Table of Contents
Nicolas de Dinkelsbuhl Lectura Mellicensis
Liber IV
Liber IV, Distinctio 1
Liber IV, Distinctio 1, Pars 1
Liber IV, d. 1, p. 1, q. 1 : Utrum in quolibet hominum statu fuerint aliqua sacramenta.
Liber IV, d. 1, p. 1, q. 3 : Utrum sacramenta nove legis conferant gratiam ratione operis operati.
liber IV, Distinctio 1, Pars 2
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 3 : Utrum fuerit de necessitate quod fieret die octavo, et lapideo cultro
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 4 : Utrum conferebant gratiam ratione operis operati.
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 5 : Utrum circumcisio et legalia alia cessaverint in Christi passione.
Liber IV, Distinctio 2
Liber IV, Distinctio 2, Pars 1
Liber IV, Distinctio 2, Pars 2
Liber IV, Distinctio 3
Liber IV, d. 3, q. 3 : Utrum aqua elementaris sola sit conveniens materia baptismi.
Liber IV, d. 3, q. 4 : Utrum ad veritatem baptismi requiratur trina immersio baptisandi.
Liber IV, d. 3, q. 5 : Utrum baptismus fuerit an[te] Christi passionem institutus.
Liber IV, Distinctio 4
Liber IV, d. 4, q. 1 : Utrum parvuli sint baptisandi et suscipiant effectum baptismi
Liber IV, d. 4, q. 2 : Utrum adultus carens usu rationis sit baptisandus.
Liber IV, d. 4, q. 4 : Utrum adultus fictus suscipiat baptismum et eius effectum.
Liber IV, d. 4, q. 5 : Utrum omnes baptisati non ficti recipiant equaliter effectum baptism.
Liber IV, d. 4, q. 6 : Utrum omnes baptisati non ficti recipiant equaliter effectum baptism.
Liber IV, d. 4, q. 7 : Utrum baptismus sanguinis suppleat baptismum fluminis.
Liber IV, d. 4, q. 8 : Utrum baptismus sanguinis sit potior baptismo fluminis.
Liber IV, d. 4, q. 9 : Utrum iustificati teneantur adhuc ad baptismi susceptionem.
Liber IV, Distinctio 5
Liber IV, d. 5, q. 1 : Utrum mali possint conferre sacramentum baptismi et rem sacramenti.
Liber IV, d. 5, q. 2 : Utrum malus minister peccet baptisando.
Liber IV, d. 5, q. 3 : Utrum Christus secundum quod homo habuerit potestatem dimittendi peccata.
Liber IV, Distinctio 6
Liber IV, d. 6, q. 1 : Utrum soli sacerdotes possint baptisare.
Liber IV, d. 6, q. 2 : Utrum puer possit in utero matris baptisari.
Liber IV, d. 6, q. 3 : Utrum ad unitatem baptismi requiratur unitas ministri.
Liber IV, d. 6, q. 4 : Utrum inter baptisantem et baptisatum oporteat esse distinctionem personalem.
Liber IV, d. 6, q. 6 : Utrum in baptisante requiratur intencio.
Liber IV, d. 6, q. 7 : Utrum baptismus possit iterari.
Liber IV, d. 6, q. 8 : Utrum in baptismo imprimatur caracter.
Liber IV, d. 6, q. 9 : Utrum debeant esse solum duo tempora ad baptismum determinata.
Liber IV, d. 6, q. 10 : Utrum cathecismus debeat precedere baptismum.
Liber IV, d. 6, q. 11 : Utrum exorcismus debeat fieri ante baptismum.
Liber IV, Distinctio 7
Liber IV, d. 7, q. 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum necessitatis nobilius baptismo.
Liber IV, d. 7, q. 2 : Utrum crisma sanctificatum sit congrua illius sacramenti materia.
Liber IV, d. 7, q. 3 : Utrum habeat propriam formam sibi convenientem.
Liber IV, d. 7, q. 5 : Utrum in susceptione confirmationis conferatur gratia.
Liber IV, d. 7, q. 6 : Utrum soli episcopi sint huius sacramenti congrui ministri.
Liber IV, d. 7, q. 7 : Utrum confirmatio possit iterari.
Liber IV, d. 7, q. 8 : Utrum hoc sacramentum conferendum sit cuilibet baptisato
Liber IV, d. 7, q. 9 : Utrum debeat in confirmatione fieri unctio tantummodo in fronte.
Liber IV, Distinctio 8
Liber IV, d. 8, q. 1 : Utrum ewkaristia sit sacramentum nove legis et sit unum sacramentum.
Liber IV, d. 8, q. 2 : Utrum fuerit congrue a Christo ante suam passionem inmediate institutum.
Liber IV, d. 8, q. 3 : Utrum possit licite a non ieiuniis sumi. Dominus hoc sacramentum post cenam instituit et discipulis sumendum dedit.
Liber IV, d. 8, q. 4 : Utrum Christus instituendo sacramentum hoc prius conferat quam verbum protulerit.
Liber IV, d. 8, q. 5 : Utrum hec verba: Hoc est corpus meum, sint precise forma consecrationis panis.
Liber IV, d. 8, q. 6 : Utrum cetera verba in canone circa formam positam convenienter ponantur.
Liber IV, d. 8, q. 7 : Utrum forma consecrationis calicis consistat precise in hiis verbis: Hic est calix sangwinis mei, etc.
Liber IV, d. 8, q. 8 : Utrum verba omnia in forma calicis sint convenienter posita.
Liber IV, Distinctio 9
Liber IV, d. 9, q. 1 : Utrum sint bene duo modi hoc sacramentum manducandi.
Liber IV, d. 9, q. 2 : Utrum peccator veraciter sumat corpus Christi sub hoc sacramento.
Liber IV, d. 9, q. 3 : Utrum sit de lege ewangelica et de necessitate salutis hoc sacramentum sumere sub utraque specie.
Liber IV, d. 9, q. 4 : Utrum existens in peccato mortali et sumens hoc sacramentum peccet mortaliter
Liber IV, d. 9, q. 5 : Utrum peccator peccet videndo corpus Christi
Liber IV, d. 9, q. 6 : Utrum nocturna pollutio impediat assumptionem huius sacramenti.
Liber IV, d. 9, q. 7 : Utrum sacerdos debet dare ewkaristiam illi quem scit peccatorem.
Liber IV, Distinctio 10
Liber IV, d. 10, q. 1 : Utrum corpus Christi et eius sangwis vere et realiter post consecrationem sub speciebus panis et vini contineantur.
Liber IV, d. 10, q. 2 : Utrum corpus Christi sit in altari secundum suam propriam et essentialem quantitatem
Liber IV, d. 10, q. 3 : Utrum corpori Christi naturaliter existenti et eidem sacramentaliter existenti insint eedem partes et proprietates.
Liber IV, d. 10, q. 4 : Utrum actio immanens, que inest Christo existenti naturaliter, insit sibi in sacramento ibi vide notabile Scoti.
Liber IV, d. 10, q. 5 : Utrum corpori Christi, ut est sub sacramento, possit inesse motus corporalis.
Liber IV, d. 10, q. 6 : Utrum corpus Christi sit sub qualibet parte specierum.
Liber IV, d. 10, q. 7 : Utrum corpus Christi, cum videtur in specie carnis vel pueri, videatur tunc in propria sua specie et forma.
Librum IV, Distinctio 2, Pars 1, Quaestio 1
iam ad sacramenta Noue Legis. Postquam Magister egit de sacramentis in communy, descendit nunc ad sacramenta Noue Legis, de quibus est principalis sua intentio. Et diuiditur in duas partes: primo praemittit quedam que praexiguuntur ad sacramenta Noue Legis. 2° prosequitur de eis in speciali, et hoc in duas. 3a scilicet ibi post hoc videndum est prima in duas, quia primo praemittit quedam generalia circa sacramenta Noue Legis. 3° determinant de baptismo Iohannis qui fuit quedam praeparacio ad Christi verum baptismum. 2a ibi, nunc autem de baptismo
Arguitur quod non sint septem, sed pauciora. Primo sic: quod potest fieri per vnum non debet fieri per plura, sed per baptismum possent tolli et tolluntur omnia peccata; igitur non oportuit contra culpam aliquod aliud sacramentum ordinari et sic non fuit necessarium penitentia.
Secundo arguitur quod debeant esse plura quam septem, quia quandoque illud quod datur in remedium peccati est sacramentum, sed aqua benedicta est huiusmodi, quia per eam venialia tolluntur, igitur est sacramentum.
3° oblationes et decime in lege naturae erant sacramenta secundum Hugonem. Cum ergo modo sunt etiam oblationes et decime, videtur quod sunt sacramenta et sic essent plura quam septem, quare quaestio falsa.
Quarto arguitur quod non sint omnia a Christo instituta quia de confirmacione et extrema vnctione non legitur Dominum aliquid dixisse. Et ista tamen sunt sacramenta Noue Legis, igitur non omnia sunt a Christo instituta quia de confirmacione et extrema vnctione non legitur Dominum aliquid dixisse. Et ista tamen sunt sacramenta Noue Legis, igitur non omnia sunt a Christo instituta.
In oppositum arguitur et primo quod sint septem et solum septem sacramenta Noue Legis: patet per Magistrum in littera, qui ea enumerat et patet per communem vsum et per auctoritatem Ecclesiae.
2°, quod omnia sunt a Christo instituta patet quia sacramenta Noue Legis habent efficaciam suam ex institucione, sed ipsorum efficacia non est nisi a Deo, ut dictum est praeuius, igitur et ipsorum institutio solum est a Deo et a nullo puro homine esse potuit.
Oportuit rememorari eorum quae superius dicta sunt de diffinicione sacramenti Noue Legis: dicebatur enim quod sacramentum Noue Legis, quod est sacramentum tantum, est res sensibilis in sensibilem effectum gratuitum ex Dei speciali institucione, significans et causans eundem effectum quem figurat.
Isto modo loquendo de sacramento Noue Legis est conclusio prima, quod solum septem sunt sacramenta Noue Legis inter se specie distincta: patet conclusio manifeste ex auctoritate Ecclesiae vniuersalis et omnium doctorum. Sed quare sint instituta in numero septenario, dicunt quidam quod, quia hic sacramenta sunt instituta in remedium contra defectus animarum nostrarum, propter hoc enim dicuntur vasa medicinalia. Sed sunt septem in genere defectus animarum, et ideo septem sunt instituta sacramenta: sunt enim tres defectus culpabiles, scilicet quorum quaelibet est culpa. Primus est originale peccatum contra quod institutus est baptismus. Secundus defectus est peccatum actuale mortale, contra quod instituta est penitencia. 3us est actuale veniale, contra quod instituta est vnctio extrema. Aly quatuor defectus sunt penales et sunt pene peccatorum, et primus est infirmitas agendorum contra quam est confirmacio, secundus est ignorancia contra quem est ordo coordinatus docere et docere potest, 3us est concupiscentia noxiorum quantum ad carnalia contra quod est matrimonium, Quartus est concupiscentia terrenorum siue oculorum et superbia oculorum et superbia vite contra quem est Ewcaristia, vbi agitur de humiliacionis Christi memoria, et memoria ardentissime caritatis eius ad nos.
Alio modo 2m Petrum Aureoli sumitur sufficientia sacramentorum penes ea que necessario requiruntur ad bone esse legis alicuius aut secte. Cum enim latria et Dei cultus sit de lege naturae oportet aliquid esse quod Deo offeremus in nostra Lege, et hoc est sacrum Ewcaristiae, quomodo enim possit esse salutarior et placibilior oblacio. 2° quia propter reuerentiam huius oblacionis oportet esse ministros ad haec deputatos et consecratos, et sic est sacramentum ordinis. 3° oportet aliquod esse per quod homines huius Legis et distingwentur a non talibus, et hoc est baptismus. 4°, quia oportet pugnantes pro Lege confortari potissime si sunt in loco periculi, et hoc est sacramentum confirmationis vbi datur spiritus ad robur, quia necessarium est in praesentibus temptacionibus fidelium et maxime fuit necessarium in primitiuae Ecclesiae tempore persecutionem. Hoc oportet in qualibet lege fieri propagationem et crementum per homines eiusdem legis qui maxime sunt, scilicet invicem fideles: et ideo est sacramentum matrimony. Sexto, in qualibet lege debet esse via reconciliandi reos et quomodo ad hoc est sacramentum penitentie. Septimo est aliquid speciale in Lege nostra, scilicet quod Ecclesia militans ordinatur ad triumphantem, et quod hic existentes sunt illic intraturi, et ideo indigent salubri conductu quod fit per extremam vnctionem.
3° - secundum Scotum datur congruencia institucionis sacramentorum in numero septenario. Dicit enim: sicut in vita naturali primum est generacio hominis, deinde sequitur nutricio eius, 3° corroboracio, 4° sanitatis deperdite recuperacio, et haec quatuor pertinent ad quamlibet personam singularem que perduci debet sic ad perfectionem vite naturalis - praeter hec requiritur aliquid pertinens communitatem quo aliud constituatur in gradu ad exercendum aliquod actum communitati necessarium - ita in vita spirituali oportet esse adiutorium aliquod pertinens ad spiritualem generationem. Et illud est sacramentum baptismi per quod regeneratur: regeneramur ad vitam qua confert baptismus. 2° aliquid pertinens ad nutricionem, et hoc est Ewcaristia qua nutritur, conseruatur in homine gratia praehabita. 3° oportet esse aliquod adiutorium pertinens ad roboracionem, et hoc est sacramentum confirmacionis. 4° aliquid pertinens ad reparacionem post lapsum: et hoc est penitencia per quam homo lapsus in peccatum et deperdita vita gratiae reparatur ad vitam. Et praeter hec 5to requiritur aliquod quo exiens finaliter praeparetur, quia vita illa spiritualis est quedam via ordinans vt in ea bene et recte viuens de ipsa sine impedimento transeat ad perpetuam: et hoc est extrema vnctio. Et hec quinque requiruntur tamquam adiutoria necessaria cuilibet persone Christiane ad bonum, autem commentatis obseruantis hanc legem requiritur eis multiplicatio carnalis, quia illam praesupponit bonum spirituale sicut gratia praesupponit naturam. Et quo ad hoc institutum est matrimonium: requiritur etiam multiplicacio spiritualis aliquorum in Lege, et ad hoc ordinatus est ordo. Sic ergo patet quomodo congruum fuit obseruantibus legem ewangelicam instituere septem sacramenta que essent septem adiutoria in quibus esset perfectio sufficiens ad omnia necessaria pro obseruancia legis Christiana.
Secunda conclusio docuit Christum Dominum suam legem ewangelicam hys sacramentis perfectissimis adornare. Declarat Scotus sic, quia lex Christi ewangelica est perfectissima lex quam sancta Trinitas disposuit dare hominibus pro statu huius vie, igitur competebat ut homines in statu istius perfectissime legis praepararentur ad gratiam perfectissimis adiutorys cuiusmodi sunt illa perfectissima sacramenta. Antecedens, scilicet quod lex ewangelica sit perfectissima probatur quia est vltima 2m illud Mathei 26° Noui et eterni Testamenti, id est post quod nullum aliud est futurum in processu, autem ab inperfecto ad perfectum posteriora sunt perfectiora.
2° probatur conclusio, quia perfectissima causa meritoria gratiae quam sancta Trinitas disposuit dari humano generi fuit Christus complens cursum suum in hac vita nobiscum. Igitur dignum fuit quod pro tempore Legis eius darentur eidem humano generi pro merito Christi perfectissima adiutoria ad gratiam consequendam, et illa sunt ad septem sacramenta.
Item consequitur: causa meritoria exhibita plus impetrat quam solum permissa, igitur per passionem Christi exhibitam et consumatam tempore Legis Noue congruum fuit maxima adiutoria conferri hominibus ad gratiam pro tempore istius Legis seruande igitur, etcetera.
Tertia conclusio: omnia sacramenta Noue Legis sunt a Christo Deo instituta, pro quo notandum quod, ut recitat sanctus Thomas, fuit aliquorum opinio quod non omnia sacramenta Noue Legis fuissent a Christo immediate instituta. Sed quod quedam per se instituita, quedam vero apostolis instituenda commisit, scilicet confirmationem in qua Spiritus sanctus datur ad robur, cuius institutio non debuit esse ante Christi ascensionem et Spiritus sancti plenariam missionem - que primo plenarie facta est in die Penthecostes - et extremam vnctionem, que ad gloriam resurrectionis sit immediatum et proximum preparatorium, non debuit ante resurrectionem Christi institui. Ita dicebant isti, sed quia institutio sacramentorum uidetur ad potestatis plenitudinem in sacramentis pertinere, quam potestatem Christus sibi reseruauit in sacramentis, et ideo Sanctus> Thomas et Scotus et aly dicunt quod sicut hominis puri non est sacramenta mutare uel a sacramentis absoluere, ita nec noua sacramenta instituere. Et ideo dicunt communiter quod Christus deus et homo omnia sacramenta Noue Legis per se instituit, ut dicit conclusio illa tertia, quod declarat Scotus hic breuiter quia de singulis patebit plenius in locis eorum proprys. Patet igitur de baptismo quod fuit a Christo institutus ante passionem, quia Iohannis 3° dixit Nicodemo: "NISI QUIS RENATUS FUERIT EX AQUA ET SPIRITU," etcetera. Et discipuli eius baptizabant, ut patet Iohannis 3°. Et in sua ascensione praecepit ut publice praedicaretur et exerceretur Mathei vltimo: "EUNTES, DOCETE OMNES GENTES BAPTIZANTES EOS." De Ewcaristia patet praedicatio eius diffusa per Christum Iohannis 6° et institutio eis in ultima cena patet Mathei 26°. De confirmatione patet institutio eius Iohannis 20°, cum dixit: "ACCIPITE SPIRITUM SANCTUM," etcetera. Vel, in Penthecostes festo Actuum I°. De penitentia dicunt aliqui quod fuit instituta Jacobi 5°: "CONFITEMINI ALTERUTRUM PECCATA VESTRA." Sed hoc non videtur probabile, ut dicit Scotus ex iam processu litterae, quia sequitur in littera: "ET ORATE PRO INVICEM." Manifestum est autem quod per illa sequentia verba non voluit aliquod sacramentum instituere nec promulgare, nec etiam erat apud Iacobum auctoritas instituendi sacramentum aliquod, ut dictum fuit. Dicitur ergo quod institutum est Iohannis 20°, cum Dominus dixit discipulis: "ACCIPITE SPIRITUM SANCTUM. QUORUM REMISERITIS PECCATA," etcetera. Et fuit promissum Mathei 16° : "TIBI DABO CLAVES REGNI CELORUM: QUODCUMQUE LIGAVERIS SUPER TERRAM ERIT LIGATUM ET IN CELIS," etcetera. Ista enim potestas non erat principaliter dimittendi peccata - quod est proprium Dei - sed arbitrandi de dimissione peccati. Arbitror approbando a Deo, sic autem arbitrari est in foro penitentiae soluere et ligare. De extrema vnctione dicunt aliqui quod instituta sit Iacobi 5°, vbi dicitur: "INFIRMATUR QUIS IN VOBIS INDUTA PRAESBYTEROS ECCLESIAE ET ORENT SUPER EUM VNGENTES CUM OLEO IN NOMINE DOMINI," etcetera. Sed licet ibi promulgauerit illud sacramentum, melius est tamen dicere quod fuerit a Christo institutum, vnde Marci 6° capitulo dicitur: "QUIA APOSTOLI VNGEBANT MULTOS INFIRMOS ET SANABANT." Constat autem quod hoc non fecerunt nec virtute Christi et eius auctoritate qui instituit talem vnctionem virtuosam. De matrimonio patet Mathei 19°, vbi Christus ait: "LEGISTIS QUIA MASCULUM ET FEMINAM FECIT EOS." Supple Deus et dixit: "SUPPLE PER OS ADAM, QUAMOBREM RELINQUET HOMO PATREM ET MATREM, ET ADHEREBIT UXORI SUE," etcetera. Et postea subdit: "QUOS ERGO DEUS CONIUNXIT HOMO NON SEPARARET," vbi Christus Dominus approbat et ratificat de matrimonio, quod sancta Trinitas a principio, scilicet in statu innocentie publicat. De ordine dicitur Mathei 26° : "HOC FACITE IN MEAM COMMEMORATIONEM," et Iohannis 20° : "QUORUM REMISERITIS PECCATA REMITTUNTUR EIS." Hec enim duo pertinent ad ordinem sacerdotalem, scilicet potestas respectu veri corporis Christi et potestas respectu corporis Christi mistici, id est Ecclesiae, ut dicetur inferius cum agetur de sacramento ordinis. Et sic Christus instituens sacramentum Ewcaristiae et sacramentum penitencie instituit etiam sacramentum ordinis sacerdotalis et dedit sacerdotibus potestatem consecrandi corpus suum verum, et dedit eis potestatem in foro penitentiae super corpus suum misticum, ex quibus patet quod Christus Dominus illa septem sacramenta Noue Legis per se omnia instituit. Omnia eis sacramenta aliquo modo in Christi passione instituta mistice apparuerunt: baptismus in aqua que fluxit de latere eius, confirmatio in sangwine ante corporis examinacionem quo roboramur ut eius fidem teneamus - ut dicit Augustinus super Iohannem - Ewcaristia in toto corpore, uel etiam in tota eius persona que fuit Deo hostia. Ipse enim Dominus idem fuit sacerdos et hostia secundum Augustinum 4° De Trinitate, penitentia in confessione latronis et in eius penitentia iuxta summum sacerdotem Christi, ordo quia tunc Dominus exercuit summum sacerdocy actum offerendo se ipsum hostiam Deo Patri. Ipse enim idem - ut dictum est - fuit sacerdos offerens et hostia oblata, matrimonium quia necessitate secundum Ecclesiam copulauit, extrema vnctio in corporis eius vnione in sepulchro aut melius per sangwinem linientem de corpore mortuo eius manantem. Ex hys ergo patet quod omnia sacramenta Noue Legis sunt a Christo Domino instituta, et sicut sunt ab Eo instituta, ita etiam ab Eo habent suam efficaciam, ut dictum fuit praeuius. Nam Christus Dominus, secundum quod Deus, ipse est causa principalis efficacie eorum, et secundum quod homo est causa eiusdem efficacie eorum meritoria, quia, ut dicit Scotus, cum homo per culpam factus fuisset Dei inimicus, disposuit Deus non remittere illam culpam neque dare hominibus aliquod adiutorium ad talem remissionem siue ad beatitudinis consecutionem, nec per aliquod. Et proponitur secundum aliquod oblatum quod gracius acceptaret quam illa offensa esset sibi displicens uel ingrata, nichil autem potest inueniri quod sit gracius Trinitati quam offensa humani generis fuit displicens, scilicet ut illud fit aliquod obsequium persone magis dilecte Trinitati quam tota communitas homini que offenderat fuerat aut debuerat esse cara si non offendisset. Talem autem personam sic Deo dilectam non potuit humanum genus habere ex se, quia totum fuit Deo offensum et inimicum de vna massa perdicionis. Procedens ergo Trinitas misericorditer disposuit vnam personam sic Ei dilectam dare humano generi, ac ipsam eandem personam ad hoc inclinare ut ipsa offerret Trinitati obsequium pro toto humano genere. Illa persona est Christus Dominus cui secundum humanitatem dedit Deus non ad mensuram spiritum caritatis et gratiae (Iohannis 3°). Tale autem obsequium est illud quod se sponte obtulit in mortem pro iustitia et pro salute hominum; recte ergo Trinitas nullum adiutorium pertinens ad salutem contulit homini viatori nisi in virtute oblacionis Christi necessitate facte a persona dignissima, quia a Christo Deo et homine et ex maxima obediencia et caritate et ita ut ergo passio Christi fuit causa meritoria respectu boni meritory collati hominibus viatoribus, quia quidquid de adiutorys disponentibus ad gratiae collacionem et peccati remissionem et ad beatitudinis adepcionem collatum est tempore suo antiquis iustis, qui fuerunt ante Christi aduentum. Totum est eis collatum in virtute passionis Christi a Deo tunc prouise et ab ipsis fidelibus eiusdem temporis praecrediti uel exhibendi, efficacia vero sacramentorum nostrorum et adiutoria ad gratiam obtinendam et vniuersaliter quidquid ad salutem pertinens nunc confertur nobis. Hoc totum confertur propter passionem Christi nunc exhibitam et a nobis creditam uel exhibitam. Ex hys consequenter patet quomodo in exhibicione talium adiutoriorum et remediorum et quorumcumque bonorum humano generi ad salutem necessariorum concurrunt misericordia et iustitia. Maxime enim misericordie est homini inimico talia bona conferre, sed etiam maxime iustitiae est propter obsequium tam gratum et a persona tam dilecta exhibita tantum remedium conferre illis pro quibus talis persona illud obsequium obtulit: iustum enim est obsequium persone tam dilecte acceptare pro illo pro quo offert obsequium. Diceret aliquis quod illorum sacramentorum est dignius et efficacius; respondetur quod vnum eorum excedit alia in vno et excedetur in alio et sic idem sacramentum est excedens et excessum secundum diuersos respectus. Nam baptismus excedit alia ratione efficacie, quia tollit omnem culpam et omnem penam pro culpis debitam. Ewcaristia excedit ratione continencie: continet enim substancialiter et realiter Christum Dominum fontem gratiarum et tocius boni. Confirmatio excedit alia ratione causa conferentis, quia a digniori confertur, scilicet ab episcopo. Similiter ordo excedit ratione conferentis et etiam excedit ratione dignificati, id est ipsius ordinati qui per hoc ad gradum altiorem in Ecclesia reponitur. Matrimonium excedit ratione significationis quia significat quedam maxima, scilicet coniunctionem Christi cum Ecclesia et significat coniunctionem naturae diuinae et naturae humanae in persona Christi.
Ad argumenta ante opposita ad primum dicit Sanctus Thomas quod baptismus est sacramentum intrancium, quia facit hominem primo participem redemptionis per Christum facte, consepeliens eum in similitudinem mortis Christi. Et ideo non potest baptismus iterari sicut nec passio Christi, licet ergo baptismus deleat omnem culpam, et actualem et originalem. Tamen, quia non potest iterari - et peccata actualia iterantur - ideo oportuit contra peccatum actuale aliud remedium adhiberi per quod tolli posset, et illud est sacramentum penitentiae.
Secundum dicit Sanctus Thomas quod aqua benedicta non est sacramentum, sed est sacramentale quoddam quia disponens ad sacramenta. Non enim ordinatur directe ad remedium praestandum nec est institutum ad gratiam conferendam, sed ordinatur ad remouendum prohibens gratiam et remedia animae: datur enim contra temptationes et nequitias demonum et contra venialia et contra talia que effectum sacramentorum impedire possunt, de quo dicetur posterius loco suo.
Ad 3um respondet Sanctus Thomas quod decimae et oblationes erant sacramenta in Veteri Lege, in quantum erant figurales: solum figurabant enim et significabant ea quae tunc futura erant in Noua Lege, ut dictum fuit superius et quantum adhuc non manent modo. Sed nunc manent solum in quantum morales et de Lege necessarie, in quantum ad vsum ministrorum et pauperum sustentationem sunt deputata, et ideo nunc non sunt sacramenta.
Ad 4um dictum est quod Dominus confirmationem instituit Iohannis 20°, uel etiam in die Penthecostes cum fideles illi induebantur virtute ex alto, uel etiam eam instituit cum pueris, scilicet paternitatis manus imposuit; extremam autem vnctionem instituit cum - discipulos ad praedicandum mittens - oleo eos inivngere disposuit egros vt sanarentur.
Circa litteram notandum quod Magister in primo capitulo enumerat septem sacramenta Noue Legis et post hoc dicit quorum alia in remedium.
Contra hoc arguitur quia - ut dictum est praeuius - omnia sacramenta Noue Legis sunt in remedium et conferunt gratiam igitur. Illa distinctio Magistri nulla est: respondet Sanctus Thomas dicens quod illa distinctio sacramentorum fuit secundum illud ad quod sacramenta principaliter ordinantur, quamuis ergo omnia conferant gratiam ratione operis operati et aliquo modo sunt in remedium. Quedam tamen principaliter sunt ordinata in remedium contra aliquod speciale morbum, ut matrimonium contra concupiscentiam, quedam vero principaliter et de primaria intentione sunt ordinata in remedium morbi et simul ad gratiam conferendam, sicut baptismus qui est illa spiritualis regeneratio per quam vetus homo corrumpitur per destructionem peccatorum et nouus homo generatur per collationem gratiae que est vita animae. Quedam autem sunt que supponunt gratiam insumentem et illa ordinantur ad gratiae collationem, ut Ewcaristia, et sicut sunt verba Magistri intelligenda.
Circa sequentem textum videtur quod sacramenta Noue Legis debuerint institui a principio mundi statim post lapsum hominis in peccatum, quod fidelis medicus statim applicat infirmo efficaciorem medicinam ne infirmus diu laboret infirmitate et ne forte in ea periclitetur. Cum ergo sacramenta Noue Legis sint efficacissime medicine contra morbos animarum nostrarum videtur quod debebant institui statim post lapsum hominis in peccatum igitur, etcetera.
Respondet secundum Magistrum in littera quod, quia sacramenta Noue Legis sunt plena, quia continent gratiam 2m modum superius declaratum, ideo debuerunt institui tempore plenitudinis, et hoc est tempus incarnacionis Christi qui in suo adventu gratiam mundo attulit. 2m illud Iohannes 3° : "GRATIA ET VERITAS PER IHESUM CHRISTUM FACTA EST." Et ideo non ante Christi adventum, sed post institui debuerunt: ipse enim est verus medicus animarum nostrarum et ergo congruum fuit, ut ipse praeuius existens in hoc mundo ordinaret et institueret medicinas homini egroto, scilicet ipsa sacramenta.
Ad argumentum dicitur secundum Sanctum Thomam quod congruum fuit ut homo praeuius cognosceret morbuum suum et defectus anime et quod medicinam desideraret et tunc eam primo reciperet. Et ideo fuit congruum ut homo scilicet ipsi derelinqueretur ut sic tempore Legis necessarie infirmum se cognosceret per ignoranciam ad ydolatriam declinando, et deinde tempore Legis scripte que remedium contra ignorantiam praestabat recognosceret se infirmum per concupiscentiam ad peccatum declinando, et sic salutem ab alio expectaret qui viam salutis docuit contra ignoranciam et sacramenta gracie dedit contra infirmitatem concupiscentiae.
On this page
