Table of Contents
Nicolas de Dinkelsbuhl Lectura Mellicensis
Liber IV
Liber IV, Distinctio 1
Liber IV, Distinctio 1, Pars 1
Liber IV, d. 1, p. 1, q. 1 : Utrum in quolibet hominum statu fuerint aliqua sacramenta.
Liber IV, d. 1, p. 1, q. 3 : Utrum sacramenta nove legis conferant gratiam ratione operis operati.
liber IV, Distinctio 1, Pars 2
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 3 : Utrum fuerit de necessitate quod fieret die octavo, et lapideo cultro
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 4 : Utrum conferebant gratiam ratione operis operati.
Liber IV, d. 1, p. 2, q. 5 : Utrum circumcisio et legalia alia cessaverint in Christi passione.
Liber IV, Distinctio 2
Liber IV, Distinctio 2, Pars 1
Liber IV, Distinctio 2, Pars 2
Liber IV, Distinctio 3
Liber IV, d. 3, q. 3 : Utrum aqua elementaris sola sit conveniens materia baptismi.
Liber IV, d. 3, q. 4 : Utrum ad veritatem baptismi requiratur trina immersio baptisandi.
Liber IV, d. 3, q. 5 : Utrum baptismus fuerit an[te] Christi passionem institutus.
Liber IV, Distinctio 4
Liber IV, d. 4, q. 1 : Utrum parvuli sint baptisandi et suscipiant effectum baptismi
Liber IV, d. 4, q. 2 : Utrum adultus carens usu rationis sit baptisandus.
Liber IV, d. 4, q. 4 : Utrum adultus fictus suscipiat baptismum et eius effectum.
Liber IV, d. 4, q. 5 : Utrum omnes baptisati non ficti recipiant equaliter effectum baptism.
Liber IV, d. 4, q. 6 : Utrum omnes baptisati non ficti recipiant equaliter effectum baptism.
Liber IV, d. 4, q. 7 : Utrum baptismus sanguinis suppleat baptismum fluminis.
Liber IV, d. 4, q. 8 : Utrum baptismus sanguinis sit potior baptismo fluminis.
Liber IV, d. 4, q. 9 : Utrum iustificati teneantur adhuc ad baptismi susceptionem.
Liber IV, Distinctio 5
Liber IV, d. 5, q. 1 : Utrum mali possint conferre sacramentum baptismi et rem sacramenti.
Liber IV, d. 5, q. 2 : Utrum malus minister peccet baptisando.
Liber IV, d. 5, q. 3 : Utrum Christus secundum quod homo habuerit potestatem dimittendi peccata.
Liber IV, Distinctio 6
Liber IV, d. 6, q. 1 : Utrum soli sacerdotes possint baptisare.
Liber IV, d. 6, q. 2 : Utrum puer possit in utero matris baptisari.
Liber IV, d. 6, q. 3 : Utrum ad unitatem baptismi requiratur unitas ministri.
Liber IV, d. 6, q. 4 : Utrum inter baptisantem et baptisatum oporteat esse distinctionem personalem.
Liber IV, d. 6, q. 6 : Utrum in baptisante requiratur intencio.
Liber IV, d. 6, q. 7 : Utrum baptismus possit iterari.
Liber IV, d. 6, q. 8 : Utrum in baptismo imprimatur caracter.
Liber IV, d. 6, q. 9 : Utrum debeant esse solum duo tempora ad baptismum determinata.
Liber IV, d. 6, q. 10 : Utrum cathecismus debeat precedere baptismum.
Liber IV, d. 6, q. 11 : Utrum exorcismus debeat fieri ante baptismum.
Liber IV, Distinctio 7
Liber IV, d. 7, q. 1 : Utrum confirmatio sit sacramentum necessitatis nobilius baptismo.
Liber IV, d. 7, q. 2 : Utrum crisma sanctificatum sit congrua illius sacramenti materia.
Liber IV, d. 7, q. 3 : Utrum habeat propriam formam sibi convenientem.
Liber IV, d. 7, q. 5 : Utrum in susceptione confirmationis conferatur gratia.
Liber IV, d. 7, q. 6 : Utrum soli episcopi sint huius sacramenti congrui ministri.
Liber IV, d. 7, q. 7 : Utrum confirmatio possit iterari.
Liber IV, d. 7, q. 8 : Utrum hoc sacramentum conferendum sit cuilibet baptisato
Liber IV, d. 7, q. 9 : Utrum debeat in confirmatione fieri unctio tantummodo in fronte.
Liber IV, Distinctio 8
Liber IV, d. 8, q. 1 : Utrum ewkaristia sit sacramentum nove legis et sit unum sacramentum.
Liber IV, d. 8, q. 2 : Utrum fuerit congrue a Christo ante suam passionem inmediate institutum.
Liber IV, d. 8, q. 3 : Utrum possit licite a non ieiuniis sumi. Dominus hoc sacramentum post cenam instituit et discipulis sumendum dedit.
Liber IV, d. 8, q. 4 : Utrum Christus instituendo sacramentum hoc prius conferat quam verbum protulerit.
Liber IV, d. 8, q. 5 : Utrum hec verba: Hoc est corpus meum, sint precise forma consecrationis panis.
Liber IV, d. 8, q. 6 : Utrum cetera verba in canone circa formam positam convenienter ponantur.
Liber IV, d. 8, q. 7 : Utrum forma consecrationis calicis consistat precise in hiis verbis: Hic est calix sangwinis mei, etc.
Liber IV, d. 8, q. 8 : Utrum verba omnia in forma calicis sint convenienter posita.
Liber IV, Distinctio 9
Liber IV, d. 9, q. 1 : Utrum sint bene duo modi hoc sacramentum manducandi.
Liber IV, d. 9, q. 2 : Utrum peccator veraciter sumat corpus Christi sub hoc sacramento.
Liber IV, d. 9, q. 3 : Utrum sit de lege ewangelica et de necessitate salutis hoc sacramentum sumere sub utraque specie.
Liber IV, d. 9, q. 4 : Utrum existens in peccato mortali et sumens hoc sacramentum peccet mortaliter
Liber IV, d. 9, q. 5 : Utrum peccator peccet videndo corpus Christi
Liber IV, d. 9, q. 6 : Utrum nocturna pollutio impediat assumptionem huius sacramenti.
Liber IV, d. 9, q. 7 : Utrum sacerdos debet dare ewkaristiam illi quem scit peccatorem.
Liber IV, Distinctio 10
Liber IV, d. 10, q. 1 : Utrum corpus Christi et eius sangwis vere et realiter post consecrationem sub speciebus panis et vini contineantur.
Liber IV, d. 10, q. 2 : Utrum corpus Christi sit in altari secundum suam propriam et essentialem quantitatem
Liber IV, d. 10, q. 3 : Utrum corpori Christi naturaliter existenti et eidem sacramentaliter existenti insint eedem partes et proprietates.
Liber IV, d. 10, q. 4 : Utrum actio immanens, que inest Christo existenti naturaliter, insit sibi in sacramento ibi vide notabile Scoti.
Liber IV, d. 10, q. 5 : Utrum corpori Christi, ut est sub sacramento, possit inesse motus corporalis.
Liber IV, d. 10, q. 6 : Utrum corpus Christi sit sub qualibet parte specierum.
Liber IV, d. 10, q. 7 : Utrum corpus Christi, cum videtur in specie carnis vel pueri, videatur tunc in propria sua specie et forma.
Librum IV, Distinctio 6, Quaestio 2
Arguitur quod sic, quia donum Dei perfectius quam peccatum Ade, ut patet Ad Romanos 5°. Paruulus autem in vtero matris potest infici peccato Ade, igitur potest perfici a dono Dei et sic recipere sacramentum perfectissimum, scilicet baptismum. Item si non posset in vtero baptizari, tunc in causa deberet mater scindi et puer extradi, et sic baptizari ut liberaretur ab eterna dampnacione: de duobus enim malis minus malum est eligendum, sed minus malum est mors corporalis matris quam mors eterna pueri. Hoc autem videtur falsum et crudele, igitur videtur quod pocius puer possit in vtero baptisar .
In oppositum arguitur per illud apostoli Prime ad Corinthios: "NON PRAEVIUS QUOD SPIRITUALE, SED QUOD ANIMALE ET DEINDE QUOD SPIRITUALE EST." Igitur oportet puerum primo ex matre nasci carnaliter in mundum et posterius renasci spiritualiter per baptismum.
Respondendo 2m Sanctum> Thomam et Scotum dicitur primo quod, si puer 2m omnes partes est adhuc in vtero matris, tunc non potest baptizari quia non potest ablui - que tamen ablucio uel locio in aqua est baptismus -: paruulus enim sic totaliter in vtero existens non potest tangi immediate ab aqua, etcetera nec ablui igitur, nec baptizari. Patet hec etiam per auctoritatem apostoli in oppositum allegatam, patet etiam per Ysidorum in De summo bono dicentem: "Qui natus non est 2m Adam renasci non potest per baptismum." Et Augustinus dicit: "Qui non vixit non potest mori." Ita quia natus non fuit, non potest renasci; ex hoc infert Scotus quod si paruulus involuetur coreo et ita poneretur in aquam, quod ipsa aqua non tangeret corpus paruuli, ipse non esset baptizatus.
Secundo dicitur 2m praedictos doctores quod, si puer 2m partem principalem et 2m caput est extra vterum et timetur periculum mortis ante totalem egressionem, tunc potest baptizari in illa parte et est simpliciter baptizatus. Non enim est verisimile quod in die Penthecostes, quando baptizabantur tria milia Actuum 2°, quod quilibet quantum ad totum corpus suum lauaretur aqua et lauabantur praecise quantum ad faciem aspergendo, uel quantum ad caput fundendo et in illa causa, si puer postea nasceretur totus et viuus non esset rebaptizandus, quia vere baptizatus es. Sed dicetur quomodo debet nominari paruulus talis in baptizando, cum non sit certum an sit masculus uel femella. Dicit Hostiensis quod tunc nominetur congrue creatura Dei. Et ergo obstetrix, ut dicit ille doctor, volens talem paruulum baptizare liniendo caput paruuli, cum aqua faciat crucem super caput paruuli et simul dicat: - Creatura Dei, ego te baptizo in nomine Patris et Fily et Spiritus sancti, Amen. Et si paruulus viuus egredietur, portetur ad sacerdotem qui querat quomodo et qualiter factum sit 2m quod audit factum esse. 2m hoc suppleat quod obmissum est et imponat, scilicet nomen uel episcopus in confirmacione.
3° dicitur 2m praedictos doctores quod si extra vterum egressa esset pars minus principalis pueri, uel manus, uel pes, etcetera, et timetur periculum mortis, illa est baptizandi quia in illa est tota anima, licet non omnis sensus sicut in capite. Et sperandum est quod diuina misericordia suppleat illud quod impotencia impediebat et quod illud acceptet pro toto baptismo. Et vero, si paruulus sic moriatur maxime cum, ut dictum, anima ita est vere totalis manu aut pede, ymo in qualibet parte corporis sicut est capite aut etiam in toto corpore, et si postea viuus nasceretur et totaliter ex vtero non esset simpliciter et absolute baptizandus ne forte fieret sacramento iniuria, nec esset absolute non baptizandus ne forte dampnaretur si baptismus partis numerus principalis non sufficeret. Et ita ex quo est dubitandum an sit vere baptizatum an non est ad maiorem cautelam, ymo ad omnem securitatem sub condicione baptizandus 2m formam que ponitur extra de baptismo et eius effectu, ut dicatur: "Si es baptizatus ego te non baptizo ," sed: "Si non est baptizatus ego te baptizo in nomine Patris et Fily et Spiritus sancti ." Talis etiam puer quo 2m partem minus principalem baptizatus est, si postea egreditur mortuus de vtero ut non potuit totaliter 2m modum iam dictum sub condicione baptizari, debet sepeliri in terra benedicta, ut dicit Scotus et patet racio ex dictis.
Ad primum ante oppositum dicit Scotus quod Deus per suum donum potest iustificare paruulum non natum sicut fecit Hieremie, Iohanni baptiste et matri Domini, sed non per istud sacramentum, quia dum est in vtero totaliter, tunc non est capax huius sacramenti, ut patet ex dictis.
Ad 2m dicitur quod sine dubio, matre viuente, ipsa numquam scindenda est, quia "NON SUNT FACIENDA MALA UT INDE EVENIANT BONA" (Ad Romanos 3°), esset autem malum, quia homicidium, scindere mater enim cum adhuc viua est, et ideo homo pocius debet permittere perire infantem quam quod ipse pereat peccatum homicidy in matrem committens. Ita dicit Sanctus> Thomas: si vero mater moriatur ante partum et fetus credatur viuere, tunc licite potest scindi mater ut appareat caput ipsius fetus quod abluendum est 2m modum praeuius dictum, et est vere baptizatus fetus.
Est dubium vtrum quis debeat ministrare baptismum quando praesumitur ipsum vergere in periculum vite corporalis eius qui suscipit. Respondet Scotus distingwendo quia aut talis praesumpcio est certa, et ex certis signis: utpute si quis non habens aquam quam attingere posset nisi alium, scilicet ipsum baptizandum propellat in fluuium uel in puteum. Hic est certum, quod quantum est ex ratione talis actus nata est sequi mors, scilicet ipsa submersio. Quando ergo sic praesumitur mors, tunc nullo modo debet propellere eum uel proicere deorsum, quia mortaliter peccaret occidendo eum et quilibet tenetur magis vitare peccatum mortale in seipso quam querere salutem proximi. Ordinata caritas est magis ad seipsam; dicitur etiam quod talis sic proiectus deorsum ad aquam cum tali periculo non esset baptizatus, quia baptismus est ablucio ordinata ad vitam ipsius abluti. Sed ablucio talis, seu immersio, non esset ordinata ad vitam eius nec esset proprie immersio dicenda, sed submersio esset. Ergo in tali causa aliquis pannus submittendus in puteum uel fluuium si non haberet vas in quo posset aqua hauriri et de illo panno esset aqua exprimenda qua baptizaretur talis. Si autem praesumpcio de hac celebracione mortis ipsius baptizandi et haec per baptismum non sit certa, sed leuis et forte irrationabilis, utpute si paruulus uel etiam adultus est constitutus in articulo mortis propter infirmitatem, et aliquis crederet mortem eius accelerare per baptismum et propter aquae superfusionem, dicit Scotus quod habens conscienciam talem de acceleracione mortis talis infirmi per baptisacionem eius, ille habet conscienciam erroneam que, si nullus alius adsit qui baptizet, facit eum perplexum. Nullus est enim ex lege diuina perplexus, sed potest in causa esse perplexus in consciencia sua erronea. Quod autem talis sit ex sua erronea consciencia perplexus inter duo peccata mortalia, patet quia si infirmus decedit sine baptismo, dampnabitur - igitur si nullus alius adsit qui eum baptizet, ille tenetur eum de salutis necessitate baptizare ne dampnetur -. Magis enim tenetur diligere vitam eius sempiternam quam eius temporalem, cum ergo peccaret non soluendo in casu vitam eius corporalem, puta cum permitteret eum submergi nolendo sibi porrigere manum ad extrahendum fluuio. Cum posset, multo magis peccaret mortaliter, permittendo illum dampnari propter defectum baptismi. Si autem ille, stante tali consciencia de accelerando mortem eius, baptizet eum, iterum peccat mortaliter, quia 2m suam conscienciam facit homicidium in voluntate et coram Deo: credit enim se per baptismum illum occidere et nichilominus baptizat eum. Quid ergo in illo casu est faciendum ? Respondetur quod deponenda est consciencia eo, quod est erronea quia in casu illo nullum aliud remedium est vitandi peccatum mortale si saltem nullus alius adest qui baptizare velit et possit. Apparet eciam satis rationabiliter quod illa praesumptio sit friuola, fatua et irrationabilis, quia non multum noceret etiam grauiter infirmo patrum aspergi aut liniri aqua in capite et forte si frigida noceret, quia paruuli tenerrimi pro remedio balneantur aqua tepida. Sed queritur an baptizans in tali causa et cum illa sciencia et erronea esset regularis, si postea mors sequeretur ipsius baptizati.
Respondet Scotus quod non est regularis quia nulla lex ecclesiastica quantum ad illud reddit irregularem nisi uere homicidam. Ille autem 2m veritatem non est homicida eo, quod illa baptisacio ipsum in nullo lesit, nec mortem eius in veritate accellerauit. Tamen post mortem baptizati, stante illa consciencia, tenetur se habere pro regulari quia habet se pro homicida, sed cessante uel amota illa consciencia erronea non oportet eum dispensationem querere, quia numquam fuit irregularis.
Aliud dubium pono quod quis habens puerum in articulo mortis existentem et stet super altum puteum et non habeat vas aptum in quo posset haurire aquam, habet tamen cribrum, uel aliud simile ponit. Ergo paruulum in cribrum uel dimittit eum in corda deorsum in puteum et immittendo ad aquam dicit debitam formam et habet debitam intencionem. Queritur vtrum talis sic vere baptizetur et videtur quod non, quia nullus eum attingit immediate, nec tangit aliquis intingendo ad aquam. Respondetur quod vere baptizatus est, quia ibi omnia obseruantur que sunt de necessitate baptismi, nec oportet quod cum intingitur in aquam, quod tunc immediate tangatur ab aliquo. Apostoli enim in die Penthecostes baptizauerunt multos uerisimiliter aspergendo simul plures et non fuerunt omnibus immediati. Cum autem talis casus occurretur posset leuius fieri, scilicet quod - ut praeuius dictum est - pannus uel funis mitteretur in puteum et de illo possit aqua exprimi super caput pueri cum prolacione forme debite et cum debita intencione. Aliud dubium: quid sit faciendum de puero exposito ?
Respondetur quod, si inveniuntur in eo certa signa, quod non sit baptizatus sicut muliercule huiusmodi pueros exponentes - solent aliquando puero apponere sal uel vestem illam candidam, qua puer post baptismum induendus est quemadmodum sit cum pueris deportandum ad baptismum - tunc absque hesitacione baptizandus est puer absolute. Si autem non inueniuntur talia signa cum paruulo, nec possint haberi testimonia fide digna quod baptizatus sit, tunc baptizandus est. Incius tamen est quod baptizetur sub forma condicionali, de qua loquitur decretalis de baptismo et eius effectu, de quibus dubium est. De illo causa loquitur Leo papa de consecracione distinccione 4a, de quibus inquit: nulla existunt iudicia inter propinquos et vicinos quibus fuisse baptizati doceantur. Agendum est ut renascantur ne pereant, in quibus quod non ostenditur gestum racio non sinit, ut videatur iteratum.
On this page
