fori poenitentialis effectiue: licet sit de illo foro materialiter & obiectiue, sicut & dare indulgentias. Vnde non potest intelligi praeceptum de confitendo quo ad peccatum cordis, sed in foro conscientiae confessor praet iniungere, quod frequenter confiteatur de interioribus de quibus se ei submisit.

Ad illud quod supra dictum est. scilicet quod Ecclesia praet praeci pere actum interiorem ratione exterioris: quando sine primo non habet effectum, sicut qui potest praecipere lectionem pt praecipere meditationem. & c. Dicendum quod non oportet, sed eo ipso quod homo praecipit mihi lectionem, Deus qui praecipit mihi ei obedire, praecipit mihi meditationem sine qua non possum legere.

si autem dicitur quod Ecclesia praecipit ali cui contrahere matrimonium quod non est sine consensu: & per consequens consensum: alias ei obediret qui tantum per verba contraheret & excommunicationem euaderet: dicendum quod non est simile: quia sicut Ecclesia de peccatis confessis: licet cordis, quia iam sibi subduntur: dat indulgentias: sic postquam aliquis promisit alicui ducere eam in vxorem, obligat est ad actum interiorem ex facto quod Ecclesiae subiacet. Vnde ratione contractus quo obligatus est ad actum interiorem: Ecclesia cogit ad illum, sicut si quis solo corde vouisset: Eccle sia ad illius voti obseruantiam non cogeret. si autem ore: tunc sic. Hic autem ille non se obligauit ad poenitendum interius, promissione quae subiaceat Ecclesiae, quia licet in baptismo abrenunciauerit sathanae, & professus sit religionem Chri stianam, non tamen se obligauit Ecclesiae ad obediendum, nisi in illis quae sunt ei commissa, & haec sunt exteriora: sicut religiosus non potest cogi, nisi ad ea quae ex regula & constitu tionibus habent praelati imponere, ad quae se obligauis non ad plura, nisi prout sunt in casu necessaria ad illa.

Ad legem autem contrariam dicendum, quod commissa iurisdictione, tacite committuntur necessaria, quando sunt talia quae solent alias expresse committi: talia autem non sunt actus inte riores, quorum iudicium Deus homini prohibuit, nisi in fo ro conscientiae: & ideo quamuis non possit praecipere confestio nem de peccato occulto exteriori in foro exteriori, potest tum praecipere confessionem de illo in foro interiori. Ecclesia enim habet praeceptum in foro exteriori, ad bene ordinandum vtrumqueforum, sed quia actus interior omnino subterfugit forum exterius, etiam si de ipso constaret, quia si quis confiteretur se consensisse in homicidium, non propter hoc posset excommunicari, sicut nec decollari. f. de poenis. l. cogitationis poenam nemo meretur: inde est quod de actu interiori non potest Ec clesia ferre praeceptum, nec respectu fori poenitentialis nec iudicialis, sed de actu exteriori omnino occulto quod ipsa posset punire si ei constaret: puta per confessionem eius: qui solus est sibi conscius, quod aliter non potest ei constare, ipsa non potest facere praeceptum in iudicio exteriori: ita scilicet vt cogatur fateri veritatem, quia iure diuino phibetur de tali occulto inquirere: cum accusatio vel clamosa insinuatio debeat praecedere: licet in coni possit excommunicare, qui hoc fecit vel fecerit, sed de isto actu potest dare praeceptum exequendum. scilicet in foro poenitentiali, sed de ipsa inte riori poenitentia nullo modo videt posse praeceptum dare, quia nullo modo cadit sub eius praecepto, nec quod ipsa habeai, nec quod aliquis de eius fictione confiteatur.

Ad rationes vtriusque partis: sic respondent illi de quarta opinione,

27. Ad primam dicendum, quod non est praeceptum de confitendo semel in anno, sed documentum quod innititur praecepto iuris diuini, nec illud restrineit aut amoliat: sed solum dicii quod sit de necessitate praecepti diuini, ad hoc vt aliquis absque peccato possit sumere sacim Eucharistiae.

Ad secundam quod Ecclesia mandat recipere confestionem impoenitentes: verum est propter eius instructionem, sed non vt sumat Eucharistiam: nec propter hoc excasatur a sumptione Eucharistiae: nisi faciat quod in se est: non transgressor est praecepti Ecclesiae de eisumptione: non est transgressor praecepti Christi de confessione, quia ad ea non obligat, nisi eam velit sumere.

Argumentum in oppositum sopponit etiam quod confessio cadat direste sub praecepto Ecclesiae: quod isti non concedunt: si tamen ita es set: adhuc argumentum non concluderet: quia sicut dictum fuit prius cum de ieiunio ageretur: intentio praecipientis est duplex: vna de materia praecepti, & secundum hanc necessa rium est impleri praeceptum. Alia est de fine praecepti: & ista no candit sub praecepto. Alioquin implens praeceptum diuinum fine charitate, esset transgressio praecepti diuini: quia finis praecepti est charitas vt di. Apostolus prima ad Ti. quod non tenet coniter. Ex hoc ad propositum confiteri pctam, est de intentione praecipientis vt materia, sed consequl veniam peccatorum ex tali cofessione est intentio de fine: quam non necesse est seruare ad vitandum transgressionem praecepti. sed duo prima argumenta non sunt contra quintum modum: & solutiones suae dicunt falsum vt visum est: Tertium autem est bene solutum. Ideo. & c.