Librum IV, Distinctio 4, Quaestio 9

Nono queritur vtrum prius iustificati teneantur adhuc ad suscepcionem baptismi.

Arguitur quod non, quia baptizatus baptismo sangwinis non tenetur ad baptimum fluminis, igitur nec baptizatus baptismo flamini. Antecedens patet quia talis statim euolat.

2°, nullus tenetur sacramentum recipere frustra in operibus: enim Dei nichil frustra est, sed baptismus receptus a iustificato praeuius frustra acciperetur, quia non haberet effectum qui est ablucio a peccato cum talis praeuius esset ablutus.

Item nullus tenetur iniuriari sacramento, sed hoc fieret si iustificatus baptizaretur: iniuria enim est sacramentum facere quantum est in se, quod sit signum falsum, sed hoc faceret talis suscipiens, quia sacramentum careret tunc signato eo, quod non daret gratiam.

4to, sanctificatus in materno vtero non tenetur ad suscepcionem baptismi, ergo nec aliter iustificatus pari racione. Antecedens probatur quia qui baptizatus est et item baptizatus facit contumeliam sacramento, quia primum remedium reputat insufficiens. Ideo pari racione si sanctificatus in vtero, postea baptizaretur, faceret in nostram sanctificationem.

In oppositum est Iohannis 3°: "NISI QUIS RENATUS FUERIT," etcetera.

2°, baptismus circumcisioni succedit, sed Iohannes baptista sanctificatus in vtero: legitur "8UO DIE CIRCUMCISUS" Luce primo. Igitur et sanctificatus in vtero esset baptizandus .

3°, sanctificatio in vtero est baptismus flaminis, sed adulti baptizati per contricionem baptismo flaminis sunt baptizandi baptismo fluminis, igitur pari racione sanctificati in vtero.

Respondet Scotus quod post baptismum promulgatum pro modo praecepti quilibet qualitercumque iustificatus qui non impleuit illud praeceptum et cum quo Deus super hoc non dispensauit specialiter, scilicet ut ad hoc non tenetur, tenetur ad baptismum effectu et pro loco et tempore in effectu si maneat vobiscum. Viator quousque potest comode recipere in effectum probat primo sic, quia lex uniuersaliter promulgata sic, quod in eius promulgacione nulla persona est excepta illa obligat omnes, tale autem fuit praeceptum de baptismo igitur, etcetera. Et hoc fuit racionabiliter sic factum, quia congruum fuit omnes de lege christiana habere vnum signum in quo convenirent inter se et distingwentur ab alys et maxime illud signum per quod ingrederentur obseruantiam illius legis: per eius enim susceptionem adscribuntur illi legi et erunt de familia Christi.

2a racio: quilibet viator tenetur esse membrum Ecclesiae militantis et non solum in praesencia diuina, sed etiam quantum ad noticiam aliorum membrorum quantum in se est, quia tenetur cum alys membris communicare in hys que pertinent ad obseruantiam legis et eos non scandalizare. Si autem non acciperet sacramentum per quod fit membrum Ecclesiae, 2m iudicium Ecclesiae non esset aptus ad communionem cum alys membris in multis actibus pertinentibus ad Ecclesiam: scandalizaret etiam actiue alia membra que habuerunt occasionem iudicandi eum contempnere communitatem uel gratiam, igitur, etcetera.

3a racio quia qui potest ex actu facili magnam graciam acquirere si negligit illum actum videtur graciam contempnere uel saltem eam non ita adpreciari quantum est adpreciabilis, sed ille qui non est baptizatus qualitercumque aliter sit iustificatus per actum facilem, scilicet per suscepcionem baptismi, potest acquirere magnam graciam, quia quantumcumque perfectio de lege communi accedenti ad baptismum augetur gracia si non ponit obicem. Et si negligat videtur contempnere gratiam et dat alys occasionem sic iudicandi. Beatus etiam Thomas assignat tres causas propter quas primus iustificatus aut etiam in vtero sanctificatus debeat baptizari .

Prima est ut accipiat caracterem baptismalem quo annumeretur populo Dei, et quasi deputetur ad percipienda diuina sacramenta.2a ut per baptismi percepcionem passioni Christi etiam corporaliter conformetur. 3a propter bonum obediencie, quia praeceptum de baptismo omnibus datum est et ab omnibus impleri debet nisi articulus necessitatis excludat.

Ad primum argumentum ante oppositum dicit Scotus quod baptizatus baptismo sangwinis - si postea est nobiscum viator - tenetur affectu et pro loco et tempore effectu recipere baptismi sacramentum. Hoc autem quod hic supponitur, scilicet quod baptizatus baptismo sangwinis maneat nobiscum viator, dicit Scotus fore possibile: legitur enim de quibusdam, ut dicit, quod sunt bis facti martires, quia sustinuerunt bis penas pro fide per quas tamen non sunt mortui. Vel si quis, suscepto pro fide letali vvlnere, non statim moreretur, sed ad tempus viueret, ut de beata Lucia legitur. Subdit Scotus: si autem baptismus sangwinis sit completus quia sic baptizatus, statim moritur et non manet nobiscum viator, tunc non est obligatus ad praeceptum viatorum, sacramentum autem non habet locum nisi pro statu vie.

Ad 2m respondet iterum Scotus quod talis non frustra reciperet baptimum, quia si prius habet graciam illam, scilicet in baptismo, augetur nisi pervenerit ad terminum, ut scilicet iam consecutus sit illum gradum gratiae ad quem praeordinatus est. Et si praeuius pervenit ad suum terminum gratiae, tunc tamen sibi additur meritum obediendo praecepto diuino, nec est frustra post plenitudinem gracie si quis eam haberet addere opera meritoria.

Ad 3m dicitur quod ille non iniuriatur sacramento nec facit quod sit falsum signum, quia uel ibi confertur gracia aliqua - et tunc est signum practicum verum - uel vlla confertur, si forte iam ibi fuit gracia perfecta. Et tunc adhuc est signum verum practicum non respectu eius quod est gratia in fieri, scilicet respectu eius quod est eam inesse. Si autem obicitur quod saltem non habet secum signatum, scilicet ablucionem anime a peccato, dico quod illa ablucio significatur uel tunc infieri, uel tamquam tunc infiat, uel tamquam infiendam quantum est ex parte sacramenti. Si scilicet aliquid inesset a quo anima esset abluenda dicitur eciam quod talis primus iustificatus baptizatur ut recipiat caracterem quem baptismus fluminis imprimit et nullus alius baptismus.

Ad vltimum dicitur: necessitando assumptum, sunt assignate cause propter quas tenetur adhuc ad baptismum et est hic patefactum de sanctificatis in vtero et patebit. Notandum quod dicit Sanctus Thomas distinctione 6ta quod, sicut Deus virtutem suam non obligat rebus naturalibus quando possit, potest eas operari cum voluerit, sed eciam sacramentis non obligauit virtutem suam, sic quando possit sine sacramentorum ministris aliquem sanctificaret. Et ideo legitur aliquos praeter legem communem in maternis vteris sanctificasse, id est eos mundasse a peccato originali et eis contulisse graciam eciam maiorem quam de communi lege conferat per baptismi sacramentum. Et praecipue sanctificauit in vtero illos qui immediacius ordinabantur ad eius sanctissimam contempcionem: matrem enim eius in vtero fuisse sanctificatam multis sanctorum testimonijs obprobatur, etiam Iohannes baptista, qui ei in vtero existenti testimonium peribuit, legitur sanctificatus in vtero Luce I°, vbi de eo dicitur: "ET REPLEBITUR SPIRITU SANCTO ADHUC EX VTERO MATRIS SUE." Hieremias etiam, qui eciam conceptionem vaticinio expresso praedixit: "NOVUM inquit FACIET DOMINUS SUPER TERRAM, MULTIPLICITER CIRCUMDABIT VIRUM" (Hieremie 31°). Ille enim idem Hieremias legitur eciam: "SANCTIFICATUS IN VTERO," ut expresse habetur Hieremie primo capitulo. Et dicunt doctores communiter in 3° distinctione 3a: illa sanctificacio in vtero non fuit equalis in hys tribus, sed habuit gradus secundum gradum propinquitatis ad Christum. Mater enim Domini propinquissime fecit ad Christi contemptionem et ideo amplius fuit sanctificata et tanta gracia fuit ei in vtero matris collata ut per eam fuit fomes sopitus aut sic debilitatus, uel eciam totaliter extinctus quod per totam vitam suam numquam commisit peccatum paruum aut magnum, mortale aut veniale, nec vmquam eciam fuit inclinata ad aliquod peccatum. In alys autem potuit fomes inclinare ad veniale non autem ad mortale, et sicut Iohannes baptista propinquius fecit ad Christi concepcionem eo, quod eam quadam exultatione in matris vtero ostendit, propter quod dicitur Luce primo : "DIXIT ELISABETH: EXULTAVIT INFANS IN VTERO MEO." Sic eciam ei amplior fuit data sanctificacio et gratia, scilicet per quam fuit praeseruatus, quia in tota vita sua numquam peccauit mortaliter et cum hoc raro venialiter. Hieremie, qui longe praedixit Christi concepcionem, data fuit sanctificatio et tanta gracia in vtero quod non potuit peccare mortaliter, licet sepius venialiter peccauit. Hy ergo tres electi erant diuinitus ut graciae speciales praecones et ministri, et ideo tali priuilegiata sanctificatione dotati sunt.

Circa litteram dubitatur et primo circa hoc quod dicit Magister in littera, quod non solum passio vim baptismi implet, sed eciam contricio. Est notandum quod contricio quo ad hoc supplet vim baptismi fluminis - quod tollit peccatum originale - sicut baptismus et similiter omne peccatum mortale confert enim graciam cum qua nullum illorum potest stare. Sed contritio non totaliter et semper supplet vicem baptismi, quia baptismus rite susceptus tollit omnem culpam et penam. Sed contricio non semper tollit omnem culpam quia non omne veniale eo, quod talia possunt stare cum gratia, nec tollit semper penam pro peccatis debitam.

Item dicit Magister, neque enim latro ille pro Christi nomine crucifixus est, sed pro meritis facinorum suorum. Ex hoc sequeretur quod latro non fuerit martir quia martirem non facit pena, sed causa, ut scilicet ut pro Christi nomine pro iustiticia aut veritate paciatur consequens.

Est contra Hieronimum dicentem: "Christus de cruce latronem vocauit ad Paradisum," et ne quis putaret aliquando seram esse conuersionem homicidy penam fecit esse martirem.

Respondetur quod ad perfectum martirium et completum tria concurrunt, scilicet pena mortis, iusta voluntas, scilicet paciendi voluntarie huiusmodi penam et iusta causa, ut scilicet pro Christo paciatur pro fide et veritate aut pro iusticia. Et sic Stephanus, Laurencius et Cyprianus fuerunt veri martires eo, quod illa tria in eis concurrebant, scilicet pena mortis, et iusta voluntas sufferrendi eam, et iusta causa, quia voluntarie paciebantur pro Christo et veritate fidei.

2m autem deficit in innocentibus qui scilicet non habebant voluntatem paciendi quia nondum vtebantur racione.

Et 3m deficit in latrone, qui non pro Christi nomine pa- -ciebatur, sed pro demeritis suis propter quod in innocentibus et in latrone sancto non fuit completum martirium, sed ut dicit Bonauentura dicens: "Dominus in innocentibus, quia simul cum ipso nati," et propter hoc, quod erat illis suppleuit quod in eis deerat ex parte voluntatis. Et sic etiam in latrone qui cum eo paciente paciebatur suppleuit quod deerat ex parte cause, vnde optime dicit Hieronimus, scilicet quod Dominus fecit esse martirium, quasi diceret, Dominus de suo suppleuit quia quod de se non fuit completum martirium, ipse fecit martirium.

Item circa hoc quod dicit Ambrosius de Valentiniano: "Quem regnaturus eram amisi," ex hoc videtur quod Ambrosius peccauerit eo, quod eum perdidit.

Item Ambrosius dolebat ut ipsemet dicit, uel ergo dolebat propter peccatum illius. Et hoc non quia ipse dicit quod ille non amisit graciam quam poposcit, ergo propter suum proprium peccatum videtur doluisse.

Respondetur quod erat conswetudo Ecclesiae differre baptismum vsque ad solemne tempus et vsque ad perfectam ipsius baptizandi instructionem nisi immineret periculum mortis. Sed quia Ambrosius non immineret periculum mortis, ideo differendo non peccauit nec ipse dampnatus fuit, quia petyt baptismum. Et ergo, cum fuerit in eo voluntas et desiderium baptismi non fuit ibi contentus. Non ergo dolebat beatus Ambrosius de culpa sua uel die illius dampnatione, sed dolebat dolere compassionis, ut dicit Bonauentura, scilicet quia, si fuisset talis baptizatus, tunc statim mortuus euolasset ad celum eo, quod baptismus omnem penam abstulisset. Sed cum non fuit baptizatus, oportuit eum aliquam penam pati in Purgatorio. Item dubitatur de hoc quod dicit Augustinus, quod paruuli si ante baptismum fuerint defuncti, etiam cum ad baptismum deferuntur dampnantur. Ponatur enim casus quod aliquis occidat puerum cum defertur ad baptismum, ne baptizetur. Nunc quid dicemus paruulum huiusmodi dampnari, qui propter suscepcionem baptismi mortuus est ? Videretur enim quod hoc esset magna crudelitas. Si autem diceremus eum saluari, quomodo tunc est verum dictum ? Augustinus in littera vult quod non saluantur etiam si ad baptismum deferantur.

Respondetur quod nullus paruulus saluatur de lege communi nisi virtute sacramenti, non quia paruulus teneatur ad baptimum excepto, sed quia sine sacramento uel aliquo quod equiualeat sacramento Deus non disposuit dare gratiam. Dico autem nominanter uel quod conualeat, etcetera. Qui propter hoc solum occisus est a persecutore, cum portaretur ad baptismum, ne baptizetur moritur pro baptismo et ideo in sangwine suo pie creditur baptizatus. Si autem ex alia causa occiditur, quantumcumque deferretur ad baptismum aut pro eo oretur, dampnatur. Huius racionem assignat idem doctor quia post passionem Christi formata est Ecclesia et ecclesiastica sacramenta et omnis paruulus qui saluatur in fide Ecclesiae saluatur quantumcumque parentes sint mali. Et ideo nisi opus ecclesiasticum vtputa sacramentale fiat circa eum expers fidei Ecclesiae et per hoc etiam expers salutis. Item queritur de hoc. Augustinus in littera dicit: paruulus non baptizatus eterno supplicio dampnandus. Hoc videtur falsum: paruuli enim nichil commiserunt mali nec ad aliquem actualiter conuersi sunt, sed pena ignis et supplicy debetur iniuste delectacioni et conuersioni indebite ad bonum commutabile.

Respondetur quod Magister - in secundo distinccione 33a - et magistri communiter dicunt quod paruuli qui sine baptismo decedunt non habent penam sensus nec quantum ad ignem, nec quantum ad vermem, sed solum penam dampni, scilicet propter eternam carentiam visionis diuinae. Et istam penam dampni vocat Augustinus supplicium, quamuis improprie; hoc tamen in secundo distinctius videtur.

Item dicit Augustinus in littera quod paruuli post baptismum mortui a consorcio fidelium non separantur cum Ecclesia orat pro fidelibus defunctis. Hoc non videtur verum quia frustra oraret Ecclesia pro eis cum non indigeant, ymo Ecclesia faceret in hoc iniuriam baptismo tamquam non plene purificet, sicut iniuriam facit martiri qui pro martire orat.

Respondetur secundum Sanctum> Thomam et Bonaventuram quod Ecclesia pro huius paruulis non ideo orat quia indigeant, sed ut ostendat quod sunt de eius gremio et eius fily, nec frustra orat quia huiusmodi orationes sunt pro paruulis graciarum actiones et pro indigentibus suffragia computatur, quia alys prosunt qui in Purgatorio sunt, et huiusmodi indigent suffragys, etcetera.