QVINTO Quaeritur, de oratione, vtrum sit satisfactionis pars. Et videt quod non: ꝗ anihil est satisfactorium, nisi quod est poenosum: oratio autem est delectabilis. ergo &c.

IN Contrarium est Aug. in litera.

REsPONDEO, circa istam quaestionem sunt videnda tria. Primo de necessitate, & obligatione oratio nis. secundo de modo. Tertio, de effectu.

QVANTVM ad primum sunt sex conclusiones. Prima, quod in generali oratio cadit sub praecepto triplici Primo sub illo quo homo tenet Deum super omnia diligere, & sibi debet honorem impendere. scilicet latriae: cuius actus est oratio. Latria autem est serui tus debita, & gratuita.

secundo, ratione, qua tenet diligere seipraem, non minus in anima, quam in corpe. Vnde sicut teneiper se mendicare, si aliter non posset, & sibi necessaria corporis optare: sic sibi necessaria animae debet optare, & a Deo mendicare per orationem, quae est petitio quaerentium Deum. non autem est decens, quod Deus det spiritualia, nisi desideran ti, & petēti, & postulati.

Tertio ex charitate pro ximi, qua tenei sibi optare, & procurare bona animae: non tantum corporis. Est autem orare, postulare. Vnde & aduocatos dicimus oratores, & orationes vocantur postulationes. Et postulare secundum leges est desiderium suum, vel amici in iudicio coram iudice proponere, vel exponere. Non est autem iure naturali, vel diuino determinatum, quando, quo, & quantum debet horare Deum: aut pro indigentia sui, aut proximi, nisi quod pro se maxime quando sentit se in mortali habet orare. Nec tamen semper tunc non orando peccat: quia aliter potest ei succurri. similiter pro peccatoribus, maxime est orandum. sed nec est certum, quando: quia possunt aliter iuuari, quam per orationem meam:

secunda conclusio est, quod in speciali sunt quaedam ora tiones per ecclesiam, & per consuetudinem determinate. Primo quantum ad omnes laicos viros, & mulieres, qui habent vsum rationis: quia aliter non sunt obligati ad aliquam legem, plusquam bruta: quia tenentur omnes ad audiendam missam in diebus Domini cis integre: de conse. di. 2. c. Missas. Idem videtur de vtrisque vesperis, & completorio propter consuetudinem. Item, de diebus festiuis clero, & populo, vt corruptio vnius sit generatio alterius. Propter hoc enim vocatur ab operibus mundi, vt insistatur operibus Dei. praes. Vacate, & vi. &c. Vnde de conse. di. 2. Qui in die solemnitatis intermisso ecclesiae conuentu ad spectacula vadit excommunicetur, quod non fit nisi pro peccato mortali. Est autem ecclesiae conuentus ad missam, & ad vesperas, & ad sermonem, quando tunc fit. Vnde etiam ad illum tenentur. Qui vos spernit, me spernit. Ab hoc autem non ex cipiuntur serui plus, quam liberi: aut ancillae plus, quam Domine: imo seruus, & ancilla ita debent ꝗescere, sicut domini & Deo vacare. Peccant ergo mortaliter, qui non audiunt sine cau sa iusta: sicut qui vadunt ad spectacula. Nec peregrinantes excusantur, si commode possunt. sed quia oportet aliquem domi remanere: propter huiusmodi possunt famuli, & ancillae excusari. Item, videntur obligari ad orationem Dominicam, & salutationem Angelicam, & symbolum fidei: quia ista sunt fidei rudimenta, & quasi principia, quae omnem discipu- lum habere oportet. Nec propter hoc oportet scire Euangelia, quod est perfectorum discipulorum, non simplicium

Tertia conclusio est de ordinatis in speciali. Non est autem autenticum, quod corona clericalis obliget ad septem Psal. nec qui minores ordines ad officium de beata Virgine, vel huiusmodi. Tamen quia per hoc diuino cultui ascri buntur ad aliquid plus tenentur, quam laici. Et quia etiam gaudent priuilegio clericali, quandiu ipso gaudent beneficio: debent recompensare aliquo spirituali seruitio. Vnde & bene deceret episcopum aliquid eis spirituale iniungere. Vnde nec infantem debet tonsurare, sed maiorem, qui iam possit aliquid deuote dicere.

De ordinatis vero in sacramentis dicunt Doctores eos teneri ex praecepto ecclesiae ad oras canonicas, quae sunt septem, iuxta illud. praes. septies in die laudem di. tibi. de celeb. miss. c. Dolentes. si autem non habent Breuiarium, nec possunt habere emendo, vel commodando excusantur. sed si emunt libros legales, medicinales, & Phisicos: imo etiam theologos non excusantur: quia potius Breuiarium, quam Bibliam emere debent: si alias habere non possunt. si autem nesciant officium addiscant ipsum, & plus Psalte rium, quam Philosophum. Alias non excusantur: imo imperita culpae annumerantur.

Quarta conelusio est de religiosis professis clericis, qui codem modo ligantur: quia vt ministri ecclesiae de bonis ecclesiae sustentantur, & mendicantes: quia vt sunt portio cxtus ecclesiastici, & collegium approbant ad communes ecclesiae oras, sicut caeteri obligantur. Nouitij etiam licet non sint religiosi, nec in sacramentis obligantur: tamen quia vt mi nistri ecclesiae de bonis ipsius substentantur: sicut dicit do cretalis de sententia excommuni. Religioso. capitulo vltimo. quia quanuis non sintreligiosi, antequam religlonem tacite, vel expresse sint professi: tamen qui manus iniiciunt in eos violentas nihilominus incidunt in canonem: etiam si non sint clerici a corona: clerici licet a corona monachali, vel nulla, vt conuersi. Item con uersi ad officium diuinum obligantur secundum modum sibi taxatum: non ad oras canonichas, quae sunt tantum clericorum-

Quinta conclusio est de beneficiatis: de quibus idem dicendum est: ita tamen, quod beneficiatus dicitur quicunque habet beneficium propter officium spirituale, quod respicit ipsum diuinum officium: quia fi quis ab ecclesia habet redditus pro officio matricularij, vel huiusmodi, qui nec est clericus, nec in choro recipi tur, non tenet.

De illo autem, qui propter magi sterium habet redditus ab ecclesia, siue magister in theologia, qui habet fructus vnius praebendae, aut magister in grammatica, qui habet expensas, si propter hoc non venit ad chorum, non videtur teneri. si autum venit ad chorum, videtur teneri saltem ad illam horam, in qua distri butionem accepit non simpliciter, qui elusmodi sunt: quia non habent simpliciter beneficium, & ad vitam, sed ad tempus. ideo non videntur simpliciter obligati: sicut nec clericus canonici, qui associat eum in choro, & comedit in mensa eius nullos speciales redditus habens, non videt teneri: ex hoc solum, quod bonis huiusmodi ecclesia sustentatur: nec illi, qui habent praebendas victus corporalis in monasteriis, sine precio, siue dono.

De illo aunt, qui habet duplex beneficium propter quorum quodlibet tenetur, an teneat ad dicendum duplicatum officium per sejvel per alium vider distinguendum: quia aut tenet illicite, & tuncꝗa nullum ius habet in altero, non reputatur habere nisi vnum beneficium, nec per consequens propter illud tenetur ad officid aliquod directe. Indirecte tamen potest teneri, quia defraudat Deum seruitio sibi debito. Et propter hoc tenetur ad restitutionem seruitij subtracti: aut possidet ea iure fori, & iure poli. si ex causa rationabili: dispensan- te eo, qui potest: & tunc non tenetur: quia illa causa recompensat aut tenet illicite iure poli: licet licite iure fori: & tunc vi aletur ex quolibet obligatus, & sic per se, vel per alium di cat.

Nec obstat, quod sacerdos non tenet ad officium triplicatum: quia sacerdotium includit praecedentes ordines licite iure poli. Nec per hoc impeditur alius, qui est diaconus tantum, vel subdiaconus reddere Deo debitum pensum seruitutis, quod iste est sacerdos. Hic autem Deus defrau. datur indebite vno seruitore. Vnde tenei recompensare. quando vero vtroque modo licite locus est gratificationi: vt. scilicet eligat, secundum cuius ecclesiae ritum officium dicat: quia indif. ferenter alterum sufficit.

De illo autem, qui nullos fructus capit, videtur dicendum, quod si non est in pacifica. possessione beneficij, nec per eum stat, quod non tenotur. si autem est in possessione, vel per eum stat, tunc tenet:ar. de praeben. c. licet episcopo. si autem ost receptus, & per cumstat, quod fructus non recipiat: quia non vult ibi facere residentiam, vel primam, vel aliam: nihilominus reputatur beneficiatus multo magis, quae si non possessionem haberet: sed pereum staret. si etiam per eum non stat: & tamen fructus habet, & distributiones quotidianas, sicut & canonicus reputatur beneficiatus: & etiam si distributiones non habeat, sed praebendam. Item si distributiones non percipit, nec praebendae emolumentum ad praesens, sed recipere expectat in futurum: est autem receptus in canonicum, & in fratrem verum beneficium habet. Vnde & obligatus est ad of ficium, quia vocem in capitulo habet, & statum in choro. Et si postquam praebendam adoptus est totum emolumen: tum perderet obligatus remaneret: si tamen verus canonicus esset: quia si desinat esse canonicus per irregularitatem, vel aliter ex toto, quia non omnis irregularitas ipso facto deponit, tune desinit teneri.

sexta conclusio est, quod de omnibus, qui ad horas canonicas tenentur, videtur, quod ad horas de beata virgine teneant de con suetudine: sicut habet ecclesiae consuetudo generalis, quae ligat, sicut iusscriptum. Item ad vigilias defunctorum sicut habet consuetudo suae dicc. aut suae ecclesiae. Et similiter celebrare totiens, vel pluries, sicut consuetudo ecclesiae suae, vel capellae, vel seruitus fundationis habet. simil'e etiam postquam decrepiti sunt, & vsum rationis perdiderunt ob ligari desinunt.

Dicunt tamen quidam omnes quocunque iure obligatos ad horas, & per consequens obligari ad missam omni die dicendam, vel audiendam: quia propter vnunquodque tale, & illud magis: horae autem sunt propter missam, & ad illas propter illam eliguntur. ergo &c.

sed contrarium dicunt alij: quia non inuenitur obligatio expressa. Vnde cum dicat de priuilegiis. c. vlti. li. 6 quod episcopi itinerantes super altare portatile: vbique possunt facere celebrari, cum non deceat eos aliquam diem transigere sine missa: vbi supponit eos non obligari ad quotidianam missae auditionem, nisi ex decentia, & multo minus alij ex debito obligantur. Nec sequitur, si orae ad missam ordinantur, quod obligati ad eas ad missam obligen tur.

QVANTVM ad secundum de modo orandi, sunt quinque conclusiones. Prima est, quod oratio, aut est priuata, quam quis pro se facit: aut publica, quae facien da ministris ecclesiae incumbit. Publica ergo, quia non fit solum pro se: sed etiam pro aliis. ideo non solum debet esse mentalis, sed vocalis, vt per orationem voce expressam: aluj ad deuotionem excitentur, & ad continuandum. Et propter hoc cantus ab ecclesia instituti sunt. Vnde Aug. dicit de scipso, quod flebat vberrime in hymnis, & canticis suaue cat tantis ecclesiae vocibus vehementer affectus. sed oratio priuata, quam quis pro seipso facit, potest & voce, & sine voce fieri: secundum quod magis orantis animo suppetit. sed tamen orationi vox adlungitur propter quatuor. Primo, vt homo excitet seipsum verbis ad orandum deuote. secundo, vt intentionem custodiat, ne euagetur. Tertio, ex vehementia deuotionis in orante vox sequitur. vnde & cum mens orantis per deuotionem accenditur in fletus, & suspiria, & iubilos, & voces inconsideratae prorumpit. Quarto propter debitum iustitiae: quia Deo, cui per orationem reuerentia exhibetur non solum mente, sed etiam corpore seruiendum est. Et ideo non excusantun praelati audientes, & non dicentes, sicut principes seculares faciunt sibi dici: ner cletici in choro andientes, & nihil dicentes: sicut conuersi, & laici: vt in eis verificetur illud. sicut populus, sic erit & sacerdos. Oratio enim indicitur laicis audienda, istis autem dicenda. Vnde ad illud, quod tenetur dicere, non sufficit quantuntunque deuote cogitare. Cantus autem non debet esse tragedicus: vt dicitur. 93: dist. Cantantes. contra illos, qui dicunt motetos in festis: nec cum instrumentis, & organis, & aliis corporeis, sicut dicit Thom. secunda secundae de laude Dei: ne audientes magis ad lasciuiam, quam ad deuotio nem excitentur: quod est contrarium fini oratiouis.

secunda conclusio est de diuturnitate orationis: quia cum in oratione praecipue attendatur orantis de uotio. ideo tantum debet oratio extendi, quantum orantis de uotio potest protendi. Ideo si multum potest protendi, & ora tio debet esse diuturna, & prolixa. si autem prolixitas, vel diuturnitas fastidium parit: non est vltraprotrahenda: de conse. di. v. Non mediocriter, melius est septem Psal. decan tare cum puritate, & spirituali hylaritate, quam totius Psalte rij modulatio cum tristitia. Caeteris ergo paribus crebra oratio melius valet.

De plixitate igitur orationis exempla sunt in Christo, in Arsenio, in beato Dominico, qui pluries pernoctabant in oratione. De crebri tate cum Bartholomeo, qui centies per diem, & centies per noctem flexit genibus orabat. De attentione, & deuotione in mon achis Aegypti, qui, vt dicit in vitis patrum, nec ossitabant, nec spuebant psalmodizantes.

Tertia conclusio est de continuitate orationis: quia licet non semper actualiter debeamus orare: tamen in virtute semper orare debemus: quia, vt dicit glossa ad Thessaloni. Non cessat orare, qui non cessat bene agere. Eleemosyna etiam in sinu pauperis exorat. Horis tamen, & temporibus codstitutis orare debemus, ne intentio nostra frigescat. Vnde tenentur surgere ad matutinas, quicunq: te nentur dicere eas: quia tenentur eas dicere tempore suo, quod est de nocte. praes. Media nocte surgebam ad confitendum tibi. Vnde horam non licet praeterire, necanticipare: vt nomen sit consonum rei, nisi ex causa. Et secundum hoc pos sunt accusari, vel excusari, qui dicunt matutinas in sero: quia si hoc faciunt, vt plus dormiant, vel propter aliam non licitam causam accusabiles sunt: si autem propter breuitatem noctium, & solennitatem officij: vt quaedam ecclesiae faciunt excusabiles sunt. Quod autem Hugo dicit, quod ante horam orare prouidentia est, post negligentia, in hora obedientia, intelligendum est, qquam hoc fit exrationabi li causa: quia quod iuris est de toto ad totum, & de parte ad partem. Vnde si toti ecclesiae licet praeuenire Boram· ex causa rationabili. scilicet vt deuotius dicatur, vel propteri processionem, vel synodum, aut alia agenda: sic propter prae dicationem, vel studium, vel timorem occupationis superuenientis: licet anticipare: cum etiam presbytero propter agriculturam liceat in mane simul dice omnes oraside cele. mis. c. 1. Item debet esse continua, id est, non interrupta, vel diuisa vocaliter quantum ad vnam horam: quae vno contextu dicenda est: non aliis occupatio nibus intercidenda. Petrus vero perseuerabat pulsans.

Quarta conclusio est de attentione: quia debet esse attenta quantum ad verba, vt impleatur praeceptum, nec ad hoc deuotio interior requirit: quam purus homo impe rare non potest, sicut, nec in vtero baptizare. Vnde studiose & deuote, sine syncopa & festinatione, & garrulatione, loco & tempore dici debet. Item quantum ad meritum debet esse attenta ad ilIum finem vel sensum habitu vel virtute, non actu: quia impossibi le est, sicut de eunte ad sanctum Iacobum. Item quantum ad dulce dinis experimentum debet esse attenta actualiter, quia operatio non habitus causat delectationem. Attaediatio autem signum est defe ctus latriae, quia virtus facit delectabiliter operari. Euagatio autem spontanea, cuius causa fuit illicita, peccatum est: illa autem quae praeter intentionem & propter occupationem licitam praecedentem pctm non est.

sciendum igitur quod ad orationem sicut ad quod libet opus bonum potest requiri duplex attentio: vno modo, vt oratio ab intentione procedat: alio modo, vt attentio continue concomitet oro nem. Prio modo requiritur attentio ad orationem tam publicam quam priuatam: non solum quidem propter meritum, sed etiam ad vitandum peccatum, quando oro dr ex praecepto. Primum patet sic, quod nullum opus meritorium est nisi ex intentione procedat. Aliter enim non est opus humanum, cum homo sit homo per rationem & voluntatem. si ergo oro debet esse meritoria: oportet quod procedat ex intentione. similiter si vitetur transgressio praecepti, quia praeceptum dat hominibus ideo oportet quod non procedat ex sola imaginatione, quia conls est nobis & brutis: sed ex deliberatione quam requirit attentionem. Non requirit tum quod atten tio concomitei actualiter totam oronem: quia nec hoc requiritur in qui buscumque bonis opibus, nec est possibile propter euagationem mentis humanae. Requitur tamen quod orans scienter non distrahat mentem ab intentione. Hoc enim non potest esse sine culpa mortali vel veniali: si enim euagatio sit solum secundum actum interiorem, licet sit temeraria & grauis, ex quo est a proposito: forte tamen non est peccatum, saltem graue: aliaa peccatum mortale nisi esset contemptus, quia ecclesia non habet iudicare de actibus interiorib? mere. Proter hoc enim non potest ea prohibere ex praecepto, propter quod si minister ecclesiae dicendo horas cogitet aliud, non videt transgres sor praecepti ecclesiae, quantum est ex natura facti. si autem euaga tio mentis sit ex hoc quod aliqs scienter fe occupat in actu extoriori, a non secum patii attentionem oronis: tunc videt esse cul pa mortalis & directe contra pceptum ecclesiae, quod habet ex tra, de cele. mis. Dolentes. vbi dr: Districte praecipientes in vir tute sanctae obedientiae, vt diurnum officium pariter & noctur num, quontum eis Deus dederit, studiose pariter celebrent & deuote: hoc autem non obseruant qui occupantes se in actu exteriore scienter sibi attentionem subtrahunt.

Item videtur quod illa in orone quae cadit sub praecepto diuino euagatio deliberatiua sine exte riori occupatione sit mortalis: sicut enim se habet occupatio exterior ad orationem praecepti humani, sic interior ad orationem praecepti diuini, quia Deus & potest praecipere actum interiorem & prohibet euagantionem mentis, dicent: Populus hic labiis me ho norat &c. sed non fac ile est scire quando oro cadat sub praeceptodiuino. Quod autem dicit Th. Quod si in contrarium vergit culpa est mortalis, de sola orone praecepti dluini potest intelligi, quando consentii in cogitationem, non tantum in op' vel delectationem. si aunt intelligat de orone praecepti humani: tuncdicit in contrarium vergi, quando exterius se occupat circa aliquid imcompossibile attentioni. Et propter hoc dicit contrarium non oroni, sed attentioni quod potest esse etiam si sit bonum opus quod tamen non est contrarium oroni, sed est quaedam oro. Vum debet accipi contrarium non oroni, sed attentioni. Item, sicutdr quod dare aliquid ministris ecclesiae est de iure diuino, & morale: sed determinare quantum erat iudiciale, & nunc perecclesiam determinatum est illud idem. Cdecima: & ideo nunc decima est de iure diuino, ita & cum homo sit obligatus ad orandum aliquando, & aliquo modo istud tpraes & modus vident determinata per ecclesiam in ordinatis, & beneficiatis, & religiosu. Vnde ad boras canonicas tenent iure diuino, & humano. Et propter hoc tenent attendere corde praecepto diuino, & sic non humano, quia hoc importat oratio, quae est ascensus mentis in Deum.

Ad hoc ergo, quod oratio sit meri toria, vel satissactoria, vel liberatoria, siue acquietatiua, tequirit, quod eius attentio sit intenta. Item, quodsit continuata habitu non autem actu, nisi ꝗsponte non euagei mens: quia si sponte, & deliberatiue euagauerit in illis, quae tunc dicit, non vider ac quietare, sed tenet redicere: cum orare sit actus mentis non oris & sic non est oratio, nisi sit attentio.

Quinta conclusi. o est quod debet esse integra, vt nihil de ea furet syncopando, on tittendo, nimis festinando. Vnde tenet redicere qui notabiliter male dixit, licet possit ei poenitentia commutari, ne duplicatu dicat officium, quia Du vicarius potest commutare restitationem Deo faciendum in aliquio Deo acceptius. Dicere autem parum cum deuotione est gratiosius: vi-le & poenitentiam omissam potest commutate sine audientia aliorum p.Arum. Restitutio autem homini facienda non sic subiacet arbitri. confessoris. Qui autem omisit horam vnam, non oportet quod dicat omnes a-as, nec etiam illant qa indecens esset dicere completorium in mane, q-endo. Diena re Domine nocte ista, quando debet dicere, die isto. simil' c per annum dimisit offin, non oportet quod totum duplicet, vt dicat alNnia in Quadragesima: sed in aliud potest commutari, quia magis pla cebit Deo, & quia in taedium esset poenitenti: vnde patres dicebant melius esse decem versus Psalterij cum contritione cordis, & cum rationabili assignatione cantare, quam totidem Psalmos eum confusione mentis effundere. Item homo, qui debet mille, si totum soluat vna pinta excepta, tenet ad restitutionem illius. Et similiter quicquid de hora, vel Psalmum, vel versum, vel dictionem omise rit, videt quod teneat ad illud. Tamen sicut dictum est, confessor potest illud in aliud commutare, nec oportet totum reddere, nisi illud solum omissum, vt si quis non dixerit primam, propter hoc non oportet totum post completorium redicere.

Quantum ad tertium de effectu orationis sunt nouem conclusiones. Prima, quod oratio est meritoria, cum sit actus latriae elicitiue.

sed contra, habit? non transcendit habitum potentiae, in qua est, sed econuerso, cum plures sint in vna potentia: sed vna potentia non elicit actum alterius, sed tantum imperat: eigo latria, quae est in voluntate, non elicit orationem, quae est actus intellectus.

Dicendum, quod oratio videi esse actus fidei elicitiue respe ctu supernaturalium petitorum, vel virtutis intellectualis respectu naturaliu: sed pro tanto dicit elicitiue, non imperatiue esse actus latriae, quia immediatius imperatur abea, quam ab alia aliqua virtute: puta charitate vel castitate.

Vel dicendum, quod quantum ad esse moris habitus transcendlit potentiam, & potetia seipsam respectu esse naturae, quia non est vnius rationis in esse naturae actus potentiae obedientis, cum actu potentiae imperantis. Non enim appetere imperatum, est velle essentia liter: sed tamen est quid volutarium participatiue. Et similiter actus habitus imperantis, & elicientis est vpius rationis in genere moris: vnceeactus volendi, quo quis imperat casta: & actus appetendi, qui concupiscibilis exequitur ea, vterque est act' castus: similiter velle Deum reueraeri, & ipsum per aliam potentiam reuereri, vtrumq, est Deo reueretiam exhibere, & per consequens actus latriae.

Vel dicit actus latriae elicitiue, non voluntatis, quia est a voluntate mediante alia po tentia, non autem a latria, mediante alio habitu, sicut concupscere castitatem, & respuere moechari est iustitiae elicitiue, vel quando nondum est temperantia in concupiscibili, cum iam sit lustitia in voluntate, quod qdem aliquo tempore esse potest, uel quando caste viuit: non propter bonum temperantiae, sed iustitlae. Vnde cum non sit dare habitum oratiuum in orat ione, qui eliciat actum orandis ad minus eo modo & fine quo latria imperat, dicit etiam esse latriae elicitiuo.

secunda conclusio est, quod est sactistactoria, quia est afflictiua: vnde frequens meditatio est carnis affli ctio. Vnde Iacob emarcuit, Danielelanguit. Vnde plus coosumuntur studiosi, quae corporaliter laboriosi: & plus indigent re fici, licet sit menti delectabilis.

Tertia conclusio est, q est etiam meritoria, si fiat propter Denm. Alias canonicus pro pter lucrum captandum, & monachus propterdamnum vitandum disciplinae, receperunt mercedem suam, nisi mutent intentionem ad Deum.

Quarta conclusio est, quod est impetratoria cum quatuor conditionibus: quando. scilicet pro se ad salutem, pie, & perseue ranter. Tunc enim semper est impetratoria. Et quandoque sitie his impetrat in peccatore: quandoquein maledicente cum amaritudine mentis, vt patet. 3.dia. de Florentio, ad cuius maledictionem mor tui sunt morbo elephantino quatuor monachi, qui eius vrsum occiderant. Item de Helisco, qui maledixit pueris in nomine Domini & vrsi occiderunt eos. 4. Reg. 3.

Quinta conclusio est, quod plus valet pratio iusti, quam peccatoris, quia scim', quod peccatores Deus &c.

sexta conclusio est, plus quod in teplo consecrato, quam non consecrato: vnde. praes. Adoribo ad templum sctm̃ tui. Non enim fine causa tam solemnite consecratur.

septima conclusio est, quod plus valet mul-rum, quam vnius, quia vbi duo vel tres &c. & impossibile est cvnes multorum non exaudiri. Qui au tem propter ratio-abilem causam vtiliorem communitati, quae sit sua praesentia se se-erahunt a communi oratione, & loco, participes sunt illius -o minus, quam si essent praesentes, vt sit aequa pars de scendi-lum ad praelium, & remanentium ad sarcinas: & duo seni-res remanserunt in castris, nec minus de spum Moysi accepe runt. Num. 2. In vitis patrum legit, quod oratio vniuersitatis per hebdomadam liberauit monachum, quem. τ4. annis propria oratio, & abstinentia nequiuerat liberare.

Octaua con clusio est, quod illa oratio est mellor, vt dicit Greg. non vbi verba composita resonant, sed quam spiritus sanctus docuit, vt oratio Manassae pro se: Hieremiae pro ecclesia, & collegio: & super oentoratio Dominica. 12. praes. in matutinis. Vnde in vitis patium in. 3. lib. cumesset quaestio de psalmodia fratrum, & de numero Psalmorum: vnus in medio cantauit duodecim psalmos, & subito disparuit: exinde angeli docuerunt suo magisterio hunc numerum custodiri.

Nona conclusio dubia est, vtrum canonicus, qui non est integre in hora: sed secundum libertatem & consuetudinem ectlesiae non facit nisi intrare & exite, vtrum bona conscientia fucretur. ar Dicendum, quod si sic refiduum temporis expendit in negotis ecclesiae, idem est, si tamen in bonis actibus etiam fiin aliis recompensat. secusaattensi otiore, & fine bona causa sponte exir, hec il alio recompensat: quia debet lex seruari, quam vnusqsq, posuit in traditione rei suae. Et licet qui tradit rem suam ecclesiae committateam ordinationi ectle siae rationabili: non tamen irrationabili. Nec statutum irrationa bile, aut constietudo irratlonabilis excusat in foro couscien tiae. Litet ergo ille, qdi reliquit ahijiuersarium, vel alios reditus, intenderet quod interessent totis vigiliis, vel totis horis, tamen non potuit arctare illos, quin & causa rationabili al ter ordinarent, Cum autem oporteat pro bonis exclesiae uetendendis, & promouendis consiliari, & agere extra chorum, si propter hoc statuli, quod lsceat se a choro subtrahere, & ad capitulum ire pro consilio illa hbra quae magis est expediens, rationabile est & excusatur. si autem ordinatet, q solum ingrediens & post ea vadens ad spectacula tantum haberet quantum persistens, inliistum esset. Et similiter si statueret, quod vacans negotiis suis fi cet honestis tantum haberet, iniustum esset, tum beneficium det propter officium. sed quando statuit generaliter, quod tali puncto praesens si nec ante, nec post compareat, luctei: sic debet intelligi, vt consonet rationi: quod si hoc est propter negotia ecclesiae, bene quidem: si propter otium, non est intentio. si propter honestam causam, quae aliquando tunc magis occurrit, quam alias: dum tamen alias in aliis recompenset, excusatur: aliter non in foro Deli. cet non possit sibi contra statura distributio denegari. Argumentum solutum est in secunda conclusione tertij articuli.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 5