Table of Contents
Nicolas de Dinkelsbuhl Lectura Mellicensis
Liber IV
Liber IV, Distinctio 1
Liber IV, Distinctio 1, Pars 1
Liber IV, d. 1, p. 1, q. 1 : Utrum in quolibet hominum statu fuerint aliqua sacramenta.
Liber IV, d. 1, p. 1, q. 3 : Utrum sacramenta nove legis conferant gratiam ratione operis operati.
liber IV, Distinctio 1, Pars 2
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 3 : Utrum fuerit de necessitate quod fieret die octavo, et lapideo cultro
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 4 : Utrum conferebant gratiam ratione operis operati.
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 5 : Utrum circumcisio et legalia alia cessaverint in Christi passione.
Liber IV, Distinctio 2
Liber IV, Distinctio 2, Pars 1
Liber IV, Distinctio 2, Pars 2
Liber IV, Distinctio 3
Liber IV, d. 3, q. 3 : Utrum aqua elementaris sola sit conveniens materia baptismi.
Liber IV, d. 3, q. 4 : Utrum ad veritatem baptismi requiratur trina immersio baptisandi.
Liber IV, d. 3, q. 5 : Utrum baptismus fuerit an[te] Christi passionem institutus.
Liber IV, Distinctio 4
Liber IV, d. 4, q. 1 : Utrum parvuli sint baptisandi et suscipiant effectum baptismi
Liber IV, d. 4, q. 2 : Utrum adultus carens usu rationis sit baptisandus.
Liber IV, d. 4, q. 4 : Utrum adultus fictus suscipiat baptismum et eius effectum.
Liber IV, d. 4, q. 5 : Utrum omnes baptisati non ficti recipiant equaliter effectum baptism.
Liber IV, d. 4, q. 6 : Utrum omnes baptisati non ficti recipiant equaliter effectum baptism.
Liber IV, d. 4, q. 7 : Utrum baptismus sanguinis suppleat baptismum fluminis.
Liber IV, d. 4, q. 8 : Utrum baptismus sanguinis sit potior baptismo fluminis.
Liber IV, d. 4, q. 9 : Utrum iustificati teneantur adhuc ad baptismi susceptionem.
Liber IV, Distinctio 5
Liber IV, d. 5, q. 1 : Utrum mali possint conferre sacramentum baptismi et rem sacramenti.
Liber IV, d. 5, q. 2 : Utrum malus minister peccet baptisando.
Liber IV, d. 5, q. 3 : Utrum Christus secundum quod homo habuerit potestatem dimittendi peccata.
Liber IV, Distinctio 6
Liber IV, d. 6, q. 1 : Utrum soli sacerdotes possint baptisare.
Liber IV, d. 6, q. 2 : Utrum puer possit in utero matris baptisari.
Liber IV, d. 6, q. 3 : Utrum ad unitatem baptismi requiratur unitas ministri.
Liber IV, d. 6, q. 4 : Utrum inter baptisantem et baptisatum oporteat esse distinctionem personalem.
Liber IV, d. 6, q. 6 : Utrum in baptisante requiratur intencio.
Liber IV, d. 6, q. 7 : Utrum baptismus possit iterari.
Liber IV, d. 6, q. 8 : Utrum in baptismo imprimatur caracter.
Liber IV, d. 6, q. 9 : Utrum debeant esse solum duo tempora ad baptismum determinata.
Liber IV, d. 6, q. 10 : Utrum cathecismus debeat precedere baptismum.
Liber IV, d. 6, q. 11 : Utrum exorcismus debeat fieri ante baptismum.
Liber IV, Distinctio 7
Liber IV, d. 7, q. 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum necessitatis nobilius baptismo.
Liber IV, d. 7, q. 2 : Utrum crisma sanctificatum sit congrua illius sacramenti materia.
Liber IV, d. 7, q. 3 : Utrum habeat propriam formam sibi convenientem.
Liber IV, d. 7, q. 5 : Utrum in susceptione confirmationis conferatur gratia.
Liber IV, d. 7, q. 6 : Utrum soli episcopi sint huius sacramenti congrui ministri.
Liber IV, d. 7, q. 7 : Utrum confirmatio possit iterari.
Liber IV, d. 7, q. 8 : Utrum hoc sacramentum conferendum sit cuilibet baptisato
Liber IV, d. 7, q. 9 : Utrum debeat in confirmatione fieri unctio tantummodo in fronte.
Liber IV, Distinctio 8
Liber IV, d. 8, q. 1 : Utrum ewkaristia sit sacramentum nove legis et sit unum sacramentum.
Liber IV, d. 8, q. 2 : Utrum fuerit congrue a Christo ante suam passionem inmediate institutum.
Liber IV, d. 8, q. 3 : Utrum possit licite a non ieiuniis sumi. Dominus hoc sacramentum post cenam instituit et discipulis sumendum dedit.
Liber IV, d. 8, q. 4 : Utrum Christus instituendo sacramentum hoc prius conferat quam verbum protulerit.
Liber IV, d. 8, q. 5 : Utrum hec verba: Hoc est corpus meum, sint precise forma consecrationis panis.
Liber IV, d. 8, q. 6 : Utrum cetera verba in canone circa formam positam convenienter ponantur.
Liber IV, d. 8, q. 7 : Utrum forma consecrationis calicis consistat precise in hiis verbis: Hic est calix sangwinis mei, etc.
Liber IV, d. 8, q. 8 : Utrum verba omnia in forma calicis sint convenienter posita.
Liber IV, Distinctio 9
Liber IV, d. 9, q. 1 : Utrum sint bene duo modi hoc sacramentum manducandi.
Liber IV, d. 9, q. 2 : Utrum peccator veraciter sumat corpus Christi sub hoc sacramento.
Liber IV, d. 9, q. 3 : Utrum sit de lege ewangelica et de necessitate salutis hoc sacramentum sumere sub utraque specie.
Liber IV, d. 9, q. 4 : Utrum existens in peccato mortali et sumens hoc sacramentum peccet mortaliter
Liber IV, d. 9, q. 5 : Utrum peccator peccet videndo corpus Christi
Liber IV, d. 9, q. 6 : Utrum nocturna pollutio impediat assumptionem huius sacramenti.
Liber IV, d. 9, q. 7 : Utrum sacerdos debet dare ewkaristiam illi quem scit peccatorem.
Liber IV, Distinctio 10
Liber IV, d. 10, q. 1 : Utrum corpus Christi et eius sangwis vere et realiter post consecrationem sub speciebus panis et vini contineantur.
Liber IV, d. 10, q. 2 : Utrum corpus Christi sit in altari secundum suam propriam et essentialem quantitatem
Liber IV, d. 10, q. 3 : Utrum corpori Christi naturaliter existenti et eidem sacramentaliter existenti insint eedem partes et proprietates.
Liber IV, d. 10, q. 4 : Utrum actio immanens, que inest Christo existenti naturaliter, insit sibi in sacramento ibi vide notabile Scoti.
Liber IV, d. 10, q. 5 : Utrum corpori Christi, ut est sub sacramento, possit inesse motus corporalis.
Liber IV, d. 10, q. 6 : Utrum corpus Christi sit sub qualibet parte specierum.
Liber IV, d. 10, q. 7 : Utrum corpus Christi, cum videtur in specie carnis vel pueri, videatur tunc in propria sua specie et forma.
Librum IV, Distinctio 6, Quaestio 11
Arguitur quod non, quia exhorcismi circa energuminos instituti sunt, sed non omnes qui accedunt ad baptismum sunt energumini, igitur non omnes sunt exhorcizandi .
Secundo superfluum est ad eundem effectum ordinare diuersa remedia, sed ad potestatem demonis cohercendam sufficit aqua benedicta, igitur non oportet ad hoc esse aliquos exhorcismos.
In oppositum arguitur auctoritate Celestini proprie dicentis: - Siue paruuli, siue iuuenes ad regeneracionis veniant ad sacramentum non fontem vite -. Primus aderat quam exhorcismus et ex sufflationibus clericorum immundus spiritus ab eis abiciatur (in mg.: item). Alia que sanctificantur prius exhorcizantur, sicut patet in aqua benedicta et in sale quod apponitur, etcetera. Cum ergo homo in baptismo consecretur, videtur quod prius debeat exhorcizari .
Respondet Sanctus> Thomas quod propter peccatum hominis dyabolus potestatem accepit in hominem et in omnia que in vsum hominis veniunt, et hoc in hominis nocumentum. Et quia nulla conveniencia est Christi ad Belial, ideo quantumcumque aliquid sanctificandum est ad cultum diuinum prius exhorcizatur, ut liberatum a potestate dyaboli, quam in nocumentum hominis assumere potuit Deo consecrati; et hoc patet in benedictione aque, in consecratione templi, et in omnibus huiusmodi. Cum autem prima consecratio qua homo Deo consecratur sit in baptismo, oportet quod primus ex homo baptizetur quam baptizetur multo forciori ratione quam alie res, quia non sic in alys rebus sicut in ipso homine est causa quare dyabolus potestatem accepit in homines et alia que sunt propter homines, scilicet peccatum originale uel actuale, quod est causa tali potestatis dyaboli. Que causa non est in alys rebus que non possunt subici peccatis, et haec significat ea que in exhorcismo dicuntur, et cum dicitur: RECEDE AB EO SATHANA, et huiusmodi. Et similiter ea que ille fuit, quia ipsa exsufflacio significat demonis expulsionem, benedictio autem cum manus impositione praecludit expulso viam ne redire possit. Sal autem in os miscum et narium ac aurium cum sputo linitio significat remocionem impedimenti ipsius demonis respectu fidei docende uel addiscende, sed olei invnctio significat expeditionem hominis in pugnam quam aduersus dyabolum suscipit a cuius potestate exemptus est.
Ad argumentum primum dicit Sanctus Thomas quod energumini dicuntur interius laborantes ab en, quod est in et ergen, quod est labor, et quamuis non omnes baptizandi sint energumini nec interius laborantes a dyabolo corporaliter vexati, tamen interius laborant et infirmatur propter infectionem fomitis, dyabolo in eos potestatem habente.
Ad 2m dicit quod dyabolus impugnat nos et ab exteriori et ab interiori, aqua ergo benedicta ordinata in pugnationem dyaboli que est ab exteriori, sed exhorcismus ab impugnacione que est ab interiori.
Ad 3m dicitur quod fuit aliquorum opinio quod ea que in exhorcismo aguntur sunt tantum signa eorum que in baptismo complentur in quo potestas demonis totaliter euacuatur. Sed haec est contra beatum Gregorium super Ezechielem dicentem: SACERDOS. Dum per gratiam exhorcismi manus credentibus imponit et habitare malignus spiritus in eorum cordibus contradicit, quid aliud facit nisi quia demonia eicit ? Igitur habet aliquem effectum exhorcismus. Et ideo dicunt Sanctus Thomas et Bonauentura et aly doctores quod non tantum significat, sed etiam efficiunt aliquid, non tantum in corpore sed etiam in anima, quia in vtroque est infectio fomitis, effectus autem ille est debilitacio potestatis demonis ne tantum possit in homine sicut ante ne baptismum et alia dona in ipso impediat. Sed potestas praedicta totaliter in baptismo tollitur, sicut etiam Pharao prius flagellatus est populo nondum de Egypto egresso, et postea totaliter in Mari Rubro, quod figura est baptismi, submersus est. Dicens: - Si in baptismo totaliter tollitur potestas dyaboli - ad quid ergo exhorcizatur paruulus iam baptizatus et cui exhorcismus propter articulum necessitatis obmissus fuit ? Respondet Sanctus Thomas quod ad hoc, ut vniformitas baptismi obseruetur, oportet quod exhorcismus - si praetermissus fuit - post baptismum suppleatur et tunc solum significat et nichil efficit. Vel forte additur etiam aliqua cohibicio ab impugnatione dyaboli, nec hoc est inconueniens cum etiam per aquam benedictam qua post baptimum asperguntur aliqua potestas demonis reprimatur.
Circa textum dubitatur primo de hoc quod dicit Cyprianus quomodo sanctificare potest aqua cum ipse immundus fit; ex hoc videretur quod baptismus non fiat nec in aqua sanctificata, quod est contra sepe dicta. Dubitatur secundo de argumentis beati Cypriani que Magister non soluit: si enim nulla est sanctificatio nisi per Spiritum sanctum, et illum hereticus non habet, ergo nichil sanctificat.
Respondet Bonauentura quod duplex est sanctificatio aque baptismi quedam que spectat ad solempnitatem baptismi. Alia ad necessitatem illa que pertinet ad solempnitatem facta est per praelatum ecclesiae per orationes, et illa nec addit, nec adiuuit baptismo. Alia sanctificatio est per verbum adueniens ad elementum, per verbum - inquam - quod est de integritate sacramenti et est forma, et illud verbum non habet efficaciam suam adicente, sed abinstituente. Et ideo sanctificat et est efficax; non virtute ministri, sed virtute Christi qui intus baptizat dat exitum. Si Notorius odiosus regi et malus scribit litteras quas filius regis mittit patri suo regi, quamuis Notorius non placeat regi nec aliquid quod sit in ipso placet; tamen littera fily sui sibi, et est omnino efficax apud regem. Sic in proposito quamuis malus minister baptismi non placeat Deo, tamen baptismus fily sui placet Deo Patri. Et est efficax ex Christi merito cui non potest obesse demeritum et maliciam conferentis exterius baptismum. Hoc ergo decepit beatum Cyprianum quod potestatem traditam ministro non bene considerauit, nec ualet abiectio sua quia sanctificat ipsum sacramentum spiritus ministri, sed spiritus Christi. Cetera circa hoc sunt superius dicta in questione. Circa hoc quod dicit Augustinus in illo puero acceleratus est vsus racionis. Dubitatur vtrum Iohannes waptista in vtero matris existens habuit vsum racionis et libery arbitry et videtur quod sic exultauit ad uocem beate Marie salutantis Elisabeth - ut dicitur Luce primo - sed talis exultatio non fuit nisi ad apprehensionem rei animate. Res autem, scilicet potentia Christi et matris non apprehendebatur nec racione, nec amabilis erat, nec voluntati praesentata. Cum ergo vsus racionis consistat in actu racionis et voluntatis, videtur quod tunc similiter habuit vsum liberi arbitry. Contrarium videtur, quod Augustinus ad Dardanum non est dictum quia credidit infans, ergo semotus fidei primus est motus virtutum. Videtur quod non habuerit motum alicuius virtutis et, cum hoc non fuerit propter defectum gratiae, sequitur quod hoc fuerit propter defectum vsus libery arbitry. Respondet Bonauentura quod Augustinus ambigue de hac re locutus est, ut patet in textu. Ideo de hoc sunt due opiniones: aliqui enim dixerunt quod tunc (in mg.: Iohannes) non habuerit motum liberi arbitry nec exultationem illam fuisse ab eo, sed magis in eo non per naturam sed super naturam, sicut asina Balaam locuta est, et tamen non intellexit quid diceret. Sic dicunt Iohannem motum fuisse a Spiritu sancto ad aduentum Domini et matris eius Marie et illum motum fuisse admodum exultantis non quia ipse perciperet, sed volebat Dominus ut motum pueri eius matri, scilicet Elizabeth, perciperet penitentiam Domini et eius matris, et ut esset per sanguinem futurorum. Et huic opinioni consonant verba Augustini. Aly dixerunt quod Iohanni ad illud momentum datus fuit vsus liberi arbitry et illustratio cogitationis: cognoscit enim Dominum penitentem et super naturam gauisus est. Et haec plus placet sancto Thome qui contradicit, quod non est inconueniens quod beato Iohanni postea ille vsus rationis subtractus est, sicut et gratia raptus admonientum datur. Secus autem est de gratia gratum faciente qui non subtrahitur sine culpa circa hoc, quod Zacharias papa non intendens errorem inducere, per hoc videtur velle quod - si intenderet errorem inducere - quod non baptizaret. De hoc queritur quare hoc sit, cum tamen hereticus aut infidelis possit baptizare. Respondet Sanctus Thomas et Bonauentura quod si quis intendit errorem inducere intendens mutare forma Ecclesiae, tunc hoc ipso non intendit facere quod Ecclesia facit. Et ideo non baptizat non quia hereticus, sed quia deficit necessaria intencio, et quia figit intentionem suam ad illam formam quam sibi excogitat tamquam illa sit vera forma baptismi, quae tamen non est forma. Dubitatur etiam de hoc quod dicit Augustinus: - Si totum minute factum est, implorandum est diuinum consilium: videtur enim male dicere. Intentio enim est de necessitate baptismi, igitur si totum factum est ioculariter non est baptismus, igitur non est implorandum diuinum consilium, sed rebaptizandus est. In hys enim in quibus habemus humanum consilium non oportet confugere ad diuinum. Respondetur secundum Bonauenturam - et est intentio etiam sancti Thomae - quod ut dicit Hugo ludus non semper excluditur intentionem, sed compatitur eam. Exemplum: quis potest velle ludere et nullo modo dare baptismus ? Et sic excludit intentionem. Alio modo potest quis velle ludere et nichilominus dare baptismum ? Et talis vere baptizat, quia etiam habet intencionem dandi baptismum et faciendi quod facit Ecclesia vbi ergo in baptizando ad extra apparuit ludus et non potest sciri intencio baptisantis. Wult beatus Augustinus quod requirendum est duplicem consilium quod si Dominus reuelat, baptizandus est talis, sed sub condicione, et hoc est quod dicitur in quaestione prima de causa qui ibidem ponitur, scilicet quod puer Athanasius simulans se episcopus baptizauit quosdam pueros ludicre, qui postea consilio Alexandri Episcopi non sunt rebaptizandi, quia - ut inferius subditur - idem Episcopus superuenit et de intentione pueri quaesivit et ex verbis pueri cognouit quod habuit intencionem. Et ideo non debuerunt rebaptizari, quod autem puer habuit intencionem signum fuit, quia non baptizauit nisi cathecuminus. Et hec de baptismo sint dicta.
On this page
