Table of Contents
Nicolas de Dinkelsbuhl Lectura Mellicensis
Liber IV
Liber IV, Distinctio 1
Liber IV, Distinctio 1, Pars 1
Liber IV, d. 1, p. 1, q. 1 : Utrum in quolibet hominum statu fuerint aliqua sacramenta.
Liber IV, d. 1, p. 1, q. 3 : Utrum sacramenta nove legis conferant gratiam ratione operis operati.
liber IV, Distinctio 1, Pars 2
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 3 : Utrum fuerit de necessitate quod fieret die octavo, et lapideo cultro
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 4 : Utrum conferebant gratiam ratione operis operati.
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 5 : Utrum circumcisio et legalia alia cessaverint in Christi passione.
Liber IV, Distinctio 2
Liber IV, Distinctio 2, Pars 1
Liber IV, Distinctio 2, Pars 2
Liber IV, Distinctio 3
Liber IV, d. 3, q. 3 : Utrum aqua elementaris sola sit conveniens materia baptismi.
Liber IV, d. 3, q. 4 : Utrum ad veritatem baptismi requiratur trina immersio baptisandi.
Liber IV, d. 3, q. 5 : Utrum baptismus fuerit an[te] Christi passionem institutus.
Liber IV, Distinctio 4
Liber IV, d. 4, q. 1 : Utrum parvuli sint baptisandi et suscipiant effectum baptismi
Liber IV, d. 4, q. 2 : Utrum adultus carens usu rationis sit baptisandus.
Liber IV, d. 4, q. 4 : Utrum adultus fictus suscipiat baptismum et eius effectum.
Liber IV, d. 4, q. 5 : Utrum omnes baptisati non ficti recipiant equaliter effectum baptism.
Liber IV, d. 4, q. 6 : Utrum omnes baptisati non ficti recipiant equaliter effectum baptism.
Liber IV, d. 4, q. 7 : Utrum baptismus sanguinis suppleat baptismum fluminis.
Liber IV, d. 4, q. 8 : Utrum baptismus sanguinis sit potior baptismo fluminis.
Liber IV, d. 4, q. 9 : Utrum iustificati teneantur adhuc ad baptismi susceptionem.
Liber IV, Distinctio 5
Liber IV, d. 5, q. 1 : Utrum mali possint conferre sacramentum baptismi et rem sacramenti.
Liber IV, d. 5, q. 2 : Utrum malus minister peccet baptisando.
Liber IV, d. 5, q. 3 : Utrum Christus secundum quod homo habuerit potestatem dimittendi peccata.
Liber IV, Distinctio 6
Liber IV, d. 6, q. 1 : Utrum soli sacerdotes possint baptisare.
Liber IV, d. 6, q. 2 : Utrum puer possit in utero matris baptisari.
Liber IV, d. 6, q. 3 : Utrum ad unitatem baptismi requiratur unitas ministri.
Liber IV, d. 6, q. 4 : Utrum inter baptisantem et baptisatum oporteat esse distinctionem personalem.
Liber IV, d. 6, q. 6 : Utrum in baptisante requiratur intencio.
Liber IV, d. 6, q. 7 : Utrum baptismus possit iterari.
Liber IV, d. 6, q. 8 : Utrum in baptismo imprimatur caracter.
Liber IV, d. 6, q. 9 : Utrum debeant esse solum duo tempora ad baptismum determinata.
Liber IV, d. 6, q. 10 : Utrum cathecismus debeat precedere baptismum.
Liber IV, d. 6, q. 11 : Utrum exorcismus debeat fieri ante baptismum.
Liber IV, Distinctio 7
Liber IV, d. 7, q. 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum necessitatis nobilius baptismo.
Liber IV, d. 7, q. 2 : Utrum crisma sanctificatum sit congrua illius sacramenti materia.
Liber IV, d. 7, q. 3 : Utrum habeat propriam formam sibi convenientem.
Liber IV, d. 7, q. 5 : Utrum in susceptione confirmationis conferatur gratia.
Liber IV, d. 7, q. 6 : Utrum soli episcopi sint huius sacramenti congrui ministri.
Liber IV, d. 7, q. 7 : Utrum confirmatio possit iterari.
Liber IV, d. 7, q. 8 : Utrum hoc sacramentum conferendum sit cuilibet baptisato
Liber IV, d. 7, q. 9 : Utrum debeat in confirmatione fieri unctio tantummodo in fronte.
Liber IV, Distinctio 8
Liber IV, d. 8, q. 1 : Utrum ewkaristia sit sacramentum nove legis et sit unum sacramentum.
Liber IV, d. 8, q. 2 : Utrum fuerit congrue a Christo ante suam passionem inmediate institutum.
Liber IV, d. 8, q. 3 : Utrum possit licite a non ieiuniis sumi. Dominus hoc sacramentum post cenam instituit et discipulis sumendum dedit.
Liber IV, d. 8, q. 4 : Utrum Christus instituendo sacramentum hoc prius conferat quam verbum protulerit.
Liber IV, d. 8, q. 5 : Utrum hec verba: Hoc est corpus meum, sint precise forma consecrationis panis.
Liber IV, d. 8, q. 6 : Utrum cetera verba in canone circa formam positam convenienter ponantur.
Liber IV, d. 8, q. 7 : Utrum forma consecrationis calicis consistat precise in hiis verbis: Hic est calix sangwinis mei, etc.
Liber IV, d. 8, q. 8 : Utrum verba omnia in forma calicis sint convenienter posita.
Liber IV, Distinctio 9
Liber IV, d. 9, q. 1 : Utrum sint bene duo modi hoc sacramentum manducandi.
Liber IV, d. 9, q. 2 : Utrum peccator veraciter sumat corpus Christi sub hoc sacramento.
Liber IV, d. 9, q. 3 : Utrum sit de lege ewangelica et de necessitate salutis hoc sacramentum sumere sub utraque specie.
Liber IV, d. 9, q. 4 : Utrum existens in peccato mortali et sumens hoc sacramentum peccet mortaliter
Liber IV, d. 9, q. 5 : Utrum peccator peccet videndo corpus Christi
Liber IV, d. 9, q. 6 : Utrum nocturna pollutio impediat assumptionem huius sacramenti.
Liber IV, d. 9, q. 7 : Utrum sacerdos debet dare ewkaristiam illi quem scit peccatorem.
Liber IV, Distinctio 10
Liber IV, d. 10, q. 1 : Utrum corpus Christi et eius sangwis vere et realiter post consecrationem sub speciebus panis et vini contineantur.
Liber IV, d. 10, q. 2 : Utrum corpus Christi sit in altari secundum suam propriam et essentialem quantitatem
Liber IV, d. 10, q. 3 : Utrum corpori Christi naturaliter existenti et eidem sacramentaliter existenti insint eedem partes et proprietates.
Liber IV, d. 10, q. 4 : Utrum actio immanens, que inest Christo existenti naturaliter, insit sibi in sacramento ibi vide notabile Scoti.
Liber IV, d. 10, q. 5 : Utrum corpori Christi, ut est sub sacramento, possit inesse motus corporalis.
Liber IV, d. 10, q. 6 : Utrum corpus Christi sit sub qualibet parte specierum.
Liber IV, d. 10, q. 7 : Utrum corpus Christi, cum videtur in specie carnis vel pueri, videatur tunc in propria sua specie et forma.
Librum IV, Distinctio 2, Pars 2, Quaestio 2
Arguitur quod non, quia Magister in littera capitulo vltimo dicit: qui spem non posuerunt in baptismo Iohannis - et non Patrem et Filium et Spiritum sanctum credebant - non sunt postea baptizati.
Igitur secundo super illo Iohannis 3° : "EFFUNDAM DE SPIRITU MEO," etcetera. Dicit Hieronimus quod hec est causa quare quidam baptizati a Iohanne sunt baptismo Christi iterum baptizati a Paulo, ut patet Actuum 19° : quia fidem Trinitatis non habebant, quia nec si Spiritus sanctus sit audierunt. Si ergo aliqui fuissent baptizati a Iohanne qui habuissent fidem Trinitatis, videtur quod non debebant iterum baptizari baptismo Christi.
3° in receptionem sacramentorum quod datur non est iterandum, sed si obmittatur aliquid caute est supplendum; de sacramentis non iterandum, capitulo primo. Sed in baptismo Iohannis ablucio exterior dabatur igitur, ex quo defuit interior ablucio: illa fuit supplenda, sed exterior non fuit talis. Iterum baptizandus baptismo Christi.
4° dicitur Actuum 8uo quod Samaritani fuerunt a Philippo baptizati et - ut videtur - solum baptismo Iohannis, quia baptismus Christi est Spiritus sanctus, isti autem non receperunt Spiritum sanctum, ut dicitur ibidem in littera. Et illi non fuerunt rebaptizati baptismo Christi, quia Petrus et Iohannes illuc missi per apostolos solum imponebant eis manus. Igitur videtur quod nec ceteri per Iohannem baptizati debuerunt baptizari baptismo Christi.
5° - Apostoli non leguntur post baptismum Iohannis rebaptizati baptismo Christi, igitur videtur quod non fuerit necessarium baptizari de uno praeuius baptismo Iohannis baptizatos .
In oppositum arguitur quia, ut habetur Actuum 19°, Paulus rebaptizauit aliquos qui baptizati erant baptismo Iohannis, igitur et ceteri erant pari ratione rebaptisandi.
2° - beatus Augustinus omne quinto capitulo super Iohannem dicit: si quos baptizauit Iohannes, iterum fuerunt baptizandi. Plane iterum, sed non iterato baptismo: quos enim baptizat Iudas, baptizat et Christus, quos vero baptizat Iohannes non.
Item Augustinus in libro Contra Donatistas dicit tali Christus baptismo mundat Ecclesiam, quod acceptum alterum non erat necessarium. Iohannes autem tali baptismo praecurrebat quo accepto esset eciam baptisma dominicum necessarium.
Item dicit Augustinum: post Iohannem baptizatum est, post homicidam non est baptizatum quia Iohannes dedit baptismum suum, homicida dedit baptisma Christi.
De hac quaestione fuerunt due opiniones: vna dixit praeuius quod baptizati baptismo Iohannis, si non habebant fidem Trinitatis et posuerunt spem in baptismo Iohannis tamquam eis sufficeret ad salutem, illi erant rebaptizandi baptismo Christi. Propter hoc scribitur Actuum 19° quia Paulus rebaptizat quosdam qui erant baptizati baptismo Iohannis et non habebant veram fidem Trinitatis, qui non crediderunt in Spiritum sanctum. Dicitur enim ibidem sic, cum Apollo esset Corinthi et Paulus paragraphi partibus superioribus veniret Ephesum et inveniret quosdam discipulos. Dixitque ad eos: - "SI SPIRITUM SANCTUM ACCEPISTIS CREDENTES ." At illi dixerunt ad eum: "SED NEQUE SI SPIRITUS SANCTUS SIT AUDIVIMUS." At ille dixit eis: "IN QUO ERGO BAPTIZATI ESTIS ?," qui dixerunt in baptismate Iohannis. Dixit eis autem Paulus: "IOHANNES BAPTIZAVIT BAPTISMATE PENITENTIE DICENS IN EO QUI VENTURUS ESSET POST IPSUM" ut crederent, hoc est in Ihesum. Hys auditis baptizati sunt in nomine Domini Ihesu, et cum imposuisset illis manus Paulus acceperunt Spiritum sanctum - supple sensibiliter - et loquebantur lingwis et prophetabant. Ecce quomodo: ex illis qui erant baptizati baptismo Iohannis et non habebant veram fidem Trinitatis, quia non credebant in Spiritum sanctum; ymo neque si esset Spiritus sanctus erant a beato Paulo rebaptizati .
2° dixerunt isti quod qui baptizati erant baptismo Iohannis et habebant fidem Trinitatis, illi non erant rebaptizandi baptismo Christi. Sed sufficit ut imponerentur eis manus: tales enim habuerunt ablucionem exteriorem et habebant fidem Trinitatis, quia insignebantur quasi caractere, et per imposicionem manuum receperunt Spiritum sanctum et sic habebant omnia que dantur in baptismo Christi, quare non erant rebaptizandi. Et propter hoc, ut isti dicunt: Petrus et Iohannes missi a ceteris apostolis a Hierusalem in Samariam non rebaptizabant baptismo Christi baptizatos a Philippo baptismo Iohannis, ut ipsi dicunt, sed solum per impositionem manuum dabant eis Spiritum sanctum, ut habetur Actuum 8uo. Dicitur enim ibidem, cum autem audissent apostoli qui erant Hierosolimis, quia Samaria accepisset verbum Dei. Miserunt ad eos Petrum et Iohannem qui, cum venissent, orauerunt pro ipsis ut acciperent Spiritum sanctum; nondum enim in quemque illorum descenderat - supple visibiliter - sed baptizati erant tantum. In nomine Domini Ihesu tunc imponebant manus suas super illos et accipiebant Spiritum sanctum, et hec fuit opinio Magistri, ut patet in littera capitulo vltimo.
Sed contra hanc opinionem est communis positio doctorum qui dicunt concorditer quod qui pro illo tempore fuerunt baptizati solo baptismo Iohannis erant omnes rebaptizandi baptismo Christi.
Probatur hoc, quia Christus dedit generale praeceptum omnibus de baptismo suo, dicens Iohannis 3° ut "QUIS RENATUS FUERIT EX AQUA" et illud praeceptum non impleuit. Qui erat solum baptismo Iohannis baptizatus igitur tenebatur etiam baptizari baptismo Christi. Et illud generale praeceptum erat rationabile quia fuit rationabile ut omnes ad hoc obligarent, quod essent membra Ecclesiae et ut susciperent signum illud commune omnibus Ecclesiam ingredientibus.
Item, disposicione introducta, congruum est ut introducatur eis forma principalis, alias disposicio esset frustra. Sed baptismus Iohannis, ut dictum est, praeuius fuit disposicio et praeparacio ad baptismum Christi suscipiendum, scilicet ut per illam ablucionem facilius inclinarentur homines ad suscipiendum ablucionem sibi salutarem in Christi baptismo, nec esset ipsis molestum praeuius ad similia aswetis et exercitatis. Igitur congruum fuit ut suscepto baptismo Iohannis a quocumque ab eo etiam susciperetur baptismus Christi.
Item imposicio manuum habuit locum sacramenti confirmacionis, sed sacramentum confirmacionis praesupponit sacramentum baptismi, quod oportet esse primum et tamquam hostium ad cetera sacramenta. Et quia baptizati solum baptismo Iohannis non habuerunt adhuc verum sacramentum baptismi, nichil fecisset ei confirmacio sew manuum imposicio. Patet eis illa positio per auctoritatem Augustini.
In oppositum quaestionis adductae, scilicet ad argumenta ante opposita ad primum dicitur quod Magister in hoc non tenetur.
Ad 2m dicit Sanctus Thomas quod Hieronimus per hec verba non vvlt tangere causam rebaptizandi, set vult tangere insufficienciam fidei ipsorum ad salutem, ut patet per verba praecendentia. Praemittit enim quod qui dicit se credere in Christum et non credit in Spiritum sanctum nondum habet claros oculos; insufficientia autem fidei non possit esse causa quare aliqui baptizarentur, sed quare aliqui instruendi essent, sicut et nunc fit.
Ad 3m dicendum quod maior est vera quando aliquod sacramentum confertur si in baptismo Iohannis nichil baptismi sacramenti conferebatur. Ablucio enim exterior sine determinatis verbis a Christo ad hoc institutis et sine determinata intencione omnino nichil est sacramenti baptismi, sicut nec quaecumque alia balneacio. Cum ergo baptismus Iohannis fieret sine illa sacramentali forma verborum et sine determinata intencione ad verum baptismum requisita, non fuit illa exterior corporum ablucio aliquod ipsius sacramenti baptismi, sicut nec alia corporis locio.
Ad 4m dicitur quod illi de quibus dicitur Actuum 19° fuerunt baptizati solum baptismo Iohannis, ut textus ostendit. Et ideo fuerunt a Paulo baptizati etiam baptismo Christi. Isti vero de quibus dicitur Actuum 8uo fuerunt baptisati baptismo Christi, quia a Philippo, de quo constat quod baptizabat baptismo Christi et in eodem baptismo receperunt Spiritum sanctum invisibiliter, sicut et nunc fit in Ecclesia omnibus rite baptizatis. Verum, quod nondum receperunt Spiritum sanctum visibiliter in signo sensibili, quia sic dabatur in primitiua Ecclesia in confirmatione, que fiebat per manuum imposicionem et conveniebat tunc solum apostolis sicut nunc solis episcopis. Sed dicit Gloza super eodem loco quod Philippus ille qui conuertebat Samaritanos et eos baptizabat non fuit Philippus apostolus, sed fuit vnus de septuaginta duobus discipulis Christi. Et ideo non habuit auctoritatem eis imponendi manus et dandi eis Spiritum sanctum visibiliter, quare apostoli miserunt de Hierosolimis Petrum et Iohannem ewangelistam qui imponebant eis manus et acceperunt Spiritum sanctum.
Ad 5um respondet Sanctus Thomas et Scotus et dicunt quod hoc non inveniatur in canone Biblie. Credit tamen quod apostoli fuerunt baptizati: hoc enim dicit Gloza super Ium Iohannis 13 : "QUI LOTUS EST NON INDIGET NISI UT PEDES LAVET." Et hoc videtur valde probabile quod Christus Dominus fecit eos sacerdotes conferens eis in cena potestatem conficiendi corpus Christi, dicens: "QUOTIENSCUMQUE," etcetera, et conferens eis post resurrectionem potestatem absoluendi Iohannis 20° : "QUORUM REMISERITIS PECCATA." Contulit etiam eis officium baptizandi solemniter Mathei vltimo: "EUNTES, BAPTIZATE ," etcetera. Ordo autem sacerdocy praesupponit baptismum; igitur omnino videtur quod praeuius fuerunt baptizati baptismo Christi. Verum, quod Christus Dominus, qui habuit principalem potestatem dimittendi peccata et virtutem suam non allegauit sacramentis, potuit cum ipsis dispensare et sine baptismo eos ex quodam speciali priuilegio sanctificare, quod si fecisset non esset hoc, nunc a quoquam in consequentiam retrahendum. Ymo videtur quod hoc non fecerit, sed quod baptizati fuerint omnes talis enim dispensacionis nulla fuisset necessitas et nulla racio; nec videtur quod vlla ex hoc fuisset secuta vtilitas, quia ex hoc non fuissent graciores Deo quod non fuissent baptizati, nec ex hoc fuissent doctores efficaciores in Ecclesia. Ymo videtur ex hoc ut minus efficaces fuissent doctores, quia alios docuissent quod ipsi non fecissent. Minus autem valet Magister in moralibus, qui non vvlt opere implere quod alios docet. Christus voluit in seipso baptismum recipere, saltem baptismum Iohannis antequam Legem baptisandi alys imponeret, quia Actuum primo dicitur "de Eo quod cepit Ihesus facere et docere;" et posterius subditur docere ad significandum quia illud quod alios docuit facere ipse prior fecit. Si ergo Christus voluit baptizari antequam alys imposuit Legem baptizandi, videtur omnino quod eciam apostoli exitum magistri sui imitantes fuerunt baptizati baptismo Christi antequam publice et ex officio alios baptizarent. De Maria virgine putant aliqui quod ipsa in conceptione Fily sui habuerit istam plenitudinem gratiae ad quam eam Deus disposuit pervenire et si sic est, tunc forte ab illa vniuersali lege baptismi ipsa fuit excepta. Et fuit in ea racio dispensandi quod baptismus nullum contulisset ei augmentum gratiae eo, quod tunc tantam habuisset, quod in ea crescere et augmentari non potuisset. Si vero gratia fuit in ea semper aucta vsque in diem et horam sue assumpcionis in celum, tunc est praesupponendum sicut de apostolis quod vere fuerit baptismo Christi baptizata propter generalem Legem baptismi a Christo in omnes promulgata. Et eciam propter augmentum gratiae - quantumcumque enim perfectus - accedit ad baptismum illi de Lege omnium, offert baptismus augmentum gratie ratione operis operati. Et etiam ex quo in die Penthecostes non est dedignata sedere in cenaculo Syon et ibi cum apostolis expectare adventum Spiritus sancti ut eius donis et gratia copiosius infunderetur, ut dicitur in omne super: "STABAT IUXTA CRUCEM." Vtique non est dedignata subicere Legem Fily sui uel per baptismum susceptum, scilicet eadem gracia amplius augeretur.
On this page
