SEXTO quaeritur vtrum beatitudo sanctorum post resurrectionem sit fatura maior quam sit modo. Et videtur quod sic, quia sicut se habet miseria ad reprobos, sic gloria ab beatos: sed miseria reproborum non solum hominum, sed etiam daemonum eris maior post resurrectionem quam nunc: ergo & gloria bea torum.

Item gloria perficit naturam, igitur natura existente perfectiore erit, glocia perfectior: sed natura animae erit perfectior post resurrectionem quam modo: quia perfectiori modoexistit in toto quam separata a toto, cum si naturaliter pars totius hominis, ergo ei' gloria erit per fectior.

Contra, quia operatio quae in nullo indiget corpore non perficitur in aliquo ex praesentia corporis: sed operatio in qua consistit beatitudo in nullo indiget corpore: ergo nullo modo perficietur per resumptionem· corporia Maior de se patet, sed minor probatur, quia operatio in qua consistit beatitudo non indiget corpore vt sa biecto: quia nulla operatio intellectualis indiget corpore isto modo: nec indiget eo vt obiecto, quia non fit mediante phantasmate, sicut fiunt operationes naturales: quare dec.

Respondeo circa hanc quaestionem sic procedendum· est: quia primo ponetur id in quo conueniunt: secundo ponentur tres opiniones circa illud quod est dubium.

Quantum ad primum dicunt quidam & bene, quod beatitudinem sanctorum augeri post resumptionem cor porum, potest intelligi dupliciter. Vno modo extensiue: quia erit in pluribus. Alio modo intensiue, ita sic licet quod anima beata quae nunc videt Deum videat ipsum clarius & diligat ipsum intensius resumpto corpore. si loquamur de augmento beatitudinis extensiue: sic clarum est quod augebitur beatitudo post resurrectionem:quia tunc homo beatificabitur non solum in anima quo ad vires superiores, que sunt intellectus & voluntas: sed quo ad vires inferlores sensitiuas, & in corpore quantum ad dotes suas: sicut econuerso damnati affligentur non solum in anima quo ad intellectum & voluntatem, sed in corpore quo ad sensualltatem: & sic loquitur Glo. super illud Apoc. 6. Vidi sub altare dei animas interfectorum: quae dicit quod animae sanctorum modo sunt in minori dignitate quam futurae sint post resurrectionem. & Hierony. qui dicit, quod peracto finali iudicio Deus ampliorem gloriam demonstrabit sanctis. Haec enim maior dignitas vel amplior gloria erit secundum extensionem quae erit quo ad plura. sed contra hoc arguitur, quia summum bonum non augetur sicut nec albissimum dealbatur.

solutio, beatitudo diuina est summum bonum simpliciter: vnde nullo modo augetur etiam extensiue quocunque sibi addito. Nam licet beatitudo diuina Christi extensa sit vsque ad animam & corpus, tamen beatitudo eiuscreata cum increata non est aliquid melius: vnde eius beatitudo non creuit etiam extensiue. sed beatitudo animae est summum bonum eius in genere, vnde crescit extensiue: sed beatitudo hominis est summum bonum eius prout compraehendit vtrumque non alterum. sicut enim perfectum bonum hominis secundum natu ram non est sola anima, sed compositum, quia perfectum ex omnibus partibus suis constat: sic summum bonum eius non est nisi aggregatum ex vtraquebeatitudine: quod est vnum per accidens & si non per se. Hoc enim est sum mum bonum creaturae quod sibi taxatum est a diuina praedestinatione, quia absolute qualibet beatitudine an gelica potest esse maior: sed non de potentia ordinata: Deus autem praedestinauit homini vtramque beatitudinem. ideo &c.

si autem loquamur de augmento beatitudinis intensiue, sic est triplex opinio.

Prima, quod beatitudo essentialis quae consistit in Dei visione augebitur intensiue post resurrectionem, quod probatur tripliciter. Primo sic, & est ratio in arguendo tacta. Operatio praesupponit esse: ergo quod habet perfectius esse habet perfectius operari: sed anima resumpto corpore habebit perfectius esse in suo toto quam separata ab ipso, ergo habebit per fectiusesse quam habeat nunc a corpore separata, cum sit pars quae semper habet perfectius esse in suo toto quam separata ab ipso: ergo habebit perfectius operari: sed in operatione consistit beatitudo: ergo &c.

secundo sic, delectatio sequens visionem Dei proportionatur visioni, sed delectatio augebitur resumpto corpore: ergo visio. Probatio minoris: quia sicut se habet tristitia ad minuendum delectationem, sic delectatio ad augendum eam: sicut enim vnumquodque minuitur per suum contrarium, sic augetur per suum simile: sed omnis tristitia adueniens delectationi minuit eam: ergo omnis delectatio adueniens praeexistenti delectationi auget ipsam, sed resumpto corpore delectationi quae est in visione Dei aduenient, & addentur quamplures aliae de beatificatione corporis: ergo per eas augebitur praecedens delectatio de visione Dei: & si delectatio & visio.

Hanc autem opinionem alij reprobant & bene propter duo. Primo, quia manente eodem formali principio aeque intenso & in subiecto proximo, manet aeque perfecta operatio excluso subiecto remoto, sicut videmus quod manente colore quantitate exclusa sub stantia in eucharistia, aeque potest color seu albedo disgregare sicut si maneret subiectum remotum: sed potentia intellectiua & lumen gloriae manent aeque intensa & perfecta in anima separata, sicut post resurrectionem erunt, nullum enim istorum intendetur, sunt etiam in anima separata vt in subiecto proximo: ergo manet in anima separata aeque intensa & perfecta operatio.

Secundo, quia videmus quod conditio subiecti remoti non variat opera tionem nisi varietur in aliquo immediatum principium operationis, quamuis enim humana natura sit perfectior quam natura aquilae, intentius tamen videt aquila quam homo: videmus etiam quod variato immediato principio ope rationis, variatur operatio dato quod non varietur subiectum, & multiplicato multiplicatur absque multiplicatione sub iecti, propter quod tota conditio operationis videtur sequi conditionem principij immediati secundum se: cum igitur immediata principia operationis in quibus beatitudo consi stit sint secundum se aeque perfecta in anima separata, sicut in eaerunt resumpto corpore: sequitur quod eorum operatio est aeque perfecta prius sicut postea.

Isti etiam respondent ad rationes opinionis, ad primam dicentes, quod non cogit cum dicit quod anima habet perfectius esse resumpto corpore quam separata, dicunt quod ly perfectius potest esse nomem vel aduerbium: si sit nomen, tunc falsum est quod anima coniuncta habeat perfectius esse quam separata, quia habere perfectius esse est habere esse quod in se & sua natura est magis per fectumz anima autem coniuncta non habet esse quod in se sit magis perfectum quam quando est separata, sed habet omnino idem esse nec intensius nec remissius: & per consequens nec remissius nec intensius operatur. si vero ly perfectius teneatur aduerbialiter, sic verum est quod anima coniuncta habebit perfectius esse, id est perfectiori modo: quam separata, quia pars perfectiori modo existit in toto quam separata ab ipso. Et simili modo potest dici, quod habet perfectius operari non intensiue: quia nec sic habet intensius operati sed perfectiori modo: quia est operatio perfectioris. i. compositi quod est perfectius qualibet sui parte, sed de hac perfectione non quaerimus sed de illa quae est per intensionem.

Ad secundum, quod dele ctatioe de visione Dei non augebit: & comprobatur q imo, quia omnis tristitia minuit delectationem: ergo omnis delectatio auget eam. Dicendum, quod non sequitur: causa enim quare tristitia minuit delectationem non semper est contrarietas vnius ad alterum: quia non omnis tristitia contrariatur omni delectationi: sed est quia omnes potentiae animae radicantur in vna essentia: propter quod quando intensio animae vehementer trahitur ad operationem vnius potentiae, retrahitur vel minuitur ab operatione alterius: manifestum est autem quod omnis tristitia maxime ad se trahis intentionem animae: quia vnumquodque naturaliter tendit ad repellendum contrariunt & ideo in omni tristitia attrahitur intentio animae a quacunque alia operatione propter quod minuit ipsam, & similiter in delectatione. Quis enim intentio animae tendit in quod delectat, per consequens retrahitur ab aliis operationibus & ex hoc minuitur, & ideo delectatio minuit omnem aliam delectationem, nisi quando est de eodem obiecto, & secundum eandem operationem: vel quando vna ordinatur ad alteram vt in proposito.

secunda opinio est, quod beatitudo est perfectior resumpto corpore quam ante, non intensine vt ponit praecedens opinio: sed quia magis prompte & expedite exercebit anima suam operationem resumpto corpore quam ante. Et ratio huius opinionis est, quia in anima sepatata videtur esse quidam naturalis appetitus vt reuniatur corpori: & hic naturalis appetitus videtur animam impedire ne ita prompte & faciliter feratur in Deum tota intentione, sicut resumpto corpore.

Et confirmatur per Augu. 12. super gene. ad literam. Cum enim inquireret vtrum spiritibus defunctorum sine corporibus possit illa summa beatitudo praeberi, respondet quod non possunt sic videre illam incommutabilem essentiam vt sancti angeli: sine aliqua latentiore causa: siue ideo quia inest naturalis appetitus corpus administrandi, quo appetitu retardantur ne tota intentione pergant in summum coelum: hoc est in trinitatem per cognitionem & amorem.

Hanc autem opinionem alij reprobant & bene propter duo. Primo, quia distractio intentionis ad vnum minuit operationem circa alterum, sed secundum istam opinionem anima separata non ita expedite & libere fertur in Deum sicut coniuncta: propter hoc solum quia intentio eius distrahitur ad alterum. scilicet ad administrationem corporis, vt patet plane ex verbis Augustini per eos allegatis: ergo cum non minus distrahatur anima corpus administrando quam eius administra tionem desiderando, post resumptionem propter hanc administrationem remittetur eius operatiocirca Deum: & ita minor erit eius beatitudo quod tamen isti negant.

Item secundo, quia si anima resumpto corpore magis expedite feratur in Deum quam ante: hoc non eris nisi nabebit plura adiumeta, vei quia no nadeoit tot tmpedimenta. non quia habebit plura adiumenta: quia corpus & vires corporis nihil conferunt ad visionem diuinae essentiae: nec subiectiuerpotentia autem intellectiua & voluntas supponuntur aeque perfecte. si voro dicatur quod non habebit tot impedimenta quot separata, non stat cum principali conclusione: quia id quod est impedimentum nonquam aeque intense operatur nisi magis conetur, si ergo anima separata plura impedimenta habet quam coniuncta: sequitur quod non ita intense videat Deum sicut coniuncta, nisi magis conetur: fingere autem in ea maiorem conatum non est facile: ergo nullo modo stant fimul quod anima coniuncta liberius feratur in Deum quam separata & non intensius. Tenendum est ergo, quod sicut anima separataaeeque intense fertur in Deum vt coniuncta, sic sertur aeque expedite & libere. E8 Respondent otiam ad rationem opinionis in opposnum dicentes, quod non cogit: quia appetitus animae separacae de administrando corpus in nullo impedit vol minuit visionem Dei vel fruitionem, quia vel ille appetitus est animae naturalis quia competit animae vt est forma, & talis non impedis aut distrahit cognitionem, quia noc cognitionem exigit: est enim similis appetitus in rebus cognitione carentibus: vel est appetitus sequens cognitionem, vt potequia anima separata cognoscendo suam naturam quo ad aliquid imperfectam, quia nondum beatificam quo ad vires sensitiuas quae corpus perficiunt, appetit corpori vniti veIn ipso perficiatur plenius. sed nec iste appetit' minuis M aliquo aut distrahit visionem diuinae essentiae: nec fruitionem de visionet quia duo quorum ratio vnius su initur ex altero: vnum non est impedimentum alterius sicut cognitio rerum in verbo non impedit aut distrahit conit lonem verbi: quia verbum est ratio cognoscendi caetetera in verbo: similiter appetitus animae videntis Deum de admihistrando corpore regulatur secundum appetitum videndis. Deum & frueudi Deo, sicut ea quae sum ad finem, rationem & regulam sumunt ex fine: vnde anima non apperit reuniri corpori, nisi sicut videt placere · diuinae bouitati, & diuinae voluntati quam imuetur & quae fruitur, propter quod vnum non est distractiuum vel impedi- tiuum alterius. August. autem in auctoritate allegata magis loquitur inquirendo quam asserendo, vt patet ex verbis suis: dicit enim, siue ideo, siue ex alia latente causa. &c.

Tertia opinio est, quod anima resumpto cor pore non intensius videbit Deum nec expeditius quam separata. Et licet hoc satis pateat ex reprobationibus duarum opinionum praecedentium, tamen adhuc potest alia ratio adduci quae est communis & tamen satis effitax: quae talis est. si animae beatorum resumptis corporibus intensius & liberius viderent Deum quam ante, hoc esset vel ex parte patentiae cognoscentis, vel ex porte luminis gloriae ipsam eleuantis diuine, vel ex parte obiecti repraesentati, vel ex parte alicuius impedimenti in anima separata existentis. Non ex parte potentiae cognoscentis, quia illa remanet penitus eadem non intensa necremissa, nec ex parte luminis propter eandem causam, nec ex parte obiecti: quia tunc non repraesentabitur aliter, nec ex parte alicuius impedimenti, quia nullum est in anima separata pluri quam in coniuncta, vt deductum est: ergo anima resumpto corpore non videbit Deum expeditius vel extensius quam ante.

Potest etiam addi secunda ratio ex aequalitate habitus comparando gratiam ad naturam sic: Vbi est aequalis habitus gloriae licet inaequa lis gradus naturae vel suppositi, ibi est aequalis beatitudo: sic patet in angelo & homine, quia omnis natura humana etiam in Christo est inferior angelica: & omne suppositum humanum creatum est inferius angelico: & tamen aliquis homo & aliquis angelus sunt aequales in beatitudine, secundum illud, erunt sicut angeli Dei in coelo: sed aequalitas habitus gloriae est in anima separata & coniuncta. Probatio, quia tantum recipit anima cum primo videt Deum quantum meruit, si tamen capax sit: nam stolam gloriae corporis non statim recipit quamuis eam meruit: quia eam statim capere non potest, sed anima separata est capax tanti luminis quanti coniuncta, quia non est capax luminis nisi secundum potentiam intellectiuam quae non augetur ergo. &c.

Et confirmatur ratio, quia anima Christi habuit imperfectius osse humanum essentiae & existentiae si vnquam habuit separata, quam coniuncta corpori mortali vel immortali, sicut caeterae animae separatae: quia vere homo & vere mortuus foit, nec tamen minus habuit perfectum beatitudinem quam ante pass ionem, quando corpus non impediebat plusquam post: nec post resurrectionem plosquam in die conceptionis: quia in ea nunquam perfecit, ergo idem est inalijs. Neo valet quod habebat esse suppositi diuini: quia secundum illud esse non debebatur beatitudo creata, sed secandum esse creatum qd aequaliter est in ea & in aliis: & tunc fuit imperfectum. Et si dicatur quod licet beatitudo creata eliceretur secum dum esse creatum: tamen fortificabatur secuntum esse increatum, sicut otium operatio eius meritoria erat efficacior propter suppositum, quod ratione deitatis erat etiam per se causa illius operationis, sicut & nostrum nostrae: Dicendum, quod sectis est de perfectione meriti quaeattenditur relatiue non absolute. Actio enim in se aequaliter secuudum essentiam perfecta in habente gratiam est meritoria, non in non habente: & in habente maiorem est ma gis meritoria: & similiter ratione suppositi a quo vel cui fit est magis, vel minus meritoria, & sic meritum Christi potuit esse finitum: vbi eadem actio aequaliter perfecta fuisset in alio, vel nullius vel finiti meriti. Nos autem quaeri mus de intrinseca & essentiali & absoluta perfectione operationis, quae non variatur secundum variationem operantis, sed priocipij comparatiui vel actiui.

Tertia ratio potest addi, compatando angelum ad animam, quia anima Petri aut estuunc aequalis angelo, cui erit aequalis post resurrectionem: aut non: si sic, cum beatitudo angeli nunquam augeatur essentialiter, ergo nec ani mae, quia si duorum aequalium vnum tantum augeatur, fiunt inaequalia: si non, pari ratione nulla anima est aequalis illi angelo, cui post resurrectionem est adaequanda: & sic vsque ad diem iudicij animae faciunt quartam hierarchiam, quod est absurdum. Et confirmaturratio, quia aut quili bet homo esset nunc aequalis angelo cui post resurrectio nem erit aequalis, & tunc non augeretur in homine sicut nec in angelo: aut nullus, & tunc vel esset decimus ordo semper, vel tunc omnes mutarentur a sede in sedem, ab ordine in ordinem, a hierachia in hierarchiam: & sic non esset status.

Quarta ratio potest addi comparan do aeuum ad tempus: quia aeuiternum vel aeuum non augetur & minus corrumpitur: huius autem est beatitudo crea ta: ergo non augetur & multominus corrumpitur, sicut illi habent dicere qui ponunt augmentum per corruptionem secundum quos sequitur, quod non solum erit maior sed erit alia beatitudo quam prius: & sic beatitudo non est status.

sed contra hoc arguitur quintupliciter. Pri mo, quia anima damnati erit miserabilior post resurrectionem quam antetergo anima beati erit beatior.

solutio, non est simile, quia in anima damnati dolor est de malo, finito, vnde recipit intensionem: sed gaudium bea ti de bono infinito quod non recipit additionem, nec per consequens gaudium cuius est obiectum recipit intensionem. Vnde concedo quod gaudium animae de beatitudine sua intenditur corpore resumpto: quia est eiusdem rationis sed illud non est gaudium essentiale, cum aureola differat ab aurea: quando autem sunt gaudia eiusdem rationis superueniente noua materia gaudij, crescit primum & non fit aliud nouum: vt quando luminare secundum adhiberetur aeri: non sunt duo lumina sed vnum perfectius. sed gaudium de Deo est alterius rationis a gaudio de bono creato: vnde sunt duo, nec vnum gaudium augetur ex alio: quia ex non quantis non fit quantum: nec vir tus augetur, nisi ex quibus nascitur: vnde in anima sepa rata est imaginari triplex gaudium. Primum est de bono diuino: & istud non crescit, sicut nec aurea crescit per au reolam, nec linea per punctum: quia nihil crescit per additionem rei alterius generis, sed eiusdem generis, sicut aqua vino addita facit quidem maius, sed non melius nec fortius, vt quia quanta conuenit cum eo aequalis vel quid disconuenit. secundum est ibi gaudium de bono suo prae senti, quod differt re a gaudio de bono corporis, sicut etiam vna aureola ab alia: vnde non crescit in se, licet cum illo gaudio per accidens fiat vnum gaudium, quod totum erit maius quam alterum per se, sed gaudium quod nunc habet de bono corporis futuro, est eiusdem rationis cum gaudio quod habebit de bono corporis praesenti: vnde tunc erit perfectum quod modo est imperfectum: vnde illud solum gaudium est quod essentialiter & intensiue augebitur: nec est simile de gaudio quo nunc sumus in spe gaudentes, ad gaudium quod habebimus: quia illud erit de re visa, istud de non visa: vnde istud tollet & illud introducetur sicut & spes &c. sed animae clare vident se habituras dotes corporis, licet non videant quando: vnde gaudium spei quod habent de futura gloria corporis, est vnius rationis cum gaudio rei de ipsa post resurrectionem: vnde non tolletur sed perficietur & intendetur.

secundo sic, beatitudo Moysi, & Pauli post resurrectionem erit perfectior: non solum extensiue, quia aeterna, sed etiam intensiue quam in suis raptibus, sed licet mor talitas & immortalitas sint causa extensionis: quia illa erit perpetua sicut & corpus, ista non: tamen est causa in tensionis: cum Christus habens corpus mortale aeque ha buerit intensam nec illa immediatior quam ista: vnde non est causa nisi quia anima coniuncta corpori immortali habet esse perfectius quam separata a corpore, vel a sensibus: nam haec duo Grego. parificat.

solutio: imo cau sa fuit minus lumen gloriae, quod si tantum fuisset ita clare vidisset: vnde ita clare vidit in morte sicut in resurrectione, sed non ita clare vidit in raptu: quia non erat in eo tanta charitas quanta fuit in morte: quia supponitur quod meritum creuit superueniendo in statu merendi: & non est simile de visione raptus, quia illa non dabatur pro finali praemio & termino, sicut ista quae in morte.

Tertio, quod iam tactum est: vbi perfectius esse, ibi maior beatitudo.

solutio, verum est de naturali, vnde paruuli sine baptismo erunt beatiores post resurrectio nem quam ante, secus in supernaturali, sicut in angelis: licet habeant perfectius esse: essentiam & naturam & suppositum quam homines, non tamen perfectiorem beatitudinem. sed ex hoc quidam probant esse differre ab essentia, suppositum a natura: quia cum compositum & suppositum non includant cum forma nisi materia, quae nihil est perfectionis: & esse & subsistere: nisi haec essent aliud nec totum essent perfectius.

Quarto, quod etiam tactum est vt aliter soluatur, quia quanto minus anima fertur in inferiora, tanto plus in Deum: sed nunc desiderat vniri corpori: ergo retardatur.

Ad hoc dicunt quidam, quod desiderium illud non est aliquid positiue, alias affligerentur non obstante quod ratio reprimeret: sicut etiam velleitas in purgatorio causat dolorem, licet sit electio deliberatiua de volendo quod Deus vult. Vel dicendum quod appetitus eius quod est ad finem propter finem non minuit desiderium fini, siue nunc sit alias appetibile, vt patet in desideranti amaram potionem propter sanitatem, siue hoc sit: dum tamen appetatur solum propter finem, vt in eo qui non quaerit in medicina dulci nisi sanitatem. Vnde sicut angeli motores vel custodes in nullo retardantur a contemplatione: sic anima quae non vult corpus nisi propter Deum, sicut nec se diligit nisi propter Deum, in nullo propter hoc retardatur a Dei visione.

Quinto, vbi maior dilectio, ibi maior beatitudo, sed tunc maior: quia cui plus dimittitur plus diligit.

solutio, nihil diligitur nisi quia bonum, solum enim bonum est quod omnia appetunt: & vbi sunt plures bonitates ibi plures sunt rationes diligendi: & si illae bonitates simul iunctae sunt aliud melius quam per se sumptae, tunc est ibi melior ratio diligendi, & totum est magis di ligibile, alias sunt plures rationes diligendi, sed non maior ratio diligendi intensiue. Et autem aliud diligibile non solum quia bonum dilecti: sed quia bonum in se, sicut diligo beneficium meum, peccatorem, & diligo iustum: licet mihi non benefecerit. Deus igitur diligitur a me secundum bonitatem suam in se, & secundum bonitatem suam in me: nec est magis diligibilis vt bonus in se & in me, quam vt bonus in se tantum, sicut nec bonitas: cum illa non est aliud melius, sed est alia ratio diligendi Deum secundum quod bonus in se, alia secundum quod beatificus: nam & damnati deberent eum diligere. Est autem alia ratio diligendi Deum vt beatificum in anima & vt in corpore: & sic de aliis, & hae bonitates creatae diuersae faciunt aliud melius simul quam per se. Vnde in resurre ctione anima diliget Deum: quia bonus animae videnti ipsum, & quia bonus corpori participanti: sed prima dilectio sola est beatifica. Omnis autem alia dilectio aut est meritoria vt hic, aut consequens beatitudinem quasi gratiarum actiur: vnde dilectione beatifica non plus diliget quam ante: quia Deus non erit melior in se quam ante: sed dilectione alia, plus diliget quam ante.

Ad argumentum in oppositum patet responsio. solum enim probant quod beatitudo augebitur resumptis cor poribus extensiue, non intensiue. Miseria enim reprobo rum de qua procedit primum argumentum, non erit in tensior resumptis corporibus quantum ad dolorem quem habent de carentia visionis diuinae, qui dolor respondet visioni & fruitioni diuinae essentiae, sed erit in pluribus: quia torquebuntur non solum in anima, sed etiam in corpore: & proportionabiliter augebitur beatitudo in electis. Miseria autem daemonum non augebitur post iudicium, quantum ad dolorem quem habent de amistione visionis diuinae essentiae, qui dolor respondet praemio essentiali beatorum angelorum: sed augebitur in quibusdam accidentalibus: sicut beatitudo bonorum augebitur accidentaliter post iudicium propter meritum accidentale, quod habent procurando hominum damnationem.

sub eodem sensu procedit secundum argumentum: quia natura humana resumpto corpore erit perfectior: eo quod consistet in omnibus suis partibus, & in omnibus glorificabitur, sed non erit perfectior quantum ad animam intrinsece: nec secundum eam magis glorificabitur intensiue.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 6