Titulus 6

VIso de via deueniendi ad electio nem vt pote de postulatione: ser quitur videre de ipsa electione. Et quia electi in diuersis finibus habet potestatem et aliquando non Ideo subiicit de electi potestate.

¶ Et est sciendum quod electus ante confirmationem regulariter nullam habet potestatem: licet fallat quandoque supra eo. nosti. c. qualiter. et. c. nihil est et infra. eo. auaritie. / Sed electus cum cause cognitione confirmatus: cui nihil restat post confirmationem omnia potest: adeo quod repelli non potest via exceptionis infra de appella. constitutus. ii.

¶ Sed si sit electus cui post confirmationem restat aliquid Aut illud est purum ministerium: vt in electo confirmato. et consecrato in Archiepiscopum / nondum paleato / et tunc non potest ea que sunt ordinis nec grandia: vt conuocare concilium. supra eo. quod sicut. § preterea infra de transla. episcopi inter. §. sed neque. Nec antea dicitur archiepiscopus bsed electus Aut excedit purum ministerium: vt in electo in episcopum vel abbatem: tunc dic eorum potestatem. supra eo. transmissa. a. de supplen. neg. prelato. c. primo.

¶ Sed queritur an isti possint repelli via exceptionis: et constat quod sic in electo in episcopum confirmato infra de accu. super his.

¶ Sed quid de ele to in abbatem: Idem quia post confirmationem in ipso restat aliquid quod fit celebrite et in missa: vt benedictio: et manus impositio: vt patet in pontificali argu. infra de sup. negl. prelato. c. i. Secus dicerem in consecrato in Archiepiscopum ante pallii susceptionem / Quia illa pallei datio non datur infra misse solemnia: sed quia sepe et instanter petitur a papa. c.t di. c. prisca. In quo excutio officii pontificalis confertur infra de vsu. pal. c. nisi. vnde isti nihil datur nouum / sed executio habiti quam ante anon habebat. Secus in abbate. d. c. i. de sup. negli. prelato. et de hoc notant Io. et hostien. supra eo. venerabilem. Nec obstat. d. c. quod sicut quia illud intelligo quando fuit via de nunciationis processum.

¶ Et notandum quod nomen electionis multis modis sufmitur: vno modo idem est quod eligendi potestas. supra eo. causamque.

¶ Item electio dicitur solemnis nominatio et communisa que sit post publicationem et collationem. supra eo. quia propt. ibi. is collatione habita eligatur et infra. eo. cum per formam

¶ Item dicitur electio ille tractatus qui fit vsque ad publicationem. vt d. c. quia propter. in fine.

¶ Item dicitur electio totus tractatus qui fit eligendo aliquem. supra eolinnotuit ibi electionis decreto¬

¶ Item dicitur electio tractatus habitus de eligendo: licet nulla electio fuerit subsecuta. supra eo. cum Uintonen.

¶ Item accipitur pro presentatione. supra eo. querelam

¶ Et dico d quod eligere: est vnum de pluribus sumere vbi vnum de multis extrahere et preponere. ff. de tributor l. quod in heredem. §. eligere et. ff. de leg. ii. cum filius. §. variis.

¶ Et vt ait ysidorus. electus idem est quod splendidus / clarus seu excelsus. Nam electus splendidus esse debet per etatis maturitatem. C. qui et aduersus quos. lprima. Claris per morum grauitatem: excelsus per scientie circunspectionem. supra eo. cum in cunctis. Et dic differentiam inten- electionem et postulationem. vt supra titu. proximo.

¶ Sed ouero. Nunquid cui datur potestas eligendi po. terit postulare dico quod sic. Et ratio. Postulatio est via deueniendi ad electionem / et antecedit prouisionem. Et ideo da ta potestate eligendi dantur et antecedentia ad illud / et que sunt iuxta illud infra de offi. delega. preterea. ff. de iurisdictio. omnium iudic. l. ii. ff. iudic. solui iam tamen / et. ff. manda l. ff. §. vnico. in fine. supra eo in causis infra de renuncia. post translationem. primo respon. Io. mo Cardinalis.

STatuimus. causa berefcialis: celeritatem desidearat infra de dolo et contu. c. fine. et ob hoc contra ius communequod vltra partes appellantes altem remotas non in curia principis litigare sed negotium appellationis remit. C. de appell. cum post. et ista constitutio intro lucitur: vbi tamen hec consfituio non seruatur ad lus commune redditur: vt scilicet in andientia impetretur / et leuius prescribitur deuolutio negocii ad curiam que ipsi appellaloni.

¶ Et de hoc et de protestationibus / habitis supenhoc. Notatur infra hoc lib. de regul. iur. in generali¬

¶ Et hec decretalis tria dici. Nam primo statutum ponifi¬

¶ Secundo. §. hec autem ad illud prorogat siue extendit.

¶ Tertio penam obiecta non probantibus imponit infra §. adecientes si quis

¶ Idem si que cum appellatione masculini contineatur semininuma ff. de verbo. significa l. prima. supra de res. cum. dilecta infra eo. indennitatibus. §. sed cum eas

¶ Dic etiam si quis / scilicet cuius interest alias non admittitur appellans infra de testibus venlens. ii. ii. q. vi. non solent. supra eo. cum inter. R prouisionem ipsa est genus ad superiora.

¶ Uel dic: quod prouisio est que fit ex officio.

¶ Uel dic quod electio et postulatio spectant ad inferiores: uisio vero ad superiores: inferiorum enim est eligere et postulare: sed superiorum est prouidere: quia eo ipso quod prouident seu eligunt cofirmant / quod est verum si ad eos eodem iure electio et cofirmatio spectet: sic intelligit. lxiii. di. in sinodo argu. ff. de auctoritate prestan l. prima.

¶ Si vero diuersoc vt quia eligit iure compromissi: et comfirmat iure ordinario: tunc electio non est confirmatio. Sic. loquitur. supra eo. inter canonicos infra de fide instru. inter dilectos. §. ceteru. et. ff. ad trebel. ille a quo. §. tempestiuum. et. §. se quen. et l. sequen. vbi est arg. de tanque: et. ff. de adop. si consul. t l. sequen. factam) idem de facienda infra eo. que contra / quo incipit habere vires. cum sit contra appellationem. supra eo. cum nobis olim impugnat) dico locum esse hic constitutioni si fiat sit prouisio et cofirmatio / arg. infra de causa pos. et propri. cum olim / habet etiam locum ante confirmationem cum cause cognitione habitam. alias secus infra eo. c. vltimo in princi¬

¶ Nullo aute se opponente superior ad quem spectat confirmatio ex officio procedens inquiret de forma electionis et meritis electi. Et citatione facta in locoln quo est electio celebrata supra eo. nihil est infra eo. c. fi. in fine.

¶ Secus credo in consecratione que ex actibus multis potuit preuideri ex ordinatione clericorum que solennler fiunt et certis diebus. lxvii. di. reliqui. lxxv. di. quod die infra. de tepo. ordi. de eo. Aliquid non euidenter friuolum infra eo. quuis

¶ Et dic aliquid quo impugnetur directo vel indirecto electio / postulatio / vel prouisio vt quia obiicitur directo informam / vt quia forma constitutionis. supra eo. quia propter non fuit seruata / vel indirecto / vt cum petitur copia rescripti: per quam habitam datur vla obiectus / in formam. qua negata negatur via obiectus / que conceditur quibus interest infra de accu. shis personam / electi postulasti. seu prouisi

¶ Nam obiicere in personas eligentium. est obiicere non in personam: sed in formam cum in tali obiectu ro bato. ni diffiniatur contra personas eligentes directo. sed super formas. supra eo. super eo. arg. ff. de his qui notan. infamia l. Lucius propter hoc i id est occasione huius ad nos secus si ad alium superiorem cum hec constitutio sit prout sio contra ius commune vt predixi / ad consequentiam trahi non debet infra hoc lib. de regul. iur. quae a iure.

¶ Alii dicunt idem si ad alium et hic dicit ad nos propter frequentiam ad quam iura aptantur. ff. de legi. Nam ad ea contingat / ad impugnandumisecus si ad tuendum dumtaxat i de appel. bone.

¶ Sed quero: narro quod sum canonice electus vel assecutus talem dignitatem: et tu me turbas in possessione eiusdemipretextu cuiusdam electionis de te facte. Et sic prouisic mea non sortitur effectum / et propter hoc appello / nunquiest locus huic constitutioni: videtur quod non: quia hec constitutio requirit impugnationem prouisionis facte vel faciendo sed hoc appellans per appellatiouem ius suum tueri videtur.

¶ Sed dici quod appellatio hec deuoluit / quia hic ex iure anpellantis impugnat prouisionem alterius. Nam eo ipsoquod dico rem meam esse: dico aduersarii non esse. ff. de procura. Pomponius. §. sed et is: nam hoc casu tueor meam et impugno tuam prouisionem. Et appellatio de qua hic ag tur artatur. infra eo. vt circa. et. cap. procurator procuratores quo ad hoc: hec constitutio corrigitur quantum ad cathodrales et regulares ecclesias infra eo. cupientes instructos. tales habent esse procuratores infra de dolo et contuma. c. fina. obiectionis) in iudicio vel extrafacte. infra mensempost appellationem notificatam. Cum hec constitutio citet appellatum: et alios quorum interest / propter appellationem emistsam / debet appellatio citantis in notitiam citati deueniri vere vel interpretatiue. ff. que. senten. sine appel. rescindum. l. prima. § item cum ex edicto et de dolo / et contuma. causam que

¶ Sed queritur si sufficiat denunciare appellationem procuratori: et dic quod non: vbi dominus commode inueniri potest: quod si non potest denuntietur procuratori vel ad domum / vel ad ecclesiam / vel saltem amicis appellati. vt d. c. causam quae t. c. fi. et. C. de anna. excep. l. vt perfectius. et. ff. ex quibus causis maior l. Item ait pretor. §. fi. cum l. sequen expectata cum ergo si habeat appellatus ab hoc iure: processus antea habitus non tenebit: sicut habitus contra absentem et non per contumaciam infra de maio. et obedi. inter quatuor cum iusquam) canonicorum vel aliorum quorum interest vel quod res tangit absentia Etiam lite non contestata

¶ Secus si ageretur de beneficio tanquam de proprietate quia tunc posset fieri missio in possessionem ecclesie petite infra de eo qui mit. in po. causa rei seruande. c. i. et. ii. et infra hoc libro dicto titu. eum qui

¶ Et sic videmus in matrimonio spirituali procedere contra contumacem lite non contesta. et in carnali quando agitur de federe matrimonii: secus si queratur de crimine adulterii ad thori separationem infra vt lite non contest. c. l. et. c. quoniam. § i. et. ii. Sicut de iure de iure est quod confirmetur vel infirmetur / secundum quod constiterit electionem canonice factam. vel non. supra eo. postquam et c. scriptum. et. c. nihil. et iinfra de maio. et obed. cum olim hec autem Ex hac aduersatione videtur quod superior pars loquatur in maioribus negociis arg. supra eo. cum in cunctis: et quia hic apparet prorogatiopredictorum.

¶ Sed quid de ecclesiis parrochialibus / capellaniis / et prestimoniis non videntur compreh endi cum hic ius sit speciale.

¶ Sed dic contra quia appellatione canonie continetur omne beneficium: quod tenetur vt beneficium et quod possideri non potest sine canonica institutione infra hoc lib de regul. iur. c. i. propter hoc.

¶ Simile. infra. de sequest. c. i. in ffet de hoc nota. supra hoc libro de res. statutum. §. insuper deficerit

¶ Sed nunquid plura proponens. Et in vno satem obtinens astringetur pena huius constitutionis et Dic quod quando plura proponuntur: aut contra vnum: aut contra diuersa. Si contra vnum: est satis victoria in vno. argui1fa de appel. significauit infra de exces. prela. grauem. Insti. de excu. tuto. §. qui autem. et. ff. eo. propter litem. § primo. et argu. i. eo. si forto

¶ Sed si proponantur contra diuersa licet contenta siniin eodem libello: victoria in vno non releuat in alio quia tunc sunt plura facta et ad diuersos fines / vt quando liber lus habet plures narrationes: et secundum illas plures conclusiones arg. ff. de verbo. obliga l. scire et l. quod dicitur. In personam )lelecti postulati: seu prouisi. ecclesiasticis. quo ad illam ecclesiam contra cuius electum obiicit ars ff. de his quib. vt indig. rescriptum. Et est expressum infra. eo. si compromissarius: in fine suspensum) ipso iure perpetuo. cum contumacia i accumuletpenam. ff de penis l. relegati documentis) ita manifestis quod etc. Io. mo. Cardi.

IN electionibus, Hec de cretalis conditionalia / alternatiua / et incerta reprobat. Secundi ex puris votis electionem celebrari mandat. Et dic in election bus. scilicet communibus quae fieri debent. a maioriparte. et saniori. supra eo. quia nopteripostulationibusconmunibus. collationem sequenti bus in quibus due partes capituli requiruntur. supra eo. scri. Ieu est. m ibi est pronisio.

¶ Sed quid si fiat a maiori parte. postulatio: dic semper postulationem dependere agra infra to. cupientes. § pe. circunstantie tamen ipam pius minus ve reddunt ea debita. vt no. hoc lib. supra ti. proxio scrutiniis de quibus loquit dictum. c. quia propter.

¶ Ex qbus dicunt quide / scilicet scrutinlis: ius orit eligendi. sen postuladi / quasi dicat ex scfrutinio quod habet in baptiimo seu in examinatione eorum qui sunt pronouendi ad ordines / de quus scrutiniis habet infra de cap. monacho. c. dilectus infra de scru. in coadi. faci. c. vnico. infra de maio. et obendie. hi qui: et de consecrati. di. iiii. ante baptismu / et. c. cathe. cuminum non habet locum hec constitutio sed in scrutiniis ex qui bus ius orit eligendi. supra eo. quia propt tunc verbum Ex qbus / tenerestrictiue. Et fit relatio ad praecedens immediate. ar. ff. de postu. l. i. §. dem adiicit et forte. et copetetius refert ad verbu scruatiniis tantum proptdictionem eligedi: quia ex electione. vt postu. no oritur ius eligendi: sed propter ipsum ius ortum

¶ Uel dic hec verba ex quibus etc. Referri adomnia praecedentia / vt sit sensus ex quibus electionibus / postulationibus / et scruti tiniis ius oritur: quando sunt legitime facte quasi dicat ex pradictis illegitime factis nil fieri debe: si ex ipsis nunc factis sequitur illud quod hac constitutione cauetur / vt infra colligitur.

¶ Et quod ad omnia praecedentia fieri debeat relatio per verbus ex quibus / probatur infra de appellatio. secundo requiris: et cainquisitioni. et. c. sepe. 32. q. 7. apostolus. et. ff de verbo. obliga. ticia. § Idem respondit. ii.

¶ Nec dico verbum scrutinii esse equiuocum: vel plures habere significationes / vt not. Ho. stien. hic. Sed est verbum generale: quod sonat intimatio nem / vel discussionem / quod contrahitur seuartatur secundum specialem materiam cui aptatur.

¶ Et dic scrutiniis: scilicet publicatis / alias quis per ipsum non artatur. supra eo. publicato. et infra ecperpetuo eligendi vel postulandi / et sic erat in antiquanEt appellatione electionis / postulatio continetur. supra eo. in causis. et not. supra eo. in rubri. in fine.

¶ Sed contra c. infra. titulo proximo / postulationem. Sed dic ius non oriri quo imponatur necessitas superiori admittendi: sed bene ius oritur quo ad postulatores / vt variare nequeant. supra eo. pubicato conditionalia vt consentio in Petrum / si decanus nominabit eum quo casu ni hil est in re / sed in spe. insti. de verbo. obliga. §. ex conditionali

¶ Sed quid si conditio est de preterito vel presenti: videtur quod valeat / quia non moratur seu differtur ipsum promissum. ff. si cert. peta. cum ad presens.

¶ Dic contra. Nam conditio de futuro facit pender promissum: vt d. §. ex conditionali: secus in promisso de prosenti seu preterito: vt d. l. cum ad presens

¶ Et dato quod ibi non sit pendentia: quo ad veritatem reest tamen ibi cause cognitio / an ita sit vel fuerit vel non: dequa nil habet facere ille qui collationem est facturus: publicato scrutinio qui non habet se diuertere ad alios actus nec protrahere quod incumbit. supra eo. cum post

¶ Et sicut ecclesia est certa cui est pronidendum / sic votum debet esse certum: ex quo debet fieri prouisio. Et sic in facto decanatus Rantonen. fuit quoddam votum sic emissum. P. Reclamat ius in decanatu nostro / si ipse ius non habeat eligo. B

¶ Sed quid si conditio que apponitur inest: vt eligoP. si infra tempus a iure statutum se consecrari fecerit Dicunt quidam quod valet. supra eo. significasti infra de prebendia significatum. ff. de tutel l. muto. § sub conditione. 2. Responet. ff. de conditio. et demon. aliquando. et l. conditiones extrin. secus / et de lega. primo l. tertia

¶ Contra dic. Nam non potest extare conditio / nisi prim consenserit / nec potest consentire / nisi conditione extan. vt de propter perplexitatem non valet. ff. de verbo. obli. ga. ticius et seius / nec dicto voto potest fieri electio ante extantem conditionem / cum adhuc non sit natus consensus argu. d. §. ex conditionali argu. ff. de lega. primo. si ita legatum. §. illi si nollet / quo. §. est necessaria agnitio legate. ante aquisitionem eiusdem propter conditionem expressam sic in proposito cum existenia conditionis debeat precedere que est hic impossibilis: vt dixi ante consensum adhibitum: et sic votum est in illum

¶ Item in cap. significasti. et cap. significatum / facto completo adiiciebatur quod re ipsa inerat quod reprobatum non est: quia tunc nouum non facio / sed implicitum explico. ar. ff. si ex noxali causa agatur l. fi. et infra de preben. relatum

¶ Sed quare matrimonium carnale potest contrahiper conditionem que non inest infra de conditio. appo. super eo. non sic in spirituali

¶ Solutio. Expletio conditionis tenderet ad symoniam que hic reprobatur infra. vt eccle. bene. cap. primo. §. ommbus. prima q. secunda / quam pio. sed in carnali dare vel facere non est reprobum.

¶ Uel dic ecclesia que est sine macula i vota sua diu eludi non est passa. argu. C. de spon. l. ii. Et ob hoc tractatus dubios / vel incertos seu contractus non admittit. Alternatiua vt si eligo. A vl B. Et est ratio. Omnis alternatiua copulatiua est dubia met omnis copulatiua n est plures notatur infra hoc libro diregul. iur. plus semper. Nec dubie / vt hic / nec cum pluribus quis contrahere habet arg. ff. de his qui no. infa. quio ergo. § primo. et infra de Biga. nuper. et sic dictis modis elig non poterit

¶ Item alia ratio in alternatiua eligendo in genere non valeret. Ita nec alternatiue quia hec sunt paria. ff. de conditio. indeb. cum is. §. vltimo. Et est ratio / vt predixi certa debet habere certum incerta vt consentio in illum quem. Archidiaconus nominabit. Et est ratio in matrimo / nio carnali quatumcunque pater per det potestatem dandi maritum filie sue non debet mandatarius maritare filiam. sasponsum quesitum patri presentari: et ipso patre consentia te nuptie. contrahuntur ff. de ritu nup. l. generali i respon¬

¶ Se in hoc matrimonio spirituali. Archidiaconus non debet votum suum isti publicare qui secreto est scrutandus ergo iste modus hic merito reprobatur.

¶ Item quia iste consensus est conditionalis. arg. ff. de laga. primo. stichum / et talis consensus hic reprobatur.

¶ Sed quid. si diceret eligo illum quem Archidiaconus elegit: nunquid est eius votum cerium. arg. pro et contra. ff. de verbo. obliga. vbi autem. §. illud et § sequen.

¶ Sed dic votum incertum quia conditionale est: saltem implicite. ff. de auro et argen. lega l. quintus. ii. §. fi. pro non adiectis Sed quero an habeatur pro non adiectis vt non faciant numerum quo ad maiorem partem capituli habet. dam. verbi gratia. xx. canonici erant in ecclesia. x. emiserunt vota sua pure in. A quinque in. B. et quinque alii conditionaliter certum est quod vota dictorum. v. conditionaliter consentientium non prestant suffragium electo. Si tamen compiatentur vt de capitulo: electio non est facta a maiori parte capituli quod videtur. Nam licet vox alicuius non prestet suffragium / bene tamen cemputatur in hoc. An electus maiorem partem capituli habeat vel non. supra eo. cumana. et c. ecclesia. ii. Et no. de hac materia de lega. primo. l. huius §. si titio¬

¶ Sed dic contra / cum dicat hic votis huius pro non adiectis habitis. voce illorum in alio residente

¶ Et sic predicta vota non faciunt partem nec admittuntur ad partem. sicut vota emittentes sed potius tanquam turpia sicut a iure reprobata. et pro non adiectis habentur arg. supra de conditio. apo. c. primo.

¶ Item vbi predicti quinque vota sua non emisissent. nullam partem facerent / ergo multo minus vbi vitiose emittunt senreprobe cum sit maius votum reprobe facere quam non facere. ff. de actio. emp. l. iulianus. in prin l. si sterilis. §. cum per venditorem. Et notatur ratio infra hoc libro de senten. excommunica. is cui / etiam hoc dicit tex penitus roprobamus.

¶ Et merito reprobamus quia multe fraudes possent fieri si dicta vota reciperentur ex piris id est sinceris et gratuitis. Electio enim debet esse pura / sincera. et gratuita. xxiii. di. In nomine domini. versi. quod si prauorum et intelligo pura ex animo / sincera ex prouidentia. gratuita sinpraecio vndesicut ecclesia in se em pura non habens rugam. nec maculam xxi. di. c. quamuis. sic pure sine ruga et innolucro debet ei sponsus eligi electiorcommunis seu solemnis. supra eo. in genesi. et infra eocum per formam. Io. mo. Cardinalis

VBi periculum, Hec decreta. per Adrianum papam fuit quo ad omnem eius effectum suspensa: et Iohannes xxi. dictam suspensionem que non fuit in scriptis redacta ratificauit et de fratrum consilio eam quo ad omnem eius effectum suspendit. Et celestinus hanc decretalem in statum pristinum restaurauit: et hic tractat de electione summi pontificis. primo diuiditur a in duas partes. Nam primo posito prophete ad dicenda firmatur constitutio Alex. iii. secundo in § hoc sacro: statuitur de elec. summi pontificis et hoc in quinque. Nam primo tractat quid iuris quando papa decedit in loco vbi residebat cum sua curia. Secundo. §. porro quando moritur extra locum in quo residens fuerat cum sua curia. Tertio § preterea tractat de executionibus primitus statutorum. §. quarto / in ceterum remouet impedientia electionis predicte. quinto. §. quia vero hortatur fidees ad preces fundendas pro electione prouida obtinenda prima in duas: primo tractat de carnalibus ingredientibus conclaue: in quo debet summi pontificis electio celebrari. Secundo. §. sane de cardinalibus non ingredientibus dictum conclaue / et de ingressis exeuntibus. Prima in duas. Primo tracta de expectatione absentium. ac de ipsis ingredientibus conclaue. et seruientibus eorundem. Secundo §. in eodem dat modum habitandi conclaue. Et hoc in quinque quia primo dat modum vt cardinales inclusi sint in conclaui sine aliquo velamine intermedio. Secundo §. mulli ut nullus altera predictis accessum habeat ac cardinales nec nuncium mittere liceat vel scriptum et in contrafacientes excommunicatio fertur. Tertio. §. (in conclaui) dat modum habendi potum / cibum. et quos in ipso conclaui. quarto. § ( prouisiones ) mandat nihil de camera b recipi pendente eiectionis negocio: et penam in contra facientes aducit. quinto. §. Item mandat vt carinaies alii negocio regulariter non intendant ( consulendum) ff. de caro. edic. l. prima §. sed et si quis. xxii. di. quiescamus. C. de appella. ne causas (edocet) vnde versus. preteriti ratio scire futura facit. lxiii. di. cum Adrianus. et. C. de offi. mag. mili l. vltima et ff. de re mlita. non omnes. § a barbaris est (relinquamus) lxi. di. miramur. vii. q. ii. c. vltimo (predecessoribus) xxiii. di. in nomine domine. lxxix. di. si quis (pape) Alexandri. supra. eo. licet. Et illa loquitur de forma eligendi romanum pontificem. Et id ibi illa que cadunt in illam sunt dicenda.

¶ Sed hic tractat de inuectiuis viis et modis quibus valeat prouisio summi pontificis accelerari inuectiua tacta / hic quando non bene seruatur inducunt principium et quanto hoc negocium maius est aliis / tanto inficiens non seruando hanc constitutionem plus infiicit. argu. ff. quod met. ca. si mulier. §. si dos (experientia) que est efficax. et rerum magistra infra. eo quam sit. in prin. (concilio) Grego. consensum cardinalium in hoc casu non habuit: sed approbationem prelatorum existentium in concilio requisiuit et habuit (curia). Sed nunquid vbi est papa. ibi est c curia cum vulgariter dicatur ibi papa ibi roma. Dic quod hic loquitur secundum communem facti frequentiam / licet quandoque acciderit quod romanus pontifex sit in vno loco cum paucis. Et audientia causarum et literarum sit in alio et hoc vocatur commuiter curia romana.

¶ Sed quid iuris sit hoc casu / non videtur hoc decisum per hoc. c. quia. §. i. eo. (porro) loquitur vbi papa est in motu. et tendit ad locum alium. cum curia sua. et ad hoc se retulerunt ordinatores huius canonis et sic fuit observatum Aretiiin obitu dicti Gegorii. Nec papa videtur recesse qui in breui erat reuersurus. vt si moram traheret in vicino. ff. de diuo l. est diuortium ii. ff. de ritu nuptia. plerique. et. ff. de pignor. debitor. ( Cardinales ) non determinat quot et ideo duo sfficiunt infra hoc libro de regu. iur. pluralis. ff. de testi. vbi numerus expectare non dicit vocare. Et sic non est opus vocatione absentium. Et sic consuetudo quae est optima legum interpres hactenus hoc est interpretata. supra de consuetu. cum dilectus

¶ Sed pone / adeo distat aliquis cardinalis: quod etiam vtens felici duplomate venire non posset infra termir s bic expressum. ff. de verbo. obliga. continuus. § cum ita. in fi. ne / numquid iste expectabitur. dic quod sic infra. co commissa. primo respon. ff. de verbo. obliga l. in illa stipulatione. Nec obstat l. ff. ad velleia. Aliquando: in fine: quia hoc casu nedum datur expectatio hec propter absentes / sed propter preparationem illorum qui sunt includendi ex tunc hic articulus extremum tempus decendii significat. ff. de conditio.. demon. l. iiii. in fine eiusdem) scilicet cardinalis:

¶ In eodem conclaue) a hic est locus secretior in domo ad quem non peruenitur nisi per plures claues. simile. ff. de dam. infec ilet quod conclaue. Et intermedio) hoc fit vt vacent diligentius in electione facienda camera) in qua deponitur pondus superfluum

¶ Nulli ad eos vocarentur) vt notarius ad faciendum in strumentum compromissi scripturam hoc satis inhibebtur in proximo superiori. §. Nam per literam secreto cum aliquo loquitur sicut ait ouidius. nutu / signisque loquitur.

¶ Prouisionis quoque recipient) olim contrarium seruabatur. Nec de aliis sicut de obuentionibus communibus.

¶ Sed quid si venirent ad quemlibet de collegio iure suodico: quod possunt cardinales illud diuidere: et illud posset quilibet cardinalis dare / ex quo vixit die quo debum solui: sicut est de censum apulie / anglie / et vybernie et hoc probatur infra eo. versi. qui autem de alio olim tamen cetus cadinalium aliquos electos in concordia confirmauit concord terhoc speciale est contra regulam iinfra de his que fiunt a maiori parte capituli. c. primo. C. de legat. si quid est ex tra. in fi. lib. x. sane si procedatur hoc speciale: vnde sed in aliis electionibus. supra eo. quia propter. §. illud vbi etiam infirmi presentes requiruntur. Nam cum possunt procuratores facere magis poterunt scrutari eorum vota.

¶ Si vero reintegra) dicitur hic res integra antequam electio sit celebrata quod apparet per expositionem statim sequentem.

¶ Aliter dicitur res integra quousque in negotio aliquid geratur. ff de pollicita l. i. § cepisse. Aliter dicitur res integra quousque perueniatur ad aliquid substantiale rei: de procu. ff l. ante. et notatur. supra eo. in causis. Aliter etiam dicitur res integra quousque intersit. ff. de conditio. causa data si pecuniam primo respon.

¶ Porro conuenire. Sed quid si papa decedit extra districtum ciuitatis / vt in mari: dicunt quidem huic casunon esse per hanc constitutionem prouisum: vnde antiquitatis erit standum. C. de testa. sancimus. C. de appella. precipimus. in fine.

¶ Sed que erit ista antiquitas videtur quod electio sit in lateranen. ecclesia celebranda. xxiii. d. in nomine. in prin.

¶ Dic tamen quod electio est celebranda in viciniori loco celebri / vbi papa obiit secundum equitatem huius. c. §. porx ro. Nam cum vacatio in membris ecclesie sit periculosadispendiis plena. supra eo. ne pro defectu 1ra de dolo et contum. cia. finem. magis erit periculosa in capite. supra eo. in prin. iux ta illud. cui caput infirmum cetera membra dolent erge magis cui nullum

¶ Et ideo celerius est occurrendum vt in loco vicino ydoneo fiat electio.

¶ Nec obstat / quod hoc ius est speciale: et sic ad consequentiam trahi non debet infra de regul. iur. que a iure.

¶ Sed dic: quod hec decretalis habet fundamentum vt pouisio fiat festina: vnde ius speciale prorogabo isecundirationem illius iuris / presertim ad casum qui pari seu maior ri nititur equitate. C. de fur. et seruo corrupto l. si quis seruo. et hec opinio fundatur per tex. ibi in cuius territorio seudistrictu. Nam ciuitates maritime et in mari dicuntur habere districtum: vt dicitur mare venetorum mare ianuensium. arg. ff. de verbo. signifi. pupillus. § territorium. et de iudi l. insule: et de acquir. re. domi. inter eos. et l. sequen.

¶ Proptere a parue est ff. de orig. iur. l. ii. §. post origine insti. de iure na. gen. et ciuili. in. fi. C. de iudeis. nullus l shoc libro de sta. regul. c. vno. §. et quoniam obseruari Et sic naeta potestatem dari laicis in clericos et notatur. xxvii. dinec licuit cunctas Nota propter delictum persone: puniri locum infra de pon. non est

¶ Sed contra autem. de manda. prin. §. oportet. ii. col. iii. Nam vt ibi dicitur persone sunt que delinquunt non res. et ideo non confiscantur regulariter. vt ibi: et in autem. vt nulli iudi. §. fi. col. ix. quia alias punirentur filii innocentes et hoc est speciale in casu propter arduum negocium. supra. in prin. c. 5. in exemplum aliorum infra de pe. in quibusdam et iinfra hoc lib. de pe. c. fi. et. xxv. q. ii. ita nos.

¶ Ceterum quia arbitrium viii. q. iii. dilectissimi vicacarii infra de transia. episco. c. iii. ydoneo secundum possibilitatem humane nature / non secundum celsitudinem dignitatis. xl. d. c. non est facile. et. c. non nos penitentia) in foro anme inferenda potius simile. C. de famo. libel l. vna. lex autem. scenicas non solum / circa prin. col. v. ff. de lega. primo. siquis inquilinos. § si quis

¶ Quia vero inuentione humani enim iuris conditioin infinitum decurrit: et nihil est in ea: quod perpetuo starpossit. C. de veteri iur. enucle. l. ii. § sed quia diuine. in prin. Orationum / multum valet deprecatio iusti assidua. arg xlv. di. disciplina. circa finem. et. xiii. q. ii. Anime defunctori fundantur pro eo enim est orandum qui pro communivtilitate laborare non cessat. C. de appella. precipimus. in prin. in sublimibus / scilicet angelis / et sanctis. Et netar. ti) scilicet electione summi pontificis indicant tertie coniugationis. vt hic edicunt reges: indicit festa sacerdos. Ioan. and. mona. Cardinalis.

Vt circa. Hec decretalis in sex partes diuiditur. Primo ad dicenda prohemium premittit. Secundo. §. edicto / fornam appellandi in beneficialibus causis statuit. Tertio alioqui Non obseruantibus dictam formam penam imponit. Quarto § vota. post appellationem factam a dicta pena excipit. Quin to. §. super huiusmodi proband. dicta vota sen nota tribuit. §. vi. ille statuta per inno. iiii contra non probantes obiecta in suo robore derelinquit.

¶ Et hec constitutio non habet locum in iudicialibus appellationibus: sed extra iudicialibus. supra eo. constitutio.

¶ Item non habet locum in his qui nec appellant nec appellationi adherent i1nfra eodem. §. alioquin.

¶ Esset enim durum quod appellans vel appellationi adherens facto suo menon appellantem nec appellationi adherentem obligaret. Argu. 1ra de symo. sicut tuis. circa finem.

¶ Sed secundum hoc melioris conditionis est: non appolans que appellas qui non astringitur hac forma.

¶ Item non habet locum: vbi quis impugnat: non ex defectum seu vitio alterius: sed duntaxat ex iure suo / de quo cocendit: vt quia dicit se habere ius in re: vel ad rem / et quod abter ipsum molestat pretextu electionis: seu prouisionis facte de beneficio de quo contenditur: vnde in directa oppositione locum habet nec constitutio non indirecta: vt hoc casu quia eo ipso quod dico rem meam vel mihi debitam: in pugno cosequenter quod aduersarii non sit. ff de procura. Poponius. §. et is. ff. de iuretur l. sed et si possessori: in prin. et. §. si cum de hereditate.

¶ Sed si ipugnarent ex iure meo: quod volo augeri ex de fectu vel vitio alterius: vt quia dico aliquos electores aduersarii non prestare suffragium eidem / et propter certa crimina: habet locum hec constitutio: quia pure non prosequor ius meum: sed illud declarare volo: ex obiectu vt premisi.

¶ Nec hec constitutio priuat quenquam a prosecutione sui iuris: sed a probatione obiectorum: que si liquerent de his posset se iuuare impugnans: per hanc constitutionem repellitur a probatione facti / et non a ratione in ris. arg. ff. de his quib. vt indig. si testamentum.

¶ Cosultius tamen credo hoc casu iurare prouisiones qua iter hec tria differunt notatur. supra co. statuimus. in prinviam malitiis

¶ Nota viam malitiis precludendam vt hic: et infra. eo. Auc. ritie. et. supra de resc. sedes apostolica: prout est possibile: vnde dicit: quod tot sunt malitie hominum: quod non potest eis totaliter via precludi.

¶ Omnis enim etas ab adolescentia / prona est ad malum b cii. q. 1. omnis etas et natura imitatrix est vitiorum. xii. q. ii procliuus periculose vacent l. quia periculum tam in teporalibus quam in spiritualibus contingeret ecclesiis ex diui tina vacatione. supra. eo. ne pro defectu. et infra. eo. que sit eacleliis. personatuum.

¶ Personatus et dignitas fere pro eodem supponunt / lin cet in aliquibus locis rectores ecclesiarum vocentur persone. supra de resc. ex parte in quibus locis non diceretur habere dignitates licet ibi dicantur habere personatum: sed nisi sit aliqua specialis consuetudo alicuius loci: idem semper significant / et idem iudicium est habendum. supra eo. du. dum. respon. ii. infra. de preben. de multa aliorum ecclesiasticoe rum. Ergo cum indefinite loquatur generaliter debemus. intelligere de omni beneficio ecclesiastico. Quia indeini tac equipollet vniuersali. xix. di. si romanorum. ff. de ofafi. presid. l. iii. ff. de serui. vrba predio. si seruitus. igitur siue apptr super simplici beneficio vel alio / locum habet hec decre¬

¶ Sed contra videt / quod indefinita non equipollet: vti quid cum dico bibo vinum / ergo totum vinum: non sequitur

¶ Determina ergo istud brocardicum in hunc modum: in definita canonis. vel legis regulam tradere intendentis equipollet vniuersali: et ita intelliguntur iura ad hoc allegata.

¶ Indefinita vero communis locutionis non equihollet vniuersali. argu. ff. de lega. iii. heres meus. § i. et. l. quintum. § illud idem. de aur. et arg. lega l. prima / et hoc quia non est eade ratio omnium particularium in vniuerio coprehensorum: vt in dictis. li. allegatis: sic vt ff. de lega. ii. ii pluribus. predicta autem dico in indennita affirmatiua

¶ Sed negatiua et indefinita bene equipollet indistincte vniuersali. ff de reb. dubiis l. si is qui ducenta. §. vtrum. im fine. §. Et sic determinatur secundum iuristas: secundum logicos autem indefinita equipollet vniuersali in materias necessaria: vt homo est animal: ergo omnis homo: vel impossibile negatiue sumpta: vt homo non est lapis ergo nulus homo in materia contingenti equipollet indefinita vniuersali / vt homo currit / ergo omnis homo currit / non enim sequituredicto pererpetuo. Et sic hec decretalis continet ius commune. cum dicat edicto

¶ Sunt enim sex modi cognoscendi ius commune.

¶ Primus est si mittatur venerabili cetui.

¶ Secundus si edicti vocabulo nuncupetur / vt hic vel quia dicit hac edictalis

¶ Tertius si precipitur per omens populos diuulgari scriptura publice procedente

¶ Quartus si dicatur. Idem in similibus obseruandus

¶ Quintus. Si lex vel canon appellatur generalis

¶ Sextus si iubetur expresse ad omnes pertinere istos sex modos habes. C. de legibus. l. iii. aliqui nunquid artantur mulieres hac constitutione. dic quod sic vt notatur in simili. supra eo. statuimus. in prin.

¶ Sed queritur an collegia hac constitutione artentur. ex hoc est qrere an verbum aliquid comprehendat collegial et videtur quod non quia appellans qui habet prestare corporale iuramentum / vt hoc. §. Sed collegium non est hic conporeum cum sit persona representata non vera e ff. de sileiusso. l mortuo. et non infra hoc libro. de senten. excommunica. romana. §. vltimo. Et vtrum possit comprehendi per verbum alie collegium notatur infra hoc libro de regul. iuris. in generali. et dic hoc comprehendi.

¶ Et est ratio / quia capitulum potest per procuratorem appellare infra eo. procurator / et iuramentum in animas collegiprestare infra hoc libro de testib. presentium / et constat quod colleglum peccare potest et sic puniri. ff. quod me. causa l. meti. n. § animaduertendum. Et dic. aliqui quorum interest / vt quia canonicus vel parrochianus vel patronus. xvi. q. vii. filiis ac nepotibus / et quilibet de diocesi vel ciuitate / clericus vel laicus / siue ibidem beneficiatus: si vult aliquid dicere contra personam electi in episcopum: admitti debet. notat Inno infra de accu. super his formam vt quia dicunforte quod forma illius. c. quia propter non fuit seruata elige tium vt quia sunt excommunicati maiori excommunicatione vel suspensi ab homine. supra eo. cum inter. Rsupra de consue. cum dilectus infra de cle. exconica. ministran. si celebrat: vel quia sunt priuati a canone. vt quia elegerunt scienter indignum. supra eo. cum in cunctis electi scilicet quod non sit legitime etatis vel patiatur defectum in scientia vel natalibus. supra eo. cum in cunctis. de quo dic vt ibi. xxiii. di. qui episcopus. et. xxv. di. non autem. vbi ponuntur. xiii. capitula apostolice regule in glo.

¶ Et quodlibet peccatum mortale impedit aliquem elis xxv. di. c. vltimo. quod intellige vt ibi notatur: sed non eu¬s gere vt infra eo. perpetuo facienda¬

¶ Et sic nota hanc decretalem habere locum ante factams prouisiomem / et post. Idem dico in electione / et postulatione quando appellatur contra certam personam ne eligatur arg. huius litere infra. eo. qui contra certam qui propter hoc scilicet quia elegerunt vel volunt eligere: vel postulari personam indignam: vel de ipsa prouidere. supra eo. Cum in ter canonicos / vel contra formam. supra eo. auditis. et. c. cum nobis olium

¶ Quid si appelletur ante electionem: vt quia est spes dialiquo quod eligatur / dic quod locum habet hec constitutio 1fra eo. qui contra. appellari.

¶ Sed nunquid habet locum hec constitutio siue appelletur ad Papam siue ad alium superiorem. ar. d. § animaduertendum: et ff. de publici. l. de precio. et. xix. di. si romano. rum. ff. de offi. presidis. l. preses publico id est per manum tabellionis facto

¶ Quid sit instrumentum publicum / habes notatum infra. de side instru. c. ii. et dic super appellatione confecto seu literis. dicunt quidam priuatis / sed textus sequens contradicitvn de dic autenticis et que sint ille habetur infra de fide instru. cum dilectus. in fine. Omnia et singula i. singula. riter et specialiter designata. ff. de edilitio edicto: cum eusdem: et l. si plura et l. ediles aunt. ff. de rei vendica. l. sfi in rem. prima.

¶ Quid ergo si dicat electum / periurum / homicidam / ver excommunicatum. Nunquid talis expressio sufficit. videtur. quod non: quia in tanto crimine non debet admitti vagatioff. de dolo. Item exigit. ff. de iniur. pretor edixit. in prin. 5. § quod autem. Et ista expressione facta adhuc est locus vagationi / quia potuit proponens ab initio de alio periurio intelligere seu homicidio / et nunc de alio / arg. ff. de damno infec. qui bona. § si quis stipulatur / t facit ad hoc infra holibro de excep. pia¬

¶ Econtra videtur. Quia qualitercunque sit periurus hoc periurio. vel illo sufficit ad repulsionem infra. de iureiur. que relam. et. supra eo. venerabilem.

¶ Idem de aliis criminibus: cum criminosus sit repellendus. xxiii. di. qui episcopus

¶ Et dic speciemperiurii: seu homicidii proponendam / ar. istorum verborum omnia et singula / et d. c. pra.

¶ Et dic ad ar. in contrarium / quod ille sufficit in repellendo si fuerit probatum non tamenssufficit in proponendo propter hanc constistutionem que artat singulariter specificare / et multa valent in probando: vt. C. de probatio. si. ue possidetis que non valent in proponendo: vbi ius presenaallegari oportet. ff. de rei vendi. l. in rem. in prin. corporali ii tactis corporaliter euamgeliis: vel aliis sacris: et hoc est iuramentum de columnia / large sumpto vocabulo. Quid siprestans iuramentum euangeliorum textu presente: dicat iuro ad hec sancta dei euangelia: quod credo omnia et singula vera esse. etc. Nec tangit euangelia / nunquid valebit. appellatio et videtur quod sic: quia presentia euamgeliorum preiuramento habetur licet non tangantur l. rem non nouam. C. de iudit infra. de iura. cal. c. vltimo. xi. q. prima episcopus non flagitetur

¶ Dicas tamen contra quia non valet appellatio nisi tangantur euangelia corporaliter / et hoc innuit constitutio cum dicit corporali prestito. etc. Si ergo non tangat non seruat comstitutionem. Nam priuilegium honoris est datum episcopo quod non tangat infra de iura. calum. c. vltimo. xi. q. prima epescopus non flagitetur / ergo alii tangere debent. ff. ad municipal. l. prima in fine.

¶ Item quid si tangat euangelium pede / numquid vale appellatio: dic quod non quia euangelia manibus non pedibis. debent pertractari officium enim manuum est non pedum lxxxix. di. singula. ar i. de resti. spolia. olim. in prin. xi. q. iii nolite. auten. iusiur. quod presta. in prin. col. ii. et pede tangodo videtur potius contemnere quam reuerert

¶ Item quid si tangat alio membro: non tamen pede vel manum an valeat appellatio. Et dicas aut habet manus aut non. Si non habet et tangit cum lacerto vel cum capite / si non habet lacertum valet appellatio: quia est quoddam prode re tenus si non datur vltra. Et quia nemo ad impossibile obligatur. ff de regn. iur. impossibilium infra hoc. libro de regul. iur. nemo potest.

¶ Si autem habeat manus et cum alio membro tangat non valet appellatio quia facit contra consuetudinem generale que est optima legum interpres. supra de consuetudine. cum dilectus. ff. de legib. si de interpretatione.

¶ Item quid si appellet hodie: et cras prestet iuramenti suum numquid valet appellatio / et videtur quod non: quia stipulturus de damno infecto eodem tempore debet iurare et stpulari / alias non est ei cauendum. ff de dam. infec. qui bona¬ § si quis stipulaturus.

¶ Preterea publicatio scrutinii / collatio / electio / insimul debent fieri / non ex interuallo. supra eo. quia propter. et. c. cum. post petitam. A simili videtur vt hic

¶ Contra videtur quod valet / quia testis potest prius iurariet postea ex interuallo deponere infra. de testi. cog. preterea. nec est vis de eodem contextu. ita videtur dicendum. hic dicas: tamen non valere appellationem per iura primo inducta. Et hec est intentio constitutionis / cum dicit appellantes omnia et singula exprimant: corporali prestitisacramento scilicet incontinenti illa die antequam ad alios actu extraneos diuertatur. supra eo. quia propter. ff. de testa. heredes palam. §. fi. C. de testa. cum antiquitas

¶ Item quid si specificatis omnibus et singulis iuret istomodo: dico eum homicidam / et paratus sum iurare: quod credo vera esse: et me posse probare. Nunquid valet appellatioet dic: quod non: quia constitutio ista exigit iuramentum non po. licitationes luramenti: ergo iurare debet: nec promittere sufficit se iuraturum / quia dicit constitutio corporali prestito. etc. Ergo oportet quod prestetur / quia factum exigit contitutio quo casu non sufficit dictum iinfra de eo qui mit. in po. causa rei seruan. c. primo. aliud enim est debitum soluere. aliud pactum esse soluere. C. de iureiur l. acceptam

¶ Item quid si est episcopus qui opponit. Nunquid tenetur tangere euangelia videtur quod non infra de iura. calum. quid vltimo. xi. q. i. episcopus non flagitetur. et. ff. de penis. sancio. Sed licet quidam contra. Cum hec decre. generaliter loquatur. ff. de lega. prestand. l. prima. § generaliter

¶ Item priuilegium concessum episcopis quod non habeant tangere sacra est clausum in corpore iuris vnde perindeest acsi esset ius commune / et sic per hanc posteriorem legem priori fit preiudicium. argu. supra hoc libro de consti. c. primo. Sec illa loquitur in legibus communibus non in prima specialiet sequenti generali. vt in casu. d. l. sancio.

¶ Item queritur an tabellio debet facere mentionem de prostatione huius iuramenti: dic quod sic: quia constitutio hoc requirit quod coram personis prestetur que super hoc perhibe. ant testimonium veritati

¶ Sed quero qualiter debet tabellio facere fidem. Respondeo dicendo quod eo presente appellans tactis euangeliis surauit se credere omnia et singula esse vera / et se posse probare.

¶ Sed quid si inueniatur in instrumento quod appellans inrauit: sed non dicitur aliquid de corporali tactu nunquid valebit appellatio. et videtur quod sic. quia omnia presumumtur solemniter acta. insti. de fedeico. §. vltimo. C. de contra. hen. et commitan. stipul. l. prima. ff de pac. iuris gen. §. quod fere.

¶ Sed dic contra quia hic non testificatur de qualitate in ramenti necessaria sicut de tactu corporeo. Et ideo peccatur contra hanc constitutionem. Et argumenta in contra¬. rium loquuntur de solennitate intrinseca que leuius presumitur vt d. ll. et. ff. de verbo. obligatio. sciendum / quam solemn. tas extrinseca que habet probari. ff. de publici. quecumque. §. vltimo in qua habet locum qui solemnitatem allegat illamprobet. C. de vsur l. prima probare:

¶ Quid si dicat in appellatione ex quo specificauit pluriillud vel istud. possum probare. vel aliquod istorum quod sufficiat ad fundendam intentionem meam / sed si quodlibet est sufficiens per se / nunquid valet appellatio: et videtur quod sic. quia cum duo proponuntur etiam copulatiue: si advnum effectum tendant sufficit alterum probare infra de iudi. Exhibita nisi quis superflua probatione oneret se expresse infra de probatio. c. licet. dic contra et est expressum infra. eois qui contra

¶ Sed quid si opposuit plura exprimendo omina et singula. et iurando secundum formam constitutionis deinde proba. uit quedam. quedam non / probata tamen sufficiunt ad intentionem suam. Nunquid debet obtinere vel cadere et videtur quod debeat cadere quia exprimendo multa / ad probationem omnium videtur se astrinxisse infra de probatio. licet. § Idem quoque / imputet ergo sib.

¶ Et videtur quod hec constitutio non astringit eum ad probandum omnia opposita / sed ad hoc quod credat omnia veresse et se posse probare ductus aliqua probabili ratione / licet non omnia probet dum tamen quod probauit sufficiat ad intentionem suam / obtinere debebit. arg. i1na de exces. prela. grauem. iii. q. ix. decreuimus. Et hoc vltimum credo equius Nec obstat contrarium quia ibi expresse se astrinxit ad probandum et sibi imputet qui superuacua obligatione se astr xit ar. 1fra de crimi. fal. c. ff.

¶ Quid si dicas in appellatione: quod potest probare omnia¬ sed non singula nunquid valet appellatio / dicas quod non quia constitutio vult vtrunque. Et hoc innuit cum dixit. supra omnia et singula. etc. et tenenda est maxime quia restringit conlumniam alioquin id est si formam non obseruauerit supradit ctam ils non exprimendo omnia et singula / et non iurando prodicto modo adherentes.

¶ Sed nunquid adherentibus sufficit: quod appellans pricipalis seruet omnia predicta ita quod licet ipsi non seruent valeat eorum adhesio.

¶ Sol. Adherentes debent seruare constitutionem / sicut principales / alias non audientur / et est ratio: si adherentes. non tenentur seruare formam constitutionis multa possentfacere maliciose: nec via precluderetur malitiis: quod intedit hec decretalis: vt vna via concederetur quod alia prohiberetur / quod esse non debet infra eo. Auaritie. et infra hoc libro de reg. iur. cum quid vna expressa) insingulariter vt dixi.

¶ Sed quero an hec adherentia fiat tacite. Uerbi gratia aliquis appellat ante omnem electionem proponens contra personam quam putat eligendam: obiiciens criminet sic artatur hac constitutione infra. eo. qui contra Eligor ab isto appellante / et quibusdam aliis tandem in decreto meo fit mentio de dicta appellatione: nunquid hoc modo seualio tacite videor adherere videtur quod sic. arg. ff. rem ra. ha bet l. iii. §. falsus.

¶ Dic contra. Nam indefinita ex parte promissoris redidit obligationem nullam. C. de consti. pecu. auten. si quando. §. sinautem

¶ Sed indefinita ex parte stipulatoris non reddit nullam f. de verbo. obliga l. si ita stipulatus fuero. §. grisogonus. curtam varie dic verissimile est. quod quisquis sibi libenter aquirat. vt d. §. Grisogonus. non quod se obliget d. autem. si quando vnde in re appetibili qui tacet consentit. ff. mand. qui fidem et l. qui patitur / non sic in obligatione. ff de fur. qui vas §. vetare. ff. de procura. filiusfamilias. §. inuitus

¶ Et ideo hoc casu non reputor adherere: cum obligarer magna pena per hanc constitutionem: nisi expresse consentiam /

¶ Nec obstat. §. falsus quia ibi dominus in appellando: quod eraad rescindendum gestum cum falso procuratore non poterat stare sinc ratihabitione gestus falsi procuratoris

¶ Sed quero appello tandem Petrus adheret post deconlium. et sic non valet adhesio: quia sicut debuit appellare infra decendium infra hoc lib. de appella. concertationi. sic et oppellationem ratam habere infra rdecendium argu. ff. rem ra. hab. l. bonorum / et sic non valet adhesio vt sibiprosit. Nunquid ergo sibi oberit: vt astringatur pena huius constitutionis videtur quod non quia non sufficit facere de facto. ff. quando dies lega. cedit quod pupille. ff. de verbo. obliga l. continuus. §. cum quis. C. si mancip. ita fue. alie. vt manu. ea quidem

¶ Dic contra quia hec adhesio tenet quo ad eius inconmodum non quo ad eius commodum. ar. C. de lib. causa. cum precum auten. de his qui ingre. ad appella. §. illud etiam. col. v. et eius animus cum opere subsecuto ipsum astringit infra. de biga. c. nuper.

¶ Et dic ad arg. quod in genere dicendo / debet intelligi si legitime seu de iure fiat. vt d. l. quod pupille. et. ff. de conditio. indeb. si procurator. circa finem. et 1nfa. de verbo. significatio. super quibusdam.

¶ Si vero factum vt narratur esset improbum non sufficaret fieri de facto: vt d §. cum quis / vbitamen factum de sufnatura posset fieri de facto et de iure: et conditio persone contrahentis illud factum alias legitimum non posset de iure implere satis est vt impleatur de facto: vt in questione proposita argu. d. c. nuper. et. ff. ad trabel. l. heredibus. §. titius

¶ Et est ratio quia minor est inhabilitas hoc casu quam praecedenti interdictum..

¶ Sed nunquid isto appellante excluso / ascendet electus ad apicem dignitatis qui forte est criminosus: dic quod non sed officium superioris remanet: qui ex officio inquiret. supra eocum nobis olim. et c. nihil est. et. infra. de collu. deteg. c. primo. emerserit) de nouo: vt quia commiserit homicidium. vel aliquod peccatum mortale: quia quae de nouo emergunt nouo indigent s auxilio infra de officio delega. insinuante: et de interro. actio. ff l. de etate. §. ex causa super antiquis anteanon propositis que licet essent antea nota in se: non tamen quoad probationem cuius facultas superuenit / vnde trio excipiuntur: vt hic: scilicet nota in se post appellationem interpositam / et nota quo ad probationem / et nata

¶ Sed pone: pars appellat: et repellitur propter formam. huius constitutionis non obseruatam. Nunquid saltem poterit admitti ad ista tria excepta: videtur quod non quia iam esset paris conditionis peccans / et non peccans quod non esse debet / argu. ff. quod vi aut clam l. seruus. et infra de preben. eum qui

¶ Contra dic. Cum iste non potuerit preuidisse premissua. arti infra de excep. pastoralis. infra de offi. deleg. insinuante: et hoc aperte ponit constitutio ista superuenerit. Et ita cum ab initio non habuerit facultatem non tenebatur exprimo re ar. ii. q. vii. plerique verisimiliter vt quia non consueuerint habere familiaritatem cum isto electo / et maxime quia ista que opponunt non erant publica.

¶ Et in facto alieno probabilis est ignorantia. ff. prosuo l. fi. per proprium) nota ignorantiam debere probari per proprium iuramentum. simile habes infra eo. nulli ad finem dehoc not. lxxxxii. di. proposuisiu

¶ Sed cum quilibet presummatur ignorare nisi probetur scire. ff de probatio l. verius quare isti compellentur iurare. de sua ignorantia: dicas quod debuerunt diligenter inquirere ab initio de facto istius persone cui volunt se opponere. ar. infra de regul. iur. qui cum alio.

¶ Et quia presumitur modo facere maliciose ex quo priuad appellandum proruperant. ar. d. c. nulliilla sane vt si de fecerit in probatione huius quod obiicit in formam / condemnetur in expensis: si eius quod obiicit in personam triennio beneficiis ecclesiasticis nouerit se suspensum secumdum quod habes. supra eo. statumus: de expensis habes infra de dolo et contu. finem / pena ergo huius decretalis habet locum cum non seruatur forma hic posita in appellatione. Pena autem illius statuimus: cum deficit in probatione obiectorum.

¶ Item queritur vtrum exceptio que surgit ex hac constitutione possit proponi ante litem contestatam: quod videtur cum sit dilatoria. Nam exceptio que surgit ex ista constitutione personam appellantem excludit. Est ergo persone cepulsiua dicta exceptio: ad instar clerici iurantis senon accusaturum. Quia iste repellitur per modum pilatorie exceptionis infra de accu. veniens.

¶ Nam appellans in causa beneficiali. illum contra quem excipit et appellat accusat / autem. de sanctis. episco. §. si quia autem. col. ix. Et ab hac accusatione repellitur pretextuappellationis secundum hanc constitutionem non iurate.

¶ Item vbi proponitur factum a iure non approbatum: tale debet repelli ante litem contesta. quia tunc vere disputa tur de ineptitudine quod est in casu nostro / pars appellans vult accusare electionem factam de tali per talia que sunt a iure reprobata. Ergo inepta / et sic merito ante litem contestatam repellendat

¶ Item dato sine preiudicio quod esset peremptoria / adhuc potest obiici ante litem contestatam quia est de re finita peristam constitutionem quia ipsa constitutio pronunciat contra appellantem non iurantem secundum formam ipsius constitutionis vt ibidem dicitur.

¶ Item dato sine preiudicio / quod non esset de re finita: vt est premissum: attamen potest ante litem contestatam proponi. Nam exceptiones que tangunt nullitatem appellationis proponi possunt ante litem contestatam contra agentem via appellationis / vt cum non est appellatum / vel si est appellatum non tamen ifra. x. dies / vt est appellatum infra x. dies sed appellans non est prosecutus infra tempus statutum a iure: vt infra hoc lib. de appella. Roma §let si vero. et no. Inno infra de appella. constitutus. et Ber. compostella. supra eo. cum dilectus. in fine. Et si cut de natura cuiuslibet appellationis sunt predicta / sic de substantia appellationis interposite in causa benefici: li est iurare secundum formam dicte constitutionis que adicit ad appellationes in dicto casu vltra communem appellationum substantiam: sicut apppellatio que est ante difi finitiuam / adiicit ad appellationem que est a diffinitiua / qua debet habere causam expressam. alias respuitur infra. hoc lib. de appella. cordi.

¶ Sicut ergo vbi videret iudex non esse appellatum vel anpellatum / non tamen infra. x. dies / vel appellationem non esse prosecutam infra tempus a iure statutum: statim etiam ex officio habet repellere appellantem sine obiectu partis / arg. dictorum iurium et C. de tempo. et re. appel. l. prima. et ii. q. vii. alieni not. C. de appella. eos. Sic iudex videns non appellatum secundum formam dicte constitutionis parte aduersam repellentis / ipsam debet repellere a prosecutione dicte appellationis.

¶ Item exemptionum peremptoriarum quedam sunt qua habent longam indaginem. et iste naturaliter ante litem contestatam non sunt recipiende: sed ille que non habent indaginem. sed sunt in euidenti. statim repellunt agentem / et raepellere possunt. Et sic loquitur lex ad exhibendum. l. iii § Idem. C. de compen l. vltima. et C. de fal. l. ii.

¶ Item exceptionum: alie sunt iuris que probantur. per solam inspectionem iuris illas concedentis. Sunt ali facti a iure tamen approbate: et licet de hac posset esse dubium: an ante litem contestatam deberet admitti / de prima nulli esse dubium quin admitti debeat / sicut est in casu nostro: presertim vbi pars aduersa nil allegat ad suppletionem sue appellationis

¶ Simile video ad istas duas rationes agens possessorio recuperande possessionis / si incontinenti secundum quosdam posset probari de petitorio reus non deberet admitti. Nec fic ret restitutio: nisi vbi iam probatum esset petitorium

¶ Pone per confessionem / vel alias: non. disputans ad presens an deberet admitti ad probandum petitorium: indubitanter non fieret restitutio / tunc enim non est cognoscere de petitorio / sed cognitum est / quo casu non dabitur restitutio. arg. ff de rei vendica l. officium. nisi solo verbo. infra. de causa pos. et proprieta. cum ecclesia: nam probatum pet torium facit / quod haberet sic probans sententiam contra posessorem. Ergo multofortius qui probauit et possidet: exceptionem habebit. ff. de regul. iur. inuitus. §. cui damus. C. de pac. creditori tuo. in fine

¶ Sic in casu. nostro: ius probatum et decisum per ius dicte constitutionis debet admitti. argu. infra de fil. presbiterorum. quoniam sacris: et hoc casu per hanc decretalem est in troductum pactum de non agendo quod proponi potest ante litem contesta infra hoc libro / de lit. contesta. exceptio. nis. Ioan. Mona. Cardinalis

AVaritiae, Regulariter electus ante confirmationem / administrare non potest. supra eo no. ti. et. c. qualiter. Sum electi frauda et volentes dictas constitutioes. vrurpabant administrationes dignitate ad quos electi erant subnomine procurationis seu econo micatus quod hic reprobatur.

¶ Et secundum hec. hec constitutio in quatuor part es diuiditur. Primo ponit prohemium aid dicenda. Secundo ver. nonnulli / iura antiqua et fraudem commissam contra ea narrat. Tertio versi. cum itaque / dicta fraue dem per hoc statutum reprobat. Quarto versi omnis. suam. reprobationem pene adiectione iuuat cecitas

¶ Sed quare cecitas bartribuitur auaritie / et improbitas ambitioni dic quod auere a quo deriuatur auaritia. Ide est quod cupere. verbi gratia. Si dare multa potes quamquem a non bnis habes. et alibi. Fallere qui didicit / fallere semper auet. et cupere et ambire differunt secundum ysodorum. Nam cum pere est terrena lucra: vel quelibet mundi desideria inaniter que. Ambire vero honorum gradus vel ordines potestatum appetere. vnde versus. Est censu cupidus: sed honore vir abitiosus. Et inde est quod auarus seu cupidus fine rectum non respiciens cecus dicitur. vnde psal. Super ceidit ignis / scilicet auaritie et non viderunt solem.

¶ Item philosophus dicit / quod possessio diuitiarum est in distribus do / cum ergo auarus contrarium faciat / finem diuitiarum. non videt et sic cecus est

¶ Item bonis honor defertur: quia solus bonus honoranaus est. secundum Phllosophu / et idonei et digni probae ad honores sunt promouendi. ff. de muner. et honor. vt gralatim. ii. respon. et l. honor. primo responso. et. ff. de var. et extraordi. cognitio. cognitionum. §. primo. Undem cum ambio descendat abam quod est circum. et eo / vel ab ana¬ quod est sursum / et eo vel ab ambo embonis / hoc est pulpitum quo ascenditur et descenditur per gradus. Et sic homo circumuadens vel sursum vadens / seu pulpitum ascendens non bonitate / non ydoneitate / non dignitate seu probitate defertur: sed motu proprio premissis non adiutus. Iste vere improbus est et reprobandus / quia non ambitione / sed labore: ad honoris augmentum conuenit deuenire. C. de re milita. contra publicam. lib. xii. C. de offi. rec. prouin l. potiores Fraudibus

¶ Nota fraudem fieri legi ecciecsiastice / hoc est canoni. iii. di. porro infra hoc lib. de regul. iur. ca. vltimo. et. ff. de leg. contra legem. et l. sequen.

¶ Et hec fraus fit de tenpore ad tempus. ff. de minor l. denique. § primo

¶ Item fit de nomine ad nomen infra. de symo. eaque. 14. q. 3. plerique / auten. vt nulli iudi. § primo. colum. 9

¶ Item fit de persona ad personam h. ff. de dona. inter vir. et vxo l. si spon sus. in prin.

¶ Item de loco ad locum. C. si mancip. vene. ne prosti l. eaum que.

¶ Item fit de re ad rem. C. de agricol. et cen. l. quemadmodum. lib. xi. ff. ad macedo. l. iulianus. § mutur

¶ Item fit de contractu ad contractum: vt hic. Nam quod no licebat sub nomine electi: vsurpabatur sub nomine procuratoris / seu economi. et. d. l. si sponsus. §. circa. et d. l. iulianus. in prin.

¶ Sed quod hic non sit illicitum probo / Quando duo iura concurrunt in eandem personam de illis est iudicandum ac si essent in diuersis personis. ff. de his quibus vt indig. l. tutorem. C. de admini. tutor. cum quidam. ff. de in ius. voc l. quesitum. Sed iste posset si non esset electus fieri procurator / ergo etiam si sit electus. Quia aliud est facere nomine electi / et aliud nomine economi / et hec procuratio est approbata infra eo. is cui.

¶ Solu. in l. tutorem / et similibus / tutor administrabat ex necessitate / vnde agens non mine tutorio et succumbens: tandem nomine suo agens repelli non debet. Ne officium suum sibi sit damnosum. ff. de testa. et quemadmodum testa. aperi l. sed et si quis. et infra. eocum non deceat.

¶ Similiter si agit nomine suo: et succumbat / pupillo obesse non debet / ne atteratur pupillus temeritate aliena. C. vnde vi l. meminerint. C. de iudi properam dum. in fine. Sed hic recipiebat electus administratione voluntarie. Et voluntarie immiscens se / fortius obligatur. ff. si quis cautio l. vltima. et ff. de procuratoribus l. procurator qui pro euictione.

¶ Item contra. ff. pro sociomerito. Sol. Ibi et in primo contraire poterat habens remcommunem / et tutor nomine suo facere saltem aliquid

¶ Sed in casu proposito nichil. Et ideo quod non potest. nomine suo electus iste nec nomine alieno infra hoc libro de regul. iur. quod alicui. ff. de admini. rerum ad ciuita. pertinefi. l. ii. §. primo. xlvi. distin. sicut.

¶ Et inde est quod presumitur fraus / vbi quis repulsus a iure nomine suo: vult vsum pare nomine alieno / vt quilibet alter. C. de dolo. l. prima.

¶ Itenm cum prepuli nomine suo sit maior quam admissio nomine alieno. Repulsio a iure habita in eodem casu conceslionem hommis extinguer / sicut minus extinguitur per naius / vel defertur i1nra de offi. deleg. cap. volentes. ff. de fidelussor l. generali. ff. de iudi. per maiorem. Et sicut video quod tutela legitima repellit datiuam: et datiua iam concessa repellitur legitima superueniente. C. de legiti. cutor l. vitima.

¶ Ex quibus llquet quod hec constitutio num immuat de constitutione. supra eo. nichil est. Quia hec constitutio obulat fraudi excogitate contra dicta iura nosti: et qualiter / non tangens proussionem iuris electis in concordiam batam per. d. cap. nichil. Unde dicto casu si ille qui potest lure suo administrare assumeretur procurator / hoc non esset fraus sed subsidii multiplicatio¬

¶ Nonnulli ecclesiarum cathedralium vel inferiorum. ad quarum administrationem electi regulariter confirma tione indigent prohibente vt d. cap. nosti: et cap. qualiter indulgendum. ff de rei vendi. in fundo generali. Et ita hec constitutio continet ius commune: vt nota. supra cap. proximo: secundo responso confirmetur Et tunc admnistrabit altem / ea que sunt iurisditionis. supra eo. transnissa economatus economus est cui res ecclesiastica gubernanda mandatur C. de sacrosanc. eccle l. iubemus. circa princi. priuatos contra. supra eod. capi. qualiter. vbi dicit priuandum. Sed dic casum diuersum non aduersum. Nam hic est maius peccatum quam ibi / quia ibi directo fecit contra ius: sed hic fecit contra mentem iuris exquisito ad hoc colore inepto et fraudulento: vnde hic plus pec cauit: et ideo plus punitur. Nam simulata equitas duvlex est iniquitas secundum Grego. et not. similem infra hoc libro de sentesi. excommunicatio. is cui. Ibannes Monachus Carqinaus.

QVam sit. Olim iure expresso / non cauebatur infra quod tempus electopresentari deberet. Nec infra quod tenpus ipse electus consentire haberet Nec infra quod tempus consentiens confirmatione sue electionis peteret: vt super istis tribus premisso prohemio ad dicenda hoc. c. prouidetur. Ad primum dictum suppletur / quid iuris quando electio non presentatur tempore debito / et electus scit et pennon presententibus infligitur et per distinctionem vitimiudictum huius. c. moderatur in ecclesiis cathedralibus et raegularibus infra eo. cuplentes. § primo. et. §. ceterum. Nec hic tangitur de tempore intra quod sit prouidendum ecclesivacanti nec de tempore infra quod sit consecratio petenda post confirmationem obtentam cum insuper his esset in lure antiquo proussum. supra eo. ne pro defectu. l. di. postque. il. de conce. prebe. c. ii. supra eo. cum in cunctis. § i. et. c. di. qum. lxxxvi di. § i. et. c. sequem. Et ideo tagere de istis hic. est transgredimateriam ipsarum scilicet ecclesiarum dispendiosa id est bamnosa infra de dolo et contu. c. finemexperientia

¶ Nota experientiam appellari magistram rerum efficacem. supra eo versi. circa princi. Propter quod dicitur experte crede magistro. vnde TCullius

¶ Ars facilem / natura / potentem / ingenium habilem / vst promptum reddit artificem. Exercitium enim et experie tia prebent cuilibet artificio incrementum. ff. de leg. iii l. legatis seruis. § ornatricibus. et l. stichus liber esto. et iurisperiti commendantur ex doctrina legum et experientia rerum. C. de iusti. C. confirman. § primo

¶ Et per vsum quotidianum / ad iudicandum magistrat approbantur. C. de iudi l. certi iuris competentibus scconffitutione contra hunc morbum inducendo / et penam facio tibus contrarium infligendo / quot enim remedia inducunt medicine morbis. hic iura negociis. auten. hec constit. qua inno. consti. in prin. col. viil.

¶ Et experimeta morborum nos cogunt inuenire medicinas l. di. vt constitueretur ppetuo id generali ecclesiatam catherali que inferiori ac cuius regimem necessaria est electio et tandem confirmatio. cum hic indistincte loquat: vel vt est premissum in prima gio. hic suppletur quod est omissum in iuribus antiquis de cathedrali et regularibus ecclesiis loquentibus. Et sic supplicatio hic facta in dictis ecclesiis habebit locum. Hoc ctiam liquet infra eo. c. cupientes. Et hec vt dictum est moderatur: et hec constitutio cubientes / hanc moderans / et hec moderata per illam circaidem thema versari habent quancitius hoc tempus erit ad arbitrium boni viri cum iure non determinetur. ff. de iure delib. l. prima in fine. ff. de custo. re l. si quis rem. ff. d. verbo. obligatione. Continuus. §. cum ita infra de offi. de leg. de causis commode.

¶ Hoc enim solum dicitur fieri posse: quod commode fieri petest. ff. de verbo. signifi. nepos proculo. supra eo. quia propter.

¶ Sed quid si electores sint in mora presentandi nunquid nocebit electo: Et videtur quod sic ratione comnexitatis / que est inter electores / et electum. iii. q. vi. hoc quippe. lxxxi. ditantis daniel. et arg. infra ea. decre. §. nisi. ver. quo casu: quia ib. negligentia electorum videtur obesse electo. Dicas tamen contra Quia non debet alteri per alterum iniqua conditio afferriff. de reg. iur. non debet alteri: et est quasi expressum. supra eo. publicato: et est casus expressus in. c. cupientes. §. nihil. ominus infra eo. ti.

¶ Contraria non obstant: quia potius negligentia propria ei nocet / quam electori infra mensem computando a tempore. etc. Sed nunquid iste mensis continebit. xxx. vexxix. vel. xxxi. Et videtur quod. xxx. quia illud est medium. ideo tenendum: quia media viad est eligenda infra de offi. custo c. primo. § lampades. de offi. de leg. querenti

¶ Dicas quod continebir tot dies quot habuit ille mensis in quo presentatur electio. Et si iam aliqui dies erant elapsi suppleantur de mense sequenti. Quia quando dilatio temporis indulgetur a lege: vel canone per talia verba scilicet mensem vel annum: vel similia quot dies habuit mensis vel annus: tot dabuntur / etiam si bissextus interueniat

¶ Cum autem indulgetur sic. xxx. dies et si mensis plures dies habeat non dabuntur nisi. xxx. dies. ff. de diuer. et tenpor. prescrip. l. ii. et. ff. de verbo. significa. cum bissextus et. ff. de regu. iur. vbi lex facit. C. de iudi. auten. iubemus. et de tempo. et repara. appella l. prima et ii. in prin. et. C. de iur. delib. l. vltima §. sinautem dubius. et. §. donec quem scilicet consensum distulerit.

¶ Quid si fuerit impeditus Dic quod non curret ei tempus vt dicitur in vltimo casuad finem. Et probatur per hoc quod dicit distulerit: quia impeditus non dicitur differreimo qui potest facere et non vult infra de conce. preben. quia dinersitatem. §. sic tamen. et ar. supra eo. eis Acquisitum) ius hic. acquiritur electo per electionem / quod non possunt electores variare. supra eo. publicato

¶ Item quod si vult consentire poterit petere confirmationem supra de resc. cum dilecta. et quod ius acquiratur electo / nota. lxiii. quanto priuatum.

¶ Et ita est canon late sententie / saltem quo ad istud membrum conditio vt quia propter aliam prohibuit / quod electis ni de se facte non consentiret sine licentia sui superioris sic electoribus quandoque interdicitur: ne eligant. supra eo. eiiquibus.

¶ Quod idemetiam posset dici in monachovel canonico regulari vel alio fratre quia cum non habeant nolle / nec velle. xii. q. i. non dicatis infra de accu. ex parte. infra. ne clerici. vel mo. c. non magnopere. consentire s non po. sunt sine licentia sui superioris electioni de se facte i1fra de. renuncia. post translationem. hodie est expressum et de comsensu quem dare potest prelatus irrequisito conuentu infra eo. si religiosus sedis.

¶ Idem credo de quolibet: quod non possit consentire sinem licentia sui superioris propter eandem rationem. Et quod dicit prohibitione vel prouisione pro eodem pono vel dic prouisione hominis et prohibitione canonis: vt in mona chis et in similibus celeritate rita quod si hoc in dubium reuocetur boni viri arbitrio terminetur / quia melius hoc in tellectu iudicantis poterit attendi inspectis circunstantiis: quam aliqua circunlocutione exprimi. ff. de solu. l. ratum. et l. quod dicimus. et ff. rem ra. haberi l. quo enim. §. iulianus et de verbo. obliga. continuus. §. ii.

¶ Sed obtenta licentia habebit mensem integrum / quia mosis iste non currit nisi ex quo potest consentire. vt supra eo. c. i. versi. electus vero. vnde mensis iste datur vt deliberet anvelit consentire / vel non

¶ Sed tempus quod hic datur / ad arbitrium superioris datur ad licentiam petendam / et ita habita licentia tantum tempus habebit quantum si ab initio potuisset consentire. Quia non currit tempus agere / vel consentire non valenti. C. de annal. excepti. l. prima. §. vltimo infra de contessio. prebende: quia diuersitatem.

¶ Sed quero. quidam religiosusqui non potest consentire suane superioris sui licentia: vt hic fuit electus in episcopum bic petiit licentiam consentiendi que sibi infra tempus secumdum sui superioris absentiam moderandum datur: nec de ta fuit / nec denegata: sed post illum tempus obtinuit huiusmodi licentiam antequam electores alium eligerent qua obtenta electores et electus factam electionem prosequuntur / an electio huius sit confirmanda. Et dic quod non / per hoc c. quod voluit occurrere vacationibus ecclesiarum que dispendiose sunt / et periculose ecclesiis: et ideo statuitur hisc quod elapso tempore pro superioris presentia / vel absentia moderando / si non contingat licentiam obtineri electores ex tunc ad electionem aliam procedendi liberam habeant facultatem.

¶ Si ergo electores facultatem eligendi habent / electus est priuatus iure electionis sue. Quia si ius haberet non deberet procedi ad electionem aliam prima duo rante. supra eo. considerauimus. et infra de arbi. ex parte

¶ Et si dicatur quod electus non fuit priuatus ipso iure: sed ope exceptionis / et sic poterunt electores in priori consensuperdurare sed non obstat: quia. c. hoc / dicit quod electores exnunc ad electionem aliam procedendi liberam habeant ficultatem: quam liberam non haberent si electio esset aliquanlicet annullanda ope exceptionis: vt d. c. considerauimus. et supra eo. auditis.

¶ Nam verbum liberam / debet aliquid operari. ff. de lega. primo l. si quando. Et est expressum. ff de procurato l. procurator cui libera¬

¶ Nec obstat si dicatur pro electo / quod illa verba nequaquam obtinuerunt / exponenda sunt id st denegata fuit licentia / sicur exponitur illud verbum. C. si sepius. in integ. resti. post. l. prima. ff. de in offi. testa l. Papinianus. § meminisse. quia in dictis. ll. dicta verba: sic necessario debent exponi. Cum opoteat eum qui in officiosum testamentum dicit succumbere. ad hoc quod perdat id quod erat eiin testamento relictum /

¶ Nec sufficit ad perditionem legati testamentum dicere inofficiosum sed necesse est succumbere: vt legatum in eodem testamento relictum perdatur.

¶ Et ideo ibi verbum obtinuit exponitur scilicet succubuit. vt d § meminisse expresse dicitur: sic etiam est exprenendum in alia lege / quia ibi fuit restitutio in secundo iudicio denegata quia fuerat denegata in priori iudicio

¶ Nam beneficio restitutionis in integrum in vno iudicio denegato. in alio restitutio de iure denegatur pretet quam ad appellationem omissam nisi quis nouis defensionibus esset ad huius beneficium admittendus. C. si sepius. integ. restitu. postula. l. ii. et. iii. et infra de restitutione in integ. c. vltimo.

¶ Sed hoc non est necesse hec verba non obtinuerint sic exponi / vt premittitur quia potuit esse quod fuit petita licentia a superiori nec admissa / nec etiam denegata / vel dictur tempus fluxit in negligentia illorum qui predictam licentiam petere potuerunt et ob hoc hicte ll. non faciunt pro electo¬

¶ Item non obstat quod dicitur non simpliciter / et absolute / nequaquam obtinuisse licentiam. consentiendi: que erat subdeliberatione superioris / sicut non potest diciomnino non obtinuisse hereditatem que esysub deliberatione adeunde hereditatis. C. de iure delibe. cum antiquioribus: vel etiam non obtinuisse dilationem vel consilium / qui non expectauit deliberationem. supra eo. ti. cum in veteri. sen etiam non obtinuisse remedium appellationis: sed non appellasse qui erat infra tempus deliberationis ad appellardum. ff. de verbo signifi. si quando infra hoc libro de appella. non solum.

¶ Sed in casu isto non potest diciesse sub deliberatione superioris cum iam tempus lapsum esset per ipsius superioris presentiam vel absentiam moderandum. Et ideo per lapsum temporis eiusdem superioris officium est finitum: sed in predictis iuribus restabat de tempore infra quod. de liberare poterat an vellet adire hereditatem / vel non. et in vellet appellare / vel non. qui erat infra tempus deliberationis / ad appellandum constitutus.

¶ Sed hic non potest dici electus esse sub deliberatione superioris. cuius officium vt premittitur est finitum /

¶ Item non obstat si dicatur quod hec decretalis non priuat. electum iure electionis / hoc casu / sed concedit electoribus liberam facultatem eligendi / sed hoc sustineri non potest. Nam ex quo electoribus conceditur libera eligendi facultas / constat electum priuatum esse iure electionis facte. Nam si electus ius aliquod in electione haberet elactores ad aliam electionem procedere non possent / vt supra probatum est.

¶ Item non obstat / si dicatur electores iterum posse elis re eundem electum / ergo et potuerunt in priori consensu sstere. Sed hec argumentatio est mala / quia licet electores possent iterum eundem electum eligere. Non concluditur propter hoc / quod possint consistere in priori consensu quia est ctus non potuis set se iuuare ex elactione prima: sed ex secum da duntaxat ius haberet: vt hic argu. ff. de testa. milita et quo iure: et l. sequem. et l. tribunus. §. vltimo. insti. de testamenmilita. §. Et si quis. vbi testamentum non ex prima volunta te sed ex noua censetur valere / et sic loquuntur iura pro/ electo inducta. insti. quib. mo. testa. infir. §. non tamen. ff. de lega. iii l. prima §. primo. ff. de bono. po. secundum tab. qui ex liberis. § testamento

¶ Item non obstat quod hec decretalis datfacultatem elige di et non imponit necessitatem / et ideo vtentur electores istifaculiate: si vellint. arg. ff. de minor. si iudex. Sed si hec de cretalis recte inspiciatur imponit elector ibus necessitatem eligendi: et si non precisam / causatiuam tamen: de qua habes. ff de separa l. fi.

¶ Nam si non eligant infra tempus a iure statutum. ius eligendi ad proximum superiorem deuoluitur. supra eo. ne prderectu: et infra. eo. quamquae alias esset in potestate eligentium tenere pro libito voluntatis ipsorum ecclesiam viduatam quia esse non debet. Et d. lex si iudex loquitur quando aliquid conceditur in fauorem persone / quo casu illa poterit / illofauore vti si velit / et renunciare eidem infra de regula. ad apostolicam / sed hic introductum est in fauorem ecclesiarum. cui electores preiudicare non possunt infra de foro compe. si diligenti infra hoc lib. de regul. iur. indultum.

¶ Item non obstat de optio. lega. mancipiorum quia non est casus similis / sed dissimilis. Nam vbi non obtinetur licentia infra tempus pro superioris presentia vel absentiamoderandum electus ipso iure priuatus est iure: quod erat sibi ex electione quesitum: vt superius est ostensum. Sed in l. legatarius / post terminum a iudice prefixum non erat lure optandi priuatus: sed ita demum ius optandi perde bat si per heredem processum fuisset / ad distractionem seruorum alioquin legatario libera seruorum electio / seu optio remanebat / quod heres subiturusno erat propter qua tin culus fauore index ad optandum / sEu eligendum terminum ffatuerat

¶ Item non obstat hoc libro de preben. c. si tibi absenti: quia bi loquitur de beneficio simplici vbi non est tantum perculum sicut quando vacat ecclesia cathedrauis. Ideo cautius fuit prousdendum. supra eo. vbi. Item. d. c. et. d. l. veniret. ipse episcopus contra factum suum / et heres contra factum. sui predecessoris reintegra / quod non licet. ff. de adop. l. posl. mortem. in auten. de iuretur. a mor. presti. in prin. col. v.. hoc libro de regul. lur. his qui in ius. Sed hic electores noveniunt contra factum suum sed qui potest prestat hic impodimentum in quo est velle et nolle electi ina eo. si religiosus

¶ Item non obstat si dicatur quod ante electionem ius duraelecto / et dm electores eligunt incipit electus ius perdere et electione facta est perditu. Et licet hec verba pulchrasint hic sibi locum non vendicant: quia sicut iam dictum est elapso tempore pro superioris presentia: vel absentia moderando / electus ipso. iure priuatus est iure sibi ex electio ne quesito / et ideo no obstat. ar. ff. quod metus causa / sed espartus. §. vlti. et. ff. de fideiusso l. pe. obtinere.

¶ Sed quid si electores vel electus petit licetiam a supriore / sed ipse non vult dare licentiam / videtur hic quod est r cedendum ad aliam electionem / quia dicit nequaque alla que omobtinere contlingat / ergo non sufficit peti nisi obtinea /

¶ Dicunt quidam quod ad hoc debet compelli superior per superiorem suum infra de iure patro. nullus / nisi habeat n tam causam denegandi licetiam / et tunc compelli non debet. lxiii. di. liras. lxxxi. di. c. i. etn¬

¶ Cotra dic. et ius allegatum loquitur. vbi proceditur vis iuris non gratie que iuste subdito denegatur infra. do tepo. quod idi. ad aures. Et nemo tenetur de suo alii prestare benaficium. x. q. ii. precarie petere / nota quod dicit petere / effiux eo igitur tempore in quo potuit peti et haberi licentia staim ecclesia est vacans vt hic

¶ Sed qud si istiqui possunt eligere alium non eligunt / vider adhuc ius electi durare infra hoc libro de preben. si tibi absenti. imfine. ff. de adop. l. mancipiorum. ii. re. Dic contra / nec obsrat. c. si ribi quod loquitur in capacibus absque superioris licentia. Item non loquitur in beneficiis quotum electio est plurium sed collatio vel presentatio vnius

¶ Item non obstat l. mancipiorum que loquitur vbi non est damnum heredis: sed hic secus. supra. eo. in principio¬. supra. eo. ne pro defectu. infa de dolo. et contuma / finem. primo responso.

¶ Ceterum quis petere quid sialter perat dic idem r. hoc libro de regul. iiir. ratum. et. c. rati. petere. Nota quod dicit petere ergo siue obtineat / siue non infra illud tempus ufficit quod petat dumodo per eum non stet quando aute de bet petere confirmationem a papa / habetur infra. eo. quo.

¶ Sed quid si petant electores confirmationem / non electus / nunquid sufficit: videtur quod non sufficiat: quia hic de electo tantum dicitur / non de electoribus.

¶ Oicas quod sufficit si electores petat / electo cosentiente / quia tanta est connexitas inter electores et electum quod sentenr tia lata contra electores vel pro electoribus nocet electo vel prodest et ecouerio. iii. q. vi. hoc quippe. supra eo. dudum ii. ergo sufficit / si electores petant et ipso gestu videtur garere negoclum electi. Saluo hoc quod si est persona ignota: talis que indigeat examine / quod talis faciat quod examinari possit sicut placuerit superiori in lllis qui petunt a Papa serua infra. eo. cupientes.

¶ Sed nunquid per procuratorem petere potest dic quod sic supra. de res. cum dilecta. Et quia qui per alium facit per selisum facere videtur. ff. de admi. tutor. ita aute. §. gessisse.

¶ Sed quid si alius petiit sine mandato nominem electi: nunquid sufficit: et dic quod sic dumodo ratum habeat: quia quod nomine meo gestum est ratum habere: possum etiam li iudiciis. ff. de iudi. licet et in contractibus. C. ad macedo. l. viti. et in quasi contractibus. ff. de negotiis gest l. Pomponius. el. prima. Et indifferentibus. ff. de solu. l. non procura. cori. in fine. Et in vltimis voluntatibus. C. de dona. inter vir. et vxor. l. donationes. Et in delictis. ff. de vi et vi arma. .l. prima. §. quotiens.

¶ Et intellige quod debet habere ratum ante lapsum istorim trium mensium / alias aute post istud tempus lapsum non valeret ratihabitio. ff. rem ratam haberi l. per.

¶ Quia si debeo facere aliquid: infra certum tempus: et alius nomine meo faciat debeo nhabere illud ratum / in fra illd tempus / alias postea non valet ralihabitio: vt in llla lege continetur.

¶ Dicunt quidam per sententiam / quia minorem penam debemus eligere ex quo Papa hic non exprimiar. ff. de penis l. interpretatione. et de penit. di i. pene

¶ Et quia ponit verbum futuri temporis. vacuerur ars. C. de aposta l est prima.

¶ Sed quare aliud in isto casu / et aliud superiori / quando non consentit infra mensem dicunt quod maius vinculum est contra. lctum post consensum quam ante / et ideo difficilius rumpis¬

¶ Cotra dic. et dico vacuet l. sit vacuaeo ipso l. ipo fecte leum ipso iure / absque facto hominis / alias esset oppositioin obiecto. simlc verbum infra eo. generali. primo responio. et 1. eo. cum per formam. in fine.

¶ Sed quid si post mensem consentit / non ante et confitmata fuerit electio / dic quod non posset conualescerc quia quod nullum est. non potest conualescere. supra eo. dudum. et. c. auditis. ff. de regul. iur. quod ab initio.

¶ Sed quid si confirmatus est / et detinet epatum / dicas quod peccat / nec confirmatio potuit ipsum facere conualescere. videt tamen quod auctoritas iudicis firmet factu. arg. ff. quod fal. tuto l. prima in fine.

¶ Et de hoc no. Inno. supra. eo. quod sicut distinguendo. Io. mo. Cardinalis

PErpetuo Hic declaratur. §. clerici. supra eo. c. tum in cunctis. Et declaratione egebat: propter verbum electionis / quod multipliciter dicitur notatur. supra. in rubrica per petuo ld. generali oraculo in responso suffragium id est consenum in scriptum redactum.

¶ Et istud suffragium appepellatur illud quod dicit canor¬ nicus. Ego talis nomino talem in episcopum et pastore talis ecclesie perstiterint l. perseuerauerint.

¶ Sed quomodo non compelluntur ad electionem ex quo publicatum est scrutinium. supra eo. prublicato dicas quod illud habet locum quando nominauerunt dignum cui ius acquiritur / cum canonice est electus. no. lxiii. di. quanto: secus si in dignum: vt hic cuius defectus latere potest infra proxime non sit defrectus forme iuribus artate que est seruanda. supra. eode c. quia propter.

¶ Idem credo quando peccatum est in his que sunt de substantia rorme: scilicet quod habeat locum ista decretalis et multo fortius: quia minus peccatum est illud / quod est in materia saltem quo adanrectionem: quia minus inficit defectus forme qua materie bar. supra eo. statuimus. §. pe. verum. quo ad certas qualitates / est contra ar infra de peni. et remi. c. i.

¶ Nam regulariter peccatum forme est manirestius quod materie: vt predixi comunis electio et ita nota quod comunis electio debet subsequi / aliter non reputabitur electio. supra eoin genesi. et infra. eo. cum per formam nequaque priuentur.

¶ Sed nunquid illi erunt priuati beneficus dicas quod non quia non priuantur nominantes sed eligentes. supra eo. cum in cunctis. §. clerici. et hic / qua ratione excusantur ab hac pena / et ab illa¬

¶ Sed nunquid iterum aliquis potest eligi: dic quod non impediente peccato mortali / in quo inciderunt nomnando indiguum scienter. ar. xxv. di. c. vltimo et infra de resti. spolla. li teras. §. nos autem.

¶ Et ita notatur hic / quod voluntas procedens ad actum exteriorem imperfectu reputatur pro facto / de hoc dic: vt notatur. ff. de furtis l. qui ea mente: de peni. di. prima. c. dixi confitebor.

¶ Item notatur hic arg. quod constitutus in mortali peccata postest eligere: quia licet isti peccauerint mortaliter nominando seu eligendo scienter indignum / attamen non priutur potestate eligendi: vt hic no. et. supra eo. vt circa metum. ad arbitrium suum / ex quo hic non determinatur 1. de offidelega. de causis. Io. mo. Cardinalis.

NVlli, Hec decretalis. Primo ponit regulam. Secundo versi. nisi / contra. regulam dat instantias. Tertio versi. de hiius dat instantiarum probandarum formamius in scrutinio quid sit scrutinium: habes. supra eo. quia propter. supra eo. in electionibus fuerit subsecuta supple vel scrutinium publicatum: quia post publicationem scrutinii / non est locus variandi. supra eo. publicato ab aliis celebrare.

¶ Nota quod idem est eligere et eligentibus consentire / quo ad id de quo hic tangitur / alias contra. ff. de regul. iuris. Aliud est vendere postea emergentibus

¶ Nota que de nouo emergunt: auxilio nono indigent a infra de offi. delega. insinuatione de interro. actio. de etate. §. ex causa: et infra de iuramento calunie ceterum impugnare

¶ Nota hic. quod semel approbaui non possum postea reprobare. ff. de nego. gest l. Poponlus / et loca: et conduc. l. et lege in fine: et de adulter. si vxor / in fine. infra hoc libro de regul. iur. quod semel.

¶ Et habes hic quomodo aliquid de nouo emergat / vel de nouo perueniat

¶ Et medicus semel approbatus postea reprobari prtest / si reprobatio ad publica vtilitate pertineat. ff. de de tcre. ab ordi. facien l. quod semel.

¶ Et est speciale propter. hominum sanitatem. ff. de muner. et hono. vt gradatim. §. reprobari. Idem est de gramaticis. C. de prore. et medicis. 1. gramaticos latentis / scilicet quod latebant electores tembore electionis verisimiliter / alias ei de facili non crederetur: vt si aliquid publice factum fuisset in ciuitate in qua erat postea dicat se ignorare. xvi. distin. quod dicitis. supra de postula. cap. primo. et. l. qui matri. accu. possunt. Cum in tua. Simile habes. supra eo vt circa proprio iuramentoto

¶ Nota hic ignorantia probari cper proprium iuramen tum. supra eo. vt circa. Io. mo. Cardinalis.

Si quando. Hec decretali non licet attenuare sedinnullare vota per obiectum.

¶ Et est extenuatio voti / quando cale quid obiicitur: quod non annullat votum penitus / sed reddit nisnoris auctoritatis.

¶ Annullatio autem dicitur quado redditur nullum numero in ueniri facta computatione numeri ad numerum / sic excedunt scilicet in nuero dupio maiori zeli meriti hec opponebatur quraminori parte / scilicet quod habebat meliore zelum: et quod erat maioris auctoritatis.

¶ Et ideo magis valebat electio sua / licet essent nuero pauciores de zelo / numero / et auctoritate / ac morito / dic vt not. supra eo. ecclesa reliquis scilicet paucioribus opponendi post electione: quia ante electione bn fieret de istis colatio. supra eo. quia propter / nec hoc prohibetur hic interdicimus l.

¶ Et sic habes hic quod nuerus duplo maior prafert auctoris tati / et praesumit melior zelus Si autem nuers esset malor non tamen in duplo est hic arg. a contrario sensuquod numerus non prafertur.

¶ Dic tamen de hoc / vt non supra eo. Ecclesia. ii. in glo. que incpit ex hac decretali votum id est vocem / vel suffragium prestitum in electione. Nullum redderet vt si dicatur quod fuerut excommunicati vel suspensi ab homine. supra de consue. cum dilectus. et. supra eo. cum incer. R. infra de eta. et qualita. cum bone.

¶ Et dic de hoc / vt not. in. d. decret a. cum dilectus / in glo. que incipit suspensus

¶ Sed si vnus est excommunicatus / an propter hoc vitiatur electio / dic vt no. ix. q. i. nos in holem. Ioan. Mona. Cardi.

QVamuis Hec decre. moderatur in. §. fina infra eo. prouinda: et hec in quatuor partes diuiditur. Primo recitat decretalem Alex. Pape quarti. Secundo versi. nos tanen illam in altero membro distinctionis reprobat: et in alio admittit Certio. §. ceterum ab appellatione quandoque recedere permittit Quarto. §. inferiores Quod sit officium inferioris in negocio / in quo ab appellatione est recessum decreuit cauis electionum scilicet principales exortas scilicet ad cidentaliter in processu. Et sic nota / idem iuris in accesorio quod in principali. infra hoc libro de regulis iuris accessoris um maioribus causis que sunt maiores cause notatur.. de offi. lega. quod translationem. xii. dist. preceptis quaslibet siue legitimas siue frustratorias quod erat contra lus commtme infra de appellatio. vt debitus / et per hoc manbant ecclesie diu viduate: et ideo fuit correctione dignum temerariam.

¶ Nota temere appellantes non debere audiri extra iudicium idem si in iudicio vt statim sequitur in contextur in predictis scilicet episcoporum maioribus / scilicet ahiepiscopatibus manifeste friuola talis appellatio non debet admitti infra de appella. vt debitus [in scriptis.

¶ Nota quod debet appellari in scriptis: vt hic / et infra hoc libro de appella. cordi.

¶ Etest gnaliter verum vosiune appelletur in iudicio / siue extra. semper est appelladum in scriptis. isi cum appellatur a diffinitiua / et incontinenti. Nam tunc potest appellari viua voce. 2. q. 6. ad finem questionis / et. ff. de appel. l. ii. et. C. de appel. l. litigatoribus probabili.

¶ Dicut quida hoc speciale. quod siue appellet ab interlocutoria / siue a diffinitiua / quod teneatur exprimere causaet rationa bile / et sic iducat speciale in diffinitiua: cum hic non distingat.

¶ Dic contra. arg. 1. eo. constitutio. et hic. §. loquitur / ante diffi. nitiuam / vbi proprie appellatur in iudicio quod finitur per sententiam. ff de re iudic. l. prima / licet per appellationem possit extingui a: vel suspendi. ff. ad turpil. l. i. et. C. quorum appella. non recip. ab executore: et 1ra de offi. deleg. pastoralis. §. preterea.

¶ Et quod iste text loquatur ante diffinitiuam liquet / quia loquitur de exceptione legitima probada / que non habet locum postque est conclusum.

¶ Nec est verisimile iura antiqua vno verbo subuersesse. supra eo. ecclesia. ii. arg. C. de inoffi. testa. si quando. Que cause expressionem in diffinitiua non requirunt. ff. de appel. l. iii. legitima

¶ Ergo si est expressa legitima defert negocium ad sedem apostolica: si manifeste frustratoria non defert. Sed quid in dublo potius dica deferre: vt vi 1. 4. Osius.

¶ Sed quid si appellans nulla causam exressit: dicas idem ac si exprimeret frustratoria: quia nultum et inutile equipollent in iure. supra de trasla. inter. §. sed neque. ff. quod cuiusque vniuersi l. prima. §. et si quidem. et. ff. qui latisda. cogan l. quotiens.

¶ Hec constitutio fuit promulgata: vt vsus temerarius appelladi refrenetur: sed ita tenerarie potest appellare non exprimendo causam / secundiquod exprimere debet.

¶ Item regulariter in appellatione ante diffinitiuam debet causa exprimi infra de appella. vi debitus / ergo magis in casu isto vstra regulare naturam appellates artante / vt fraudibus obuletur: vt hic: et supra eovt circa.

¶ Ceterum in premissis casibus cum est appellatum ex causa probabili in iudicio vel extra partibus

¶ Sed nunquid pars appellans potest renunciare / videtur. quod non: nisi ambe partens renuciet: quia dicit in plurali partibus: dicas tamen quod potest anteque de appellatione est centificatus iudex vel aduersarius. Nam postea solus appellans non posset renunciare inuito aduersario c arg. huius itere que dicit partibus in plurali. 3. q. 6. dudum ad finem: et vbi non interest appellanti dic partibus appellatibus. Sedsi interesset secus ar infra de appella. interposita. §. ille¬

¶ Et dicunt quidam: ante hanc decretalem no poterant renunciare etia ambe partes in preiudicium Romane ecclesie arg. ff. de pac. iurisgen. §. si paciscar. ii. et. l. si vnus. § pacta. et arg. huius litere / que hic concedit quasi ante esset prohibitur

¶ Item hic operantur duo scilicet appellatio / et maioritas caue que duo iuncta fortius operatur: vt per curia debeat decidi negocium. Contra dic distinguendo: vt hic / an negocium sit presentatum sedi apostolice vel no: secus dicerem. in aliis inferioribus / in quibus totum iudicatum possum nouare. ff de re ludi l. 4. §. si ex conuentione / ergo magis a processu habito ante sentenfia in curia recedere / et ire ad priori rem iudicem. Et est hic arg. in quo est speciale in maioribus causis / erit ergo contrarium ius commune. ff. ad municipail. l. prima.

¶ Ad culus euidentiam nota tria generacausarum esse. Quedam enim sunt maiores / quedam medie: et quedam inferiores. In maioribus causis que notant de om. lega. quod tranilationem nulla pactio / ordinatiovel renunciatioc valex sins aucroritate sedis apostolice. iii. 1. vi. dudum. ad finem infra de transia. epi. c. i. et de ofn. lega. nusi / quod est verum quo ad ipsum principale / sed quo ad appellationem et appellationis renunciationem tene quod hic. dicitur. Medie cause sunt spirituales et ecclesiastice. ex ceptis maioribus. et in his mediis non valet appellatio / nnsi legitima 1fra de appella. cum in ecclesia. Et ex quo est apuellatum et appellatio est recepta etiam si liceat partibus renunciare quo ad priuatum interesse non licet componare sine auctoritat e iudicis infra de transac. de cetero. et. c. sum. to. et de prebend. nisi. et de foro competen. significasti. quo ad principale / sed quo ad iudicem: alias competetem licet habere recurium in principali. vt predixi. ar infra de appella. sol. aitudinem.

¶ Inferlores sunt siue minores quando agi de temporalibus in quibus saluis feudalibus possunt partes anteque appellationis causa aliis sit commissa ad inferiorem iudicem a quo appellatum est recurrere: et etiam dars appellans appellata inuita dummodo non intersit appellantis vel si ei de interessesatisfaciat. C. de appella. in quis libellos infra de appella. c. cum cessante. ii. q. vi. si quis libellos. et c. interposita. §. ille de appellatio. Postque vero. appellatio per superiorem est commissa non possuntad inferiorem recurrere altera parte inuita. vt d. §. ille. Dicunt. etiam quidam sine licentia iudicis. ff. de iudi. vbi et de foro compe. c. pe. Dic ergo contra nouando. vt predixi. Nec in hoc prefertur potestas partium potestati publice sed concordat arg. ff. de noui oper. nuncia cl. prima. §. et post opis.

¶ Per compositionem autem possunt recedere et ante appellationem receptam / et post quandoque volunt / et inuitoiudice. 1fra de regul. iur. statumus ii. q. vi. si quis libellos. et d. §. et post operis.

¶ Et hec sunt vera in ciuilibus: sed in criminalibus dio vt C. de transac. transigere prauitate vt symoniaca patione / vel datione aliqua illicita antemquam prefate Si post e presentata est appellatio sedi apostolice non licet arg. hic a contrario sensu. quod approbo in maioribus secus in iliis vt supra notat

¶ Inferiores appellatione cessante] l. si apellatio cessaret vt hic in hoc l. in renuciatione appellationis prauitas expone. vt supra nullatenus intromittant /. Et sic nota quod non vallet renunciatio facta per symoniacam prautatem quia proceditur hic ac si no fuisset renunclatum ex quo prauitas intercessit. quia ex contractu in quo peccauerunt non debent paciscentes consequi h comodum. no infra hoc id. et de hereti. vt commissa in fine peremptorium. Sed nuquid post istum terminum peremptorim expectabitur per. xx. dies absens post aduentum alterius partis. sicut in terminon dato. supra eo. statuimus. Credo quod sic arg. illius decre. sta tumus. et. c. cupientes. et de dolo et contuma. cum dilecti. Miius tamen crederem agendum intermino iuris quae iudicis. ff. de arbi. celsus et maxime in casu vbi citati propter suum delictum citantur. Io. mo. Cardinalis

Si forte. Hec decretalis interpretatur infra. eo. ab eo et infra hoc lib. de verbo. significa. constitutionem. primo responso.

¶ Et hec diuiditur in duas partes in quarum prima ponit quis ordo seruetur in examinatione oblectorum / in secunda imponit pedam opponentibus / si falsa appositio iuenitur. Secunda incipit ibi.

¶ Ceterum inter cetera puta quod est homicida excommunicatus / adulter / vel alias crininosus: que non ita de facili possunt probari: vt euidens vefectus scientie vel persone que per examinationem ver per oculorum suspectionem de facili potest probari vtindicat haberi manus tremulas / vt caput vt aliud similem arad hoc. ff. de cortahe. emptio l. ea quae commendandi. alas promomouendo puta per solenem nolatione que est cum duo vertres: noiantur proprie. vt ipse prouideant de aliquo eorum qui libi. magis placuerit. 85 di. Archidiaconum. Et isti tribus sumdis ecclesiae prouidetur scilicet electione / postulatione / et nominatione vt supra ti. proximo / bone primo dignitatem hoc. c. expresse loquitur in dignitatibus / non extendam illud ad simplicibeneficia / cum si de simplicibus idem vellt / generaliter loqueretur: vel de simplicibus expressum infra. de deci. ad audientiam / tu dic contra arg. infra de appel. c. de appellationibus / i1nfra de preben. maioribus.

¶ Et dic quod appellatione dignitatis omne beneficium continetur / cum dignis conferribeneficia habeant. supra de resc. cum adeo. ff. de ven. in po. minl. prima § mulier: et a digno descendit dignitas: que hominibus integri status conferri debet. C. de dignitatibus l. neque. lib. xii.

¶ Et eadem est ratio in omnibus beneficiis. vt fiat expeditio velox / prout est possibile / vt infra. notatur euidentem defectum Quid si opponens non opponat. euidentem defectum / vt quia opposuit defectum: sed non euidentem: et deficit in probatione / numquid admittetur ad alia: Responde sic: quia hec decretalis non repellit nisi euidentem defectum opponentem: et in probatione deficientem / contra quem de malicia presumitur / Quia falsum euidenter ipsum opposuisse apparet: ergo ad alios non extendimus

¶ Quid si non dixit euidentem defectum sed manifestum: Dic. idem infra hoc libro de verbo. significa. constitutionem / primo respo¬

¶ Sed quid si opposuit duos euidentes defectus / voplures vicissim: et vnum probet / et alios non: quid erit: Dicas ui si deficit in primo quo examinabatur: opponens repellatum a prosecutione aliorum per hanc decretalem. 3. q. 10 ca. primo. ff. de accu. si cui. § hisdem criminibus / dic contra / vt infra co. notatur.

¶ Si vero primus qui examinabatur inuentus furit verus et sufficiens ad repellendum electum / vt quia inuenitur illiteratus / vel carens aliquo membro principali / repellatur electus tanquam inhabilis. supra co. cum in cunctis. 8 distin. que ipsis.

¶ Sed quid si simul facta fuit examina tio plurium defectuum. An habeat locum hec decretalis: vide tur quod non: quia textus de vno tantum dixit. Dicas tamen contra / vt in decretali / Nicolai. iii. coniurationum

¶ Sed dices hec est abrogata. supra hoc libro in prohe. §. finaSol. Non est abrogata / sed abbreviata d. cap. constitutionem. et multis propositis euidentibus / citius deuenitur ad expeditionem quam hic veniatur.

¶ Item sicut proponere possun. plura per constitutionem statuimus / sic multa cum ab haqualitate euidens vel manifestum / et quod est ibi dictum sine aliqua qualitate: hic obiici potest cum dicta qualitate / et dicta decretalis statuimus / non dat ordinem in obiectis: sed hic sit propter tutiorem expeditionem que putatur in euidentibus obiectis / et que desideratur hoc casu.

¶ Sed quid si multis defectibus euidentibus propositis simul dicat obiiciens Uolo habere electionem illorum in quo primo electus examinetur dicit clectus quod sua debet electio. Uidetur quod oppositoris sit electio: quia per electionem suam tendit ad expedtionem ecclesiae: quae a iure appetitur. Sed videtur contra / cum electo sit exceptio acquisita ex hac constitutione: vt in vno deficiens in aliis repellatur.

¶ Tu dic / in coniunctis non est ordo. ff. de pecul. lega. quidam / et licet hic sit de obiectionibus euidentibus / ordo ad alios non euidentes / non tamen inte euidentes est ordo: vt d. l. quidam. Iudex tamen / cuius quod ficium semper est sicut latissimum. ff. de iurisdi. omnium. iudic. l. prima / poterit dare ordinem / et forsan magis assentiet opponenti: cuius votum plus concordat cum iudice. cuius affectus est lites dirimere. ff. si cert. peta. quidam / ad quod opponens per probationem euidentis defectus intendit

¶ Sed dato quod in vno deficiat opponens / nunquid in aliis euidentibus propositis repelletur: Dic quod non / sed examinbitur: nec tunc sum in casu huius decretalis: et ideo ius antiquum seruabo quod ex vno obiectu repulso non dat repulsionem regulariter in altero / vt notatur in suo simili. supra eostatumus. ad finem.

¶ Sed quid. si plures euidentes de fectus fuerunt / simul examinati: et vnus inuenitur verus et alius non / quid erit. Respondeo / si ille qui inuenitur vel rus sufficiens est: repellatur electus / vt dixi supra

¶ Sed nunquid opponens / pro non probato punietur de calumnia: Et videtur quod non / ex quo vnum probauit sufficiens. quia litera dicit: opponens veritate destitui / Sed in questione nostra opponens non destituitur veritate / cum vnus de fectus probetur: quia non videtur falsum quod iuuatur. aliqua veritate arg. ff. de lega. ii. cum filius. § heres: ergo non est puniendus.

¶ Credo hoc relinquendum iudicis arbitrio / vt videat vtrum opponens excusetur a calumnia / aliqua probabili ratione: an calumniatus sit in auten. de iudi. § oportet infra de accu. accedens.

¶ Et istud dico quando opposuit cuidentes defectus in quibus ratione euidentie vi¬ detur calumniari. Si autem opponeret non euidentia sufficeret vnum sufficiens probari vt dixi supra eo. vt circa. iii. quod ix. decreumus infra de re iudi. cum I et A

¶ Sed quid si perasnon petat vt fiat talis discussio obiectorum. Nunquid nudex ex officio suo poterit hoc facere: Dicas quod sic quia laborare debet vt lites abbreuientur. ff. si cer. peta l. quidem estimauerunt. et ea que pertinent ad publicam vtilitatem iudex debet facere etiam parte non petente. ff. de postul. quos prohibet. ff de procur. filiusfa. § inuitus.

¶ Sed pone quod ambe partes renuncient expresse huic conftitutioni. Nunquid iudex poterit procedere per prouisia nem huius constitutionis: Et dic quod sic / non obstante partium renunciatione. C. de iura. calum l. ii. §. sed quia veremur. ff. de postul. quos prohibet. ff de procur. filiusfa. §. velterani.

¶ Sed quid si tacite partes intrauerunt iudicium et examinate fuerunt opiniones permixtim tam defectuur. corporis euidentium et scientie quam alie. Et alii inueniuntur. vere: oppositiones vero defectuum vel defectus euident um vel euidentis inueniuntur false. Nunquid iste incide in penam huius constitutionis: Dicas quod non quia pena huius constitutionis est quod repellentur a prosecutione cause quo ad obiectorum prosecutionem: sed isti iam prosecuti sunt. Nec potest haberc locum illa pena que repellit a probandis / sed non tollit iam probata / nec obstat quod expresse renunciare non possunt huic constitutioni quia multa possumus tacite que non possumus expresse. ff. de procur. filiusfa. §. veterani. C. de iur. calum. l. ii. §. sed quia veremur. et debet sufficere ad repulsionem electi quando aliquid inuenitur quod eam repellat: quia vndecunque claruerit tale quid debet repelli ar infra de iudi. ex hibita. et. xxiiii. questi. ne. iii. §. ecce. et. infra. de collu. c. ii. scientie que etiam in laicis est intollerabilis. xxxviii. di. si in laicis.

¶ Sed cum quilibet presumatur idoneus nisi probetur contrarium infra de scru. c. vno. de presump. dudum. Quar re super hoc examinatur cum presumatur literatus / dicas quod est quedam qualitas m intrinseca: vt scilicet quod aliquis sit castus / pacificus / sobrius / et similia. et tales semper presumitur donec contrarium probetur. Et sic intelligitur de cretalis dudum. et de scru. c. i. cum suis similibus

¶ Aut est extrinseca scilicet cum qua homo non nascitur sed abunde acquiritur vt pote homo non nascitur sine litteratura que per laborem acquiritur / talis non presuminisi probetur. et ideo super hoc examinatur vt hic

¶ Uel dic vbi nihil habeo facere cum homine / habeo presumere eum dignum. Sed vbi sibi dare volo filiam neam ides.t ecclesiam in sponsam debeo inquirere de dignitate sposi saltem quo ad illa que iure exprimuntur. supra eo. cum in cunctis / et infra. eo. licet canoni¬

¶ Et quia eligens tenetur inuenire conditionem debitam filie arg. ff. de ritu nup. l. qui liberos / hoc non faciens punitur vel alium vt quia dicitur electo / quod est cecus velcaret aliquo membro principali defectu scientie vel persone Ante omnia.

¶ Nota hic quod cum plura obiiciuntur electo quorum quod libet per se sufficit primo cognoscendum est de illis quo facilius probari possunt cuius id est examinis Aut dabiinitium Sed videtur quod hoc membrum huius disiuncte nopotest habere locum: quia electus aut inuenitur insuffic. ens / et tunc penitus repellitur nec aliis dabitur initium: quod ex quo examinatione facta apparet eum habere euidentem de fectum / superuacuum esset a modo de aliis obiectibus quaem rere. Aut sufficiens et tunc repelletur opponens vt sequitur et sic nunquam poterit habere locum aliorum obiectorum discussio / quocunque casu contingente. Dicas quod si electus inuenitur insufficicens / verum est quod obiicis. Sed si inueniatur sufficiens in hoc quod non habeat euidentem defectum adhuc habebit locum discussio aliorum obiectorum quia licet opponens iste repellatur tamen superior ex officio suo inquirat de aliis obiectis / ne per surreptionem ascendat ad apicem dignitatis. supra eo. cum nobis olim. et. c. cum. dilectus. §. nos vero. vel alius cuius interest admittetur licet iste repellatur qua non repelluntur nisi opponentes vel dicas quod dato quod non probetur defectus oppositus tamen opponens admittetur ad alia examinanda si probabilis et sufficiens causa eum a calumnia excusauerit. supra eo. statuimus. ad finem: vt quia tales erant verisimilitudines de illo defectu / quod possit credi euidens: licet non erat: et ito non fuit calumniator

¶ Tu dic quod optime loquitur tex. et deductio facta non est efficax. Nam dato quod electus secundum obiectum propositum inueniatur insufficiens non est opus plus laborare / Si vero inuenitur sufficiens non dico omnino simpliciter ad dignitatem ad quem electus est. Sed quo ad hoc vt obiectus euidens propositus destituatur veritate: vt quia bene loquitur literaliter / adhuc tamen secundum dignitatem ad quam assumptus est dabitur via / nedum in scientia / sed in aliis obiectibus examinandis: saltem ex officio. supra eo. nihil est. Et est alia via examinandi quia dicitur habere defectum scientie euidentem / et qui assumitur ad episcopatum in quo etiam sunt gradus / secundum quod loca sunt maiora ad que fiunt electiones.

¶ Ceterum si premissi opponentes nota quod dicit opponentes excludendos non alios quorum intererit aliter posset fieri fraus infra de symo. sicut tuis ad finem perinde Quia subiacebunt pene illius constitutionis. supra eo. statuimus. Et nota quod est idem in parte obiectorum deficere quod in toto: quod est verum / quando nihil est probatum vt hic / vel quod est probatum insufficiens est / vel quando se expresse ad omnia obligauit / vt dixi supra eo. vt circa. Tu dic quod dolus commissus in vno / regulariter non committitur in aliis: sed duntaxat in eo quis punitur in quo deliquit. ff. de his quib. vt indig. l. rescriptum infra. eo. prouida. in fine. infra hoc libro de tempo. ordi. eos. Sed hic ex quo opponens deficit in eo quod dicitur euidens secundum eum est presumptio / quod in aliis deficiat arg. ff de senator l. cassius. Unde hec omnia obiecta veritate destituuntur vere / vt in defectu examinato non probato vere vel presumptiue / vt in aliis argu. ff. ad silleia l. propter venen. §. neptis. Ioan. mona. Cardi.

Ciant. lic canies. Seunt cunmcti ipso facto excommunicationis sententia innodatos: qui bresumpserusnt grauare clericos tc. vel quaslibet alias personas. vt sunt templarii vel hospitals rii qui licet non sint clerici suntr men ecclesiastice persone. xvii. q. iiii. quisquis et omnes similes persone spectat electio de iure conmuni in ecclesia collegiata vel alio loco collegiato ad collegium spectat electio 1nfra de iur. natro. nobis. xvi. q. viti. cogregatio. si autem non est ibi collegium tunc ad patronum pertinet infra de iure patro. postulasti. Et hoc est de iure communi nisi aliud inducatur de coiuetudine infra de causa po. et proprie. cum ecclesia.

¶ Si autem non esset ibi collegium: vel patronus: tunc hoc / debere fieri per diocesanum: ad quem talia de iure comisi pertinent. x. q. i. regenda. xvi. q. vii. omnes basilice. Et hoc haberet locum quo ad electionem prelati.

¶ Quid autem debeat fieri de aliis beneficiis inferioripus. no. supra. eo. cum ecelesia vulterana alias inducti. Quia forian non rogabantur expresse sed per promissiones vel perviam aliam inducebantur vel consanguineos.

¶ Nota hic quod sicut non debeo offendere clericos ita nec eorum consanguineos ad hoc facit infra de immunitate eccle. quando. et est contra multos qui cum non possunt offendere clericos / offendunt eorum consanguineos loca cetera vt hospitalia quocunque nomine censeantur. C. de epi. et cler. orphanotrophos per alios.

¶ Et sic nota quod qui per alium facit per seipsum facere videtur. ff de admi. tuto. ita autem. §. gessisse

¶ Et sic in maleficiis mandator tenetur ac si per se faceret. ff. de vi et vi arma l. prima. §. deiecisse: et. §. quotiens. E hoc est verum in illis maleficiis que per alium possunt ex plicari. Secus ergo erit dicendum in adulterio / et similibus que per alium explicari non possunt. C. de caduc. tollenl. vna. §. ne autem.

¶ Sed nunquid in hoc casu mandatarius est excommunicatus videtur quod sic multo fortius quam mandator. quia iste per se facit. Mandator per alium ar. ad hoc. ff. de vi et vi arma l. i. §. delecisse et. §. quotiens. et infra de sententia excomuica. Muleres. et. c. vniuersitatis.

¶ Dic contra. quia sententiam huius canonis loquentis in mandatore / non prorogabo ad mandatarium nisi expresse inueniam

¶ Et ratio est bona. quia mandator in se et in alio peccat / et ideo plus punitur mandatartus vero in seipsum. ar: ff. de his qui no. infamia. athletas. §. Pomponius. et l. impe. rator. Et argumenta in contrarium hoc habent expresno in mandaterio non sic hic.

¶ Sed nunquid pena huius constitutionis habebit locum in patrono presente. Et videtur quod non quia de electione tantum loquitur non de presentatione / ergo cum sit penalis non est extendenda. ff. de liber. et posthu. l. cum quida et infra eo. statutum. Dicas quod si patronus est clericus vel per sona ecclesiastica / quod habebit locum ar. supra eo. cum terra. et. quo. querelam. Nec est hoc odiosum imo fauorabile fauore ecclesiarum / quibus propter hoc citius prouidebitur.

¶ Et quia de clericis indistincte decretalis indefinite dicit clericis vel quolibet etc. ergo indefinite est intelligenda xix. di. si romanorum. Si autem patronus est laicus non tredo quod locum haberet pena hulus decretalis cum papat dicat clericos quorum offensa plus punitur quia cuiolura committuntur etc. C. de epi. et cle. pbri. et. xl. distinc. hochristianus. Et ideo dictum in illis non extenditur ad laicos. Io. mo. Cardinalis.

GEnerali. Hec decretalis habet tria dicta. In primo omnes regalia seu consimilia in ecclesiis monasteriis et allis praeiis locis de nouo constituentes elericos monachos / et ceteras personas dictorum locorum hoc fiericurantes vinculo excommulications hec constitutio astringit. Secundo. §. illos clericos hoc permittentes / inhibet abquid percipere de suis beneficiis. Tertio. §. qui autem. habentes regalia vel consimilia a fundationem seu antiquaconsuetudine qualiter se habere debeant in premissis in struit

¶ Sed quid si mulier fecit contra istum canonem nunquir incidit in penam. Et videtur quod non. ff. de vefi. in po. mitten l. i. §. queritur

¶ Econtra videtur quod sic: quia licet femininum non concipiatr masculinum: vt ff. de leg. ii. si ita scriptum / masculinum tamen concipit femininum. Nam appellatione si quis etiam sn que continetur. ff. de verbo. signi. l. i. et de pac. l. tres fratres. ff. et de consti. pecu. l. prima. coniter dicitur quod in fauorabilibus marculinum concipit bremininum. In odiosis no. et sic loquuntur contraria.

¶ Quidam dicuntc quod si masculinum proferatur ab homine: et est odiosum. femisna non continctur / et sic intelligitur precedens. §. queritur.

¶ Si autem a lege: siue sit odiosum siue non / femina continetur. ff. de iurudi. omni. iudic. l. si quis. in. ii. respoi

¶ Dicas igitur secundum canones quod verbum masculint prolatum a canone crimina puniente: reminas comprehedit

¶ Quia ita peccant femine sicut masculi licet min puniantur. xvii. q. iiii. si quis suadente infra de senten. excomun. ca. mulleres. ff. de test. tu. l. si quis ita. in prin. ff. de lega. iii qui duos mulos. et. C. seruis legatis primo respo. ff. de iure fisci l. ait diuus / quod est verum quando masculinum vtrique sexui congruit: alias secus / de procura l. prima. §. vius ff. de tuto l. fi. ff. de reg. iur l. ii. C. de arbi l. fi. et econtra. Ide quando solum sexui feminino congruit. ff. de vsur. equis. ff. de vsucap. l. si aliena. §. seuola. Cum ergo dicit hic vniuersos / supple et vniuersas: et dic vniuersos et singulos. l. clericos et laicos siue tanque singulares hoc faciant siue qualitercunque / ita tame quod si nomine vniuersitatis facit. faciences et cosentientens tantum sunt excommunicati: innocentes aute non: quia pena excomunicationis non debet terreri aliquis / nisi pro culpa sua / licet secus sit in interdicto. de sententia excommunicationis. c. romana. §. viti. et ibi. not infra hoc lib. et no infra de spon. no est nobis et de vsur. vsurarum. §. qui vero

¶ Tu dic quod hic accipitur vniuersum pro illis qui locovnilis accipiuntur infra de iure pat. c. primo. ff. de conditio. et. demo. cui fundus. ad finem licet singulariter et pro singulis isti dicant ius similiter competere / etsic non accipitur hic vnuersum / vt in. d. c. romana. Regaliad id. collecta que fioccasioni regis vel imperatoris vel tributum quod regebebetur. qui se forte dicebat patronu. xi. q. 1 si tributum. 1. de iure patro. preterea. Secundo vel dic regalia il. iura quo ad imperatorem vel regem pertinere consueuerunt vt por tus / vectigalia / sed erant ecclesiis concessa et modo eavuliiliquis occupare de nouo / vt in libro reudorum que sunt regalia. c. regalia. alias est. § sub lege imperialem.

¶ Uel dic regalia illa que rex capit ecclesia vacante qua plena id est non vacante prelatus percipit illa custodiam et c. que sequuitux expone id est ius patronatus / quod secundum diuersas regiones diuersa vocabula sortitur infra de iure paQuia clerici eo. ti. c. primo. et. c. preterea de sta. mo. l singu. lis. §. fi. xvi. q. vii. pie mentis et. c. frigentius. in quibus habes hec nomina que sequuntur hic. Quocunque ergo fnomine censeantur vsurpantes de nouo tale ius in ecclesius et aliis piis locis bona ipsorum locorum vacantium occubantes / sunt excommunicati ipso iure: vt sequitur hicAliis piis lociss vt sunt hospitalia quocunque nomine censeantur de nouo.

¶ Sed a quo tempore dicimus vsurpatum de nouo vide tur quod ab anno citra: quia crisma dicitur vetus quod consecratum durauit vltra annum / et nouum quod circa annum fuit cousecratum de consecra. di. iii. c. literis.

¶ Et nouum dicitur matrimonium quod non excedit annuxxxv. q. viii. c. primo. preterea veteranum dicitur mancipaum / quod seruiuit per annum: nouitiuum quod non per annif¬ ff. de publica. et vectig. l. vlti. §. quotlens.

¶ Et vetus dicitur vinum quod excedit amum. ff. devinon triti. leg. l. vetus

¶ Contra videtur quod tantum debeat esse tempus / cunnon extat memoria / quia tale tempus dicitur vetus. ff. de aqua plu. arc l. prima. §. fi. et. l. in summa. §. primo.

¶ Dicas quod a. xl. annis citra dici debet semper de nouo orcupatiua. Quia minus tempus non potest preludicare ecclesiis. supra de consuetu. c. vlti. et infra de prescrip. c. de quarta. xvi. q. iii. §. quas actiones.

¶ Dic etiam debere intelligi de malori tempore presertim per literam que sequitur in isto. c. ibi. vel ex antiqua conquetudine.

¶ Quia antiqua consuetudo cosueuit dici culus non extat memoria vel que prescripta est. ff. de aquapiuui. ar l. prima. §. fi. et l. i summa. §. primo. et. infra. de prescrip. vi. gllanti. et infra. de consuetudine. c. viti. Et hoc tempus habetur. loco constituti. ff. de aqua quotid. et estiua l. hoc iure. §. du ctus aque. infra hoc lib. c. i. in fi. de prescrip. quantecumque digntatis. Etiam si sit Baro vel Rex vel princeps prefuige ant hic assume literam que sequitur ad finem sequentis versiculi: si eo ipso excommunicationis sententia subiacere neri procurent.

¶ Nota contra clericos / monachos et alios religiosonc qui sunt in curiis principum et potentium et inflammat spsos potentes principes contra ecclesias et prelatos.

¶ Illos vero. no opponut.

¶ Nota quod quilibet de ecclesid debet se opponere: cum videt lus comune ecclesie sudepire. ii. q. vii. sicuten. c. quapropter / alias non debet interea be leficium ipsius ecclesie percipere: pro qua non vult laborare arg. C. de cad. tol. l. vna. § pro secundo. Qui no laborat non manducet. ff. si ex noxa. causa aga l. sicut vsurri. ctuario et. ff. de dam. infec l. quamuis. et a contrario sensum illiudecre. infra de preben. cum secundum apostolum inhibemus.

¶ Nota ergo quod qui facit coutrarium tranigressor est canonis: quia qui trasgreditur canonem preceptum / vel prohibitionem continentem / tranigressor canonis appellatur. iiii. distin. §. vlti

¶ Si autem contineret consilium / vel exhortationem contrarium facientes non sunt transgressores. vt in d. §. continetur.

¶ Sed que est pena transgressoris canonis: Dic quod sitratr greditur canonem credens. romanam ecclesiam non habe re potestatem condendi canones. et tali trasgressione puntur vt hereticus. xix. distinctione. nulli. ras. Si autem credit romanam ecclesiam habere potestatem. sed tamen facit contrarium / quia placet ei credens se male facere / tunest pena depositionis. vt. iiii. di. §. vltimo. et notatur de hoc in bredicto. c. fiulli ras

¶ Qui autem antiqua consuetudine Ergo de nouo semper dicetur vsurpare nisi sit antiqua consuetundo in bli vsurpatione / licet sit ecclesiis onerosa et sic est contra. supra de consue. c. primo. Dicas ad hoc quod habeat allquis in ecclesia tale ius infra. lus patronatus / custodiam / vel guardiam etc. volet consuetudo vt hic dicitur. Sed in hoc quod vsurpet bonam ecclesie mobilia vel immobilia / sacra vel non sacra. in hoc non valebit. Et ita intelligitur contrarium vel hic loquide fructibus consuetudine obtinendis cum excedat hominum memoriam / ibi de illa que non excedit lura sibi huius modi id est guardiam vel custodiam / val regalia non pertinent ad fructus. Nam ea que non erant fructus / nominafructus vsurpabant / et bona mobilia sacra et non sacra raplebant / in quo non potest valere consuetudo. vt predixiEt quicunque hoc faciunt sunt ipso iure excommunicati / vt hic et tenentur ad restitutionem / et tanque sacrilegi possunt conueniri coram iudice ecclesiastico infra de foro compe. cum sit generale. nihil enim patroni debent vsurpare pretest honores / et antiquos et moderatos redditus. de iure patro. Preterea. ii. x. q. l. nouerint.

¶ Sed nunquid fructus medio tempore perceptos habebunt pro se: Ita videtur hic a contrario sensu: quia non. hibet de fructibus. sed de illis que non pertinent ad fructus Dicas tamen contra. quia fructus debent signari futuro uccessori / et conuerti in vtilitatem ecclesie 1fra de offi. ordi. cinos. Et isti habent tantum custodiam bonorum: ergo cumstodire debent: non consiumere. ff. vt in po. lega. Is cui. §. quod legatorum infra eo. quia sepe et. infra hoc lib. de offic. ordi. c. vlti. quod concedo nisi sit tanti temporis cuius memoria non existat infra hoc lib. de prescrip. c. primo.

¶ Sed nunquid hic valebit consuetudo / vt consummatur Credo quod non / cum sit ecclesiis onerosa. supra de consue. c. primno et est expresium in casu. d. ca. quia sepe. in allis autem¬ inferioribus / contrarium crederem secundum moderationem 1fa hoc lib. de offi. ordi. c. s¬

¶ Nec locum habet hic argumentum a contrario sensu: quia pareret absurditatem iscilicet / quod fructus ecclesie patro ni / et maxime laici dissiparent. C. de epi. et cler. conuenticulam. de condi. inser. l. ii.

¶ Licet enim argumentum a contrario m sensu validissimum sit. ff. de offi. eius cui manda. est iurisdi l. i. §. huius rei: et de testib l. ex eo. Tamen in duobus casibus non valet scilice. si parit absurditatem: vt dictum est / et si ius in contrarium inuenitur infra. de eta. et qualita. indecorum. supra eo. cum in cunctis. § inferiora. Distingue tamen vt supradictum est.

¶ Sed quero: Si aliquis habet regalia in quadam ecclesia cathedrali / prelatus illius transferetur ad aliam ecclesiam / eo primitus absoluto: vt est moris et iuris. supra de postula. prela. c. vlti. et infra de transla. c. inter corporalia § sicut. a vinculo quo tenebatur priori ecclesie / a quo tempore percipiat regalia iste in ista ecclesia a qua fit translatio ad alium. Et videtur quod statim translatione facta / quia vacare videtur per dictam absolutionem

¶ Sed dic contra: quia hec absolutio non est pura / sed conditionalis. Quod sic probo matrimonium spirituale sicut carnale initiatur / firmatur / et consummatur / no infra de translatio. episco. licet.

¶ Et sicut initiatur consensu eligentium et electi: vt ibidem adeo quod ius electo acquiritur non tamen iuris executio regulariter tribuitur / not. lxiii. di. quanto. supra eo nosti. et. c. qualiter / sic dissoluitur ex dissensu. argn. quando liceat ab empdisced. C l. i. et. ii. et sic non soluetur iste a vinculo prime nec coniungetur secundo / nisi post consensum prestitum ad secundam. Et hoc vidi pluries in curia declarari.

¶ Et est ratio. Nemo inuitus crescere tenetur. lxxxiiii. diversi. ista. Et nemo inuitus er contrahit / nec inuitus contractum iam factum dissoluit. C. de actionibus. et obligationibus l. sicut. C. de contrahen. emptio. inuitum etx go semperintelligitur conditio si placuerit / seu consenseri hoc lib. de preben. si tibi absenti / hoc sic declaro. Dos quia esse non potest sine matrimonio. C. de iur. doc. l. iii. su sic nec acquisitio secunde sponse spiritualis / absque liberatio nea prima ar infra de secund. nup. c. ii. et iiii. Sed primo casuquantuncumque promissio dotis sit pura intelligitur conditio si nuptie fuerint subsecute. ff. de iur. dot. stipulen. et l. plerum. §. si enim. ff. de testa. mili. ex eo. xiii. di. c. si qui episcopi. Ergo translatio quantuncunque pura intelligitur si nupartie cum secunda fuerint insecute. argu. ff. de leg. primo. l. gatarius ii. respon¬

¶ Sed contra. ff de bo. po. l. prima. in fine. Sed illam intelligo sub predicta conditione quod est per consensum traslati.

¶ Item donata res acquiritur donatario / hoc est non est irreuocabiliter sed eam donatarius potest respuere. vt d. c. sicut. Sic videmus in legato quod est dona tio insti. de leg. in prin. Cuius dominium in morte testatoris transfertur in legatarium. ff de fur. a titio. ff. de leg. ii. cum pater. §. surdo / hoc tamen casu conditio subintelligitur si vo. luerit iff. delega. primo si ita legatum § si valen.

¶ Inde est quod hoc pendente factum heredis pendet lagatum huius in alium transferentis vt legatario respuente firmetur factum heredis: et eo legatum agnoscente. infiumatur ff. si cer. pet. proinde et sic iste habens regularia nihil percipiet de prima / sicut de non vacante ante translat consensum ad secundamus

¶ Item iste pugnat contra ius commune quod vult conseruari futuro successori fructus infra de offi. ordi. cum nos Ergo quod non inuenitur specialiter inscriptum / per priuilegium vel prescriptionem debitam / stet. C. de appel. praecipimus: in fine. Nec / nego quin Papa ex causa possit trans ferre episcopum inuitum saltem vt careat prima

¶ Et est ratio: tota ecclesia est vnum corpus mysticum vi. in canticis: vna est columba mea. supra de summa trini. c. fit miter. §. vna. vii. q. i. nouicianus. xxiiii. q. prima. locus. Et sponsus huius columbe / et caput huius corporis / sicut Papa videns vnum membrum ipsius corporis deuorari propter rabiem persecutionis ex facto personali: eius qui praesidet imminentis vel aliam iustam causam potest vt corpus. sanetur: et habet ex debito suscepte seruitutis huic morbo membri anthidotum preparare arg. vii. q. i. c. pastoralis Et not. Inno i1nfra de renuncia. nisi. §. primo quod apparet. Prelatura est ad hunc finem quod prosit. Et si hic finis frastratur / pastor sanare habet quod est egrum. vt d. c. nist. §. Papa. Sed vbi vult papa episcopum propter sua merita honorare / intendit illi placere: si displicet in statu prior riremanebit: vt predixi. Ne quod in eius fauorem fauorem factum est: in eius lesionem procedat: quod esse non debet infra hoc libro. de regulis iuris: quod ob gratiam. Io. Mona. Cardinalis.

Licet. hec decretalis habet. quinque dicta. Primo canonem Alex. iii. supra eo. cum i cum ctis. §. inferiora recitat. Secundo. §. quia tamen dictum canoneaiuris executione supplens: conationes minoribus. xxv. annis aclendas irritat. Tertio. §. lis etiam assumptos ad ecclelas parrochiales infra anniad sacerdotium promoueri madat. Quarto. §. quod si hoc nor Eaantes inso iure priuat. Quinto. §. super ordinariis] potestatem dispensandi cum predictis super residentia dat.

¶ Et hec decretalis declaratur infra. eo. c. statutum. et infra. eo. ciex eo. modificatur in potestate dispensandi causa studiorum n diaconatum et presbiteratu ordinibus ad certum tempus inter cetera Benedicit inter cetera quia multa alia statuit preter ista: vt patet ibi talis l. attingens. xxv. annum eticlentia et moribus commendandus huius infra. ecclasie parrochialis monitus Sic ergo canonile aliis non imponebat pena nisi post monitione prefixo tempore quod erat in proximis quatuor temporibus ar. lxxv. distinc. qua si per totum amoueatur / et ita per setentiam hodie ipso iure. et alii conferatur nota quod dicit alii no ergo potest primo ina. eo. c. comissa § porro.

¶ Et dic alii qua faciat cum effectu iduquo fuit primus negligens infra. de cler. non reiden. in ecclerelatum / alias remoueat vt ibide continet periculosam qui trat pericutora et sibi et iilis quos debebant corrigere: et sita cateruatim sequebatur eos pereuntes multitudo pereuntium. xl. distinc. si papaiuris executionem quia cum excecutores huius iuris essent negligetes voluit hanc costitutione ee executoria sui ipsius. Et ita nota quod quilibet cano qui est late sententie potest execuntorius appellari: et verum est quo ad executione iuris parrochialis ecctie Sicus in dignitatibus infra eo. statutum et idem in heremitagiis vbi nulli sunt parrochiani. argu. dic. c. idem.

¶ Item quid si fuerint ibi parrochlani: sed desierunt esse dic idem quod in heremitagiis. Et quia deficientibus personis. collegi deficit collegium: vt not. ff. quod cuiusque vniuersita l. sicut municipium. et arg. ff. de lega 3 l. pater. §. tusculanus: et quib. mod. vsuff. amitta l. sivsusffructus. ff de reg. iur. in om nibus. ff de fideiusso. mortuo reo.

¶ Preterea cessat causa cessantibus parrochianis. Ergo etc. C. de episco. et cle. ric. gencraliter: cum suis concor.

¶ Arg. videtur contra. ff de seruitu. vrb. predio. l. foramen. 3. respon. Sed responsio patet quia istud non naturale est / sed accidentale / quare non obstat

¶ Quid si interim ceperint ibi esse parrochiani / dic quod constitutio locum incipiet habere: quia iam facta est ecclesia. parrochialis: et sic / o / reuolabit ad a 35 distinc. ab exordio. quemadmodum si modo fieret de nouo aliqua ecclesia parrochialis: constitutio locum haberet. Scientia quae scientia requiratur in rectore parrochialis ecclesiae habes in tex. ua dist. cap. que ipsis etate ita vt ad minus attingat. 25 annum. vt statim sequitur qui non attingerint: sufficit ergo in istis quod attingant. 25 annum / licet non compleuerint: secus in assumpto in episcopum qui debet compleuisse. xxx. annum. supra eo. capit. cum in cunctis primo respon.

¶ Quid de abbate / credo idem arg. infra. eo. indemnitatibus. in prin. Sed dic contra vt ibi de cetero per hoc apparet quod constitutio ad futura exterditur / non ad preterita. Et hoc habet. locum in qualibet constitutione de nouo promulgata regulari. ter. supra de constitu. ca. fina. viribus omnino carere ipso iure / et hodie non possunt episcopi circa etatem dispensare / vt olim a quibusdam dicebatur. arg. 1na de eta. et quali. preterterea. et capi. indecorum. nec possunt prorogare dispensatiue ipsum annum ad recipiendos ordines per istam decretalem. que permittit eisdem dispensationem super residentia tantum / ergo super aliis hoc videtur prohibere: quia quod devno etc. infra. de presump. nonne. xxv. distinctio. qualis.

¶ Sed nunquid adhuc hodie possunt dispensare: vt constituto in minoribus cura animarum committatur: vt olinper illam decretalem preterea. Dic quod sic / quia nihil de hoc prohibetur hic: ergo stabimus iuri antiquo: vt supra allegati est.

¶ Et hodie potest prouideri non existenti. in sacris de beneficio cum cura / et ad ipsum presentari infra hoc l bro de preben. si pro pauperibus: et infra de institu. capi. fina. et hec decret. non requirit / nisi quod promoueatur presentatus ad curam infra annum in presbyterum residere persanaliter ad hoc teneb atur etiam olim infra de cleri. non residen. relatum infra annum.

¶ Sed quid si in isto anncepiscopus fuit impeditus / vel non fuit qui ordinaret eumvel episcopus noluit eum ordinare / numquid erit priuatus vel si moueatur ei lis cui confertur ecclesia parrochialis nunquid ei curret iste annus pendente lite / dic quod non infra eocap. commissa. § primo priuatus ipso iure / olim per sententiam

¶ Sed nunquid potest purgari mora anno elepso post aliquot dies: dic quod non. argu. hic. et infra. de supple. negli. prelato. cap. licet. Quia pena commissa non po. test purgari. ff. de actio. et obliga l. traiectitie. C. de contra. ben. et commit. stipu. l. magnam / nisi circa iudicia. ff. si quis cautio. et si post tres / et nisi in contrarium inueniatur. in iure expressum infra. de loca. et conduct. potuit.

¶ Sed quid si tantum tempus restat de anno / quod certur est: quod non poterit promoueri ad ordines presbyteratus. nunquid erit priuatus ante annum: dicas quod non nisi finito anno infra eo. commissa. primo responso¬

¶ Sed quid si confertur ecclesia diacono. et monitus non vult promoueri ad presbyteratum / nunquid poterit priuari per sententiam infra annum / secundum tenorem illius constitutionis. supra eo. c. cum in cunctis: dicas quod sic / quia peneilla non remouetur hic / sed additur minor / scilicet quod in so iure priuatur elapso anno. Stet igitur illa / infra annum / cum non mutetur infra. eo. constitutio. primo respon.

¶ Sed quando incipiet tempus currere illi / ad quem spectat collatio: dicas quod ex quo sciuit vel scire debuit esse annum elapsum / et istum non esse promotum infra de concessio. preben. quia diuersitatem / et de supplen. neg. prela. licet. quia incontinenti scire debuit priuatum esse istum: arguinfra de prebend. de multa l vbi dicitur post receptionem alterius libere conferat: quia pro eo reputo annum elabi¬: ordinibus non receptis / sicut recipere secundum beneficium habens curam: cum prius tale haberet / nec est in hoc alia sententia / vel denunciatio iudicis expectanda: alias iam videretur rediri ad decre. cum in cunctis / vbi erat necessaria monitio: et iudicis sententia

¶ Nec curo si possidet quia possessio facti non impediordinariam viam / et si impediat (secundum vnum intelle¬ ctum) illam collationem que fit per literas pape in quibus est necesse quod fiat mentio. de possessione facti infra de conces. prebe. cum nostris / hodie est expressum quid iuris i1fa hoc lib. de preben. licet. et sic habes id quod compellitur quis ad ordines Sed quia iura super hoc variant distinguas / aut beneficii. habet certum ordinem annexum / aut non: si habet / aut iusta causa excusat eum / vt pote irregularitas aliqua / in quanpost adeptum beneficium incidit sine culpa sua. vt amisioculum / vel manus / et tunc non est compellendus / nec priuandus / vt supra eo. cum in cunctis. § hoc sane. Si autem culpa suaincidit in talem irregularitatem amittere debet beneficium et sic intelligitur infra. de eta. et qualita. c. primo. Idem intelligas si ante adeptum beneficium: incidit in illam irregularitatem qualitercunque siue cum culpa sua / siue sine culpa: quod in promotione sua non debuit hoc tacere infra de corpo. vitia exposuisti. xxiiii. distinc. quoniam. et. c. vltimo. Si autem iusta causa eum non excusat: aut est ecclesia parrochialis / et tunc anno elapso est priuatus ipso iure etiam si non moneatur vt hic. Aut est aliud beneficium: et tunc si monitus non vult promoueri / priuandus est. supra eo. cum in cunctis. C inferiors.

¶ In episcopatu autem non requiritur monitio. sed sufficit. negligentia electi per tempus a canone determmatum. c. distinc. c. primo circa fi¬

¶ Si vero beneficium non habet certum ordinem annexum / et ecclesie vtilitas vel. necessitas non exigit. inuitur. cogi non debet / et punitur qui eum compellit. lxxxiiii. distinct. c. primo et. ii. et. c. vbi ista Si autem necessitas vel vtilitas requirit quod clericus promoueatur: sed clericus excusat se pretextu criminis quod se preponit commisisse / aut aliud impedimentum proponit in quod incidit sua culpa / tunc episcopus debet promouere inferiores idoneos: et ipsum clericum penitus amouere ab illo bneficio nisi alias sit valde vtilis et necessarius illi ecclesie. infra de eta. et qualita. capi. queris / si vero pretendit impedimentum temporale puta imfirmitatem / vel etiam perpetuum ex delicto suo non proueniens: non solum non cogitur sed si eius non admittatur excusatio / a tali grauamine poterit appellare sicut et tutor appellat ob excusationem ronabilinon admissam. ff. quando appellan. sit l. prima. §. si quis tutorii. q. vi. c. dudum. alias. § quod in sententiis.

¶ Quod si sola voluntate renuit ordinari: nihil preten. dens nisi quia non vult / debet compelli appellatione remta / per substractionem officii et beneficii. lxxxiiii. distinct qui iii. et. iiii. ordinarius id est suus superior / siue sit episcopisiue maior siue inferior episcopo / quia talem licentiam dare potest inferior episcopo infra de cler. non residen. c. relatum / hodi e secus videtar 1ra hoc lib. de tempo. ordi. cum nullus primo responi¬

¶ Sed ibi interpretatur superiorem ordinare / non inferio rem dispensare valentem super residentia / et istud secundum. latius est Ioh. Cardi.

NEmo. Hha, decretalis habet quatuor licta. Primo tangitur quipus commenda ecclesie paochialis fieri non debet Secundo versi. nec tali. quoquando debent fieri comde. Tertio versi. huiusmod autem per quantum temporis spacium duret. Quarte versi. statuentes actum in contrarium irritat. Legin na scilicet quod attingit ad minus. xxv. annum. supra. c. ( proximo. et. supra eo. cum in cum ctis. § inferiora sacerdotio id est presbyterio: quia presbyte debet esse qui habet parrochialem ecclesiam. supra. c. proximo. Et est hoc. Ideo statutum / vt possit ipsi ecclesie interim in presbyterali officio deseruire. Et sic habes hic quod licet parrochialis ecclesia possit intitulata dari etiam non presbytero. supra c. proximo: non tamen potest commendari nifpresbytero: hoc autem non erat ante hanc constitutionem commendare.

¶ Sed nunquid in hoc casu is qui habet commendatam / intelligatur prelatus ecclesie / dicas quod non: sed procura¬ cor tantum / habet tamen legitimam administrationem. xxi. q. prima. relatio. supra eo. cum nobis olim. §. fina. et sic est notatum. xxi. q. prima qui plures.

¶ Sed nunquid interim dicetur vacare / dic quod non qui iste titulus canonicus est / sicut alii. supra eo. dudum. ii. xxi. q. prma qui plures. Et hoc intelligoscum fit ex causa legitimaalias hodie non valeret. vt habes hic.

¶ Sed nunquid currit tempus interim: illis ad quos spectat electio / collatio / vel presentatio / dic quod non / cum non dicatur vacare: vt dictum est

¶ Sed nunquid facit fructus suos iste. Dicunt quidam quod non: quia custos est / nec habet ius in ecclesia: nec in fructibus nisi ad gubernandum et colligendum et prouidendum ministris / et que supersunt in vtilitatem ecclesie conuertendo. sicut dicitur de visitatore. lxi. distin. obitum: et. c. catinen. vii. q. prima. constitutum expensas tamen moderatas ei non denegoargu. predictorum iurium. Tu dic istum plusque procuratorem qui habet titulum apoprobatum / a iure concessum propter necessitatem vel vtilitatem ecclesie / et ideo facit fructus suos

¶ Sed nunquid impetrans talem ecclesiam: tenebitur. facere mentionem de tali commenda: dic quod sic. arg. infra decocessio. preben. cum nostris: et. c. literas. Sed nunquid patronus vocabitur ad talem commendamu dic quod sic arg. xvi. q. vii. filiis: idem dicas de aliis qui ex tali commendatione leduntur. arg. ff. de adoptio. nam ita. ff. de minor l. in causa prima. §. causa autem cognita. C. si aduersus credito. auten. si omnes infra de officio Archid. ad he§. fina. Si autem contumaces fuerint / vlterius non audie tur l. qui fil. sint legiti. c. per tuas

¶ Sed quid an poterit reuocari per ordinarium / vel conferri interim / dicas quod non nisi cessante causa / ex qua facta est. arg. infra de voto et voti redemp. magne ad finem. lxxiii. distinct. § verum nec tali) constituto in etate legitima / et in sacerdotio fissi vnam ergo duas commedatas non potest habere / sicut nec duas intitulatas.

¶ Sed quod non possit habere nisi vnam intitulatam / et aliam commendatam / hic non prohibetur. Ergo hic stabeoiuri antiquo. supra eo. dudum. ii i. dummodo habeat licentia prelato suo / ne obstet. supra eo. c. proximo necessitate vel vtilitate vt quia super ecclesia litigatur / vel electus confirmandus impeditur. arg. infra de offi. ordina. cum nos 1nra de symo. sicut tuus primo respo. huiusmodi id est factam constituto in presbiterio et etate legitima et ex causa non durare erita decisa est altercatio antiquorum. Quidam enim dicebant. ipsam vitra durare: quidam non. Io. mo. cardinalis.

CVpientes. Hec decre. vtilis est si secundum eam volo leuato procedatur. C. de naufra. et subuc. lib. xi. Alias est plurimum onerosa ipsis ecclesis et electis / et statutum pro communi vtilitate ad noxam tendit. supra hoc lib. de rescrip. statutum. primo respo. et. infra. hoc libro de excep. pia primo responso arg. C. de vsucap. pro empore l. fi. et. infra de priuil. quod nonnullis. Et electi ante istam constitutionem quorum ecclesie sedi apostolice immediate sunt subiecte: non tenebantur personaliter comparere. supra eo. nihil. § ceterum.

¶ Sed per hanc constitutionem prefati electi cathedralium ecclesiarum et regularium et alii electi consimilium ecclesiarum / quorum negocia appellatio interposita ad sedem eandem deuoluit per hanc constitutionem personaliter citantur.

¶ Et hec decre. primo diuiditur in tres partes. Primo tractat de electis. Secundo. §. denique de postulatis / tertio. § porro de expenis in certis casibus recuperandis. Prima in duas. Primo tractat de electis in concordia. Secundo §. Si vero ratio in discordia de electis in discordia. Prima in quattuor. Primo posito prohemio ad dicenda et constitutio ne concilii Lugunen. quam sit per distinctionem temperata veri et quod electos cathedralium et regularium ecclesiarum quorum electiones immediata subiectio ad examen sedis apostolice deducit / vel appellatio interposita de uoluit ad iter arripiendum infra mensem: hac constitutione modificatum et ad comparendum personaliter cum actis et instrumentis coram Romano pontifi. hec constitutio astringit versi. hac generali. Secundo. §. quod si per. xx. Quid facturi sint electi / infra quod tempus / quando personaliter comparere nequeunt. Tertio. §. Electos vero decidit quam do electus dilationem super actis processis suos contingentibus valeat obtinere. Quarto. §. ad hoc. Quot de electoribus electi / et quorum ex pensis ad instructionem negocii sint venturi ecclesiarum cathedralium scilicet vel regularium De illis enim loquitur decre. vt sequitur infra ibi hac generali vacationibus qualitercunque vacauerint siue per mortem prelati: vel per cessionem vel per depositionem / cum indefinite loquatur / et eadem sit ratio in quolibet premissorum periculosis hoc ideo dicit quia vacantes ecclesie patiuntur in spiritualibus et temporalibus lesionem supra eo. ne pro defectu l. di. postquam. Sed pone quod aliquis electus non seruauit tempora huius decretalis et cum obiicitur ei quod cecidit per hanc decre. replicat quod hec decre. non habet locum in suo casum: quia decre. loquitur cum vacatio est periculosa: sed in suo casu vacatio non erat periculosa vt pote: quia erat qui sufficienter in temporalibus et spiritualibus ministrabat. lxi. di. obitum. e. c. Catinen. et. c. quoniam festus. Nunquid bene replicat: Et videtur quod sic: quia periculum euitandum ecclesiarum vacantium videtur esse causa constitutionis / sed cessante causa cessare debet effectus infra deus appellationibus cum cessante de vo. et vo. re. magne in fi. cum ergo hic cesset periculum cessare debet constitutio.

¶ Et preterea cum penalis sit hec constitutio non debet extendi. ff. de pe. l. interpretationem. Econtra videtur quod male replicat: quia cessante causa non cessat et effectus. xxxii. q. vii. tantum. ff. de postrul. l. i. §. sexum.

¶ Sol. dicas quod male replicat per iura proxime allegata / nec obstant iura in contrarium allegata: quia duplex est causa: finalis et impulsiua Finalis est cum quis facit aliquid ex causa alias non facturus / vt do tibi decem vt eas Romam alias non daturus / hac cessant cessat effectus / et sic loquuntur contraria iura.

¶ Impulsiua est cum quis facit aliquid ex causa aliter tamen facturus: vt do tibi decem vt eas calligas alias tamen daturus / hac cessante non cessat effectus: hoc habes ff. de donatio l. ii. ad finem cum l. sequen.

¶ Sic est in nostro casu. Periculum ecclesiarum vacantium fuit causa impulsua huius constitutionis: Licet ergo cesset non cessabit constitutio.

¶ Preterea vibicunque vtraque causa scilicet causa finalis et impulsiua concurrunt. licet cesset cansa non cessat effectus. ff. de postul. l. prima. §. sexum et habes exemplum in preal. c. tantum. Sed hic vtraque causa concurrit finalis scilicet vt ecclesie celeriter expediantur vt infra. eo. §. penul. in fi. Item impulsiua. scilicet periculum vitandum vt hic: ergo cessante causa. etc.

¶ Uel aliter et melius licet constitutio fiat ex causa: licet cesset causa non cessabit constitutio: quia auctoritas constitutionis remanet et donec reuocetur expresse. licet causa cesset nisi aliter caueratur ibidem. ff. de postul l. prima. §. sexum

¶ Cause enim cessatio non est modus reuocandi constitutionem sed contrarius vsus populi vel suffragium legislatoris hoc est alia constitutio primam expresse reuocans. ff. de legi. de quibus ad finem. supra hoc. lib. de consti. c. primo notatur de hoc generali infra hoc lib. de hereti. c. fi. §. cessante.

¶ Preterea in hoc casu transgressionis vindicta et contemptus attenditur argu. ff. de iurisdi. omnium iudicum l. si familia ii. respon. alterum enim etc. ff. de publi. et vect. et commis l. licitatio §. quos illicite (subterfugiss).

¶ Sed quare hec constitutio obuiat subterfugiis / nonne reorum est subterfugere: et ius alterius partis diminuere. iiii. q. iiii. nullus et hostes nostros vincere possumus per insidias et dolum. xxii. q. ii. vtilem xxiii. q. iii. dominus noster. xiiii. distin. in mandatis.

¶ Dic per hoc quod dicit malignantium soluit contrarium potest enim reus subterfugere opponendo legitimas exceptiones id est probabiles et sic intelligitur. c. nullus non autem debet opponere falsas et maliciosas et sic intelligitur hic.

¶ Nec obstant. c. vtiliem. et. c. dominus noster / quia loquuntur de bello corporali in quo etiam possumus hostem nostrum etiam fraudulenter vincere nisi fidem et promiserimus quando est etiam hosti seruanda est. xxiii. q. i. noli.

¶ Uel dic quod si habeo iustam causam in principali etiam in causis / cauillationes et malicias aduersarii possum per alias repellere c vt in. d. c. nullus. Et est notatum in d. c. dominus noster et. ff. de lega. ii. cum pater. §. plane

¶ Et quod hic dicitur intelligitur quando aduersarius non ad hibet malicias simile. ff. de ho. eo qui ante sen. mor. sibi con. l. prima. et not C. de transac. l. transigere obuiare ab sume hoc verbum subiungimus quod sequitur infra et ordina sic subiungimus iam prouisis remediis / alia remedia experta que patent etc. iam prouisis.

¶ Sed que sunt ista prouisa remedia: Dic quod multa sunt / scenquod electio fiat infra tres menses. supra eo. ne pro defectu l. di. postquam. Et quod fiat sub certa forma. supra eo. quia propter.

¶ Item illa remedia que fuerunt inducta per decre. statuimus / nisi quatenus expresse illi decre. per hanc decrederogatur.

¶ Item remedia inducta per decre. Gregorii. x. quam sit / e quod consecratio post confirmationem infra certum tempus fiac. di. c. primo: et alia multa alia que Sed que sunt illa remedia: Dicas quod electus veniat personaliter infra temphuius constitutionis / alias certa pena punitur. Et quod per sone instructe mittantur et electio certo tempore presente tur / et multa alia que sequuntur. Sed ante hanc constitutionem non erat hoc ita cautum: quia per decre. statuimus poterant mittere vel venire: sed per hanc decre. tenentur precise venire. Nec ibi tanta pena imponebatur vt hic e perientia que est magistra rerum efficax. supra eo. quam sit a in auten. de appella. in prin. col. iiii. et hec constitutio inno. consti. circa princip. col. viii. earum scilicet ecclesiarum. ciudicauit alias iudicabit vtilia Sed pone quod dicatur electo / cecidisti a iure tuo / quia non seruasti hanc constitutionem / et ipse respondet quod non habet locum in casu suo hec constitutio quia remedia inuenta per hanc decrenon erant vbi vtilia / vtpote quia notorium erat in curia / factum electionis et persona electa notissima ita quod nulla instructio est necessaria nec aliqua confessio nec sua presentia: vel alicuius. Et ideo non tenebatur seruare decretalem.

¶ Dic quod non obstante allegatione sua tenebatur seruare constitutionem. Et ideo cecidit a iure suo saltem propter contemptum constitutionis.

¶ Et dato quod remedia non essent vtilia si possibile esset tasem casum accidere. Et poterit in hac quest. obiicere et solutionem facere: vt dixi in questione posita super verbo periculosis. supra eodem experta id est per experientiam ad inuentapresentandis quam cito commode poterunt presentari. Et adhibendo consensum infra mensem computandum a tempore presentationis Statuit. supra eo. quam sit infra scripti infra. eo§. ceterum temporis) octo dierum moderatione.

¶ Sed cum verbum moderationis diminutionem contineat infra de verbo. signifi. c. vlti. et hoc tempus non diminuat sed augmentet quia per decre. quam sit debebat electio presentari quam cuto commode posset / hic adduntur octo dies post tempus in quo potest commode presentari i1na eo. §. ceterum. Quomodo ergo vsus est verbo moderationis / propter hoc exponas moderatione id est moderati temporis adiunctione et cessabit obiectio

¶ Tu dici quod constitutio / quam sit / non ampliatur hoc casu: sed quia pena erat ibi statuta in non praesentantem dictam electionem: in hoc dicta constitutio ampliatur vne de hac constiutione moderatur tempus vt octo dies tantum habeantur post termpus / quo potuerit electio presentari. Et hec em magna abbreviatio / ne penam. d. §. ceterum incurrat electionem post illud tempus non presentans permanere) Dato quod hoc non dixisset: tamen per hoc quod dicitur sufperius iam prouisis remediis subiungimus alia que et oiinnuebat se velle ea in suo robore permanere: sed hoc facit vt de sua intentione circa hec constaret expressius

¶ Et quia non simpliciter corroborat statuta circa hec perdominum Grego. sed quedam corroborat circa temporis moderationem / vt tempus statutum ad presentandas electiones: quedam vero simpliciter stare in suo robore dimitit: vt tempus de adhibendo consensum: quedam aliter temperat / vt tempus ad petendas confirmationes: vt sequitur: et ideo expresse corroborauit vt ita plenius explicaret instituit supra eo. quam sit in fi. Uel peti debent. vtpote quas immediata subiectio deducit vel appellatio interposita de uoluitvt iinfra sequitur temperantes. Sed in quo temperadic quod temperat in hunc modum quo ad parandum se / cum est tempus certum et limitatum scilicet vnius mensis: que ad spectandum similiter est certum scilicet. xx. dierum. Sed quo ad veniendum est arbitrarium.

¶ Sed dato quod certum tempus est limitatum ad hoc erate nunquid nihilominus erat arbitrarium etiam ante handecretalem et certe videtur quod sic quia certum tempus est limitatum ad appellationem prosequendum / scilicet annvel ex causa biennium: tamen iudex potest abbreniare 1fra de appel. oblate et. c. cum sit. Et breviter inducias a iure de tas iudex potest abbreviare ad arbitrium suum. ff. de iudinonnumquam. § de re iudica. l. ii. Econtra videtur quod non quia beneficium iuris nemini est auferendum. xxviii. di. de his. ff. de iudic. si se non obtulit. §. si quis condemnatus.

¶ Item. x. dies dati ad appellandum non possunt abbreuiari. ii. q. vii. c. anterior nec quatuor anni qui dantur ad restitutionem in integrum petendum. C. de temp. in inte. rel. fi. Sol. Dicas quod ex quo a iure statuitur certum tempus non habet in eo locum iudicis arbitrium et sic intelliguntur iura proxime allegata nisi eodem iure vel alio expresse caueatur / quod illud tempus sit arbitrarium. Et sic intelligum tur iura pro parte alia allegate

¶ Cum ergo lex / vel canon dat alicui certum tempus / in lud nemini est auferendum / nisi expresse aliud caueaturEt sic non potest habere locum iudicis arbitrium prolixus tempus Sed pone quod confirmatio debet peti ab alioquam a summo pontifice et ille a quo debet peti est ita remon quod non potest adiri commode tempore trimestri / nunquio tempus prolongabitur. Dicas quod sic quia in decre. quam sit / vbi hoc tempus trimestre statuitur excipitur expresse de impdimento. Sed in casu isto est manifestum impedimentum ergo tempus poterit et debebit prolongari / et fere in quo libet tempore impedimentum exceptum intelligitur: vel ipso iure: vel per restitutionem infra de senten. et re iudico cum Bertholdus

¶ Sed quomodo hic ex differentia locorum aliquod induo tur discrimen: quod lex absurdum reputat. C. de temp. resti. in integ. superuacuam. Respondeo illa lex loquitur in eo casu / cum legislator iuspectis locorum circunstantiis tenpus certum limitauit / quod ad quemlibet locum sufficerputauit. Sed quod dicitur hic et in similibus / locum habe¬. in tempore non limitato / sed arbitrario infra de dol. et contu. cum olimgenerali. ¶Pro hoc patet quod hec decre. continet ius commune quia dicit generali. Iste enim est vnus disex modis cognoscendi vtrum constitutio contineat ius conmune. C. de legi. l. iii. in perpetuum valitura. Etiam si hoc non dixisset perpetuo valeret / donec reuocaretur. C. de appel. praecipimus. de testa. sancim us. Omnes electi. Idem / prouideatur per superiorem vel ab ipsius confirmatione appelletur infra. eo. si postquam. §. fi¬

¶ Sed quid si aliquis laicus templarius vel hospitalarius eligitur in magistrum hospitalis / et appellatur ad parpam. Nunquid habebit locum constitutio: Et credo quod niquia constitutio hic loquitur in electione talis per cuius mortem ecclesia cathedralis vel regularis vacare dicit tur. Et hoc dico per literam que sequitur et per illud quod dicit in prin. vacationis. Sed per mortem talium ecclesinon dicitur vacare / nec ipsi ad regimen ecclesiarum eligum tur: quia talia non cadunt in laicos. supra eod. sacrosancta. et ua messana

¶ Preterea hic dicit ecclesiarum: sed cum canones volunt lo qui de hospitalibus nomine ecclesiarum non solencomprehendi hospitalia / sed alio nomine nominant separitim. supra eo. sciant. et. c. generali. Si ergo hic voluisset de illia intelligere / expressisset / et ratio diuersitatis potest reddiquia per mortem illorum non vacant ecclesie / nec ecclesia in spiritualibus patitur lesionem. quo casu loquitur hic preterea milites sunt quos scire arma volumus et non legeC. de iur. deli l. scimus in prin. et. C. loca. et conduc. l. militer cathedralium id est episcopalium regularium episcopalium vel non episcopalium collegiatarum tamen

¶ Sed si in ecclesia regulari eligitur prior: nunquid locihabet hec constitutio. Et dicas quod si est talis prior qia non subest sub abbate. sed ipse presidet tanqum abbas locum constitutio infra de stat. mo. c. vlti. Sin autem prior est in monasterio sub abbate / non habet locum constitutio: quia nec per mortem talis ecclesia vacare dicitur nec talis principiliter curam habet infra de sta. mo. cum ad monasterium. §. talis. Et eadem ratione non habebit locum in archidiacone tibus et aliis dignitatibus: que sunt in ecclesia sub prelato proprio

¶ Sed nuquid habebix locum in electis in abbatissas: est expressum cum certa modificatione infra. eo. indemnitatibus § sed cum eas quorum scilicet electorum sedis examen

¶ Sed nunquid si appellatio deuoluit negocium ad papam / nunquid sufficit electo quod compareat tempore competenti coram cardinali qui est legatus generalis in illi prouincla. Et certe secundum opi. Io. qui dicit quod legatus de latere petest cognoscere de apppellatione interpota ad papam super electio nibus planum est quod sufficeret Sed in contrarium est verior opinio: secundum quam non credo sufficere coram tali legato comparere / nisi forsan patr tes concorda rent i1fra de appel. constitutus et de offi. lega. studuisti et. c. licet

¶ Sed quid si imediata subiectio deducit: tunc credo sufficere ad talem legatum venire qui loco pape est ibi quo ad omnia nisi inueniatur exceptum / et specialiter summo pontifici reseruatum: vt innuit decre. a contrario sensum de offilega. quod translationem. xvi. q. i. frater noster

¶ Talis enim legatus similis est praefecto pretorio. ar. infra de appel. nouit. Ergo poterit id quod princeps: nisi inueniatur exceptum. ff. de offi. prefec. preto l. vna. Et de controuersiis exemptorum potest cognoscere. vt no. in predi. decr. quod translationi. Nec obstat quod dicit sedis apostolice examen quia examen istius: est examen sedis apostolice: quo ad om nia nisi quo ad specialiter reseruata quasi proprie auditorest.

¶ Sed nunquid tunc debet seruari tempus hui constitutionis: et credo quod sic: quia constat quod est immediata subiectio: et quod est quasi examen sedis apo. vt predictum est ergo locum debet habere hec constitutio: vt hic patet / hodie est expressum infra. eo. si abbatem ii. respon. immediata Nota hic casum in quo electio habet vim citationis / siue appelletur siue non / hoc est cum fit electio in ecclesia immediate subiecta summo pontifici: et electus consenti¬

¶ Sed pone quod eccclesia aliqua non pertinet immediate ad papam: sed habet superiorem ecelesiam metropolitanam tamen metropolitanus ibi non est modo / nec aliquis diecclesia metropolitana: vt pote: quia ista ecclesia est odcupata a sarracenis / vel tota est facta scismatica. Nun. quid habebit locum in tali ecclesia hec decretalis: Et videtur quod non: quia nec est appellatum: nec ecclest. immediate pertinet ad sedem apostolicam. Dicas tamen quod sic / quasi immediate pertineat: ecclesia enim metropolitana non diciturmodo esse. Et ille est proximus quen. nemo antecedit. ff. de ver. significatio. l. proximus. ar. a hoc. supra eo. quia diligentia. Sed si ecclesia non pertinet ad sedem apostolicam immediate: nec est appellatum: partes tamen voluntarie veniunt / nunquid tenentur seruare constitutionem istam: Et certe credo quod non: quia hec constitutio loquitur de duobus casibus / cum est appellatum / veimmediata subiectio deducit. Sed in questioe nostra nenter illorum casuum est. ar. supra hoc lib. de rescrip. susce ptum. ff. de lib. et po. l. commodissime et hoc casu deberet fieri remissio. ar. auten. de manda. princi. § et neque permittere. colla. iii. xi. q. i. peruenit appellatio Siue immediate pertineat ecclesia fiue non

¶ Sed ecce coram metropolitano ventilatur causa electio nis: in processum appellatur ab aliqua interlocutoria: nunm quid habebit locum hec constitutio: et videtur quod non: quia de iniquitate iudicis agitur in hac appellatione. infra de appel. interposita. §. fi. non de meritis electionis. Ad quid et go venirent persone institute: vel et alie de quibus continetur in hac decre. Credo tamen decretalem locum habere: quia licet primo agatur de iudicis iniquitate: tamen si legitima inueniatur appellatio de meritis electionis agetur. Et ideo necessaria erit presentia personarum.

¶ Nec obstat quod prius cognoscitur de iudicis iniquitate: quod enam in casu decre. sciluaet cum ab initio appellatur / cogno scetur de legitimitate appellationis si in dubium verta quia frustratoria hodie non deuolueret. supra eo. quamuis: et tamen locum habet constitutio. Et ita etiam intelligitur de cretalis. statuimus. supra. eodem. ar. ad hoc. supra eo. cum dulectus et infra de appel. constitutis. Et quia eadem est ratio hic et ibi

¶ Sed quid si non per appellationem / sed per remissionem ex causa facta deuoluitur / causa electionis nondum pleninstructa: nunquid habebit locum constitutio: Et videtur quod sic quia remissio vel relatio ita eximit causam a iurisdetione iudicis remittentis velireferentis / sicut appellatio: et superior ita habet iurisditionem sicut si esset appellatum infra de offi. lega. licet. Ergo a simili idem dicendum est quod in oppellatione.

¶ Preterea quia penitus eadem ratio est hic et ibi. Ita enim necessaria est instructio et celeris expeditio vt ibi licet ex referens vel remittens et causa remissa non sit immediat subiecta sedi apostolice / saltem propter qualitatem causscilicet remissionem / hoc casu causa est imediate subiecta quod sufficit. ff. de legi. tutor. intestatus. Et intelligo de remissi. ne partibus non notificata. C. de rela l. i. et. ii. deuoluit. Sed de qua deuolutione hic. intelligit: multis enim modi. deuoluitur causa per appellationem ad curiam eo enim ipso quod ad Papam ex causa rationabili appellatur: Pap. potest cognoscere per se vel per alium de causa appellationis / vocatis tamen / prius partibus: ita quod si appellatio rationabilis inueniatur de principali cognoscat / alioquin re¬ mittat. Et hoc est generale de qualibet appellatione rationabili 1fra de appel. vt debitus. ii. q. vi. ad romanam

¶ Alio modo deuoluitur / ita quod appellatio habet vim cum tationis ita que non est necesse amplius partes vocari. Et hoc vult dicere illud quod solet dici: quod causa est in curi hoc est citatio facta est ab homine vel a canone. Sed hoc aliter fit in beneficialibus / aliter in aliis. In beneficialibus eoipso quod appellatur in scriptis ex causa rationabili et petum tur apostoli si fuerit superior a quo petantur et appllatio est notificata statim habet vim citationis appellatio. supra eo. statuimus i1fa de appella. cordi. Nec est necesse partem amplius citari nisi forte ex superabundanti in audientia. In aliis autem si appellatio est recepta a iudice vel approbata a parte et terminus est prefixus a iudice vel ab appellante / talia appellatio habet vim citationis peremptorie. infra de appella. sepe. cognoscetur tamen prius de articulo appellationis quam de principali.

¶ Tertio modo deuoluitur causa per appellationem itaquod omisso articulo appellationis potest cognosci de prino pali / quod est quando hic petiit apostolos: infra de appellatini. cordi (seruatis tamen conditionibus ipsius decre. Et vbi appellatio habet vim citationis non sufficit procurator constitutus ad impetrandum et contradicendum: sed in structus debet mitti infra de appel. nicolao / de qua ergo deuolutione hanc decre. intelligis e Dico de illa que habet. vim citationis. Si enim appellatio non esset notificata legitime: quomodo artarentur ignorantes: Sicut eni citatio non arctat citatum: nisi legitime citatus fuerit. ff.. sen. si. app. rescin. l. i. §. Item cum exceptio: et de appel. ex consensu. supra eo bone. ii. ita et appellatio vi citationis non habebit. nec arctabit nisi notificata fuerit prout debet: et talis sit quae diuoluat negocium. Nam frustratoria manifeste hodie non deuolueret. supra eo. quamuis. Et cum hec constitutio exigit electos postulatos / et personas instructas venire: non est verisimilie quod de alia appellatione intelligereret quam de illa que habet vim citationis. Nec papa voluit per hanc constitutionem renocare decre. statumus. et. c. cordi. que certas conditiones exigunt in tali appellatio. nisi quatenus eis expressederogat. supra eo. ecclesia. Ergo de tali appellatione intelligas: in qua seruata sunt predi. capitula: et tempora sunt seruata. Eo saluo quod in casu huius decr. causa erat in curia / set cet tempora non seruentur. Et hoc dico per literam istasiue infraprescriptum mensem iter arripiant / siue non

¶ Et quia persone instructe debent mitti: siue clerici et opeponentes veniant siue non infra. eo. §. ceterum. Et quia electi debent venire siue opponentes et eligentes veniant: siue. non vt infra. eo. proximo. §. Et sic etiam temporibus non seruatis ab electis et opponentibus nichilominus negocium est in curia. Alias ad quid venirent persone instructe

¶ Et dico negocium in curia vt cognoscatur an persone electe sint priuate vel repellende secundum hanc constititionem. vnde deuoluitur in casu constitutionis huius negocium tractandum dupliciter. Primo cum partes in haconstitutione non peccarunt. Et secundo deuoluitur tractandum cum obiicitur aliquam partium constitutionem hanc non feruasse / vt per penam in hac constitutione / inium ctam pars peccans repellatur infra vnum mensem. Et ditur hoc tempus ad parandum se ad iter post consensum. quando electio fuerit tempore debito presentata: alias habet locum clausula sequens post obtentam id est habitam.

¶ Sed quomodo incontinenti post noticiam currit iste mesis / nunquid adhuc post noticiam habet tempus infra quod debeat electio presentari et vnum mensem etiam ad delibirandum. supra eo. quam sit que decre. corroboratur hic. Quid est ergo quod dicit: dicas quod non obstante quod hic dicitur iste mensis non curret etiam post noticiam nisi prius labatur tenpus in quo debuit presentari electio vt sequitur ibi sic ebebito tempore etc. Et nisi prius tempus deliberationis finiatur / vel prius deliberauerit / et hoc probo per predic. decre. et per eius corroborationem hic factam. supra. in versi. et quod felicis recordationis supple ergo ad literam istam / et post tempus in quo debuit presentari / et etiam postquam deliberauit de consentiendo si electio inueniatur canonica infra vnum mensem tamen a tempore quo debuit presentari

¶ Nec obstat quod iste mensis datur post presentationem. supra eo. quam sit / quia intelligendum est vel post tempus in quo debuit presentari / qualiter enim antequam deliberaret venire comgpelleretur et quomodo plene deliberaret nisi tempus haberet l. di. ponderet. Secundum tamen ei reputo: quod de hoc tempore deliberationis reseruet ad deliberandum post ea cum fuerit electio presentata / ita quod ad vtranque delibe. rationem vnum tantum mensem habeat ne fiat fraus constitutioni / si vltra mensem haberet ad deliberandum. Nec huius mensis diuisio est absurda quia fit ex causa. Sed ad huc videtur quod hec littera stare non possit quia si se intromitteret antequam sibi presentaretur / videretur ambitiosus ideo repellendus: rogatus enim debet recedere: inuitatus effugere: et sola debet ei suffragari necessitas excusandi. C. de epi. et cler. si quenquam. Quomodo ergo ingeret se nisi rogetur et inuitetur.

¶ Preterea ingerendo se videtur consentire ante presentationem / quod est contra ius. supra eo. cum post petitam. Dicas quod rogari et inuitari videtur ex quo electus est. Nec inuenitur quin / ante presentationem possit se intromittere. Sed ante electionem est prohibitum vt in predic. decreexpresse dicitur.

¶ Uel dic quod auctoritate huius constitutionis potest hoc facere sine nota ambitionis: alias iam ei loqueus pararetur: quid esse non debet infra de resti. spolia. litteras de ipsorum id est el ctorum notitiam Sed de qua notitia hoc intelligitis. Est enim quedam notitia per auditum quia id dicimuriso re quod ab aliis audiuimus. Est alia per visum: vt quia in terfuimus negotio. xxii. q. v. hoc videtur. Est et alia iudi. cialis vt per testes vel similia

¶ Sol. hoc intelligo de notitia certa et indubitata / vt pota quia interfuit vel literam autenticam inde recepit vel homines fide digni (de quibus non est verissimile quod mentiri debent) dicunt se interfuisse negocio / et pro certo asserunt ita esse ar. supra de postu. c. i. et. ii. et hoc notauit per hoc quod dicit notitiam. Alias fatuum esset credere cuilibet referentim quia rara fides ideo est quia multi multa loquuntur. Et ideo non omni spiritui credas ecclesiasti. xix. di. et. ff. de eper quem fac. erit l. prima. §. dolum. xxiii. q. iiii. quam magnum. vbi de hoc vel cuilibet litere: et quia non semper eulogia ex bona fide fluit. ff. de custo. rer. l. diuus.

¶ Sed quid si sciat de electione non de appellatione: dicas quod si ecclesia non pertinet immediate: non curret ei mosis iste: quia nec tenetur venire: vt supra probatum est superverbo deuoluit: imo tenetur seruare decretalem quam sit. supra eo. donec sciuerit appellatum eam id est electionem debite. tempore hoc est infra octo dies postquam potuit presentari infra eo. §. ceterum.

¶ Sic ergo iste mensis non currit nisi post tempus in quo debuit presentari: vt supra dixi arripiant hoc verbum ordina: cum hoc quod dixi supra eo. omnes electi et extunc) id. elapso predicto mense. Quia iste articulus tunc extremum tenpus huius mensis significar. ff. de conditio. et demon l. si ita legatum ad fi. et no. in l. lecta. ff. si cer. pet. ii. respo¬

¶ Alii exponunt id est arrepto itinere. Sed hec vltima expositio non potest stare propterillud quod sequitur: siue itenarripuerit infra prescriptum mensem siue non: quia posito quod infra mensem iter non arripuerit sed post. x. annos post ea secundum vltimam expositionem non noceret eis: quia secundum eam non currit ei tempus nisi ab acceptatione itineris: quod est penitus contra istam constitutionem: et secundum eam iam diligentia non prodesset et negligentia non obesset / nisi poneres illum toto illo tempore fuisse impeditum: procuratorem tamen debuit tunc mittere vt sequitur postea. in. §. sequent. siue non hic habes per literam istan quod liect inframensem non arripiat iter non nocet ei dum tamen veniat tempore competenti: et ita hic de arreptione itineris non curatur / quando fiat: sed potius de aduentu: la cet per decre. statuimus: tenetur iter arripere infra mensem a die obiectionis numerandum absque fraude. Sec quis probabit hanc fraudem: Uidetur quod is qui eam allegat. ff de probatio. quotiens. §. qui dolo. Dicas quod lapsu temporis probat fraudem. ff. de excu. tuto l. scire. §. obserua bunt / nisi ille qui venire debuit probet impedimentum: vt clare apparet in. §. proximo / quia si infra tempus statutum non venit / punitur / nisi iustam absentie causam probet commode Nota quod id dicitur posse fieri: quod commode fieri potest. ff. de verbo. significa l. nepos.

¶ Sed qualiter intelligitur commode posse ieri: Dic quod iudex hoc arbitrabitur inspecta qualitate personarum / locerum / temporum / et etatum. ff. de verbo. obliga l. continuus. §. ii. sequitur statim in sequem. §. in prin.

¶ Sed cum sit triplex genus dietarum. Sunt enim legales. ff si quis cau. l. i. vbi. xx. miliaria dantur pro dieta¬

¶ Item singulares siue speciales vt cum quis duplomate vtitur pro dieta / hoc est duplicato itinere: eundo vna die per duas dietas. ff. de verbo. oblig. l. continuus. §. ii.

¶ Item sunt vulgares s quas homines frequentius facera solent / secundum quas dietas iudex potius arbitrabitur et consueuit dici: quod in iudiciis legales attendi debent. ff. si quis cautio l. i. in contractibus arbitrarie. ff. de verbo. obli l. con. tinuus. §. ii. Credo quod iudex potius legales debet arbitran. quam vulgares: quia lex debet patrie conuenire. iiii. diffin. erit. Et vsui statur etiam contra naturam vocis. ff. de leg. iii l. vxori in prin. Et consuetudo est optima legum interpresupra de consuetu. cum dilectus. ff. de legi. et sena. consul. si de interpretatione in fi. Et consuetudo regionis multum operatur. ff de fund. instru l. cum delanionis. § asinam. Arbitretur ergo secundum vulgares potius si vulgares apopareant: ita tamen quod in hoc qualitatem inspiciat personarum / et temporum. Si autem vulgares non appareant ipse taxabit ad arbitrium inspecta qualitate supradicta. Nec credo ipsum errare si tunc respectum habeat ad legales. infra hoc lib. de prebend. presenti. § loca. si hoc patiatur qualitas supradicta s personarum locorum temporum / et etatum. Et si in dex taxauerit dietam ad. xx. miliaria vel plus vel minus et facta computatione inueniatur vnum miliare vltra / proillo habebit diem integrum. ff. de verbo. significa. l. iii

¶ Dic ergo dari legales pro qualitate temporum et etatum arg. ff de re iudic. l. ii.

¶ Sed quid si facta recta computatione poterat venire commode in. xx. diebus arripuit iter: statim finito mense vtnit in. x. diebus vtendo felici duplomate: nunquid habebide lucro alios. x. respon. quod non: quia tempus est arbitrarium in eodem tempore vel facto quod finitum est: locus non est coniecturis. ff. de verbo. oblig. continuus. §. cum ita in fi. ibi uo. si duplomate / igitur habeat tantum tempus in quo venit a sic currendo videtur renunciare illis / diebus: quos habere poterat per hunc canonem et locum auferre iudicis arbitrio quo ad maius tempus. Secus dicerem in casu conuerso scilicet si primo fuit negligens per decem dies: deinde in aliis decem venit per. xx. dietas quia sad tis videtur satisfacere huic constitutioni quia non fuit negligens priuo: quia venit in tanto tempore quanto commode venire poterat. Et si fuit negligens primo ante tempus debtum suam negligentiam emendauit / nec potest dici negligens proprie ex quo tempore debito venit. Per hanc enim constitutionem non curatur quo tempore iter arripiat dummodo veniat tempore competenti postquam autem venit et est in curia: fatuum esset maius tempus ad veniendum petere vt dicitur in predicto. §. cum ita ibi quod si duplomate etc. Ergo cum modicum restat de tempore vtendo duplomate penam euitat: cum autem multum de tempore arbitrario restat currem do et preueniendo nihil lucratur et sic predictus. §. loquitur.

¶ Quod nisi sic intelligeretur huic littere contradicere vide retur. Et in hoc tempore arbitrario / cum agitur de pena vitanda. totum tempus iudex dabit: cum autem de tenpore lucrando non dabit nisi tempus in quo venit

¶ Sed pone quod distabat per. x. dietas / in principio mensis arripuit iter et venit in. x. diebus / et est in curia / et non vulicomparere nisi finito toto mense et vltra. x. diebus in quia bus venit et. xx. per quos debet expectari. nunquid incidein penam: dicas quod non quia mensis ille et illi. xx. dies sunt certumtempus et limitatum beneficio iuris quod memini est aufirendum. xxviii. di. c. de his. Et vltra hoc tempus debet habere. x. dies in quibus venit et quos ad veniendum iuder debuit arbitrari nec citatio huius canonis eum artabit sne si lapso tempore. supra dicto. Et hoc probat aperte hic literprecedens / cum dicit extunc siue infra prescriptum mensaiter arripuerit etc. q. d. quandocunque arripuerit iter / siue in prim cipio mensis siue postea / habebit mensem / et idem tempus in quo commode potest venire et vlterius. xx. dies et hoc dic. de citatione huius canonis

¶ Si autem cito venit: et a papa citetur infra predictum a pus / tenebitur respondere neciresponsio facta in hac questione contradicit ei quod supra dictum est. scilicet quod preueniendo et duplomate vtendo non lucratur tempus quia illud habet locum in tempore quod iudex debet arbitrari vbi pren nienti non debet iudex maius tempus arbitrari quam illudo in quo venit quia ipse currendo et preueniendo iudicis arbitrio limites certos dedit. Hic autem loquitur de tempore certo a iure limitato et de illo in quo venit et debuit venre secundum arbitrium iudicantis nec hic maius tristus arbitrarium petit quam illud in quo venit vt supra petebat

¶ Sed quid si electio fit in eadem ciuitate vbi est papat et electus est presens: nunquid habebit predictum tempuy.¬ Et dicas quod ex quo est presens de arbitrio nihil habebit / se mensem et illos. xx. dies habebit: nec infra istuod tempus eu¬ artabit citatio huius canonis / vtu. dictum est de illo qui cnto venit. Et est ratio: quia etiam istud presens tempus habebit: quia in tempore certo et limitato a iure locorum varietas iuris varietatem non inducit. C. de temp. re. in integ. pe. l. superuacuam /

¶ Sed nunquid iudex arbitrando dabit dies aliquos ad quiescendum in via / vt pote vnum diem saltem in septimana: Et videtur quod non quia illi. xx. dies videntur dati fuisse / pro illa quiete. Credo tamen quod debet dare quod sic probo. Hic datur mensis ad parandum se et. xx. dies per quod expectatur: ita quod ante lapsum eorum non punietur / et vltra illa tempora datur tempus in quo venife possit commode.

¶ Sed qualiter possit venire commode forte per. lx. dietas si nunquam quiescerat nullus arbitrari deberet: nec credo illos. xx. dies ad hoc fuisse datos: sed cum iste terminus sicperemptorius: et in termino peremptorio iudex non mutum festinare debeat contra absentem. ff. de dam. infec l. finita § si forte. Credo quod per equitatem illius l. seruandam isti dies dati fuerunt. Licet enim venire debeat quam cito pertest commode: tamen non punitur donec vltra per. xx. dles fuerit expectatus: quia est forte impeditus: et melius reputat predi l. eum expeciari quam prodessum postea renocare i1nfra de senten. et re iudi. cum Bertholdus argu. ff. de vaca. ima. l. penul. in fine. Et ad hoc isti. xx. dies fuerunt taxati: quia tempus expectationis solebat esse arbitrarium infra de offi. deleg. consuluit / et in predi la.

¶ Sed posito quod iste electus habet duo domicilia / vnum remotius / et aliud propinquius: a quo computabuntur iste diete: dic quod debent computari a loco in quo iste fuerit / sine frande tempore quo iter arripuit. Sufficit enim per hanc literiquod non sit in fraude / nec in negligentia. Et similis questio tamgitur infra. de maio. et obedi. amnes petituri. Hanc clausulam rereras ad id quod dixi. supra post consensum. Postquam eim consenserit debet confirmationem petere. supra eo. quam sit¬

¶ Et nota hic quod electus sine ambitione potest petere effirmationem electionis sue prosecuturi hoc referas ad clausulam. supra positam / et post obtentam et c. electiones suas. Nota quod non dicit confirmationes: quia antequam electioni sibi presentate consentiat / ordo esset preposterus confirmationem petere / vt patet. supra eod. quam sit modis licitis vtpote dicet electus superiori / Dmninre sum electus in tali ecclesia: electio non fuit mihi presentata: faciatis eam mihi presentare et similia que fuerunt negocio competentia

¶ Alii intelligunt quod post obtentam noticiam debet electioni etiam non presentate consentire / et eius confirmationem petere. Sed primus intellectus est magis iuri consonus: et hec littera videtur magis sonare primum intellectum / cum omnibus iuribus Sed nonne Papa omnia iura habet in scrinio pectoris sui. C. de testamen sl. omnium i1fra. de appella. sepe. supra hoc libro de constitu. cap. primo. Ad quid ergo debet hic dicere iura: Dic hic iura id est rationes circa factum consistentes. infra hoc libro de appellacordi / vbi talia iura rationes appellantur: et exponas literam istam cum omnibus actis hoc est cum instrumentis acta et iura sua continentibus

¶ Cum ergo iuris nomen multipliciter accipiatur: nequis fallatur in hoc: eius significata subiicio. Unde ius in ena siguificatione: idem est quod aqua pinguis / vnde Horatius. Petebat offas in iure natantes.

¶ Et dicunt medici quod tria sunt cito conuertibilia in natus ram: vinum / oua / sorbilia et ius bonarum carnium

¶ Unde versus. Ius iuris mando id est commedo / ius in ris in agmine pando / id est aperio vel refero. alias mando id est precipio vel mitto. Nam mando prime coniugationis habet duas significationes / differenter tamen. Nam superior mandat / hoc est committit precipiendo inferiori. Sed par vel inferior mandat / id est mittit rogando sen requirendo superiorem aut parem¬

¶ Secundo ius dicitur rectum seu iustum / vt cum dicimus. iste habet / vel non habet ius. Et sic dicitur ius a iusticia. ff. de iusti. et iur l. prima. primo respon. ff. de actio. et obliga l. nihil. et hic iuribus etc id est cum his que iusticiam reddunt seu iustificant intentum astricti ad hec portanda / et infra. de conces. prebend. cum nostris. Nam ibidem possessio plus habere facti dicitur / quam iuris id est eius quod censeatur iustum: cum in possessione non respiciatur an iusta vel iniusta sit. ff. de acqui. poss. l. iii. §. econtrario argu. ff. de viet viarm l. i. §. qui vi ame. ff. vti poss. l. ii. et. iii. et sic dicitur fertsententia contra ius partis id est contra id quod erat instum pro parte infra hoc libro de senten. ex communica. ceterum §. vbi autem. ff. que senten. sine appella. rescin l. prima. §. Item tamen contra.

¶ Tertio idem est quod potestas. xxv. q. prima. §. his ita. ff. de pac. l. contra iuris. § si filius. ff. de tute l. prima in prin. et in sti. de tutel. in principio. sed quod est in litera tutela est ius.

¶ Alio modo legitur illa littera / ius cum dicat glo. ibidem ius et potestas id est violenta potestas. Sedi hec glo. videtur mala. Nam omne violentum est reprobum prout iura loquuntur de vi punienda cuius species not infra quod met. cau. ad audieutiam sed nulla tutela est reproba sed precepta: a iure inducta. Ergo nulla tutela est quid violentum et sic nec potestas violenta: et dic quod si legatur ibi ius non accipitur ius que est culpabilis et sic punienda est: sed accipitur pro potestate a iure introducta

¶ Sic dicitur quod nature virtus id est vis intus id est vis insiturebus ex similibus similia procreans: hoc est proprium in naturalibus in quibus est vis generatiua. Sed trahitur. a simili in artificiatis: cum ars imitetur naturam inquantur potest. ff. de adopt. si pater. i. in fine. et sic dicitur ius et potestas id est virtus potestatiua / sen virtuosa potestas / que tribuitur tutori in persona pupilli et rebus eiusdem. Potest etiam dici quod quedam est vis id est violentia quae pernissa est. C. vn de vi. l. prima i1nfra de senten. excom uica. si vero. i. §. i. ff. ad l. aduscientiam. §. qui cum aliter l. di. ante omnia. Sed regulariter est prebibus.

¶ Aliter dicitur ius et potestas id est preceptoria seu iusse ria potestas aut iussus potestarius: et sic dicitur ius a iubendo: et ste accipitur pro potestate iubendi. ff. de verbo. signifi. pupillus: §. territorium.

¶ Item quarto modo dicitur ius ars. ff. de iusti. et iur l. i. secundo respon. Sic dicitur quod iuris scientia ethice subalternatur sic no. supra. in prohemio.

¶ Item dicitur ius id est verborum forma siue conceptio l. fi vnus. § si pactus. in principio. ff. de pac. Et de hac coneceplione habetur ff. de verborum obligatione l. prima § si quis ita. C. de contrahend. et committen. stip. l. omnes.

¶ Item dicitur ius. id est iuris rigor. ff. de legibus et senal. nulla. C. de legi l. prima.

¶ Item dicitur vinculum insti. de verbo. obliga. in princi. ff. de actio. et oblig. obligationum substantia insti de reb. cor. et incorp. in fine

¶ Item naturalis proprietas. ff. de pac. si vnus. § pactus versi. quod in specie

¶ Item dicitur locus in quo ius redditur ff. de iusti. et ius se. pe. § alia

¶ Item dicitur ius. id est iuris impositio. Nam lex ponit differentiam inter conditionem iuris et facti. Nam conditio facti est que non inest reiipsi: sed ab extrinseco impontur: sed conditio iuris est illa que inest ab extrinseco et a in re imponitur ff. de conditio. et demon l. multum. Et ratio. de l. habetur ff. de conditione. causa da. si pecuniam. §. si quis teruum

¶ Item ius dicitur dominium. ff. de cura. furi l. con. §. eum Item ius dicitur idem quod totaliter ff de pac l. si vnis i § pactus secundo respon. et l. si tibi. x. §. quedam actiones.

¶ Et sunt paria ista: hoc habetur ipso iure / hoc est totaliter a iure / nullo extrinsecus operante vt in. c. quamquam ii. respon. in fi hoc lib. de vsur.

¶ Idem si dicatur eo ipso infra eo. eum per formam et supra eo. quam sit in fi. Idem si dicatur ipso facto infra hoc. lib. de pe. c. vlti. § presenti. Sic dicitur excommunicatio ferri ipso iure. hoc est facto hominis extriusecus non adminiculante infra hoc lib. de senexcoica. eos

¶ Item dicitur ius id est iuris capacitas. ff. de de capi. dimi l. legatum in fi. et ratio redditur eo. ti. l. eas

¶ Item dicitur sanguinis necessitudo. ff. de iusti. et iur l. v. ti. et. ff de regul. iur l. iura.

¶ Item iuris efficacia. ff. de capi. dimi l. eas. ff de reg. iuiuris quod attinet.

¶ Item dicitur ius id est iuris decisio sen responsio aut detet minatio. ff. ad l. aquil. si ex plagis. §. in cliuo / ibi ius est in causa positum. id est iuris responsio / decisio seu determina tio est posita in causa / hoc est in facti explicatione quae est causa agendi. Nam factum a iure approbatum inducit obliga. tionem / et obligatio parit actionem. ff de procur. licet. §. ea. sic diciuquaestio iuris vel facti infra de appel. sepe contingit. ff de dona l. ii. §. titio. ff. de statu ho l. idem erit.

¶ Item dicitur ius pro toto corpore iuris / vt cum dicitur iste habet corpus iuris hoc est volumina iuris scripti

¶ Item dicitur ius illud quod est scriptum / seu iure scripto approbatum / vt est consuetudo laudabilis. ff. de aqua oiu. arcen l. secunda §. labeo. in fi. ff. de iusti. et iur l. pe. i. ii. et. iii. Respon. insti. de iur. nat. gen. et ciuili. §. constat. et. §. ex non scripto infra eo. quamquam. in princi infra hoc libro de suppl. negl. prela. Romana. viii. distin. quo iure. ix. q. iii. conquestus infra hoc lib. de priuileg. cum de diuersis.

¶ Item dicitur ius / illud quod est iustum: habendo respectum ad id quod fieri conuenit / licet sit iniustum quod fit. ff. de iusti. et iur l. penul. § preto¬

¶ Item dicitur ius / id est seruitus / vt ius aque ducende ff de serui. vrba. predi l. prima.

¶ Item ius dicitur titulus: vt iste debet docere de iuret. hoc est de titulo. Sic accipitur ff. si ser. ven. si quis diutura no / in prin. infra de conces. prebend. cum nostris.

¶ Item dicitur ius qualitas indiuidua infra de praebend. dilecto. Un versus. Ius aqua / ius rectum / ius dicitur esse potestas. Ius ars / forma / rigor / vinculum / natura / locusque. Imponens / dominans / totum capiensque necesse. Effice / decide corpus scriptum dic inique. Ius titulus seruitus / qualicunque denotat hoc ius. et munimentis id est cum instrumentis et priuilegiis / per que causa sua potest muniri: vt pote cum decreto electionis / cum in strumento appellationis / et etiam protestationis / et aliis instrumentis que ad cause instructionem faciunt contingi. tibus vt sunt dispensationes super pluralitate beneficiorum / si fuerit oppositum / et etiam super natalibus / si illeg. time natus est et similia

¶ Item si aliqui interfuerint electioni sue qui de iure communi non poterant eligere / sed per priuilegium habebant priuilegium.

¶ Item instrumenta absolutionum si de excommunicatione opponitur

¶ Itemsi secum dispensatum sit super criminibus vel infamia que sibi opponuntur et similia.

¶ Sed in casu in quo non est praesentata electio / qualiter poterit habere omnia munimenta: Dic quod habeat ea quae habere petest. Ad illa autem que habere no potest non tenetur. ff de regul. iur. impossibilium infra hoc lib. de regul. iur. nemo potest arg. ad hoc infra eo. § seq. versicu. electos: ibi nisi ex iusta etc¬

¶ Sed numquid incontinenti cum venit debet ostendere munimenta: Rane. Sufficit quod paratus sit ostendere in termino ad hoc assignato: quod apparet manifeste per tex. quia si non ostendit. non. punitur aliter: nisi quod non habet alibi dilationem quam apud sede apostolicam. Sufficit ergo quod apud sedem apostolicam ostem dat termino assignato: vt infra. § proxi. versi. electos. Esset enim durum quod defensionem quis ostendat ante impugnationem. (quod si per. xx. dies Nota diligenter. v. casus in hoc. §.

¶ Primus est / quid iuris sit quando electus cessante impedimento non venit / et iste ostenditur vsque ad versi. de qua / quia eoipso priuatus est iure: si quod habebat.

¶ Secundus est / quid iuris sit quando iusta causam absentie proposuit / et probauit / et iste extenditur vsque ad versi. nisi

¶ Tertius est / quid iuris quando iustam causam absentie proposuit sed non probauit: videlicet quia priuatur / similiter extenditur vsque ad versi. insuper.

¶ Quartus est / quando iustam causam proposuit et probauit / sed non misit procuratorem / et extenditur vsque ad versi. electos.

¶ Quintus / quid iuris / quando venit vel misit sine muninentis xx. dies. Et sic habes vltra terminum. xx. dies / in quibus expectatur: et in quibus in penam non incidit post lapsum hec computatio rationabilior est quam illa que fit per decre. statuimus vbi isti dies computabantur post aduentum ab terius partis.

¶ Quid enim si altera pars vteretur duplomate pro dieta magnum inconueniens sequeretur. Sedconcorda hec iura / vt decre. statuimus intelligatur de aduentu vero vel interpretatiuo arg. ff de re iudic. l. de vnoquoque in princi. not. ex qualitate locorum in aliquibus enim locis maiores dietas arbitrabitur quam in aliis / forte propter vie asperitatem et difficultatem / et hoc etiam arbitrabitur ex qualitate temporum / personarum / et etatum ff de verbo. obliga. continuus. §. ii. moderandi Et sic hoc tempus non est a lege vel a canone moderatum expecta. ti Sed ecce facta recta computatione temporis: inuenitur quod venit post terminum per duos vel tres dies non allegans aliquod impedimentum / nunquid currendo cito potuit moram purgare: Et videtur quod sic. supra eo. quod sicut. §. fina. infra de reb. eccle. non alie. si quis presbiterorum et de loca. et conduc. potuit ff. si quis cautio l. et si post tres. C. de fideiussol. sancimus.

¶ Econtra videtur quod no. C. de contrahend. et commit. stipu. l. magnam. ff. de actio. et obliga l. traiectitie infra de sup. negligen. prela. capi. vlti. et pe. xii. q. ii. longinquita te. Respon. Mora semel commissa in tali casu purgari non potest / vt in iuribus vltimo allegatis.

¶ Cum enim lex vel canon diem statuit ad aliquid dandum vel faciendum / et contumaci certam penam imponit: penasemel commissa non purgatur vt dicunt iura vltimo alle gata nisi lege vel canone caueatur quod commissa possit purgari. Et sic intelliguntur decretales potuit / et si quis praesibyterorum et quod sicut / et lex. C. de iur. amph. l. ii.

¶ Et licet circa preparatoria iudiciorum mora purgari posnsit vt in l. et si post tres / cum suis similibus tamen post litencontestatam purgari non potest. ff. de verbo. obliga. si insudam multominus: purgabitur ex quo per sententiam pena est imposita propter moram nisi fingeretur non fuisse vt ff. de integ. resti l. diuus. Sm hic sententia lata est a canene propter moram. Ergo purgari non potest quia sentertia legis vel canonis etiam per appellationem non suspendtur. ff. de verbo. significa. si qua pena¬

¶ Preterea per hanc literam constat quod lapso isto terminoelectio ipso iure est nulla. Si ergo nulla est non posset post ea conualescere per aliquam purgationem more. supra eo. auditis et c. dudum siue eligentes. Forte crederet quis quod i eligentes venirent / non teneretur venire electus / et hoc remouet sed ad quid dicunt debent venire eligentes: Dic quod ad petendam confirmationem quod possunt. supra eb. dudum. ii.

¶ Sed si eligentes petere volunt confirmationem per procuratorem / nunquid adhuc hodie possunt: Dico quod sic quia ante istam constitutionem poterant vt supradictum est nec hic inuenio immutatum expresse: ergo stabo iuri antiquo: dummodo eligentes et electus seruent istam constitutionem: alias repellerentur / vt infra eo. §. vel si personas et. §. ceterum siue non. Sed si opponentes non veniunt snon est vtilitas quod electus veniat: quare ergo punitur ad uersariis non venientibus contra illam l. si quis in ius voc. non ierit l. ii. ad finem dicas quod talis est iste casus: quod etiam aduersariis non venientibus potest procedi ex quo citat tio facta est ab homine vel canone. supra eo. statuimus et infra eo. lib. de eo. qui mit. in po. causa rei seruan. eum qui. Et etiam dato quod cessent aduersari officium locum habet. supra eo. cum nobis olim et c. nihil. et infra. de appel. constltutus comparere: Sed pone quod electus venit infra tempora constitutionis: et comparuit / et confirmationem electiotis petiit. Deinde negocio nondum finito illicentiatus recessit. Dic hoc esse ex pressum infra. eo. si postquam. § si vero.

¶ Sed quid si electus eo tempore quo per eius absentiam processus cause non impediretur per. x. vel. xx. vel. xxx. milia ria iuit extra curiam sine dolo et malicia: puta causa peregrinationis vel recreationis et similium numquid incidit in hanc penam et Credo quod non quia presens debet reputari nec debet dici recessisse qui incontinenti reuersurus est ff. de diuor. l. iii. in fi de pe. di. i. c. diuortium ff. de procura l. presens et verba constitutionis non captiose nec calumniose: sed ciuili modo intelligenda sunt. ff. ad exihib. l. pe. ff. de serui l. si cui. constitutio eni ciuiliter intellecta non punit nisi absentiam maliciosam: et que expeditionem ecclesiarum impedit vt satis constitutio declarat: sed ista absetia non est talis

¶ Sed quid si electus postquam comparuit personaliter: et causa aliqua recessit licentia non habita nunquid incidit / penam huius constitutionis: Et est expressum quod sic infra. eo. sl. postque. §. si vero

¶ Sed quid si ex causa legitima recessit deinde causa cessauit vel impedimentum pro quo recesserat nunquid tenetur redire: P. sici. Alias in penam huius constitutionis incideret. Sicut enim ab initio ex causa rationabili excusatur a veniendo tamen ea cessante tenetur venire personaliter infra. eo. §. versi. insuper ita et in medio cum recessit ex caus ea cessante tenetur redire cum sit penitus eadem ratio et mens constitutionis locum habeat. que fuit habere presentiam electi vsque ad finem cause nisi eum legitima causa excusaret vt satis. supra probatum est. Et propter illud generale cessante causa / cessare debet effectus infra de appel. cuum effante.

¶ Sed pone quod electus non venit infra tempus legitimisnec post aduersarius petit pronunciari ipsum cecidisse / et ecclesie prouideri comparet quidam procurator electi / quo dicit quod ista constitutio non habet locum in hoc casu vtpote: quia dicit quod nec est subiecta immediate illa ecclesia: nec est appellatum eo modo qui deuoluat obiicitur ei. Non est andiendus: quia infra tripus constitutionis debuerit hoc allegare / tempore elapso nec super hoc nec super alio audiri debes pro ipso electo Rne. procuratorem esse audiendum super hoc: quia si¬ non habet locum constitutio: ergo nec pena constitutionis / nec illius temporis artatio. Absurdum enim esset de bere penam constitutionis locum habere: cum non habeat / locum hec constitutio / quo ad verba vel quo ad mentem ad casum penitus disparatum / et dissimilem: penalis constitutio traheretur: quod est a iure prohibitum. ff. de pe l. interpretatione.

¶ Item hoc casu procurator potest proponere causas ab sentie. ff de procurato l. seruum. §. publice et appellatione excusationum dilatorie concesse intelliguntur infra de accusa. veniens.

¶ Sed pone quod electus est aliquis vacante sede / scienshoc non venit infra tempus constitutionis: venit tamen antequam summus pontifex crearetur: nunquid incidit in penam: Et videtur quod sic: quia dies est statuta a canone istodebuit ergo seruare illam. C. de contrahen. et commit. stipmagnam infra. loca. et condu. potuit.

¶ Econtra videtur: quia si arbiter diem statuit sub certa penam / et mortuus est / vel non affuit die illa / pars non veniens in penam non incidit. ff. de arbi. arbiter talis. ff. de adul. l. miles. § sexaginta. Si ergo dies statuta ab homine / mor. tuo iudice non artat ad penam: nea absentem partem non venientem: multo minus dies statuta a canone / quia mtius agitur cum lege quam cum ministro legis. ff. de arbi. celsus. Et quia dicit tex. coram nobis / et argu. infra hoc lib. de prebend. licet: quod vltimum credo verum / si mortuo papaiurisditio et iurisditionis exercitium penes aliquem minime remaneret. Sed quia mortuo papa turisditio et iurisditionis exercitium penes collegium cardinalium remanet. Et sic de rigore dicam ipsum electum in penam incidere. De equitate tamen dico Papam talem penam debere remittere argu. ff. si quis in ius voca. non ier l. ii. §. fi. quod licet collegium cardinalium habeat talem iurisdictionem raro tamen consuenit exercere. Et ideo equitas est / ipsum. reftitui saltem ex clausula generali que est. ff. ex quib. caumaiores l. prima ad finem

¶ Sed quid si tempus feriatum incidit / et electus non venit infra tempora huius constitutionis / si tempus feriatum computetur: venit tamen post tempus antequam iudex sedeat pro tribunali. Nunquid in penam incidit: et videtur quod non. Ad quid enim prodesset venire: quia etiam si venisset non fuisset processum arg. ff. si quis in ius vo. non ierit l. ii. ad fiff. ad vele. l. aliquando. §. vltimo. Credo tamen ipsum in pe. nam incidisse. Debuit enim venire et se presentare. ff. de adulte l. milens. § sexaginta infra de dol. et contu. cum dilectus. in prin. Tali enim tempore potest (alias debet) se iudici presentare: et libellum offerre / vt in predi. §. continetur: alias si contrarium diceretur / eodem iure dicendum esset: quod dies dominica et alia festa et octaue de tali tempore subducerenm tur confirmationem facit differentiam inter confirmationem et prosecutionem: quam feci. supra. inter verba petituriet prosecuturi: et quod dicit executionem potest referri advtrumque tanquam ad verbum generale / vel habet locum quando fuit appellatum a confirmatione: quia tunc non restarpetere nisi confirmationis executionem

¶ Uel dici quod per ista verba voluit denotare quod electus debet esse presens in curia vsque ad finem cause. Per hec enis quod dixit confirmationem petere / denotauit principium: per hoc quod dixit prosecutionem denotauit medium: per hoc / quod dixit executionem denotauit finem. Et sic electus etiam per verba constitutionis tenetur perseuerare vsque in finem 1fa eo. si postquam § si vero petere Sed nunquid adhuc hodi. electi in curia presentes possunt petere confirmationem per procuratorem et Credo quod sic: quia hoc est honestius et ante constitutionem hanc poterant: nec hic expresse reuocatis inuenitur: et propter hoc notabiliter posuit aduerbium personaliter iuxta verbum comparere: non iuxta verbum petere. Sufficit ergo quod sint presentes in curia: et quod compareant quando necesse fuerit. Nec obstat si dicatur quod aduerbiu personaliter quod precedit repetitum intelligitur: quia per subauditiones et repetitiones tacitas iura reuocanda non sunt: sed potius concordanda. C. de in offi. dona l. vna. et infra. eo. cum expediat nulla iusta causa posset esse / vt infirmitas / necessitas maris vel hyemis vel incursus latronum. ff. de excu. tuto l. scire. §. obseruabunt in fine. versic sufficit. ff. si quis caut l. ii. §. i. ii. et. iii. contempserint Sed quid si non contempserint / sed neglexerint. Aliud est enim contemnere / et aliud negligere. xx. di. ca. si de certa. nunquid punientur: et dic quod sic: quia in ista decretali quantum ad hoc non facit. differentiam in contemnere et negligere / et in hoc casu pro¬ miscue vtitur istis verbis vt infra eo. c. §. penul. et ita siue negligat siue contemnat punietur. Et assumas clausulam ilam que sequitur: scilicet electiones de ipsis factas et c. vt ue ad versi. electos. Deinde suppleas hic ad literam / sin autm iusta causa interuenerit secus s. quia in penam non incidit de qua scilicet iusta causa interueniente predictos serinfra quos debet expectari.

¶ Sed quid si misit ad proponendum iustam causam absentic. sed nuncius fuit / impeditus et Dic quod si de hoc constet non nocebit ei / dummodo non sit postea negligens. Et hoc dico per literam illam que sequitur in versi. insuper ibi iusto in pedimento cessante. ar l. C. qui pe. tu. cum a matribus / de appel. l. preses. Sed si infra istos. xx. dies non potest papamadire nec auditorem: hic protestetur frequenter ne notetur de negligentia. Et protestatio habebitur pro petitione et propositione. ff. de nau. feno l. ii.

¶ Sed nunquid sufficit protestari semel: videtur quod suffidat: quia vnica protestatio currentem prescriptionem temporis interrumpit infra de appel. si iustus metus infra de ofifi. ordi. pastoralis. C. de anna. excep. vt perfectius et vnica. debiti oblatio vsuras cursuras impedit. C. de vsur l. si per te. Et vnica solennis depositio / vel propositio impedit etiam iam currentes / dummodo precedat oblatio et consignatio. C. eo. titu. acceptam.

¶ Econtra videtur quod non sufficit / quia cum teneatur comparere et dies certus contra eum interpellat solicitus debet. esse. C. de temp. appel. cum antiquioribus. §. in his. sed per vnam protestationem non potest sollicitus reputari quia ad minus debet ter protestari ad hoc vt solicitus videatur / sicut trina monitio vel citatio. debet premitti nisi ex causa peremptoria emittatur. xxiii. q. iii. de illicita. xii. q. ii. indigne. ff. de iudi l. ad paremptorium / et trina denunciatioest necessaria quandoque. ff de pigno. actione si conuenerit nec sufficeret vna vt ibidem et ff. de pub. iudi. inter accusatorem / et apostoli instanter et sepius sunt petendi. ff. de libel. dimisl. vna. Item de pallio et literis dimissoriis episcopi. c. di. prisca. lxxxii. distinc. episcopus.

¶ Sol. credo securius electo plures et pluries protestationes facere: ad hoc ne de negligentia arguatur cum sit obligatus ad semper per hanc constitutionem ad personaliter conparendum nisi iusta causa eum excuset: et ideo ne iste pugnet contra regulam: et ne astringatur ad probandum instantias contra regulam pluries protestetur tame si tempore competenti hora debita et loco congruo papam requisiuit quod non. est necessarium. arg. ff. de solu. si soliturus et eius copiam habere non potuit: et hoc est legitime protestatus credo quod tempus ei non curret donec papa ei copiam sui ficiat. Quia talis protestatio licet vnica cursum temporis impedit. ff quando appel. sit l. i. §biduum versic. dies autem ii. q. vi. § biduum et ar. d. l. vt perfectius. Sed si papa postea sufcopiam faciat tenetur se ei presentare si poterit / alias itorum protestetur vt supra. Nec prima protestatio cursum temporis impediet postquam papa copiam sui fecerit. arg. iurium. predici.

¶ Et hoc intelligo remota omni malicia et dolo / alias fraus et dolus nocere debent

¶ Si tamen papa ad instantiam electorum consueuit eos ad cameram suam admittere / etiam eo non faciente copiasui in publico: tenetur electus frequenter instare et protestari: ita quod de negligentia non possit notari. xliii. di. sic rector ad fi ar. C. de temp. appel. l. cum anterioribus. §. in his autem

¶ Unde si eo tempore omnes alios instantes admisit: ille qui non institit negligens praesumitur. Quod enim alii potuerunt / ipse praesumitur potuisse si negligens non fuisset. v. di. ad eius circa finem. et. iiii. distinc. denique.

¶ Si vero eo tempore quo in publico papa copiam sui non fecit aliquos de instantibus admisit / aliquos non dico ili lum qui illo tempore non instititminime cecidisse / quia potius eum presumam fuisse de numero non admissorum / etiam / si eo tempore non institisset. ff. de pen. interpretatione de actio. et oblig. Arrianus. infra de fid. instru. inter dilectos ad fi¬

¶ Sed coram quo debet hoc protestari: Dico quod in hoc casu cum debeat personaliter compare re tenetur protestari ad ostium pape coram ost iariis et tabellione et aliis: personis que occurrent argu. ad hoc infra de appel. si iustus. C. de anna. excep. vt perfectius.

¶ Si vero auditorem tantum deberet petere. Credo sufficere quod hoc protestetucoram referendariis hoc est illis qui debent referre et auditorem petere n auten. de referen. col. ii. et. C. da temp. appel. cum antiquioribus. §. in bis aliis casibus / et protestationer in scriptis iura fieri volunt in auten. de temp. non sol. pe. sup. do. §. contestationem. colum. vii. Et de protestationis bus est non infra hoc libro de regul. iur. in generali infra. xx. dies computandos post tempus in scilicet predictos. xx. dies si admittenda videbitur Nota argu. quod ex quo appellatio admittitur / rationabilis reputatur / dummodo causa expressa vera sit infra de offi. de leg. pastoralis. §. preter. ea.

¶ Sed quid si de ista causa absentie dubitetur / vtrum sit admittenda vel non / et dum iudex deliberat labitur tenpus: quid erit: Ctedo quod hoc non nocebit electo infra de appella. ex insinuatione in auten. si lis. C. de tempo. appel. la. apud sedem

¶ Sed si alibi vult facere plenam fidem nunquid audieture credo quod non per literam istam et menet intentio conditoris fuit negocium accelerare. infra. eo. c. § pe. nisi forsitan. hoc consideretur ex iusta causa / vt in fi. huius §. vtpote quia non potest probari nisi per testes / et testes quos habebat ad hoc mortui sunt / et alios non potest duco re ad curiam sine magna difficultate: equum esset tunc remissionem fieri. ii. questio. ii. ca. vlti infra de fideiusso. constitutus: et secundum hoc iam fierent remissiones plures in eodem negocio: cuius contrarium regulariter seruat curis vt non infra hoc libro de hereticis filii. Et regulariter fit remissio post litem contestatam: positiones et articulos datos. quando liquere de meritis cause in curia non potest infra hoc libr. de testi. presentium. Et vtrum exceptio que competit ex hadecre. sit peremptoria: vel dilatoria argue et solue / vt not. in suo simili supra eod. vt circa in fine.

¶ Et nunquam super dilatoria regulariter fieri consuenit remissio: ex causa tamen que moueret presidentem secus dicerem: ne necessaria probationum facultas angustaretur. C. de hereti. quoniam. Et hec Res estimabitur ex distantiis locorum / et ex bono et equo / et qualitate personarum / et cause diligenter pensatis. ff. de testi l. iii. §. fina. ff. de annu. leg. l. meuia in fi. ff. de nego. ge. l. pomponius ii. ff. de actio. et oblig. l. vlti. in fi. C. si quis impera. male l. vna.

¶ Et idem dicerem de peremptoria multo magis / que proponi posset ante litem contestatam / de quibus no. supra eo. vi circa plenam fidem vt per testes vel per instrumenta vel alium modum probandi: vtputa per confessionem. C. de rei vendi l. cum super. et non infra de resti. spol. cum ad sedem

¶ Sed quid si iudex datus a Papa pronunciat probatum vel non probatum: et pars reputans se grauatam vult appellare nunquid audietur Et videtur quod non: quia iam negocium differretur: et o. reuolaret ad a. xxxv. distinct. ab exordio. Credo tamen quod audietur / quia secundum canones regulariter vbicunque quis grauaturi potest apopellare. 1fa de appellatio. vt debitus. Et iniquum esset appellationem denegari si iudex pronunciaret probatum quod non esset probatum

¶ Idem esset si pronunciaret causam legitimam que non esset legitima. Quid ergo erit / habebit annum ad prosecutionem: vel ex causa biennium infra de appellatio. cum sit ita contra mentem huius constitutionis negocium differretur: Credo quod de iure annum habebit: cum cuilibet appellanti detur. Tamen iudex debet terminum abbreviare. 1fra de appellatio. oblate. §. superior. Et credo iudicem in ista abbreviatione debere sequi moderationem temporis hic appositam ad probandam causam absentie: et sic accelerabitur negocium: et hec constitutio non fraudabitur.

¶ Sed quid si ex prte electi probatur iusta causa absentie: opponens vult probare contrarium / vel vult dicercontra testes: nunquid audietur. Et credo quod sic ne quis per falsitatem: vel per reprobos testes obtineat infra de testi. presentium: et quia mos probare volenti gerendus est ff. de proba. circa / hoc tamen ita intelligo quod iudex semperacceleret quantum potest: quia hec est mens huius constitutionis eosdem. xx. per quos expectatur predictos. xv qui dantur ad prgggdum causam propositam./

¶ Sed numquid iudex darus a Papa poterit istos dies abbreviare / vel prolongare ad arbitrium: Credo quod non: cum tempus sit limitatum a iure: sicut nec dies qui dantur ad appellandum ii. questio. vi. anteriorum. C. de appella. auten. hodie. Nec tempus quod datur ad integram restitutionem petendam. C. de tempo. restitu. in integr. superuacuam ad predictam propositam causam Sed quid si in fra illos. xx. dies non proponatur: sed infra quindecim sequentes. Dic quod non satisfecit constitutioni per literam istam

¶ Sed nunquid ille qui proponit causam pro electo debet esse procurator: an si sine mandato poterit hoc facere / et cete allegans causas absentie a iure procurator appellatura infra. de accu. veniens. ff de procur. absens. C. de accu. l. reos. Et ita videtur quod mandatum debet habere. Econtra vide tur quod sufficiat eum a quocunque defendi. ff. de procura l. sernum quoque. §. publico. Credo quod mandatum debet habera ad proponendam istam causam absentie arg. illius litere. sequitur infra per procuratorem sufficienter instructum ad omnia premissa. Et quia si quilibet admitteretur posset esse: quod electus esset contemptor huius costitutionis et non puniretur: quod est contra constitutionem vt pote non cnrauit mittere et quidam excusauit eum proprio motu.

¶ Sed quid si aliquis amicus gerens negocium electi ad missus sine mandato eum excusat allegando et probando iustam causam absentie electus postea ratum habet nunqud sufficit: Credo quod sic quia ratihabitio retrotrahitur et mandato comparatur. C. ad Macedo l. vltima. Quod intelligo verum esse si ratum habeat infra tempus infra quia se debuit excusare / quia lapso tempore non prodesset. ff. ra. ra. haber l. pe¬

¶ Sed quid si iste amicus non admittitur et ipse allegat volo probare istam causam absentie et cauere electum ratum habiturum infra tempus in hac decre. positum numquid deadmitti: credo equum esse eum admittie electo sufficiet dummodo infra tempus debitum ratum habeat per l. predictam vt predicitur hoc est infra predictos. xx. dies comprobandam No. quod sicut in appellatione non sufficit quod causa legitima allegetur nisi probetur / ita et in hac causa absentie verisimilia

¶ Sed quid si opponit causam absentie legitimam quo ad ius / sed non est verisimilequo ad factum / probare tamen vult infratempus statutum. nunquid audietur: Credo quae sic: licet enim non sit verisimile dummodo probet satis sufficit. Quia plena probatio presumptioni preferenda est ff. de his qui sunt sui vel alie. iur l. filium

¶ Et pone exemplum quia valde potens homo dicit se fiisse detentum ab homine impotente vel coram iudice impressionem ei factum. ff eo. quod me. ca. Non est verisimile proponi et probari quia parum prodesset proponere nisi probaritur proposita presidentis id est summi pontificis vel alta rius dati ab eo ad predictam comparitione scilicet personalem faciendam prolixius hoc tempus arbitrarium erit exquo non determinatur hic. ff. de iur. delib. l. prima in fine: inspecta tamen diligenter impedimenti et negocii qualitate indulgendum hic assumas iterum literam illam que sequitur ibi electiones de ipsis factas etc. vsque ad versi. electosv. admitti) Expone vel pro et. Non enim sufficeret proponinisi admitteretur: vt patet. supra Tunc id est quando iusta causa absentie proponitur et admittitur infradem tempus id est quod electus cessante impedimento debuit personaliter comparere iusto impedimento cessante et ita in penam non incidit si impedimen tum iustum impediuit aduentum procur. toris. Sic ergo si electus potest venire mittendo procuria torem / nullo modo excusatur sed si non potest venire vel mittere. quero vtrum tunc seruetur illesus ipso iure an perrestitutionem: Et videtur quod ipso iure per autenticam Codic. de tempo. appella. Item si appellatione vbi dicitur nullum preiudicium partibus ex hoc fieri nolumus: et sic ipso iure serua. tur illesus. Econtra videtur per restitutionem. ff. ex qui can. maio. l. sed et si per pretorem. §. ait pretor. Credo quod ipi. so iure seruetur illesus quo ad penam per hanc constitutionem appositam. ita demum enim penam imponit si impedimenitim cessat: non alias. arg. ff de re iudi l. contra pupillum. §. is qui: sinantem iudex contra istum absentem in aliquo processit: restituetur contra processum iudicis probato impedimento. et sic intelligitur ff de re iudi l. si pretor ad fi¬

¶ Sed quid si electus nec venit / nec misit: opponens aute qui est presens lapso termino temporis petit quod pronuncio tur electus in penam huius canonis incidisse / et quod prcedatur secundum quod fuerit de iure procedendum: qui erit: Credo iudicem in hoc casu melius facere si non multum acceleret. ff de dam. infec. si finita. §. si forte et maximaibi quando est spes de vicino aduentu electi infra de dolo ex contu. cum dilecti. Sed si processerit et electus postea verens probat impedimentum legitimum ratione cuius nemittere potuit nec venire / de iure debet restitui contra processum vt supradictum est. per procuratorem. Sed quomodo compellitur in tam graui causa mittere procuratorem: ex quo est impeditus contra decre infra. de procura querelam. Et dicas quod in causis grauibus cessante impedimento potest aliquis si vult mittere / vel venire. Impeditus excusatur a veniendo / vel a mittendo. Et sic ius telligitur predicta decreta. Sed in hoc casu cessante impedimento precise tenetur venire / nec procuratorem mittendo excusabitur. Sed si veniendo fuit impeditus procratorem tenetur mittere. Et ita est hic speciale in hoc casum ad premissa omnia id est ad petendum confirmationem vel ad prosequendum electionem: et ad proponendum et probandum iustam causam absentie electi. Et ita est hic ars quod mandatum ab electo debet habere: qui causam absentiproponit sufficienter instructum hoc est cum actis iuribus et munimentis suis / vt de electo dictum est in fi §. precedentis nihilominus id est non obstante quod procuratoren. miserit sufficienter instructum causa cessante propter quiipse electus non potuit primo personaliter se presentare vt premittitur scilicet in casu in quo non fuit impeditus venirpresentauerit Sed nunquid cessante causa ista habebielectus mensem ad parandum se ad iter e Dicas quod sic si tale fuerit impedimentum quod non solum aduentum: sed etiam paramentum penitus impediuit. Qua enim ratione datur. ab initio: dabitur et nunc. Ita enim modo indiget paramen to / vt prius. Item credo quod in ista presentatione faciendo habebit. xx. dies supradictos / per quos expectatur. Ita quod ante illos in penam non incidet. Et hoc innuit litera precedens / vt premittitur. q. d. Ita se debet presentare mod. vt premissum est. Ita autem premittitur quod ad presentandum. se predictum tempus habebat / ergo et nunc habebit priuatos Et ita est canon late sententie.

¶ Sed ad quem deuoluitur electio: nunquid ad capitulum In casu negligentie / est expressum. supra eo. ne pro defectu Sed vbi electores sunt priuati vel priuandi: ad papam spectat infra eo. quamquem. In aliis autem casibus ad capitulum seu conuentus spectat secundum ius commune. xvi. questio. fina. capi. f. Nisi reseruatione pape preueniantur: et in his non habet locum constitutio infra hoc libro de prebend. licet primo / sed in aliis minoribus. Sed si ante lapsum temporis quo venire de bent electi partes renunciant sine prauitate aliqua appellationi interposite: in hoc casu / nunquid renunciatio valet: In hoc dicas quod sic antequam negocium sit sedi apostopresentatum. supra eo. quauis. §. ceterum. Post lapsum autem tenporis cum iam sint priuati per hanc constitutionem nihil agerent: vt ina eo. quamquam

¶ Sed pone quod iudex datus a papa pronunclauit electum esse priuatum per hanc. constitutionem / eo quod non venit infratempus legitimum / nec excusatorem misit / electus a tali pronunciatione appellat: nunquid de iure potest appellare et Et videtur quod sic quia terminus peremptorius cause principalis / non obstat in causa appellationis / imo non obstante illo termino in causa appellationis non oppositum opponam / et oppositum non probatum probabo. C. de tempo. appella. per hanc. infra de fide instrumen. cum Ioannes. Igitur licet electus in causa principali absentiam suam non excusauerit infra tempus huius constitutionis: ta men in causa appellationis poterit excusare: et ideo audiri debet appellans. Econtra videtur quod non: quia iam per viam istam hec constitutio fraudaretur: et quia terminus peremptorius quasi quedam interlocutoria videtur esse pga a qua cum non fuerit appellatum in rem transiuit iudicatam. supra eo. cum dilectus. Ergo de cetero non debet audiri¬

¶ Sol. Aut constat predictum electum tempora non seruasse / aut constat quod seruauit: aut est dubium: vt pote quiallegat aliquod impedimentum quo impeditus infra legitimum tempus mittere non potuit / nec venire. In primo casu audiri non debet appellans: quia sententia canonis est non hominis. Et asententia canonis vel legio non potest appellari. ff. de verbo. significa. si qua pena. Tunc enim legibus est contradicendum cum instituuntur. Postquam autem institute sunt obediendum est. 4. distinct mistis / et. §. sequen. et quod dicitur terminus peremptori. us non obstat in causa appellationis: illud verum est de termino peremptorio per hominem assignato qui obstat ltantum in ea instantia iudicii in qua assignatus est. Noc in causa appellationis: vt in l. per hanc ille enim terminus non est interlocutorius / sed potius comminatio quedam ad illam tantum instantiam se extendens. ff. de iudi. l. in peremptorio. C. commi. episto. In rubro et in nigroTerminus autem iuris peremptorius qualis est in hac decre. obstat: et in causa principali / et in causa appellationis: quia sententia iuris est / a qua etiam appellari non potest: vt predictum est argu. ad hoc. supra eo. ne pro defectu Appellatio enim post elapsum iuris terminum interpositanon habet vigorem infra. de sup. negl. prela. c. vlti. Et quod dicitur in causa appellationis non oppositum opponam etc. locum habet in causa appellationis interposita a diffinitiua not. ab interlocutoria. Et est ratio quia ab interlocutoria non appellatur nisi ratione grauaminis. Sed propterea que non opposuit appellans vel opposuit et non probauit nec probare voluit non potest dici grauatus. Et ideo per et non potest iustificare appellationem suam i1fa de appellacum causam. c. dilecto. et. c. vt debitus in vltimis autem duobus menbris huius distinctionis debet audiri appellans quia secundum hanc constitutionem non est priuatus imo potius contra eum priuatus denunciatur: quia hec constitutio non priuat seruantes tempora vel seruare non valentes: sed potius negligentes et contemnentes: vt per tex. huius. § satis patet. Et ideo si contra iusticiam opprimitur merito poterit apppellare. ii. q. vi. omnis oppressus.

¶ Sed posito quod iudex appellationis pronunciat electum non seruasse tempora huius constitutionis et ideo non potuisse appellare. Quero vtrum talis pronunciatio sit intelocutoria vel diffi. et videtur quod sit diffinitius: quia natura et effectus diffinitiue sententie est imponere finem controuersiis. ff de reiudi l. prima. sed ista talis videtur esse cum perpetuum silentium imponat huic electo: ergo est diffinitiua. Econtra videtur quod predicta pronunciatio et alia quelibet lata super exceptione dilatoria vel peremptoria vere sit interlocutoria quod probo per decr. supra eo. ti. cum dilectus. Ibienim oppositum fuit electo de defectu etatis / et iudex pronunclauit electum non pati defectum in etate: tamen talis sententia ibi interlocutoria appellatur / quamuis esset exceptio peremptoria. Idem probo per decr. infra. de appel. la. suam. Ibi enim iudex pronunciauit tertio appellanten non potuis se appellare de iure: et tamen ibi talis sententiinterlocutoria appellatur. Et nemo dubitat quin illa excptio esset peremptoria. Idem probo per illam decre. eiusd ti. dilecto de appel. Preterea quomodo esset illa sententia diffinitiua cum sua contraria diffinitiua non esset. Fingeenim quod iudex pronunclauit electum seruasse tempora non erit propter hoc negocium diffinitum. Idem inuenies fere in qualibet pronunciatione supersperemptoria lata vt si pronuncietur super pacto de non petendo et similibus. Natus ra eni diffinitiue sententie est vt feratur super principa li non super exceptionibus. Et si condemnatoria est diffinitiua: ergo absolutoria diffinitiua debet esse ar. C. de senet interlo. preses. ff de re iudi l. prima. Et quia contrariorum eadem est disciplina. ff. de his qui sunt sui vel alie. iur l. i. ff. de accu l. qui accusare

¶ Preterea natura est diffini tiue quod ex ea oriatur actio in factum / sed a sententia lata super perenptoria nulla actio oritur sed exceptio tantum. C. de reb. credi l. actori. ar. supra eo. ti. cum dilectus ad fi¬

¶ Item si lata super peremptoria esset diffinitiua / que eenvis vtrum pronunciaretur super principali an super peremptoria cum iura vim faciunt quia volunt quod super princpali pronuncietur non super peremptoria / nisi fuerit preiudicialis ita quod non possit procedi nisi ea diffinita vel nisi im pediat litis conte. infra. de ordi. cog. c. primo. et. c. tua. C. de ordi. iudi l. i. hoc ti. de lit. conte. exceptionis. Si enim super peremptoria late esset diffinitiua: non esset necesse super principali. procedi vel diffiniri

¶ Sol. Ultimam partem credo veram per iura ad hoc allegata et maxime per illas tres decretales dilectus / dilecto et sua. Et hec omnia intelligo quando iudex vi pronunciauit super exceptione peremptoria vel dilatoria pronunciauit aliquem non. potuisse appellare per aliquam exceptionem peremptoriam que obstabat. Secus si iudex cognoseens de appellatione interposita a diffinitiua pronunciat bene iudicatum et male appellatum et econtrario. Tunc enim diffinitiua est / quia super principali fertur et finem contronersiis imponit. C. de appellatio l. eos. ff. de his qui not. infafurti.

¶ Uis est ergo fa cienda vtrum super principa li pronuncietur an non. Et ideo si electionem confirmat vel infirmat diffinitiua est / si super peremptoria pronunciat interlocutoria est. supra eo. cum dilectus tamen per quandam consequentiam habet vim diffinitiue si pro excipiente sententia feratur quia pronunciatur electum pati defectum in etate / ver non seruasse tempora.

¶ Sed pone appellatum est a tali interlocutoria que habet vim diffinitiue nulla causa expressa in appellatione: numquid audietur appellans: acsi appellasset a diffinitiua: dicon- quod non per decre infra de appella. dilecto. ibi enim peremptoria obiiciebatur. Et tamen ad hoc vt valeat appellatio: exigitur quod sit legitima exceptio: et quod fuerit proposita: et quod propter eam non admissam fuerit appellatum. Si enim non orposuisset: non posset dici grauatus / in eo quod non esset oppopositum: et ante diffinitiuam non potest appellare nisi grauatus infra de appella. vt debitus

¶ Sed quid si electus priuatus / quia non seruauit tempora: vult se opponere alteri electo / tanquam vnus de capitul. nunquid audietur: Et videtur quod sic: quia licet filius sit exclusus tempore ab illa parte vnde liberi / tamen admittitur ab alia parte / scilicet vnde legitimi. ff. de suc. edict l. prima. §. de quibus econtra videtur quod non: quia per hanc literam penitus est priuatus / et ideo non est audiendus

¶ Sol. Si satisfactum est constitutioni in alio capite / hoc est quia persone instructe misse sunt infra tempus legiti mum per ipsum / et per partem suam eo modo / et ad illa superquibus vnus de electoribus suis audiretur contra aduersarium suum ipse debet audiri: quia licet priuatus vt electus: non tamen vt vnus de capitulo / quia in hoc capite constitutio priuat illum tantum iure sibi quesito per electione vt iste text plane dicit. ergo in alio non priuabitur / sed admittitur sicut quilibet de capitulo arg. ff. de adop. l. si pater. §. qui duos. supra eo. quam sit circa finem

¶ Et repulsus vno iure non repellitur alio. ff. de his qui vt indig. l. tutorem. Electos etc. hec verba exponas / vt superius sunt exposita vt premittitur supra versiculo proximo: hoc est in casu in quo mittendo procuratorem excusatur scilicet cum est impeditus venire personaliter eo casu scilicet quando veniunt vel mittunt sine actis etc. quam apud sedem apostolicam. Sed nonne. supra priuantur totaliter: Dicas quando veniunt vel mittunt sine actis etc. habet locum quod dicitur hic: quando vero nullo modo veniunt cessante impedimento vel eo instante non mittunt habet locum quod dicitur. supra

¶ Sed quid si habet dispensationem super pluralitate beneficiorum / et eam non defert / excipitur contra eum quod plura beneficia sine dispensatione habet / replicat de dispensatione: nunquid habebit dilationem aliam in tali casu Et credo: quod si ab initio fuit ei oppositum de hoc / debuit deferre dispensationem nec habebit aliam dilationem ad hoc: et ita intelligitur quod hic dicitur. Sinautem hoc de noue modo opponitur: dicunt quidam quod debet habere dilationem per literam que sequitur. Iam enim iusta causa est: quod non potuit diuinare nec debebat credere quod falsa exceptio ei opponeretur. Quod ergo hic dicitur intelligitur de munimantis / que ad causam principalem faciunt / vel ad excopartiones ab initio oppositas instruendas vel remouendas

¶ Dic contra / cum ius commune pugnat contra istum: alias secus dicerem / et est ratio primo casu: sibi prouidere debuit quod contingere posset saltem ex officio: non sic in secundo argu. ff. loca. si quis domum. §. primo. et. C. de tempo. re. in inte. peten l. prima. Ex iustacausa vt quia instrumentum aliquod detulit: et sine culpa amisit. ff. de edem. l. veluti ad hoc id est preter hoc diligens inquisitioNota in electionis negocio diligentem debere fieri inquisitionem. supra eo. cum nobis olim. Et assume hic illam literam possii haberi super electionibus. Sed de quo inquiretur hic et Dicas quod de omnibus que circa electionem in dubium fuerint reuocata. Et maxime vtrum forma decre. quis propter. supra eo. tit. fuerit seruata: nec tantum hoc in genere queratur / sed distincte de quolibet articulo in. d. de cre. contento de quo in dubium reuocaretur eligentibus) hoc autem inquiratur vtrum vocati fuerint: qui vocari debuerint: et vtrum aliqui publice excommunicati / vel ab homine suspensi interfuerint / vel priuati a canona quia tales et ligere non possunt. supra eo. cum inter. R. de consue. cum dilectus. supra eo. cum in cunctis. ff de regul. iur l. actus / et si qualia fuerint circa hoc in dubium reuocata eelectis circaistos inquiretur de scientia et etate et consimilibus. supra eo. cum in cunctis.

¶ Et breviter vtrum in eis concurrant xxiii. capitula apostolice regule que habes. xxv. dist. §. numc autem. in glo. ordinaria. Et supple hic ad literam istam: vt supra eo. Et dicas vt plena informatio possit haberi super aliis etc. premissa id est electiones / eligentes et electos / contingentibus id est obiectionibus / exceptionibus / replicationibus et similibus negocium tangentibus. Et hec littera est in arg. quod iste persone instructe tenentur stare vsque ad fine negocii / quia multa in processu negocii possunt accidere que negocium contingunt vbi eorum instructio erit necessaria: nec ante debent sine licentia superioris recede¬ re alias reputarentur non venisse et tanquam culpabiles punirentur infra. de iudi. cap. primo. ff. de excu. tu. l. scire. §. sufficit. infra eo. c. §. ceterum et quia informare debent sedem aposiolicam / an apud eam partes sint compellande probationes fiacerean alibi commissio sit facienda. vt infra § proxi. ad fi. Sed probationes in processum cause fieri solent frequentius quam in initio plena. Nota iudicem prius debere plene informa. ri quam veniat ad sententiam. xxx. q. v. iudicantem. C. de indiciis. per procuratores. Et ita olim poterant constituriprocuratores in hoc casu / et absentes et ignorantes et sufficiebat: hodie per hanc decr. non sufficeret.

¶ Sed pone quod mittantur canonici qui tamen non intenfuerunt negocio: nunquid sufficit. Certe non. Et hoc probo per literam istam que sequitur: et per illam de ipsis electa ribus due persone vt plurimum) id est frequentius cursus causarum. Nota quod experientia causarum iudicauit istas personas ad cause instructionem esse necessarias vt hic et circa prin. supra eo. due persone]. Nunquid iste persone debent habere procuratorium ab eligentibus: et credo quod sicquia dicit per capitulum transmittantur nisi ergo manda tum haberent non possent dici transmissi. arg. infra. de heret. cum ex iniuncto et quia quasi locum procuratorum subeunt / vt supra proxime: et res que subiicitur loco alterius / eandem naturam sortiri debet. ff. de dona. inter vir. et vxor. l. si donanta de arb. l. labeo. Debet ergo apparere quod sint transmisse

¶ Sed quid si iste persone non venerunt: electus tamen vult facere plenam informationem: per alios nunquid sufficit et certe sufficit quo ad electum sed non sufficit quo ad electores. quia nihilominus qui fuerunt culpabiles punientur propter contemptum huius constitutionis infra eo. §. ceterum.

¶ Sed pone / quod persone instructe venerunt et ante instructionem cause decesserunt / nunquid teneantur electo: res alias personas mittere: Et videtur quod non. Quia casus fortuitus eis imputandus non est. ff. de excu. tuto l. se re. §. sufficit et innuitur. supra. § proxi. Nec potest dici quod fuerunt negligentes vel huius constitutionis contemptores. Dicas tamen quod tenentur alias personas mittere postquam sciuem runt infra tantum tempus quantum superius est taxatum. Et si nemiserint punientur propter nouum contemptum et nouam negligentiam licet enim ab initio non fuerint negligentes tamenex post facto sunt

¶ Uides enim quod labet electus ab initio excusetur propter impedimentum / tamen impedimento cessante tenetur venire. Et si non venerit propter nouam negligentiam ita punietur acsi ab initio negligens extitisset. supra § proxi. versi. insufsed ibi est expresse cautum hic non est. et est maior ratio in electo quam in negligentibus: et quod non est expressum consetur omissum. ff. de verbo. oblig. quicquid: presertim in inre odioso inducenti multas specialitates. vt est istud arguff. de lib. et po. l. commodissime: et semel sufficit obtemperasse. ff. de aqua. plu. ar. l. in diem. Sed pro primo dicto facit multum quod in tex. dicitur: vt de electis premittitur etc. Sed dic hoc non est omnino in vno sicut in alio. Et est aliratio in eligentibus: cum iam contigeret ecclesiam multugrauari in expensis et ecclesiam propriis seruitoribus defraudari¬

¶ Uel dic quod iste casus fortuitus excusabit eos tantum quod non punientur donec de nouo incipiant esse negligentes. ar. infra vt lit. non contesta. cap. primo. Si enim procuratorem misisti et mortuus est nemo dubitat quin alium postquam sciueris mittere tenearis. Idem si testes duxisti ad aliquid probandum et antequam deponerent decesserunt nec aliquid repilatur esse actum dum aliquid superest ad agendum. C. ad fila l. cum sileianum.

¶ Sed quid si iste persone venerunt: sed non instructe: Dicas non esse satisfactum huic constitutioni que exigit personas instructas debere venire vt patet in hoc. §. sufficier ter instructe: Sed nunquid iste persone debent deferre acta / iura / et munimenta: Certe littera ista innuit quod sic: quia dicit et sufficienter instructe vt de electis premittitur. Si de electis est ita premissum quod deferant acta etc. vt patet. supra nec alias dicerentur instructi venire. Ergo et de istis idem est dicendum per hanc literam: quia conditor huius cannis plenam voluit habere instructionem: et possibile est quod electus non deferat munimenta: et ita in causa instrui non posseconcordem quae autem electio. dicitur concors vb discors infra eo. no. quorundem ifra identprispus supple infra quod electus debet per sonaliter comparere¬

¶ Sed quid si electus sit remotior quam electores adhuc crado sufficere / quod persone instructe veniant infra idem tempus infra quod electus etiam remotior venire debet quia di¬ cit infraidem tempus.

¶ Sed quid si electus est propinquior: Adhuc credo eleciores habere mensem et. xx. dies et tantum temporis in quo commode venire poterint. Non enim ad impossibile obigatur. ff. de regul. iur. impossibilium. Et iura ciuili modo sunt intelligenda. ff. ad exiben. l. pe¬

¶ Sed quid si aliquis episcopus in curia eligitur vltra mon tes: quod tempus habebunt persone instructe ad veniendum et nunquid idem tempus curret eis incontinenti / an demipost consensum: Et videtur quod incontinenti: quia si prius de berent expectare consensum / multum differretur prouisic. ecclesiarum / quod esset contra mentem huius constitutionis Et intentioni debent verba deseruire non econtrario infra de vebo. significa. intelligentia. Econtra videtur quod demum post consensum: quia ipsi habent idem tempus: quod habet electus vt habes hic. Sed electo currit istud tempus nisi demum post consensum vel post notitiam: quando electio non fuit tempore debito presentata. vt supra eo. circa in prin. Ergo idem dicemus in istis.

¶ Preterea nonne esset iniquum si compellerentur venire et electus nollet consentire: et ita fatigarent se inanis labori bus et expensis. ff. de in offi. testa l. i.

¶ Sol. Credo securius eligentibus / quod mittant personas instructas si commode possunt et ad presentandum electionem et instructionem faciendam. Sed si hoc non fecerunt non crede eos in penam incidere donec labatur predictum tempus computandum post consensum: et etiam eis notificatum aliquo certo modo. Et hoc dico per iura pro hac parte allegata nec obstat decre. intelligentia: quia tunc habet locum cum certum est de intellectu: in dubiis autem melius est verb. edicti deseruire. ff. de exerci. actio l. i. §. si is qui nauem. ff. de leg. iii. non aliter: hic autem per verba decre. c. stat de intellectu: quod dixi in solutione questionis s. quod post consensum computetur predictum tempus qualiter enim deberent arctari ad prosecutiouem cause donec electus consentiret

¶ Sed pone quod duo erant electi: vnus est in curia: alisin ecclesia in qua eligitur: nunquid illi qui est in ecclesiapersonis instructis pro parte sua curret istud tempus post consensum suum: an demum post consensum alterius notificatum: Credo quod incontinenti post consensum suum. Et hoc dico per literam illam post cosensum vel post obtentam eto Ad quid enim iste electus qui est in ecclesia expectabit consensum alterius: Imo debet facere id ad quod tenetur perhanc decre. in expensis necessariis et moderatis. vt in siquem. §. ff de dam. infec. inter quos. §. fi. cum l. seq. ad prelatum. Et ita no. quod mensa prelati cuius interest principalite. debet satisfacere de istis expensis si sint discreta Sed sialiqua sunt discreta: et aliqua communia quid erit: Dicas quod debet fieri de discretis ad prelatum pertinentibus si sufficiunt: alias quod deest de communibus suppleatur. Et hoc dico per literam istam. Sed si de bonis ecclesie aliqui recipiunt magis: aliqui minus: vt pote vnus habet dignitatem. ratione cuius plus recipi potest. vel quia dignitas habet aliqua bona separata et ita plus recipit de bonis eccle. sie: qualiter diuidenture xpense: nunquid tantum dabit vnus quantum dabit alius

¶ Dic quod triplex est genus talium expensarum. Quedam enim fiunt in causis et negociis generaliter ad totam ecclesiam pertinentibus in tali casu debet fieri contributio quod qui plus habuit plus dabit: quia secundum facultates de bet hoc fieri infra de cen. sopite et. c. cum instantia / et etiam quia in naui iacture summam pro precio rerum destribui opor tet. ff. ad l. ro. de iac. l. ii. §. iacture summam:

¶ Alie expense fiunt ad bona discreta tantum pertinentes vt pote ad aliquam dignitatem: tunc de illis bonis discretis debent fieri iste expense dummodo sufficiant ad hoc

¶ Alie expense fiunt pertinentes tantum ad bona que in cquammuni remanent: et tunc de communibus debent:. fieri. Et isti duo casus satis probantur per hanc literam alioquinid est si bona non sunt discreta

¶ Sed contra saltem in casu. supra eo. nihil est. §. ff.

¶ Sol. Illud est speciale quod non comprehenditur subhoc. §. continente ius generale seu commune ar. ff de. pe. sancio. et. ff. de verbo. oblig. l. dol.

¶ Dic verius. ibi loquitur de missione per electum non venentem facienda qui per se seu per alium tunc prosequi suum. negocium poterat: quod hodie per hoc. c. est correctum / hic autem loquitur de missione per capitulum facienda: et sic casus est diuersus non aduersusde communibus scilicet capituli et prelati aliunde quia possunt recipere mutuum in sta causa est enim causa recipiendi / cum ecclesie vtilitas simanifesta. x. q. ii. precarie. xii. q. iiii. quicunque.

¶ Uel si hoc commode non potest fieri / a clericis de diocesi forte charitatiuum auxilium postulabitur infra de cen. cum apostolus. §. prohibemus de tempo. ordi. si archipresbiter: quia quod habeatur bonus pastor salus est subditorum. lxi. di. mirmur non possent commode. ff. de verbo. signi. nepos instru cti) litera debet esse instructe quia supra dixit persone plenarie hec littera est ar. quod iste persone debent deferre munimenta transmittantur. Sed si capitulum non mittit istapersonas numquid electus tenetur ducere: Credo quod non: hoc eim onus est eligentium non electi vt patet per hanc litteram a persequem. §. et per fi. illius. §. ceterum / vbi dicitur quod si electo res in hoc fuerint negligentes eorum negligentia non nocet electos.

¶ Quid si electores eligunt duos / et illi duo nolunt venirequid erit: Respondeo isti duo punientur tamquem culpabiles ar infra eo. §. ceterum. Quod enim fit a maiori parte capituli minor pars debet sequi / nisi rationabile aliquid ostendat infra de his quae fi a ma. parte. c. i.

¶ Sed numquid electores tunc alios tenerentur mittereCredo quod sic: nisi paucitas vel alia iusta causa rationabilia excuset infra eo. §. ceterum. Non enim sufficit eligere nisi trammittant. Uerba enim cum effectu sunt intelligenda de penitdi i. §. hec autem verba.

¶ Si vero Uidisti quid iuris demissione personarum in structarum quando electio facta est in concordia. Modo ponit quid iuris quando in discordia. Et. §. iste diuiditur in sex partes. Nam primo determinat quorum expensis vonire debent instructores: quando duo sunt electi. ii. versi. et quando quando vnus est electus non concorditer. iii. versi. ceterum punit electores concorditer vel discorditer eligentes infra octo dies electis postquam commode poterant electiones non presentantes. iiii. versi vel si punit opponentes non mittentes / vel non venientes seu expensas non ministrantes. v. versi. opponentes idem statuit quando vnicus est electus. vi. versi. nihilominus dubium remouetqui insurgit ex predictis. crederet aliquis quod propter peccatum eligentium fieret electis preiudicium due persone) istos du os nominatiuos ordina cum verbo compareant quod sequitur infra versi. et quandode parte qualibet Sed quid si isti in structores in iudicio se ostendunt aduersarios nunquid post ea possunt instruere et videtur quod non quia quasi testes videntur esse. Sed testes sine omni suspitione debent esse sed ex quo aduersarii sunt. supecti erunt. ff. de testibus. l. iii circa prin. infra de testib. quoniam

¶ Econtra videtur / quod sic. quia iste persone supplent quasi vicnprocuratorum quia faciunt informationem quam procurato res non faciebant de facili vt in prin. §. precedentis. Sed constat quod procuratores aduersarii non desinunt aduersarii manifeste. Preterea opponentes aduersarii sunt: tamen in isto. §. in nuitur expresse quod causam instruunt infra vbi dicit per premissas personas adquid enim venirent opponentes plures: quam vnus nisi ratione instructionis certe alia ratio non occurrit.

¶ Ranea. hec decre. expresse innuit quod adhuc poterunt causa instruere prout vltimo allegaui. Quid ergo dices ad iurevltimo allegata. Dico quod iste persone instruent causam cum actis iuribus et munimentis que debent habere vt dixi supra Preterea instruent tanquam testes et si omnes tam ex vna perte quam ex alia concordauerint credetur eis. Idem si maior pars concordet infra. de testi. in nostra ar infra de his que fiunt a ma. parte cap. per totum. Sinautem nec omnes concordant nec maior pars credetur eis quatenus dicunt pro pate alia: non pro sua: sed si aliqui dicant contra partem aduersam non credetur per iura primo allegata. Secus si dicant contra suam ar. ad hoc. ff. de inter. actio l. de etate. §. i. nisi dolose contra partem suam dicerent i1nfra de symo. nobis. cum sint plures scilicet electiones et intelligas siue sint dum siue tres / siue plures dummodo omnes prosequantur electis nes suas in necessariis. Necessarie expense sunt quibus non factis res erat peritura vel deterior factura. Utiles vero que meliorem causam faciunt non deteriorem non esse sinunt. ff. de verbo. signific. l. impense¬

¶ Sed nunquid isti electi tenebuntur ad vtiles: Credo quae non conditione ex hac decre. que dicit tantum de necessa riis. actionem tamen negotiorum gestorum non denego sivtiliter fiant expense. ff. de nego. gest. sed an vltro. §. prima moderatis. Nota quod expense moderate esse debent / quia honestus modus seruandus est non immoderata cuiusque iuxuria subsequenda. ff de dam. infec. ex damni in prin. con. tempserunt Sed numquid tenetur electus offerre expensas istas: an sufficit quod sit paratus soluere. Et videtur quod teneatur offerre: quia id ad quod tenetur in memoria debet habert nec admonitionem expectare. C. de contrah. et commit. stip. l. magnam. ff. de vsur l. pecunie. §. i. ff. de le. commisso l. si fun dus. ad fi. vbi dicitur quod offerre tenetur: alias in penam in cidit 1fra loca. potuit. Econtra videtur sufficere quod sit paratem soluere. ff. quo. lega l. fi. §. i. vbi dicitur quod sufficit quod sit paratus satisfacere nec tenetur offerre: sed moram petenti non facere. ff. de oper. liber l. cum patronus. ff de dam. infec. l. iiii §. hoc autem.

¶ Sol. Credo sufficere quod sit paratus soluere per iura vltimo alleg. et. ff de consti. pecu. Item illaverba etper literam istan que dicit contempserint: sed non videtur contemnere: qui solauere est paratus. Item dicit in. §. seq. vbi vero certa dies est et proprie apposita: dies statuta pro domino interpellat Nec sufficit quod quis sit paratus soluere: imo tenetur offerre: alias in penam incidit. Et sic intelliguntur iura pro prima parte allegata. Sed hic certa dies non est statuta ad solutionem istarum expensarum / et sic sufficit quod soluere paratus / sit interpellatus. ff de fideiusso l. fideiussor obligari. § fi. impotentia

¶ Sed quis dabit tunc expensas istas ex quo electus non potest soluere: Credo quod electores tenentur. Quod sic probo vbi ius excusat postulatum a solutione talium expensarum vnus incumbit postulantibus infra. eo. c. §. pe. A simili hic vbi ius excusat electum propter impotentiam: onus. expensarum incumbet electoribus

¶ Preterea etiam in hoc casu quando electio facta est in discordia: electores tenentur mittere istas personas instructas quod apparet quia si non mittant / puniuntur i1fra. § proxi. versi. vel si personas / vbi expresse dicitur quod punium tursi has personas non mittant siue electi ministrent vt electi expensas siue non. Ergo manifeste electoribus hoc onus incumbit.

¶ Credo tamen equum quod si cesset talis impotentia / quod electus ad refusionem expensarum teneatur. ar. ad hoc infra. eo. c. §. fi infra. de sol. odoardus.

¶ Sed quid si electi possunt: sed nolunt istas expensas sobuere quis soluet expensas: Uidetur quod nullus quia electus priuatur. Et ideo persone instructe necessarie non videntur. Dic tamen quod in hoc casu / electores tenentur expensas dare :et personas instructas mittere: vt probatur aperte: in. §. sequem. versi. praeal. vel si personas pro qualitate negocii.

¶ Quia forte negocium magnas expensas exigit et electus est pauper priuentur.

¶ Sed numquid ipso iure an per sententiam: Credo quod per sententiam: quia pena est: et quia in futuro loquitnr et sepius in ista decr. vbi vult quod sit canon late sententie hoc exprimit ita fecisset et hic si hoc voluisset infra de deci. ad audientiam:/

¶ Sed nunquid punietur pena transgressionis: Et videtur quod sic: quia transgreditur canonem continentempreceptum vel prohibitionem pena transgressionis hoc est depositione punitur. iiii. di. §. vlti. Sed iste talem canonem transgreditur: credo tamen ipsum non puniri penatransgressionis quia alia pena est hic posita. Et nemo debet duplicis pens conteri infra de iudi. at si clerici. Et praedicta intelliguntur de canonibus preceptum vel prohibitionem continentibus / penaspecialem non apponentibus: quia vbi specialis pena apponitur generalis locum non vendicat hsibi nisi aliud expresse dicatur. ff. de penis sanctio legum. Et quando dixit quioa iuris sit de personis instructis quando electores sunt plures / modo vult dicere quando est vna vnicus est electus)

¶ Sed quid si dico sunt electi vel plures: et aliqui se opponunt: nunquid opponentes tunc debent venire: Et videtur. quod sic: quia dicitur hic quod opponentes debentvenire vel si sunt plures: duos aut minus mittere. Credo tamen contrarium per literam istam: et per illam que sequitur infra. § proxi. versi. opponentis vel opponentium cum vnicus est electus etc. quia demum videntur astringi opponentes venire quando vnica est electio: quando vero plures sufficiunt electi et persone instructe nec ista. decre. compellit alias personas venire personaliter nisi electos postulatos / et personas instructas et cum vnicus est electus opponentes / ergoad personas alias non extendam. Et hec constitutio inducit specialitatem contra ius communc nec ab his verbis recedam: sed verbis edicti deseruiam. ff. de leg. iii. non aliter. ff. de exerci l. i. § si is qui nauem.

¶ Preterea. Nam sequeretur quasi inconueniens quia pone quod sunt duo vel tres vel quatuor electi et quilibet prosequitur electionem suam omnes electi debent venire et duo persone instructe de parte cuiuslibet electi. Ecce iam esent sex persone: cum electi sunt duo: vel nouem: cum ele¬ cti sunt tres vel. xii. cum electi sunt. iiii.

¶ Item pone quod cuilibet electo aliqui se opponunt. Ecceiam venire debent quatuor opponentes cum electi essenduo vel sex cum electi essent tres: et sic de aliis. Et sic magna multitudo et oneeosa deberet concurrere: que nihil habet honesti. In auten. de refer. col. ii. Nec est verissimile: quad conditor canonis hoc voluisset: quia tunc expressisset. Et hoc intelligo de illis opponentibus qui: sunt de electoribus: quod pro illis venirent electi: et persone instructe. Sed si aliqui sunt opponentes qui non elegerunt: tales credo debere yenire / vt pote quia aliqui de diocesi vel similes (quorum in terest) se opponunt: quia pro talibus nemo venit. Et ideo ipsi debent venire: alioquin ista conftitutio ftustraretur. comparitionem personalem istius qui non est de electoribs et ecclesia in istius absentia non grauatur.

¶ Sed videtur quod tales admitti non deben primis non cessantibus ar. ff. de pop. actio. l. ii. et. iii

¶ Sol. hic admittuntur ne quis ascendat ad ecclesiastica beneficia per surrectionem. supra eo. cum dilectus.

¶ Sed quid si electus non venit: numquid opponentes debent venire. Dic quod sic ar. illius littere que sequitur in. § sequen. versi. vel si personas: quia electores debent mittere / siue electus veniat siue non et contumacia opponentis vel opponentium simili pena punitur. Ergo siue electus veniasiue non / opponentes veni re debent: dummodo electus consenserit / vel electioni de se facte non renunciauerit se opprnunt obiiciendo aliquid in formam vel in personam. supra eod statumus opponentes Sed pone quod archiepiscopus velepiscopus se opponat nunquid tenetur venire personaliter: Certe hec littera innuit quod sic: quia indistincte loquitur de quolibet opponente. Quia tamen durum videtur quod occasionhuius oppositionis suam ecclesiam et prouinciam derelin quat: equius videtur vt dicamus ipsum non debere venire personaliter: tanquam iusta et rationabilis causa eum excuset: vt pote sue ecclesie et prouincie alligatum dummodo procuratorem sufficienter instructum tempore debito adhoc mittat infra § proxi. versi. si personas.

¶ Et preterca quia ista constitutio ecclesie sue alligatum non adstringit venire personaliter etiam si fuerit postula. tus infra eo. §. pe. Ex quo sumitur ar. quod talis causa eum excsat tanquam iusta et rationabilis et quod taliter alligatum nolui. ad veniendum adstringere. Siue ergo defendat processum suum siue impugnet electionem poterit hoc facere per procuratorem sufficienter instructum duo ad minus Sic ergocum opponentes sunt plures duo ad minus debent venire. Et sic est arg. quod etiam opponentes ad instruendam causam veniant alias vnus sufficeret. Quid si sunt. x. se simuopponentes et omnes opponunt singula crimina vt potevnus opponit adulterium alius homicidium et sic de aliis: nunquid omnes tenentur venire / an sufficit duos mittere. Et certe videtur quod omnes tenentur venire: quia cum sint. plures accusatores: tunc vnus pro aliis admittitur: uet magis idoneus eligitur a pretore cum de eodem crimine accusant. ff. de accu. si plures. ff de pop. actio l. ii. sinautem vnus de vno crimine / et alius de alio accusat omnes venire tenentur nec vnus pro alio admittitur. C. de accu. l. qui de crimine. A simili videtur hic dicendum / quod tunc duo proaliis admittuntur quando eadem crimina opponunt. Cum. vero singuli singula omnes venire tenentur. Credo tame per hanc decr. sufficere duos mitti qui sint sufficienter in structi. quia papa non habuit hic respectum ad numerum vel diuersitatem eorum que opponuntur: sed ad numerum opponentium vt si fuerint vnus vel duo personaliter veniant: si plures / duo ad minus nec distinxit vtrum eadem vel diuersa: et inconueniens esset tot opponentes compellivenire et electum per totaduersarios distringi. ff. de exerci l. ne per plures ff de procur l. non tamen. ff. iud. sol. l. am tame § si tamen plures in fi sicut ergo opponentes ba decr. statuimus eo. ti. poterant mittere vel venire siue eadem omnes opponerent: vel singuli singula ita et hodie polsunt facere opponentes siue opponant eadem vel diuersa dummodo satisfaciant constitutioni mittendo saltem duos de oppponentibus in expen. eorum opponentium

¶ Sed nunquid illi duo qui mittuntur debent contribuere ad istas expensas: Uidetur quod sic quia cum capitulum mutit aliquos de communi fiunt ei expense. supra § proxi. eita et misi tenen contribueretur Econtra videtur quod non domint contribue. requasi isti missi apponant operas: et mittentes pecuniam opponere teneantur. ff. pro soci. l. societates et l. si non fuerint. Sicut inter eos conuenit: ita seruandum erito Quia pacta ex conuentione legem accipiunt. ff. depo.l. brima. § si conueniat. Si autem nihil est conuentum / et hoc fuit in dubium reuocatum / credo iudicis arbitrio relinquendum qui hoc arbitrabitur pensatis laboribus et facultatibus mittentium et missorum infra de cen. sopite: vt missi sint valde diuites: mittentes autem pauperes vel econtra

¶ Sed quid si opponentes nolunt dare expensas: et ita nulblus venit. Respon. tamquam culpabiles punientur infra. §. proxi. versm vel si personas vt dictum est. supra scilicet de electis et parte bus instructis instructe) melior esset littera instructi: quia supra dixit in masculino duo de opponentibus vel teneas hanc literam aduerbialiter / vel referas ad illud quod dixit. supra in prin. §. due persone / et tuncest expressum quod persone instru. cte debent habere acta iura et munimenta. ccmpareant. Sed infra quod tempus debent comparere opponentequi ab initio se opponunt: hic non dicitur. Dicas tamen quod infra idem tempus infra quod debent comparere electi et et persone instructe quia licet hic non dicatur: hoc tamen intelligitur esse repetitum infra de appel. secundo requiris et et expressum. supra eo. statuimus.

¶ Sed pone quod electus dicit opponenti. Excludi debes quia non seruasti tempora: opponens dicit electo. Tu concidisti ipso iure: propter eandem causam. Quero an discitietur prius de iure opponentis: an de iure electi. Et videtur quod de iure electi. quia si electus cecidit: nullum iuhabet. Ad quid ergo litigaretur vltra Et boni iudicis est finem litibus imponere. ff. si cer. pe l. quidam. in fi. Econtra videtur quod de iure opponentis quia si opponens non seruauit tempora excludi debet a totali prosecutione processus. Et sic non potest aliquid opponere electo pe tanquam ille qui non est: nec potest esse pars: et sic tanquam penitus extraneus repelli debet. Igitur de ist. obiectione tanquam de preiudiciali prius queri debet. C. deaccu l. quoniam. Quomodo enim ad petitionem illius qui est penitus excludendus: deberet queri de iure electi contra istam decisio. Prius ergo est querendum de personopponentis vtrum sit legitima et talis que debeat admittuque de principali queratur. Et hoc videtur fuisse intentio conditoris huius decretalis.

¶ Si enim peteret aliquis se admitti tanquam procurator et opponeretur ei non habes mandatum: prius debe. ret discuti de hoc quam de principali ageretur. C. de procur l. et ita demum.

¶ Primo enim persone contradicentium discutiende sunt xxiii. di. illud. ff. ar. de iur. condici l. quidam referunt et. ff. de lega. ii. l. non oportet: quod credo verius per iura vlti. ab leg. Iudex tamen excluso contradicente cognoscet ex officio suo / non ad petitionem partis: vtrum electus seruaut tempora. supra eo. cum nobis olim / nec opponens in hoc audietur.

¶ Sed quid si illi qui ab initio se opponunt infra tempus debitum non venerunt: nec miserunt: postea post longum tenpus petunt se admitti ad opponendum ea que de nouo peruenerunt. Nunquid debent admitti: Et videtur quod sic per decr. vt circa. § alioquin. Et quia forte propter defectum. opponentium ascenderet quis per surreptionem ad apcem dignitatis: quod esse non debet. supra eodem. cum dilectus. § nos vere

¶ Preterea qui presens fuit temporebannorum post terminum contra matrimonium non auditur nisi de nouo per ueniat quia tunc auditur infra. qui matri. accu. po. c. cum in tuita et hic videtur dicendum. Econtra videtur quod non quia tex. iste dicit expresse a totali prosecutione processus. Sed verbum processus potius subsequentia respicit qua precedentia. Ergo quo ad opponenda et opposita repelluntur.

¶ Preterea vides quod si aliquis de vno crimine te accusans calumniatus est / nec de illo / nec de alio / de cetero tepoterit accusare. ff. de accu. l. si cui. §. hisdem criminibus Sed isti qui non veniunt tanquam calumiati per hanc decreexcluduntur: ergo nullomodo admitti debent

¶ Et praeterea qui in accusatione episcopi culpabilis appruit postea ad ecclesiasticas causas non admirtitur. iii. quest. x. si accusatorum: credo specialiter per istam decr. introdum. ctum quod totaliter repelluntur per illa verba a totali etc. quod fuerunt calumniati et ar. aliorum iurium pro hac parte allega. iudicis tamen officium locum habebit / ne per subrepti nem et c. supra eo. cum nobis.

¶ Nec obstat decr. vt circa: quia ibi punitur eo quod non ex pressit vt debuit: sed exprimere non posset quod ignorabat. ar. supra hoc libro de rescri. gratia. Et ideo ad ea quae de no¬ uo peruenerunt admittitur ibi / hic autem punitur: quia istaconstitutionem contempsit. Nec obstat decr. cum in tua cum suis similibus: quia vbi solus talis terminus obstat non nicet in his que de nouo peruenerunt quia que ignorabant opponere non poterant. vbi autem obstat terminus et quod temptus constitutionis nocere debet etiam in his que de non uo peruenerunt. Et ita intelligitur hic. quia ex quo se opeponebant debebant seruare constitutionem non contemnere nec obstat decr. statumus: vbi quotiens venit semper audtur in illis punctis in quibus est causa ar infra hoc lib. vt lipen. c. ii. in fi. quia ibi non excluditur a processu / sed tantur in hoc punitur quod in eius absentia proceditur: ex quo ergovenit auditur

¶ Item quid si aliqui se opposuerunt ab initio et de illis opi ponentibus infra tempus constitutionis nullus venit / elt cto tempore debito veniente deinde longe post tempus constitutionis: antequam tamen obstet finis cause vel conclusic opponunt se quidam de diocesi: vel alius cuius intereraqui tamen ab initio se non opposuerat: modo queritur vtridebeat audiri vel. non: Et videtur quod non: quia constitutioista videtur certum tempus apponere infra quod debe. comparere qui se opponit / et post quod non auditur imo totaliter repellitur.

¶ Item mens conditoris cononis fuit viam precludere malitiis opponentium / et ecclesias celeriter expedire. Sesi tales audirentur: malitie fierent nec ecclesie expedirentur Econtra videtur quod audiatur: quia constitutio ista non vide tur astringere nisi illos qui ab initio se opponunt quia litera dicit. Si aliquis vel aliqui se opponunt / non dicit seopponere volunt. Ergo illos qui se opposuerunt astringit non alios

¶ Sol. Aut iste sciuit / aut ignorauit. Si ignorauit potertopponere etiam antiqua i1nfra qui ma. accu. possant. c. cum in tuSi autem sciuit appellatum vel electionem factam in ecclesia immediate pertinente ad papam nec allegauerit aliquod impedimentum / antiqua non poterit proponere per prodic. decr. cum in tua / et per istam / que voluit viam maliciis opponentium precludere et ecclesias celeriter expedire. Quia autem de nouo peruenerunt vel de nouo emerserunt: vel superquibus superuenit probandi facultas poterit opponere. ni si postquam peruenerint possit eis negligentia imputari. supra eo. vt circa. et c. nulli. nec obstat quod dicebatur in contrarium. quod constitutio astringit opponentes non illos qui se nolum. opponere quia verum est / quod non astringit se opponere volentes nisi postquam se opponunt. Sed iam iste se opponit et ideo in hoc adstringitur: quia super antiquis in quibus fuit negligens non auditur. Et ita qui ab initio se opposuerum et tempora constitutionis non seruauerunt totaliter exclnduntur / nec super nonis nec super antiquis audiuntur: vt predictum est in pred. ui.

¶ In his autem que de nouo se opponunt habet locum. dicta distinctio: siue illi qui ab initio se opponunt venium siue non veniunt. Si tamen opponentes miserunt duos et illi se opposuerint et in processum cause destiterunt: vel mortui sunt alii opponentes / si veniant personaliter poterunt prosequi obiecta per illos duos et causam in eisdem punctis resumere: quia non potest eis negligentia imptitari. et quia huic constitutioni satisfecerunt et per eam vel per aliam minime excluduntur. Sed dato quod aliquis constitutus in dignitate / vt puta archidiaconus vel decanus / infra tempus huius decre. non opposuit se electo processu temporis antequam tamen esset comclusum in causa mortuus est: et illo mortuo alius penitus extraneus substitutus est: nunquid iste substitutus poterit se opponere: Et videtur quod sic quia huic substitut. nulla poterit negligentia imputari. Se enim opposuit quam primum se opponendi habuit facultatem. Et ideo non est tanquam negligens excludendus

¶ Item qui de nouo veniunt admittuntur: licet eorum auctores repellantur infra. qui ma. accu. po. c. cum in tua.

¶ Preterea si pendente appellatione moritur litigator hores eius ad prosequendam appellationem vltra tempus residuum habet. iiii. menses vt. C. si pen. appel. l. vlti. Ita debet dici a simili in hoc casu¬

¶ Sol. Aut iste noua vult opponere / aut antiqua. Et siquidem noua hec siue de nouo emergant / siue de nouo ad noticiam peruenerint cum hactenus latuissent / vel super qui bus superuenit facultas probandi et super quibus predecessor si viueret audiretur. et si vnus de el ectoribus huius extitisset. supra eo. nulli. Si vero antiqua vult opponere non debet audiri quia si predecessor aliqua debuit facere vel petere infra certum tempus nec fecit: ettempore elapso moritur: obstat lapsus temporis successori. C. de iur. delib. l. cum an tiquioribus infra de prescrip. auditis et de in inte. re. auditis vbi euidenter apparet quod negligentia predecessoris obstat successori

¶ Item factum predecessoris tutoris nocet pupillo / nec in eo vtitur priuilegio suo. ff. ex quib. cau. in po. ea l. apud inlianum. Et quia hec constitutio prouisiones ecclesiarum ad celerare voluit et earum vacationibus occurrere et malignantium subterfugiis obuiare / et ideo terminum quasi peremptorium opponentibus statuit post quem regulariter est eis audientia deneganda. Si enim substituti admiterentur. tarde ad finem negocii veniretur cum frequenter quidam moriantur et alii substituantur. Et sic constitutionis mens. intentio fraudaretur / et per istam vltimam rationem idem dico in canonicis substitutis: et maxime cum prebendo sunt distincte

¶ Nec obstat si dicatur quod per viam istam electus per surreptionem ascendere poterit ad apicem dignitatis: quod esse non debet. supra eo. cum dilectus / quia per officium iudicis de omnibus inquiretur predicto termino non obstante. supra eodem cum nobis olim 1fa de appel. constitutus et sic lites abbreviabuntur et via maliciis precludetur. Et hec omnia in telligo nisi iste successor doceat et collusionibus predecessoris sui: tunc enim admitteretur etiam ad antiqua. ff. de preuari l. preuaricationis. Nec obstat decre. cum in. tua vbi ad mittuntur nouiter aduenientes / licet eorum repellantur actu res quia secus est in successore: qui idem ius habet penitus quod habuit predecessor et cui nocet predecessoris non gligetia: vt supra probatum est negligentia enim auctorum non debet noce re nouiter venientibus cum quilibet ibi suo iure admittatur et in hoc iure alter alteri non succedat

¶ Item nec obstat l. C. si pen. appel. l. vlti. quia ibi statutum tempus nondum finitum erat / et illi quatuor menses specialiter dantur ad prosecutionem appellationis ex causis in l. iila contentis. Et sic per l. illam non potest dici quod successor admittatur generaliter ad id petendum cuius petitionem viuente praedecessore lapsus termini iam obstabat

¶ Alii tamen moti predictis iuribus et similibus dicunt contra. Sed mens huius decr. et intentio obstat eis vt per premissas personas id est personas instructas et etiam opponentes. Et sic habes hic quod opponentes admittuntur ad instructionem cause licet sint aduersarii sed instruent eo modo quo dixi supra de personis instructis cum aduersarios se ostendunt instrui ita quod ad finem perueniri possint. Quia perinstructionem istarum personarum tale quid probatur / per quod negocium deciditur informari quando tale quid non probatur per quod negocium deciditur. Et ideo alie probabationes sunt necessarie ecclesiarum vtilitate ratione cum ius sepe a iuris tramite est recessum. x. q. ii. hoc ius aliis circunstantiis Quid enim siper istos iudex informatur quod probationes de facili possunt haberi in curia / vel non nisi cummagna difficultate hoc inspecto vel faciet commissic. nem extra curiam vel ad probationem faciendam in curia compellet quibuscunque aliis vt pote super aliqua examinatione vel processu aliquo ad negocium pertinem. sit alibi roSed ad quid fit ista commissio alibi / cum electus et opponentes teneantur ducere omnia munimenta: Dicas quod illud intelligitur de probationibus faciendis per instrumenta:. sed ista commissio fit ratione probationum per testes faciendarum quos ad curiam ducere esset difficile infra de fideiusso. constitutus. ii. q. ii. c. vlti. ceterum electiones ipsas Sed nunquid habet locum quod dicitur hic generaliter in qualibet electio ne / an tantum in illis quae ad sedem apo. deferuntur: Et dicas quod generaliter locum habet: quia supra iusta prin. decr. corroborat iliud quod statuit do. Greg. circa praesentandas electiones / cum hac tamen temporis moderatione. Sed dominus Gregode qualibet electione loquitur: siue eius confirmatio ad papam pertineat: siue ad alium vel dic vt ibi infra octo dies Sed quid si tali tempore exiuerunt ad presentandam electionem electo / quod si cessaret impedimentum poterant praesertare tempore debito saltem vtendo duplomate pro dieta superuenit impedimentum quid erit: Certe illum qui sunimis artauit: impedimentum superueniens non excusat. ff saquis cau. l. ii. §. si quis tamen. supra eo. cum in veteri. Si ergo exiuerunt tempore competenti excusabuntur propter casum alias non commode Et ita olim debebant presentare post quam commode possunt hodie adduntur vltra isti octo dies electis presentare Sed pone quod presentauerunt electionem procuratori electi tempore competenti: nunquid erunt excusati: Et videtur quod sic i1na. de preben. accedens. Et qui sicut matrimonium carnale per procuratorem potest contrahi ita spirituale. xxxii. q. ii. honorantur. ff de ri. nup. l. denique infra hoc lib. de procur. c. vlti. et de conuer. coniuga: ex parte Econtra videtur quod non quia hereditas temporalis per procuratorem non acquiritur heredi. ff. de acqui. hered. l. per procuratorem / multo minus spiritualis / in qua est maior obligatio: et quia talia non continentur in generali mamdato. ff. de rit. nuptiarum l. generali

¶ Sol. Si presentetur electio procuratori generali non sufficit / et sic intelliguntur vltima iura. Si vero ptesentetur. procuratori ad hoc specialiter constituto. Credo sufficem et sic intelliguntur. c. honorantur. et. l. denique. Per procuratorem enim specialem hereditatem temporalem et spiritualem acquirimus: per generalem neutrum. ar. adhoc. ff. de acqui. here l. pro herede. et l. bona¬

¶ Nec obstat decre. accedens: quia non dicitur ibi quod pertalem procuratorem aquiratur beneficium sine scientia domini / vel quia ipse obligetur sed quod potest inuestiri. infra hoc lib. de praeben. si tibi absenti. et ibi de hoc: ibi non

¶ Sed quid si fuit electio presentata procuratori generali: et electus postea ratum habet: Credo sufficere si infra centum tempus quo debuit presentari ratum habuit alias non ff. rem ra. hab i. pe. qui culpabiles Sed pone quod ignoro tur qui sint culpabiles quid erit: Uidetur quod nullus incidat in hanc penam: quia melius est nocentem impunitum relinquere quam innocentem condemnare. ff. de penis. l. absentem. Econtra videtur quod omnes incident: quia si plures seruum vnum percusserint vnus tamen solus percussit lataliter: nec constat quis fuit ille omnes in hoc dubio tenebuntur quasi occiderint. ff. ad leg. aquil l. Item mela. §. sed si plures. xxiii. q. vlti. c. vlti

¶ Sol. Quando sunt plures et constat quod aliquis deliquerit aliquis non. Sed non potest sciri quis deliquerit: tunc habet locum predicta lex absentem. Cum vero constauquod omnes deliquerunt sed non equaliter vt pote omnes percusserunt: sed vnus tantum occidit sed nescitur quis: omnes tenebuntur de occiso et sic intelligitur praedictus. §. et praed. c. quia / ex quo omnes deliquerunt fit interpretatio contra omnes. Nec in isto casu potest quis innocens appellari et ita non habet locum lex absentem. A simili. In questione nostra omnes tenentur praesentare electionem / et si non fuerit praesentata omnes presumuntur in culpa fuisse et omnes tanquam culpabiles reputabuntur ab ecclesia militante in hanc per nam incidifse / quia lapsus temporis probat omnes culpa. biles nisi contrarium ostendatur vtpote probant aliqui dediligentia sua et qualiter miserunt ad presentandum sed misu fuerunt negligentes et similia a processus prosecutione: Ergo de cetero non possunt confirmationem petere / nec denegocio se intromittere.

¶ Sed nunquid electionem alterius partis poterit impugnare: Credo quod non quia dicit a processus prosecutione totaliter excludentes ergo non poterunt se intromittere tanquae pars impugnando / vel modo alio procedendo / alias non eemnt totaliter exclusi et contemptus huius constitutionis. ita repellit ab opponendo / sicut a procedendo alias vt sed tur infra. in versi. opponentis excludentes Et sic ipso iure sumexclusi.

¶ Se pone quod cum istis taliter exclusis de facto est processum. Numquid de tali processu poterunt se inuare si in medio cause excipiatur: Et certe ipsi non poterunt cum sint totaliter exclusi. Iudex tamen ex officio suo non de ad petitionem illorum si de aliquo constiterit per talem processu poterit ex eo animum formare. ar. ad hoc. ff. de in offi. testa. id est posthumus. § pe. maxime cunsit talis casus in quo potest procedi ex officio / cum parte / et sine parte. supra ao. cum nobis. olim et vndecunque talia claruerint iudex poterit excis anmum informare omnibus beneficiis non tamen officiis. Quis enim interim officiaret ecclesie si omnes in hoc culpabiles inuenirentur. Suspensus autem ab officio suspensus est a beneficio quod datur ratione ofsicii. lxxxi. di. eos. et. c. si quis sacerdotum. supra hoc lib. de rescrip. c. fi.

¶ Sed pone quod isti nolunt interim officiare quid eritRane. Episcopus potest eos ad hoc compellere per priuationem beneficiorum si fuerint contumaces / nisi causam retionabilem allegent infra de cle. non resid. c. pe. et de appella. peruenit. ii. Nec pena istorum eis praestabit immunitatem. ff. de inter. et rele. l. relegatorem in fine. Sed numquid isti: tales. durante suspensione ista possunt eligere: Raner. eligi non praesent ad minus in ecclesia ista in qua beneficiis sunt suspensi. supra eo ipfra inquisitionem sed non prohibentur eligere. Multa enim impediunt aliquem eligi / que non impediunt eligere infra. de cler. excommuni. min. si celebrat infra eo. nullus. et c. eo. si enim per talem susposionem beneficiorum priuati essent potestate eligendi decre. cum in cunctis. § sane non priuasset eos specialiter hac potestate / imo eo ipso quod suspendit a beneficiis reputaret prinatos ipso iure. Et quod dicit omnibus beneficiis expone. i. perceptione prouentuum bumficiorum: vt sequitur in versi vel si personas ad fi. Isti autem prouentus debent conuert in vtilitatem ecclesie infra de cler. non resid. c. pe. et de verbo. signifi. c. pe. in ipsa ecclesia Et sic habes arg. hic quod qui suspensus est in vna ecclesia beneficio / non propter hoc in alia est suspensus: secus dicitur in excommunicato et suspenso in vna ecclesia ab officio: quia ille vbique intelligitur excommunicatus et suspensus. iiii. q. v. quisquis. vii. q. i. si quis prosbyter obtinent quocumquam titulo siue sint simplicia vel ciata: quia nihil excipit qui dixit de omnibus beneficiis infra de maio. et obedi. solite. C. manda l. a procuratore. ff. de hered. insti l. hoc articulo. §. quisquis ex tunc id est post lap. sum praedictorum octo dierum suspensos Et sic est canon late sententie. supra eo. cum in cunctis. Sed si episcopus aliquis habens vocem in electione vt Bononie in ecclesia Rauem nate elegit: et in presentanda electione fuit culpabilis: numquid incidit in hanc penam: Rane. in primam incidit: quia est exclusus totaliter a processu: sed in istam secundam non inidit: quia sententia suspensionis vel interdicti non ligat episcopos nisi de eis specialiter caueatur infra de sententia excommunica. quia periculosum.

¶ Sed nunquid ab hac pena potest episcopus de iure commun. absoluere istos taliter suspensos: Et videtur quod sic: quia conditor canonis hanc absolutionem sibi specialiter non retinuit: ergo aliis concessisse videtur infra de senten. excommuni. nuper§. ii. ff. de offi. presi. illicitas ad fi. Econtra videtur quod non per decr. supra eo. statumus infra de testi. tum literis ad fi. vbi dicitur donec nostram mereantur indulgentiam obtinere.

¶ Preterea facti questio est in arbitrio iudicantis: pene vero persecutio non eius voluntati subiicitur: sed legis anctoritati reseruatur ff. ad turpi. l. i. §. ii. ii. q. iii. §. nondum. ff. de verb. significa l. si qua pena¬

¶ Sol. Credo per iura vltimo alleg. episcopum non posse istos a tali pena absoluere / alias iam quilibet episcopus posset isticanonem eludere et similes: quod esset inconueniens. Et quo enim papa certam penam imponit et vsque ad certum tempus: quomodo esset dicendum episcopum eam tollere posse / nisi contrarium inueniretur expressum Nec ob. decreta lis nuper in contrarium alleg. quia locum habet in excommunicatione vbi maius periculum vertitur. Et ideo facilt us remouetur argu. supra eo. vbi i. Respon.

¶ Et quia nullus vsque ad certum tempus excommunicatur sed tantum donec caueat de petendo vel fatisfaciat cum offensa est manifesta infra de verbo. fignifica. ex parte. ii. Et quo ergo cauet vel satisfaciat noluit canon quod absolueretur. nec vere loquendo pena ibi remouetur: nec contra ius in aliquo venitur. Imo quod ius statuit penitus adimplen.

¶ Nec obstat l. illicitas quia illud locum habet in mulcta quam iudex infert: quam propter paupertatem debet remittere secus in pena alege vel canone ordinata / quia ildam iudex non debet remittere etiam propter paupertatem sed potius in aliam penam conuertere. ff. de in lus voc. l. vlt.

¶ Sed pone que electio non fuit praesentata tempore debito / electus arripuit iter / post noticiam fecit expensas: posteapresentatur electio: electus non vult consentire quia non in uenit eam canonicam: nunquid electores tenebuntur ei ad ex pen. quas fecit propter eorum moram negligentiam / et culpam: et quas non fuerat facturus si ipsi tempore debito presentassent: Credo quod sicar. ad hoc. ff. de peri. et con. rei. vendi. te l. vlti. C. de iudi. sancimus alias electo per hanc constitutionem laqueus pararetur et propria temeritate vt quia proprio motu et sine auctoritate alicuius se ingesserunt alio colore i. quia se ingerunt de licentia et auctoritate alicu sus qui hoc non potest concedere ingesserunt aliqui deipsis percipiendo per se vel per alium. supra eo. per inquisitionem infra de eta. et quali. cum bone / vel custodem: ibi ponendo vel alias se intromittendo: tamen auctoritate iudicis ordina rii custodem ibi ponere possent dummodo ibi nihil inde per ciperent ar. ad hoc. ff. de admi. tu. l. non existimo illis scilm beneficiis que in illa ecclesia obtinent ipso iure. Et itaquod ad hoc est canon late sententie perpetuo etiam si hic aduebium non apponitur ex quo priuantur priuati perpetuo in telligerentur. C. de pe l. seruus ingesserint. ff. de leg. l. vlti. §. vlti l. di c. i. sint priuati Sm pone quod ex quo taliter sunt priuati / episcopus vult eis conferre. Credo quod non de bet de iure: quia dicit perpetuo sint priuati: et quia iam fic ret fraus constitutioni quod esse non debet. ff. de legib. fraus. fit et. supra eo. auaricie: nec iam puniretur cum effectu istorum negligentia et delictum: est etiam ar. ad hoc. supra eodem licet canon / vbi dicit alii conferatur. supra eo. cum in cunctis. §. inferiora. et infra. eodem commissa. §. porro vel si Dixit qualiter puniantur negligentes si electionem tempore debito non presentant: modo vult dicere qualiter puniantur si personas non mittant instructas / et assumas hic quod sequitur s. destinare neglexerint vt premittitur supra in. § ad hec et §. si vero mittere vel venire Sed ex quo electus non venit vel mitit priuatus est ipso iure. supra eodem. c. §. quod si per. xx. versi. insuper¬

¶ Ad quid ergo debent ille persone instructe venire. Respondeo vt papa super toto negocio instruatur et vt facta instructione celeriter ecclesie prouideatur / et si alius est electus vt super eius electione fiat instructio. Et quia possibile est quod electus qui non venit fuit impeditus ad veniendum vel ad mittendum et sic non est priuatus vt apparet in pred. ver. insuper: et super hoc ipso erit vtilis instructio et super aliis que occurreruntadministrare contemnat Sed quis ministrabit tunc. Dic quod electores / quia ibi tenentur mittere / sed missi non tenentur propriis stipediis militare. x. quest. ii. precarie sed ex quo electi expensas ministrare contemnunt primandi sunt supra. eodem §. si vero. ad quid ergo debent venire persone instructe

¶ Sol: vt in preced. q. Et quia etiam super hoc fiet instru. ctio vtrum ex contemptu an impotentia expensas ministra r re omiserint destinare neglexerunt Assume hic literam istam a totali quo ad prosecutionem vsque ad § nihilominus deinde redeas ad literam nisi eos etc. Et expone eos eligentes et opponentes vel contradicentium Sed quomodo paucitas contradicentium excusabit contradicentes quia non possunt esse pauciores quod vnus vel duo. Sed si fuerint. vnus vel duo debent venire. supra proxi. §. quomodo ergo stabit littera ista: Rener. quia non sunt alii qui ecclesie deseruiant nisi contradicentes et illi sunt pauci: ita quod si mitterentur non remaneret qui ecclesie deseruiret. Sed nonne sunt electores qui istum de cuius electione agitur elegeruntRane. loquitur in tali casu quando omnes de ecclesia contrdicunt: vt pote quia superior prouidit et omnes de ecclesiase opponunt: sed illi sunt valde pauci: vel aliter electores. vel sunt mortui vel infirmi / vel absentes et ita nulli sunt quod ecclesie deseruiant preter contradicentes et illisunt pauci.

¶ Sed si contradictores tot sunt quod possunt mittere vnu vel duos nunquid tenentur illum mittere: Credo quod sic ar. ad hoc. supra prox. ver. et quando. Quia cum vnus tantum se orponit. ille venire tenetur: vt habes ibi. Et ita hic si non potest haberi nisi vnus ille habeatur

¶ Preterea cum aliquis tenetur ad duo si vnum ex causa aliqua non adimplet: reliquum si potest adimplere teneinff. de arbi. celsus. §. idem ait. infra de dol. et contu. cum dilecti. Idem. dicas per eadem iura de personis instructis: quia siex causa non possum venire nisi vna illa veniat. Et huic etiam electus tenetur facere expensas: licet solus veniat quia tenetur duobus. supra § prox. ergo et cuilibet eorum. argu. ad hoc. ff. de verbo. signific l. non est sine liberis et de lib. et post. Titius in principio.

¶ Sed nunquid eligentes vel contradictores tenentur mittere procuratorem: quando tantum mittunt vnam per sonam: Credo quod sic / dummodo commode possint. Quia ex quo non possunt satisfacere constitutioni mittendo duas personas de electoribus vel de opponentibus / satisraciunt vt possunt: mittendo procuratorem vt sequitur hic. nec videtur sufficere si vnam personam mittant: quia nihil reputatur esse actum dum aliquid superest agendum. C. ad sii.l. cum sileianum. Et quia mens conditoris fuit habere plures personas / quia tunc poterit melius causa instrui integrum enim est iudicium etc infra de offi. de leg. prudentiam circaprin. ibi illa quippe etc¬

¶ Sed si non est nisi vnus electorum nunquid ille tenetur venire: Dicas quod sic: sicut et opponens quando est vnicus. supra §. proxi. paucitas S3m quot dices paucos: Et videtur quod viginti tria milia dicentur pauci. xlv. di. disciplina. Alibi. cl. appellantur pauci infra. de cleri. excommunica. mi. latores. Econtta videtur quod duo / quandoque dicantur multi. insti. de iure. perso. §. fi.

¶ Sol. hic estimandum erit arbitrio iudicantis / si in dubium reuocetur. Alique enim ecclesie pluribus indigent seruitoribus / alique paucioribus. Et illi quiessent plures in vna ecclesia in alia essent pauci. Et ideo hoc melius poterit percipi arbitrio iudicis quam aliqua elo¬ ciitione exprimi. ff. de sol. ratum: respectiue enim quedam dicuntur pauca et multa et sic intelliguntur canones supradi. alia iusta et pote incurus hostium vtlinfirmitas vel nimia pauprta ar. ad hoc. supra. § proxi. ibi facultatum impotentia / vel quia effi ecclesie cathedrali alligatus / vt episcopus / vel archiepiscopus probabilis Sed infra quod tempus tenetur hoprobare. Credo hoc arbitrio iudicis relinquendum / ex quo non determinatur hic. ff. de tur. delib. l. i. in fi. et procuratorem etiam extraneum qui non est de electoribus nec de opponentibus: vt declarat littera sequens: ibi dictas per sonas dirigere teneantur Et nihilominus id est non minus quod procuratorem sufficienter instructum duxerant.

¶ Sed pone quod antequam cessaret impedimentum: negocium est determinatum in curia. Nunquid de cetero tenentur dirigere istas personas si cesset impedimentum: Et credo quod non quia iam non est locus instructioni / vel oppositioniAd quid enim se inanibus sumptibus vexarent. ff. de in off testa id est 1. in ecclesia ipsa de cuius electione agitur priuentur) per sententiam non ipso iure cum dicat priuentur. S voluisset quod esset canon late sententie: hoc expressisset vt ex pressit in clausula preceden. Et quia pena est eam restri. gere debemus. ff. de pe. l. interpretatione. Sed quis priuabit eos. Rane. Papa vel iudex ab eo datus / excludere eos a prosecutione processus et etiam beneficiis priuabit¬

¶ Sed nunquid episcopus poterit priuare eos beneficiis: per istud triemnnium: Credoquod sic auctoritate huius canonis Episcopi enim debent canones obseruare: et a subditis facere obseruari: episcopi enim sunt ministri sacrorum canonum. xxi. di. §. i.

¶ Sed quid si in isto triennio quo sunt suspensi se ingerant Nunquid erunt priuati perpetuo: vt supra in alio casu. Crado quod non cum enim sit penale ex quo non repetiit non intaligam repetitum. Iudex tamen propter hoc punire poterit. Sed quare in precedenti casu puniuntur ipso iure: hic / sententiam. Rente. quia Papa reputauit eos / ibi amplius deliquisse: et quia hic est iam quasi iudicium ibi quasi extraim diciale: et ideo forte iudex non esset ita paratus vt hic.

¶ Sed posito quod electores miserunt personas instructas et aliqui de ipsis electoribus dederunt procuratorem aopponenda crimina et defectus electo ab altera parte. Deinde persone instructe sine licentia recesserunt: et electores postquam sciuerunt alias personas non miserunt: nunqui procuratores illorum electorum de cetero audientur: Et credo quod non: quia si ab initio non miserunt personas in structas excludentur vt habes hic / sed licet miserint: tamen quia persone instructe sine licentia recesserunt: et electores postquam sciuerunt personas alias non miserunt: perinde habentur acsi non fuissent misse: cum nec ipsi electores post quam sciuerunt contumaciam purgassent personas alias instructas mittendo: non est satisfactum constitutioni: si ante finem cause persone instructe sine licentia recesserunt oppositio enim talium ad eum casum deuenit a quo incipere non potuit: quia si ab initio non misissent non potuissense opponere: ergo nec nunc post recessum / quia talis recesus illam missionem penitus annullauit ar infra eo. c. postquam § 1. contumacia vt quia non veniunt / cum sint duo / vel vn vel quia duos ex se non mittunt cum sint plures

¶ Sed nunquid ex istorum repulsione potest sequi iniquuintas: Pone enim electum esse indignum iam ascenderet ad apicem dignitatis: ex quo isti opponentes taliter repellumtur. Rane. Licet isti repellantur tamen ex officio de omnibus inquiretur infra de appel. constitutus Licet enim iudex tantum secundum allegata debeat iudicare: nec de facto debeat supplere regulariter ff. de offi. presi l. illicitas § veritas. Tamen vbicunque vertitur periculum anime poterit etiam de facto supplere et excipere. supra eodem cum nebis olim. §. his igitur et infra de excep. exceptionem

¶ Item vbi leditur publica vtilitas / vt si viderit militem tanquam procuratorem procedere velle: poterit ipsum repel. lere. C. de procu. l. militem: et argumen. ff. de postulatio l. quos preto¬

¶ Item supplere potest de facto quod sibi constat tanquaniudici. supra de postu. c. primo. §. i. versi. pro certo constaba. Sic intelligitur ff. de peti. here l. fi. C. de temp. app. l. ii. § fina. supra de iudi. examinata. infra de prebend. ex parte Astensis.

¶ Item supplere potest et debet ea / quibus omissis processus iudicis non valet atpote de libello offerendo infra de libel. oblatio. c. primo

¶ Item de litiscontestatione facienda infra de lit: contesta. si Cauere enim debet ne sibi illudatur. ff. de iudi. si pre¬ tor / et ne in vanum partes vexentur laboribus et expensis infra de officio delega. super questionum. §. portro ad finem

¶ De iure autem supplere poterit indistincte. supra de postubone. C. vt que desunt aduoca l. vna

¶ Sed quare puniuntur isti opponentes in beneficiis: non ne possunt desistere a sua oppositione sine pena aliqua. Reneo hoc intelligo de illis qui perseuerant in sua oppositione / vel ab ea recedunt eo modo et tempore quo ab ea minme recedere poterunt. supra eo. quam sit. et. c. statumus. Tunc. enim ex quo non seruant decretalem puniendi sunt / vt hic dicitur. simili pena. Ergo excludentur a prosecutiom processus / et beneficiis per triennium priuabuntur plecto da argu. est ex hac littera: quod non est canon late sententie quo ad hoc

¶ Sed quid si taliter exclusi / volunt dicere electionem nullam: nunquid audientur e Credo quod si hoc dicunt per modum oppositionis vel exceptionis / quod non audientur tauquam pars quia tex. dicit a totali prosecutione processus etcsed iudex ex officio suo inquiret. supra eo. cum nobis olim. Si vero volunt hoc dicere per modum denunciationis credo quod semper audientur. ar. ad hoc. infra de accu. veniens: e. c. praelatorum nihilominus id est non obstante quod illi excluduntur in premissis casibus hoc est cum eligentes excluduntur: quia electionem non presentauerunt / vel personas instructas non miserunt / et etiam cum opponentes punium tur quia hanc decre. non seruauerunt / et hic priuantur supple vel priuari mandantur / propter casum precedentem nullum preiudicium et ita extraiudicialis negligentia eligentium non nocet huic electo

¶ Sed pone quod eligentes procedunt in iudicio: nunquid processus habitus contra eos preiudicabit electo: vel aliis qui non fuerunt in iudicio. Rante. Electo scienti preiudicabit. non ignoranti. ar. ad hoc. iii. q. vi. hoc quippe. infra de do. et co. tu. cum olim de sen. et re iud. c. quamuis. ff de re iud. sepe. Sed alias nocet et scientibus et ignorantibus: vt dicitur in actione populari in qua processus habitus contra vnum aliis preiudicat etiam ignorantibus nisi doceant de collasione vel de proprio interesse. ff. de iureiurand. eum qui. §. in popularibus. ff. de accu. si cui. § i. Denique Dixit plene qualiter se habere debeant eligentes et electi et etiam opponentes modo vult dicere qualiter se habere debeant: postulantes et postulati et aliqui expone et pro idest in odinibus) dicitur pati defectum quo ad episcopatus / qui non est in sacris infra de eta. et qualita a multis. et idem erat olim in beneficiis curatis et dignitatibus. supra eo. cum in cunctis. §. inferio ra infra de eta. et qualita. preterea et. c. tuam. hodie tamen secus absque dispensatione episcoporum infra. hoc lib. de preben. si pro pauperibus

¶ Item in etate quis patitur defectum quo ad episcopa. tum et quo ad dignitates / et quo ad beneficia curam animarum habentia: vt d. c. cum in cunctis. Et in etate quo ad episcopatus solus papa dispensat. supra eo. cum nobis olim in fi. sed quo ad dignitates inferiores dicunt quidam / quod episcopus potest dispensare necessitate instante / vel vtilitate dummodo sit maior. xiiii annis infra de eta. et qualita. indecorum et d. decreta. cum in cunctis secundum istos non loquitur de iuricommuni: et tunc quo ad ecclesiam parrochialem episcopus in etate dispensare non potest. supra eo. licet canon: sed inordine dyaconatus et presbiteratus potest studii causa vt i1na eo. cum ex eo potest eunt dispensare cum eo quivicesimum amnum complenitvt habieat dignitatem sine cura infra hoc libro de eta. et qua. c. i. alia episcopus in etate dispensare non potest / et sic not. supra eo. cum dilectus. hostien. tamen et quidam alii senserunt contrarium vt in d. cap. Idem hostien. notat et papa diffiniuit in facto electionis. Eduen. opinionem glo. communis prestantiorem infra de tempoord. dilectus. et de eta. et quali. ex ratione et. c. seq. et sequen. ar. C. de his qui ve. eta. impe. eos.

¶ Est enim absurdum quod episcopus contra tam celebre concilium valeat dispensare vt d. c. cum dilect

¶ Sed tunc querebatur an electus cum quo fuerat disposatum per episcopum in beneficio cum cura in minori etate haberet excusationem propter tantorum doctorum opini nem / et arguebatur quod sic. ff. de pe. hered. sed et si lege. §. scire. Sm dicebatur ad. d. §. quod imiscens se hereditatinon habuit inlim ne immmixtionis contradictorem sen competitorem: sedcasu posito secus fuit. et in dicto. §. scire / adiens hereditatem tenebatur ad restitutionem ipsam et fructus extantes quod videtur facere opinionem electi vacillare et glo. conmunis et dictum concilium validioribus rationibus innituntur: et ideo preualere debent. insti. de contrahen. emp. et ven. §. Item precium. versi. diuerse vel si his similes. vt sunt illegitime nati. supra eo. innotuit. Nec hic exemplifico de clerico aliene diocesis qui dicitur postulandus. lx. di. Osius. §. sed aliud. et infra. de renum. post translationem. Nam illa iura loquuntur de postulatione que est sequela ad electionem praecedentem / non de postulatione que electionem praecedit de qua hic dicitur / et no. supra hoc lib. titu. prxi. in rubri. postulentur. Intelligas. §. istum quando postulantur ad episcopatus siue immediate pertineant / siue non: siue appelletur ad papum siue non ex quo nullus alius potest ibi dispensare vt predictum est imimediate dicetur pertinere quo ad hoc

¶ Item cum postulatus est ad ecclesias regulares et appellatum est vel immediate pertinent ecclesie / vel talis est casus in quo non potest alius dispensare preter papam / quia tunc immediate dicentur pertinere quo ad istud: alligati vt sunepiscopi vel archiepiscopi et similes.

¶ Sed quid si alii sunt alligati ecclesiis regularibus exenptis / vt sunt abbates et exempti / numquid dicemus in eis idemquod in episcopis: Dic exemptum abbatem eligendum / licet sine papa vel legato de latere non possit ad ecclesiam ad quanest electus transire infra. eo. si abbatem primo respon¬

¶ Sed quid si episcopus renunciauit oneri non honori: Credo eum posse eligi quia hec est ratio quare prohibetur elig episcopus scilicet quia est sue ecclesie alligatus. Ita quod non habet liberum volatum / vt habes hic / et supra ti. proxi. cap. vlt. Sed iste nulli est ecclesie alligatus nsiue nostra Ergo non loquitur de illis qui sunt talibus ecclesiis alligati in quibus sufficit licentia alterius de veteris iuris obseruantia. Igitur ista decr. non habebit locum in eis: sed decr. supra eo. statuimus

¶ Sednumquid postulantes taliter alligatis tenentur mitte. re personas instructas Credo quod non quia dicit quod circa istor de veteris iuris obseruantia nihil immutat / sed secundum veteris iuris obseruantiam non tenentur tales personas mittere.

¶ Sed pone quod aliqui se opponant talibus postulatis obiiciendo crimina / et alia que postulatos reddunt inhabiles quod bene possunt. supra eo. statuimus / et c. scriptum / et c. vt circa. Num: quid opponentes debent venire personaliter: Respon. Non tenentur per rationem in proxima. q. allega. et propter equalita tem imdiciorum seruandam ratione cuius priuilegium vnius partis / etiam ad aliam sepe extendituri. C. de fruc. et li. expen. l. vlti Cum ergo postulati non compellantur venire personaliter: er go nec opponentes compellendi sunt.

¶ Nec obstat quod in populari actione vnus potest dare procuratorem. Alius non. ff. de popul. actio l. qui populari. quia verum est quod defensor potest dare: sed isti opponentes defensores sunt infra de excep. dilecti: ergo l. predi. facit pro solutione: non contra postulatos huius id est patientes in brdine vel etate defectum et his similes moderata hoc dicit propter illud quod sequitur / vt eo saluo etc. consensum. Sed ex quo non debent consentire quando eis incipiescurrere tempus: Responpostquam deliberauerint de non diusentiendo infra mensem ad hanc deliberationem tamen datum. supra eo. quam sit hoc enim habetur pro consensu vt sequitur.

¶ Sed nunquid postulatio debet presentari postula to: Credo quod sic: qualiter enim venire compelleretur: si ex non presentaretur: vel qualiter posset deliberare de dissentiendo vel non dissentiendo.

¶ Sed si postulantes sunt negligentes in tali presentationenunquid punientur vt electores. supra eo cap. §. ceterum. Respon. sic: tamen quia hic ita puniuntur negligentes vtibi: quia dicit textus et negligentes statuta ibidem similis pena etc. tum quia eadem est ratio hic et ibi. Ergo idem ius. C. de constitu. pec l. fina. ff. ad l. aquil. Illud. Ita enim hic est necessaria celeris expeditio ecclesiarum / vt ibi.

¶ Et quia quod dicitur de electione: et postulatione tanquam de socia intelligitur dictum. supra eo. vt circa. et cap. statuimus dictum est supra § si vero aliquibus vt personis instructis / vel aliis subministrent.

¶ Sed vnde subministra. bunt / nunquid de proprio / an de communi: aut de bonis. prelati: Dicas quod si est postulatio concors seruabitur idem quod in electione dictum est. supra eo. cap. §. ad hec. et. § si vero. Si autem discors fuerit de proprio si habeat proprium / arguad hoc. supra eo § si vero. Sinautem si non habet propriuma. vt quia sunt regulares / tunc de communi argu. de accusaex parte. et cap. pe. Si non dissenserint. Nota mediuinter dissentire et consentire / scilicet non dissentire persouas instructas. Sed ecce postulantes debent mittere personas instructas / et postulatus venire.

¶ Pone quod postulato aliqui se opponunt / numquid tenetur venire personalitera Et videtur quod non quia si papa hoc voluisset hoc expressisset vt expressit de personis instructis et de postulatis / dicas tamen ipsos debere venire sicut quando se opponunt electo. Qui ratio diuersitatis reddi non potest. Et ideo propter omnmodam similitudinem licet papa non expresserit pro expresso tamen habuit ar. ad hoc. supra eo. et circa et c. statuimus / quod vbi ad ea astringuntur opponentes se electis postulatis / et ita indiget ecclesia acceleratione per viam postulationis. sicut per viam electionis vt supra premittitur in. §. adhec et § si vero negligentes scilicet postulantes et postulatos sifuerint negligentes in veni endo vel mittendo ibidem: scilscet in. §. ceterum et in. §. vel si similis pena. Sed quomodo potest esse similis pena. Electus enim priuatur iure quod habet quomodo postulatus priuatur iure quod non habe. Dicas quod priuatur iure quod habet qualecunque sit vel saltem spe gratie quam habebat. ar. ff. de action. empt l. si lactum. Item electus si non dat expensas personis instrus ctis priuatur iure suo quomodo postulantes si non dant expensas: possunt simili pena puniri respondeo: punientur pena eis competente hoc est illa qua puniuntur eligentes. quando non mittunt personas instructas. supra eo. §. ceterum. Nec per hoc crederet aliquis quia postulati compellurtur ad veniendum quod haberent per hoc maius ius et hoc remonet pro sceleri. Nota quod hoc fuit causa huius constitutionis et mens conditoris / quod cito ecclesie expedirentur la gratia Sed que est illa gratia a qua postulationes de pendent. Duplex enim est gratia. Quedam enim est valde generalis secundum quam quicquid facit papa siue sucundum ius siue supra ius totum gratia et liberalitas appellatur. supra de resc. sedes apostolica. c. quia nonnulli et. c. non nulli. Et est ratio quia legibus solutus est. ff. de. leg. princeps et. C. de leg. digna vox. secundum hanc gratiam etiam si confirmet electionem cmonicam / gratiam facere dicitur. supra eo. cum. int vniuersas in fine alia est gratia specialis vt quo do ius non habenti beneficium confert vel gratiam facit vt supra ius dispensat infra de con. prebend. proposuit infra de prebend. de multa in fi A qua istarum dicemus dependere postulationes: respondeo vt concordes opiniones varias iti dicas si sit postulatio in concordia vel saltem a duabus pertibus et ex causa scilicet vrgente necessitate vel vtilitate / tunc dicemuus postulationem talem dependere a generi li gratia / talis enim postulatio quodammodo iuri innitiuacquiritur enim ius per talem postulationem postulantibus. Possunt enim de iure petere admissionem talis postulationis et etiam confirmationem secundum quosdam. supra eocumana. c. cum monasterium / et. c. officii. §. fi. postulato etia ius acquiritur ita quod non possunt variare postulantes post quam talis postulatio fuerit superiori presentata. supra ti. proxis mo bone et. ca. pe. talem si non admiserit superior iniuriam facere diceretur sed gratiam si admittat ar. ff de aqu. quod et estiua l. prima. §. pe. non tamen postulatus petat admitsionem vel confirmationem ne de se nimis presumendo se ingerere videatur. ar. supra eo. qualiter. viii. questione prima in scripturis / et sic intelligitur opinio illorum qui dicunt: quod postulatio iuri innititur / et hoc intellige dummodo persona idonea inueniatur. supra eo. scriptum est.

¶ Si autem postulatio non fiat in concordia nec a duabus partibus / vel non fiat ex causa tunc penitus innititugratie specia li. Et sic intelligitur opinio illorum qui dicunt postulationem inniti penitus gratie et liberalitati superic ris. supra eo ti. prxi. postulationem et. c. bone. Ergo secundum naturam postulationis a qua gratia dependeat apparebit.

¶ Sed pone quod in negocio electionis vel postulationis appellatur: et pendente appellatione aliquid attentetur. Quero quando et qualiter attentatum debeat reuocari. ad eius pleniorem discussionem et declarationem. Credo. taliter distinguendum. vtrum attentetur aliquid pendente appellatione interposita extra iudicium an in iudicio: Et si in iudicio vtrum ab interlocutoria / an a diffinitiua. Item vtrum attentetur a parte an a iudicem / an a tertio. Et siquidem appellatione pendente que fuit interpositain iudicio vel extra aliquid attentetur a tertio hoc est ab illo qui non appellauit nec contra quem estiappellatum. Nec fuit nec est iudex in causa illa taliter attentatum non debet reuocari per modum attentati a iudic. coram quo pendet appellatio / sed per suum proprium iudicem cognito de causa et seruato iuris ordine infra hoc libro de appel. Romana. §. in alium arg. ff. de rei vindica. Ia. a quo. ff. de litig. lege prima. §. primo

¶ Et quia res inter alios acta aliis preiudicare non de bet infra de re iudic. quamuis. ff. eodem titulo sepe. Et hoc intelligo nisi iste tertius per illam attenta tionem iurisditionem iudicis impediret: tunc enim iudex appellationis contra impedientem posset procede re secundum tenorem decretalis. infra de offi. deleg. cap. primo.

¶ Nec obstat decretalis. infra de appel. bone: vbi innuitur quod etiam attentatum a tertio in statum pristinum reducitur per modum attentati / quia ibi fuerat appellatum generaliter ne quis eum super possessione etc. Et ideo quicumque illum super illa possessione molestaret non posset dixi tertius: sed potius pars appellata / licet enim appellatio generalis interposita a iudice non valeat infra de appel. cap. ii. generalis tamen et inceta valet extra iudicium / et etiam a futuro grauamine: vt in predicta decre. Bone. et cap. dilecti. et cap. dilectis infra de appelvel quia mandante parte appellata / ibi attentatio facta fuerat

¶ Alii intelligunt aliter decretalem bone / scilicet quod non reducitur in statum pristinum per modum attentati / sed per interdictum vnde vi: secundum quem intellectum non obstaret supradictis.

¶ Et quod dixi de attentatis per tertium pendente apellatione. Idem intelligo per eadem iura / si tertius aliquid attentauerit lite pendente / vel relatione pendente vel consultatione / vel recusatione: et hoc totum intelligo de tali tertio qui cum parte vel cum iudice nihil illicitum attetatem Nec ab eis causam habere cepit alia secus. supra de consti. Cum. Miiinfra. vt lite pendem. ecclesia. ii.

¶ Si vero appellatione pendente aliquid a parte attentetur: distinguo vtrum sit reuocabile de sui natura / an irreuocabile. Et si quidem est irreuocabile: vt pote quia cum penderet appellatio: vel lis inter duos super quadam sponsa pendente appel. vel lite alter eorum contraxit per verba de prsenti matrimonium cum eadem / post inhibitionem non habebit. locum reuocatio: ratione dependentie litis vel appellationis. sed ex euentu pendebit: quia si probetur impedimentum perpetuum: vt cisanguinitas seperabitur: vt infra de spon. duorum. c. tua. et de despoimpuber. ad dissoluendum alias non: sed ad tempus sepati stabuntaliqua penitentia imponetur infra de matri. contra. inter. eccle. ca. primo et vlt.

¶ Si vero sit reuocabile subdistinguor a sit alias illicitum / an licitum. Et siquidem illicitum: vt quia pars vna pendente appellatione: vel lite spoliat aliam / vealiquid attentat illicite: vel fraudulenter circa possessionem rei de qua agitur: reuocabitur per modum attenta. ti iinfra. vt lite pendente: per totum infra de appellatio. bone. ff. de edil. edic. ediles. §. Item sciendum et de aqua pluuial. arcen l. i. §. officium. ff.

¶ Sed in hoc membro forte dices ad quid prodest hoc quia etiam lite vel appellatione non pendente talia non debent fieri et si fiant debet fieri restitutio infra de restitu. spolia. Item cum quis et. c. conquerente. Ista ergo superflua videntur: ResponImo multum prodest scire quia si talia non fierent appellatiosie vel lite pendente non fieret restitutio / nisi oblato liberlo lite contestata et iuris ordine obseruato infra de offi. de leg. consultationibus infra vt lite non conte. quoniam et per totum.

¶ Sed si appellatione pendente vel lite / spoliatur quis ab aduersario / de plano et sine libello / et ex solo iudicis officio fieri debet restitutio et omnia debent in statum pristi num reformari infra vt lite penden. cap. i. et per totum. ff. de ediliedic. l. ediles prima. §. sciendum infra de appella. bone et hoc est reuocare attentata per modum attentati: tenetur tamen probare duo scilicet quod immutatum sit / et quod lite vel appellatione pendente facta est immutatio infra vt lite penden. c. i. et ca. ecclesia. et in predi. cap. bone. Ubi enim aliquid iudicis obficio mercenario explicatur / de plano proceditur / nec est labellus necessarius: vt no. ff. de interrogato. actio. super ipsa rubrica.

¶ Si vero aliquid attentetur quod alias esses licitum nisi litis vel appellationis dependentiam impedire. vt pote aliqui faciunt ea que sibi de iure communi competunt nil contra ius innouantes / vt quia lite vel appellatione pendente collegium eligit. Si pendente appellatione extra indicium interposita / tale quid vel simile attentetur per modum attentati non reuocabitur: sed ex futuro euentu pendebit. supra eo. cum inter. et cap. considerauimus. et infra. de supplem. negli. prela. cap. vlti. C. de rei vendi. si fundum.

¶ Si vero pendeat appellatio in iudicio interposita: sunt opiniones: quia quidam dicunt illud idem infra. de resti. in in teg. cap. ii. Alii dicunt contrarium infra. de iure patro. ex literis.

¶ Alii distingunt vtrum super proprietate tantum moueatur questio / et tunc habet locum opinio primorum: an supepossessione: et tunc habet locum opinio secundorum. Et per handistinctionem concordant opiniones et iura supradicta. Credo quod si lite vel appellatione pendente ille qui est in posse sione re sua vtitur eo modo quo antea vtebatur / nihil aliud illicitum vel dolosum circa eam in partis preiudicium innouans vel immutans / non habebit locum reuocatio per modi. attentati. Et est ratio quia qui vtitur possessione sua eo¬ modo quo antea vtebatur non dicitur aliquid innouare / vel immutare sed veteri inniti. ff. de rei vendi. vtique in fi. v. lite penden. capitu. ii. viii. q. iiii. nonne. imo circa eam fiere innouatio quod est probibitum vt in prealleg. iuribus continetur.

¶ Si igitur aduersarius dicit aliquid illicite immutatum probet hoc: et habebit locum reuocatio infra de appellabone ar. infra de iure patro. ex literis alias omnia ex futur euentu pendebunt infra de resti. integ. c. ii. ad finem infra de iura pa. consultationibus / nisi iudicis prohibitio ex causa iusta interposita aliud inducat. ff. ne quid in loco publico l. vlti ma infra de despon. impub ad dissoluendum in fine. infra. de prebent inter cetera¬

¶ Quod dixi de litis dependentia vel appellationis idemintelligas predente relatione vel consultatione. Nec mirum. quia iam lis pendet et ideo habent locum predicta. In pa. te vero appellante plus addo. quia si pendente appelltione aliquid illicitum attemptet contra eam. puta spolias part em appellatam possidentem / eo ipso reddit se indignibeneficio appellationis et iudex a quo appellatum est perinde procede re poterit ac si non fuisset appellatum infra de appel. an si deferendum / et ita ibi ponit casum Inno. ar. supra de rescr. ex parte

¶ Si vero pendente appellatione a iudice aquo appellatum est vt a iudice aliquid attentetur / distinguo. Quia aui appellatio fuit ei notificata aut non: si non fuit ei notificata tenebit processus iudiciis a quo appellatum est infra de appel. si duobus. ii. q. vi. § biduum / et ideo non habebit locum reuocatio per modum atemptati

¶ Si vero fuit notificata / distinguo / vtrum inter easdem sonas aliquid attentetur an inter diuersas: et si inter diuesas iure prpprio et ordinario coram ipso iudice agentes Nec ab ipso iudice causam habentes non reuocabitur tanquam attemptatum dummodo nihil illicitum attemptet circa possessionem in preiudicium appellantis quod siprobo. Iudex a quo appellatum est si est ordinarius quo ad illas personas non desiit esse iudex rei de qua agitur: sed tantum illarum personarum inter quas agitur quo ad causam ipsam i1fra de appel. romana. §. in alium et §. proposuit. ff. de rei vendica. is a quo et de peti. hered l. pe. Si igitur non de sinit esse iudex iniquum esset reuocari sine cognitione quod a suo iudice factum est iuris ordine obseruato. Si vero snter easdem personas / / aut iudex detulit aut non: et si detilit deferendo desinit esse iudex / et remisit negocium ad sufperiorem. et ideo postea non debet se intromittere tanquam in dex et si se intromiserit reus est. Et idem intellige si per relationem cause dependeat / vel consultationem. C. de appel. ex illo. ii. q. i. nomen infra de offi. lega. licet. ff. nil inno. penden. appel. l. vna. ii. q. vi. appellatione

¶ Si autem non detulit distinguo vtrum appellatione admitsa superior inhibuit / an non inhibuit / et si inhibuit quod illicite factum est post talem inhibitionem reuocari debet tanquam a suo non iudice factum / ar. ad hocde offi. de leg. pastoralis. §. preterea infra hoc lib. de appel. romana. §. quod si obiciatur et. §. si autem 1de de senten. et re iudi. cum super finil inno. appel. penden l. vna.

¶ Et idam intelligo si papa ad se expresse negocium reuecasset infra de appel. vt nostrum. Si autem non inhibuit refervtrum pendeat appellatio extra iudicium interposita / an iiudicio / et tunc aut ab interlocutoria aut a diffinitiua in prmis duobus casibus quod fit a iudice non reuocatur per modum attemptati / sed dependet ex futuro euentu quia siinueniatur appellatio legitima ret ractabitur: alias non quod ex eo apparet quia cum papa super tali appellatione rescribit cum cause cognitione mandat reuocari quod post appellationem est innouatum infra de appel. significantibus supra de res. Radulphus et 1fa de iudi. ex hibita.

¶ Hodie est ex praessum. contra in appellatione extra iudicium interposita cotra electionem in cathedrali seu regulari ecclesia celebratam infra. eo. si postquam primo respon.

¶ Si vero pendeat appellatio a diffinitiua interposita / distingue vtrum sit certum appellati nem tenere / an dubium sit de iure / vb de fcto an certum est quod nuda est vel iniusta in primis duobus casibus tali appellatione pendente nihil est innouandum. ff. nil inno. appel. penden l. vna. ii. q. vi. appellatione. ff. de appel. reci l. sciendum et. l. ei cuius. Et si aliquid inter easdem partes contra ius a iudice innouetur per modum atemptati reuocabitur infra. de iureiur. venientes.

¶ Nec obstat. ff de appel. cum ex causa quia factum recitatur. Si vero certum est quod appellatio est nulla veliniusta / vt quia crimen super quo est appellatum est notorium vel appellans est talis qui non potest appellare vt quia est vere contumax vel insignis latro. ff. de appel. constitutiones. C. quorum appella. non recip. l. prima: et per totum. in tali casu potest iudex a quo taliter appellatur sentemtiam executioni mandare: nec habebit locum reuocati per modum attentati infra de appella. Romana. § sinautem post sententiam. ii. quest. vi. §. sunt quorum. Iniquum enim esset si executionem sententie talis appellatio impediret / et ideo tali appellationi non est deferendum: vt in predictis iue. ribus continetur.

¶ Et de hac materia tene quod habetur infra hoc lib. de appella. non solum supradicta autem habent locum regulariter in casibus cum iudex ordinarius a quo est appellatum potest se intromittere etiam appellatione pendente. Prlmo quia si possessio appellantis turbata est / omisso eo super quo appellandum est poterit possessionem reformare. infra de appellatio. cum teneamur.

¶ Item potest punire appellantem notorie delinquentem. de appella. proposuit.

¶ Item tempus appellationis potest moderari si appelalans minus prolixum tempus assignauerit infra de appella. cum sit Romana. et capi. consuluit. et alias vbi in iure specialiter inuenitur expressum.

¶ Sed quid si pars appellata dicat vere contumax fuit ¬ non potuit appellare: et ideo obtentu talis appellationis non debet fieri reuocatio per modum attentati / pars appellans dicit se non fuisse contumacem / quid erit in hoc dubio / nunquid fiet reuocatio: In hac questione videtur. michi distinguendum: an pars appellata parata sit incontinenti probare illam contumaciam dicens: hodie constat hodie agatur / an dilationes expectet longiores. In prima casu non est taliter reuocatio facienda. In secundo casu sic propter dubium. ff. ad exhibend. l. iii. §. ibidem. ff. vt in post. lega l. si is a quo in princi. ff. de carbo. edic. l. iii. §. canse. Que enim incontinenti pr fiunt inesse videntur. supra eodofficii. ff. si cer. peta l. lecta. §. dicebam. et. C. de pac. l. petens. Alias contumax semper diceret se non contumacem et innouata pendente tali appellatione que nulla est contra in stitiam faceret reuocari quod non est aliquatenus sentiendum. Et quod dixi de contumace: idem intelligas per eadem iura de similibus qui appellare non possunt

¶ Sed pone / quod pendente appellatione dubia: iudex qua quo est appellatum / fecit aliquem processum / qui reuocatus fuit per modum attentati eo casu quo debuit renocari: postea iudex cognoscens de appellatione pronunciauit maliappellatum / nunquid processus reuocatus resumet vires. ipso iure / et reuocat io facta habebitur pro nulla / an erit itaa capite procedendum / ac si processus ille non fuisset factus: Respondeo / Processus ille non resumet vires ipso iure. mo erit a capite procedendum / quia reuocatio illa facta est legitime ad tuitionem appellationis: et processus factus fuit in contemptum eiusdem. Igitur tanquam legitima firma et stabilis perseuerare debet. supra de resc. cum causam /

¶ Item licet littere reuocentur: tamen quod occasione illarum literarum legitime factum erat non reuocatur: sed stabile perseuerat infra de restitutione spoliatorum audita: et iustus processus non est reuocandus: vt ibidem. Quia quod legitine factum est pena non meretur. C. de adult l. graccus.

¶ Preterea illa reuocatio fuit quasi interlocutoria / ergo transiuit in rem iudicatam: cum ab ea non fuerit appellatum. supra eod. cum dilectus infra de re iudicata: quod ad consultationem

¶ Preterea talis reuocatio non dependet ex euentu appellationis / quia non curatur qualiscunque euentus sequatur: sed sola appellationis dependentia sufficit ad reuocationem huius faciendam infra. de iureturan. venientes. Ergo quicquid finaliter contingat de appellatione legitima siafuit legitime reuocatum / quod ea pendente fuerit innoua tum. Igitur tanquam legitime factum stabile perseueret Pronunciata ergo appellatione minus legitima de nonc est iterum procedendum: vt quod fuit illegitime factum et legitime reuocatum appellatione declarata illegitimalegitime fiat

¶ Sed quero. Specialiter posito quod aliquis iudex per sententiam diffinitiuam deposuit aliquem a dignitate sua: depositus appellauit. Ita quod est dubium: pendente taliappellatione dubia / alius substituitur in locum appellantis. Nunquid talis substitutus debet reuocari per modum. attentati / an pendebit ex euentu appellationis: Sol. Aul. iste est substitutus ab alio iudice / aut ab eodem. Et si quidem ab alio non fiet reuocattio per modum attentati cum illaappellatio quo adalium iudicem non impediat nisi illum a quo appellatum est nec dicitur proprie aliquid inouar. appellatione pendente / nisi cum a parte vel inter easdem partes ab eodem iudice innouatur quia pendente appellatione quo ad causam illam desinit esse iudex inter easdem personas i1nfra de appella. c. ad hec et. c. proposuit igitur talis substitutio ex euentu appellationis pendebit quare si feratur setentia pro destituto per quandam consequentiam ratione connexitatis intelligituresse lata contra substitutum infra de accuad petitionem. iii. q. vi. hoc quippe. lix. di. ordinatos. Et hoc intelligo quando pars appellans vel appellata nihil in haprotestatione fecerunt: si autem ab eodem iudice substitui. tur distinguo. Quia aut ex solo et mero officio prouidendo aut electionem factam per alios confirmando. In primo casu credo debere reuocari per modum attentati talem prouisionem tanquam factam ab eo qui desiit esse iudex infra vt lit pendem. c. i. ar. ad hoc. supra de consti. cum. M. ad finem infra de iureiu. venientes. In ii. casu refert vtrum confirmauit elelectionem factam per illos qui sunt pars in causa illa / et tunc idem quod in proximo casuper eadem iura scilicet quod talis confirmatio reuocest si inter illos desiit esse iudex quo ad illud negocium. Aunconfirmauit electionem facta per penitus extraneos et de ponitus extraneo: et tunc non credo fieri reuocationem per modum attentati imo pendebit ex euentu / eo modo quo dixi in primo casu per decretalem ad petitionem. Nam per appellationem iudex a quo appellatum est non desinit esse iudex rei de quanagitur quo ad alias personas iure suo vtentes et coram ex super re ipsa litigantes infrat de appel. romana. §. in alium. Et quia res. inter alios etc. infra. de sen. et reiudi. quamuis. ff de re iudi. sepe: atpellanti tamen pendente appellatione possessio non est per ipsim iudicon llicite auferenda / alias fieret reuocatio autem. vt nulli iudi. § illas. col. ix. et de iuretur. venientes supra de consti. cum. M. ad finem. xvi. q. iiii. volumus. et ita idem iuris est cum iudex procedit ad collatiouem ex suo officio prouidendo. Et in procedit ad confirmationem electionis per illos qui sunt peurs in causa illa celebrate quia in his duobus casibus desi / t esse iudex secus si fuerit per extraneos celebrata quia tunc inter alias personas suo iure agentes non desiit esse iudex. Et de hac materia habetur infra hoc lib. de appel. non solum.

¶ Sed quid si aliqui de electoribus fuerunt pars in causa illa depositionis aliqui non: quid erit tunc respondeo maior pars debet attendi et secundum eam iudicari. supra eoscriptum est. §. fi. ibi cum attenditur vtrum maior pars postulantium. aut minor deliquerit et secundum hoc pars eligentium obtinet vol succumbit.

¶ Alii dicunt per modum attentati nihil debere reuocari. nisi illud tantum quod circa possessionem innouatur / et ita dicunt intelligi. predictas decretales venientes et cum M. et in auten. vt nulli iudi. §. illos. col. x

¶ Alii indistincte dicunt in beneficiis processum iudicis a quo est appellatum reuocandum esse / et inter alias perse nas ratione connexitatis. Sed connexitas potius operatur circa euentum litis vt predictum est quam circa reuocationem attentatorum. Et quod dixi in hac questione habet locum indubitanter cum appellatur ad inferiores quam papa sit Uerum si ad papam appelletur vel totum negocium ad se expresse reuocauit / non debet postea beneficii collatio attentari alias reuocabitur infra de appella. vt nostrum. Si vero ad se non reuo cauerit expresse. Dicunt quidam adhuc idem esse fere quod dixi cum ad alios inferiores appella tur. Quia licet per appellationem causa deferatur adpapam non tamen potestas beneficia conferendi. Alii dicunt quod ex quo per talem appellationem pendet causa coram papa super beneficiis propter excellentiam iurisdictionis non debet se intromittere iudex inferior a quo appellatum est arg. ad hoc infra de prebend. inter cetera. de offi. lega. licet. Et si se intromittat reuocabitur eis processus habitus etiam inter alias personas et est expresi. sum 1hoc lib. vt lite pendente. c. ii.

¶ Sed quero petii appellationem canonicam pronunciari et quicquid est atientatum in preiudicium appellationis in irritum reuocari / et lite contestata peto certum at tentatum reuocari vtrum possim:. Et videtur quod non: nan hoc casu agens habebit duas vias / sicut viam directe petitionis in libello vt est dictum / et viam implorandi iudicis officium et ingressa vua non videtur recursus ad aliam prima pendente / ar. infra de appel. interposita. §. ille a contrario. sensu. C. de fur l. prima. ff. de lega. ii. cum filius. §. varii. ff. de minoribus. xxv. an. cui. fideicommissum. C. de iure de lib. cum scimus. §. si vero postquam. C. quo. et quando iudex autem. qui semel.

¶ Nam habens sententiam diffinitiuam pro se potesta¬ gere pristina actione. ff. de pignora. grege. §. i. Etiam actio ne in factum que descendit ex re iudica. C. de iuretur. actori: potest etiam iudicis officium implorare quo petat sniam executioni demandare secundum legem. ff de re iudi. admo. pio. § i. et. ii. Et vna de istis viis electa oportet prosequi eandem / vt d. autem. qui semel: et d. l. minor. quia quod ibi dicitur obtinet iure speciali: ergo contrarium eius est ius commune. ff. ad municipales l. prima ad finem. et. C. de thesau. l. i. lib. x.

¶ Sed contra. ff. de testa. milita. l. iii. vbi eligens vnam viam non excludit aliam ad idem tendentem. In hoc tamen propter contraria distinguo. Nam quando competunt diuerse vie ex eodem facto / aut sunt aduerse inter se / et ad diuersa tendentes: et tunc est necesse vnam eligere: vt C. de fur l. prima. Si autem sunt diuerse ad idem tamen tendentes aut vtrunque est principale / et tunc vt prius habeo eligere. vt d. §. variis. et ff. de tribu. quod in heredem. §. eligere. i1fra eo. vt quis. supra hoc lib. de postul. ca. vno / in fine. Aut vna est principalis / et alia subsidiaria / et hoc dupliciter. Aut pinguiis non subuenitur per subsidiariam beneficio iuris datam: et tunc remedium ordinarium habet locum. ff. de minor. in cause. ii. in prin. Aut pinguius subuenitur per subsidiariam et hoc dupliciter. Aut ambe principales / et tunc etiam subsidiaria potest primo proponi. ff. naute caupo. stabul. l. et ita de facto. §. ex hoc edicto / aut vna principalis / et alia non: et tunc ambe possunt concurrere / et in processu vna potest premitti: et hoc casu pinguius subuenitur preueniendo in tenpore: vnde plus et minus est in tempore / sicut et in summis. ff. de edendo l. prima. §. diem autem. Constat enim quod in reuocatione attentatorum est via ordinaria per petitionem in libello vt predixi et est via extraordinaria per in dicis officium: vt infra hoc libro de appel. Non solum / qua viacitius expeditur / quia si doceo sententiatum primo / et appellatum secundo / et attentatum tertio: non est opus mihiustificare sententiam quo ad reuocationem attentatorum Sed hoc ordine probato reuocabitur attentatum: vt decap. non solum. Unde plenius subuenitur in hoc casu appellanti et citius / quam in alio casu¬

¶ Simile reperio / agens petitorio et possessorio simul / po. test suspendere petitorium et procedere in possessorio exiuris beneficio 1fra de causa pos. et proprie. pastoralis. Et est ratio possessorium et petitorium habent ordinem inter se uiure concessum. C. de rei vendica. ordinarii: et. C. de appel l. prima: poterit tamen primo pronunciari in possessorio siliqueat de ipso. infra de causa pos. et propri. cap. ii. Sic in propo. sito reuocatio attentatorum competit iure communi et beneficio iuris: vnde hoc iuris beneficium via ordinaria non tollitur / sed remanet argu. ff. de testa. milita. l. iii. Nec hoc nouum facio: sed idem habens diuersas qualitates prosequor argu. ff. de noxa. in delictis. § si de certa. Nec debet. esse durior conditio propter litis contesta. ff de noua l. aliam. Simile video si sim excommunicatus post appellationem legitimam ex forma et petere possum via directa excommunicationem nullam pronunciari. supra de offi. de leg. cicontingat in fine. Et vbi hec via nimium differretur potere possum beneficium absolutionis ad cautelam infra holibro de senten. excommunica. solet.

¶ Porro quia supra dixi eligentes / electos / et etiam postulantes / teneri ad expensas aliquas faciendas / dubitiret aliquis / vtrum possent postea recuperare: et ideo dicvt sequitur vel reddendis expensis. Sed nunquid a repetitionem istarum expensarum habebit locum conditio ex hoc cafione: Et videtur quod sic / quia cum noua obligatio inducatur a lege. Nec caueatur quo genere actionis sit agendum conditione ex illa lege agendum est. ff. de conditio. ex lege l. vna. A simili dicimus conditionem ex canone oriri / cum noua obligatio inducatur a canone. Idem etiam dicitur de consuetudine argu. C. que sit longa consuetu. l. vltima.

¶ Dicas tamen non habere locum conditionem ex hoc connone quia nulla noua obligatio quo ad hoc per iftum canenem inducitur: sed quod erat statutum obseruare precipiatur: dabitur ergo potius conditio ex illa decre. supra eo. titur vt preterite eligentium id est quas fecerunt eligentes in prosecutione electionis electorum id est quas fecarunt electi: et sic expone sequentia quod iustum fuerit quasi dicat eirca recuperationem expensarum super electione vel postulatione factarum nihil de nouo statuimus. sed quod erat statutum obseruari precipimus. Sed quod est circa hoc statutum. iustum vel equum / Respondeo. Si est electio facta in concordia / vel etiam postulatio / eli¬ gentes et postulantes possunt facere expensas de bonis ad prelatum pertinentibus / vel si de suo fecerint factas possunt recuperare. supra eod. vt preterite vbi de hoc nota. et argu. supra eo. §. ad hec. x. questio. xii. precarie. Et hoc vel in dicis officio / vel conditione predicte decre. vt preterite. Et hoc intelligo siue obtineat / siue non / siue elegerint dignum siue indignum / dummodo ignoranter indignum elegerint: sufficit enim quod non sint in dolo. ff. de bo. auctoritate iu. po. l. pretor. §. ii. alias ratione: doli sui non factas domient recuperare et si eas fecerint de bonis prelati debent restituere. quia non est eis licitum male alienare vel disspare illa bona. xii. q. ii. c. nulli. et. c. alie nationes

¶ Si vero in discordia electio fuerit celebrata et maior persprosequatur negocium electionis dummodo vtiliter incibiat prosequi / expen. habebit: non tamen sufficit quod sine do lo malo / vt in casu precedenti. Sed est necesse quod vtiliter in cipiat. ff. de nego. gestis / sed an vltro. §. ii. minor autem pereshabebit ita demum expensas si obtineat: quia tunc apparet quod vtiliter cepit prosequi: hoc tamen quod dictum est de ex pen. cum electio facta est in discordia non seruatur. Elect autem si obtinet sibi satisfaciat argu. infra de testa. relatum. § nonne: si succumbit expensas non repetet: quia negocium suum egit. C. de nego. ge. l. prima de sta. et ymagi l. fi¬

¶ Idem dicas de postulatione per eadem iura. Hec tamen intelligo in casu illius decr. supra eo. nihil. quia ibi eleciadministrationem habet. Si autem aliquis se opponit autprosequendo ius proprium vt quia dicit se contemptum et tunc nihil repetet / quia negocium suum egit aut agit de iure tangente ecclesiam / dicendo personam electam minidoneam / vel formam non seruatam et tunc si succumbit. nihil repetet / quia presumitur inutiliter cepisse agere. ff. iudica. solui iam tamen. §. antepe. Si vero obtinet / a capitilo recuperabit expensas arg. infra de procur. cum pro causa. de reb. ecclesie non alie. ad nostram. Et sic litis terminus. declarabit negocium expensarum arg. ad hoc. C. de iudi. .l. rem non nouam in fine. C. mandati. Et si contrarium victus victori condemnabitur in expensis infra de dolo et contuma. finem. C. de iudi. properandum. §. sinautem alterutrum. Et si non est soluendo / restituitur actio contra capitulum vbi vtiliter gestum est negocium / etiam si sine mandato orposuit se vnus canonicus nomine ecclesie. ff. iudi. solui. iatamen. §. antepe. ff. de eo per quem factum est l. fi.

¶ Et hec vera intelligo inter seculares qui habent proprium. Si aumtem est regularis qui non habet proprium / tunc etiam ad prosecutionem cause debet habere expensas / aliaiam ius suum et ecclesie periret cum nihil habeat infra de accu. c. ex parte et. c. pe. Equitas canonum hanc equitat emcolliges per iura allegata in glo. proxima. Io. mo. Car.

FVndamenta. Hec decretalis loquitur de electione senatoris vrbis seu rectoris eiusdem quocunque nomine censeatur. Et diuiditur in vii. partes. Nam primo fundamenta ecclesie militantis narrat. ii. §. Isti sunt: situm seu locum ecclesie militantis in vrbe Romana fore declarat. iii. § Ne autem. causam libertatis ecclesie in vrbe situate assignat. iiii. §. digne / mala quae proueniunt ex peregrinis regiminibus in vrbe enumerat. v. § vt ergo ne aliquis cuiuscunque dignitatis existat ad regimem vrbis absque licentia sedis apostolice per literas eiusdem concessas assumatur decreuit et mandat. vi. §. quod si secus / assumptionem aliter factam cassat et multas alias penas contrarium. facientibus consilium seu auxilium dantibus infligit. Et eorum facta cassat et irritat. vii. §. vt autem ciues romanos cum certa modificatione a dicto statuto excludit seu separat ecclesie militantis. Eccclesia interpretatur conuocatio fidelium. Nam ecclesia omnes fideles ad se vocat et ipsa est vna extra quam nullus saluatur. supra de summa trini. et fidem. catho. c. primo. §. vna.

¶ Et hec dicitur quandoque militans: quandoque triumphans. non quia sint due sed vna diuersas habens qualitates. Prima est secundum Augu. in tempore peregrinationis: altera in eternitate mansionis. Prima in labore / altera in reqie. prima in via / altera in patria: prima cum hoste pugnat / altera sine hoste regnat.

¶ Et in hoc quod ecclesia militans pugnat dicit militare: vt de Iob. vii. Militia est vita hominis super terram: et apostolus. ii. ad timotheum. Labora sicut bonus miles christi laborando et certando contra carne / mundum / et demonem. Iuxta illud mundus / caro demonia / diuersa mouent preliaUnde homo superando victor est / et victoria consummata in fugando hostes per gratiam diuinam fit iste postmodum. in gloria triumphator. Sic dicitur imperator victor in fugando hostes et triumphator post victoriam optentam. C. ff. et insti. in prohemi. Unde ecclesia militans et corpus mysticum in quo congregantur fideles infra eo. §. ne autem. Et inter illos etiam sunt infideles: quia ecclesia militans habet bonos et malos / vt scismaticos et similes. xxvi. di. c. acutius Notatur etiam. xxi. di. c. quamuis. Sed triumphans habet tantum bonos: quia in illa non est macula venialis peccati / nec ruga mortalis de peni. di. i. c. ecclesia. xxxii. q. iiii. in fine. c. recurrat.

¶ Et huius corporis id est ecclesie militantis caput est christus et sponsus. Et hec ecclesia militans fiet triumphaus / post resurrectionem vniuersaliter. Sed ante fiet triumphans quotidie in suis membris decedentibus ita quod ecclesia militans est sponsa: sed hec ducta in domum sponsi vniuersaliter vt in suis membris: vt predixi fit vxor. Unde apoca. xxi. dicit angelus beato Ioanni. Ueni ostendam tibi sponsam vxorem agni. Simile reperio illa que est sponsa introducta in domum vxor efficitur. ff. derit. nu. l. minorem et. ff. de conditio. et demon. §. qui fiet. Et sicut hoc exemplo eadem mulier primo est sponsa / et per qualitatem ductionis adiectam fit vxor. Sic ecclesia militans vel anima fidelis sponsa christi: et hec ducta in celesti hierusalem vxor censetur propheta dauid angulari lapide christus dicitur angularis lapis: quia sicut positus angularis lapis et in agulo iungit duos parietes. Sic ipse christus a primo abel iusto in veteri testamento / vsque ad vltimum iustum in finem seculi fideles connectit scriptum est) in pral. summo Et propter hoc cantat ecclesia. Tu es pator ouium princeps apostolorum dicendo Mathei. xvi. tu es dextras Et dicta est dextra a dextera per sincopam et dicta est dextra: quia ipsa pignus pacis / et testis fidei solent dari. Et quia hic refulsit in istis duobus beatis apostolis potissime: ideo adiuncti dicuntur socialiter per dextras ad gal. ii. gens sancta affectu apostolorum. Sed qualis sit hec gens effecta. vide ad roma. primo. Audi beatum Bernardum / qui sic inter cetera ait. De hac gente ad Eugenium hi in dominum impii: in sancta temerari / inuicem seditiosi / in vicinos emuli / in extranes inhumani / superioribus infideles / inferioribus importabiles / ad petendum inuerecundi / ad negandum infrontosi. hi importuni. vt accipiant inquieti donec accipiant / ingrati vbi acceperunt / docuerunt linguam suam loqui grandia: cum operentur exigua / largissimi promissores / et parcissimi exhibitores / blandissimi adulatores / et mordacissimi detractores / simplicissimi dissimilatores / et malignissimi proditores effecta / iuxta illud / Roma caput mundi: Et ideo status vrbis describitur ad modum orbis. Et sicut totus orbis habet quatuor sedes patriarchales principales infra de priuileg. antiqua. Sic et Roma. scilicet sancti Petri / sancti Pauli / sancte Marie maioris / sancti laurentii exra muros. iiii. habet ecclesias patriarchales. Et ecclesia episcopalis et maior est lateranen. vt patriarchalis omnium. Et sic concordo verius Paulus / virgo. Petrus / laurentius / atque iohannnes hi patriarchatus nomen in vrbe tenent.

¶ Et ratio huius prerogatiue llquet: quia solus papa. et epicopi cardinales in altari maiori sancti iohannis celebrant. Sed in aliis nedum predicti: sed et presbyteri cardinales.

¶ Uerum. Roma a latronibus fundata retinet aliquid de primordio inde dicta est Roma / quasi rodens manum: vnde versus. Roma manus rodit: quos rodere non valet odit. Nec est qui se abscondat a rosura elus fidelium. Nota igitur effectus ecclesie / sicut congregare et pascere: ergo non diuidere et non exigere improbe. Et hoc habet iurare sponsus ecclesie / se in pastura et congregatione fidelum prouidendo solerter quarto die que hiec sequuntur habentur. xxvi. di. constantin. lxiii. di. ego satrapis Satrapa est iudex sapiens optimatibus / optimas est communis generis et dicuntur optimates illi qui sunt meliores de populo pragmaticum / dictum a pragma pragmatis: et pragma grece latine dicitur causa: vnde lliud constitutum dicitur pragmaticum quod fit occasione cause orte vt hic. Nam ex causa sanctionis constantini datum fuit pragma. xcvi. di. Sic accipitur. C. de legib. l. leges generales. Reperitur etiam programma et est illa litera que mittitur ad prouincias ad diuulgandum constitutionem factam in auten. quib. mo. na. effi. legi. in fine coiumna. vi. C. communia epistole. et programma. in rubro. et l. programma. et. C. de remissio. pigno si eo tempore monarchiam a monos quod est vnum et archos princeps vnde monarchia id est vnus principatus Et quatuor fuerunt monarchie secundum ysido. prima Assiriorum. ii. Persarum / et medorum. iii. grecorum. iiii. Romanorum Et prima et vitima fuerunt aliis feliciores religionis hic vocat religionem fidem catholicam C. de summa trinitate et fid. cathol. l. prima. xxxii. q. v. christiana imperator / sic distinguit de imperatore celesti et terreno. xi. q. iii Iulianus et. c. qui resistit decet supra eo. locutus de libertate quo ad papam / et hic de libertate loquitur quo ad cadinales peti consilia sed nunquid hec consilia sunt necessitatis vel honestatis not. infra hoc lib. de hereti. super eo peregrina vocat hic peregrina extraneorum regimina vt innuunt sequentia ex ruinis vt fuit temporibus branchaleonis qui multa edificia romanorum destruxit existens senator deposita sicut tempore Henrici fratris regis castelle tunc senatoris / cuius etiam tempore tempia vrbis fuerant etiam nepharie violata in gloria est nomen adiectiuum id est sine gloria [suggillare] id est diminuere. ff. de in ius voc. l. sed et si hac lege. §. pretor ait mortis articulo hoc semper intelligitur exceptum infra de offi. ordi. pastoralis. § primo non tenere Similem infra eo. quia sepe. infra. hoc libro de senten. excoica: alma §. fi. excludit contra nullus in prouincia de qua est oriundus debet esse assessor l. si eadem: ergo minus potest esse iudex Sol. hic caro. supra et sanguis conditori huius canonis (qui romanus fuit / reuelauerunt. Io mo. Car.

QVanquam. supra eo. nepro defectu / propter negligentiam electores in cathedrali ecclesia potestate eligendi priuabitur: et hec potestas ad proxinum superiore deuol. uitur / sed istud ad casuilium non extenditur ert vt hic. Et est ratio: quia nonnunque intelligi prohibitum: quod non inuenitur expresse concessum infra de transia. epi. inter corporalia. §. sed neque in fine et. C. de procura l. maritus / presertim in hac materia in quaest regulare quod non repitur concessum metropolitano. iure vel prisca consuetudine in prouincia sua: hoc censetur prohibitum infra hoc libro de supplem. negli. praelata. c. i. ix q. iii. conqstus vbi tamen est par ratio. Concessum in vno obtinet in alio. C. de diuer. rescrip. l. i.

¶ Igitur quod. supra dixit in gne nunc declarat in specie. Indignum. supra eo. innotuit: et. c. cum in cunctis non obseruent: supra eo. quia propter. et. c. auditis.

¶ Sed que est ratio diuersitatis in istis casibus: dic vbi est defectus materie siue de qua fit electio / siue in qua fit electio / nulla est electio [ipso iure hoc est nullo facto ho minis extrinsecus operante / vt no. supra eodem. cupientes super verbo iuribus: et. d. c. innotuit. et infra. de renuncia. c. vt timo infra de accusa. ad petitionem. Nam quando fundamoe tum nullum est: nihil superedificari potest infra de praesbytere non bap. c. veniens. prima. q. i. cum Paulus ar. ff. de excep. rei. iudit l. egi tecum

¶ Et hec parsa sunt nullum habere siue inhabilem. ff. quod ruiusque vniuer l. prima § penul. et. ff. qui satisda. cog. l. quot ens infra de transla. epi. inter. d. § sed neque. Sed vbi est defectus forme / materia tamen idonea iam non est nullum quod primordium habet bonum / licet cassari possit propter formam indebite in materia impssam. ar. ff. de lega. ii l. cifilius. § herescensendum Sed que ratio diuersitatis in ter hunc casum et precederem / respondeo Archiepiscpus notantum ius habet in diocesi suffraganei sui / sicut habet epitcopus in sua diocesi / et de hoc non supra de officio ordi. cum ab ecclesiarum. et. c. pastoralis. xi. q. prima. de persona. Et quia pinguius ius est episcopo: pinguius sibi subuenitu: quia nedum in casu negligetie: sed etiam vbi electio seu presentatio nulla est seu annullanda habet ius prouidendi¬

¶ Sed oppones: secundum hoc episcopi difficultates et malitias in gerent: vt prouisiones ad ipsos deferantur. Solu. Non rispicias ad id quod fit: sed ad id quod fieri conuenit sn ff. de iusti. et iur l. pe. § praetor et ff. de offi. praesid. sed et licet et ta mem hic grauato competit remedium appellandi / quod datur oppressis. ii. q. vi. ad romanam. Similem infra. eo. quia sepiinfra de senten. excomnica. alma. §. vlt.

¶ Sed nunquid sub primo dicto huius. c. comphenditur et clesia regularis: videtur quod sic. Cum compheda tur intenroretata. supra eodem. ne pro defectu: ergo et in ista interpraetante / cum cathedralis et regularis ecclesia equiparentur vt d. c. supra eo. quia propter. et. c. cupietes.

¶ Solu. in casu negligentie deuolui potest nedum electio ecclesie cathedralis ad metropolitanum / sed etiam regularis et alia onficia infra de suppl. negi. praela. licet. et.c. sequem. seque. Sed vbi non est negligentia: secus vt hic propter rationem praedictam et abbatia / siue ecclesia rtaris est de inferioribus. supra eo. cum in cunctis. §. inferiora.

¶ Et licet relaris et cathedralis ecclia in multis equiparetur in hoc casu discrepant / propter ratione iam dicta et hoc verbum secus / refertur vt ponatur diuersitas quo ad modum diuersum deuoluendi ad episcopum et Archiepiscopum quia ad episcopum deuoluitur potestas in omnibus predictis modis. Sed ad archiepiscopm in solo casu negligetie vnde in primo responso huius. c. praeterque in casu negligentie non potest deuolui potestas prouidendi ad metropolitanum / propter rationem ibi dicta. Nec ad capitulum qui illa vice sunt priuati seu priuandi. supra. eo. cumvinton. Et sic est necesse cociudere / quod ad Papam illa vice prouisio deuoluatur / si sit in ferior ecclesia cathedrali: im omnibus praedictis deuoluitur potestas ad episcopum: qui ex pcto omissionis per negligentiam velcommissionis peccando in materia / vel in forma ius proutdendi acquirit si sit immediatus superior

¶ Sed quid si ecclesia cathedralis vacet / dic vt infra non sede vacante. c. ii. et. infra. hoc lib. eo. ti. c. vno. Sed dices dict iura nihil facere que loquimtur quando simpliciter beneicia vacant sed hic non simpliciter / sed illa vice¬

¶ Solu. ea esse ratio prificipalis et additamenti vt ff. de iur. dotium inter socerum. §. cum mater infra hoc libro de regulis iuris. accessorium et supra de consuetu. cum olim. Ioan. Mona. Cardinalis.

Is qui. Hec decretalis est decliratio ad. c. supra eo. vt circa: esic fuit declaratum: vt hic habetur per Imo. v. in facto Bituricen. Et est ratio vbi me astrigo ad duo sufcopulatione / vel ius me astringit: vt hic: non est satis implere alterutrum Secus in disiuncta. ff. de verbo. obbliga. si quis ita stipulatus fuerit. x. et. ff. de rebus dub l. si is qui ducenta. §. vtrum et infa de proba. licet. indeterm iate nota disiuctam vocari indetmia ta vt hic. arg. ff. de conditio. indebi l. cum is. § voti. ff de verbo. obliga l. vbi autem non apparet. §. qui illud et est ratio quia omnis disiuncta est vna / sed dubia / sed copulatiua est plures / secundum philosophum. et probatur. ff. de lega. primo. Si ex toto. §. si ita. et. ff. ve verbo. obliga. pluribus primo respon. et. l. inter stipulantem. §. si stipulante et. §. sequenti. Io. no. Cardinalis

Micanm. H uraneraum peacaium tum in facto Frigien. Et par ratio / simile ius suadere videtur. C. ad legem falcidiam l. finaVli. Ioan. Mona Cardi.

SIcut cum per formam. Ab olim erat statutum: qua quando proceditur per viam scrutinii: communis elt ctio sequi debet. supra eo. quia proptenet. c. in Genesi. Et hodie statuitur: quod proceditur per viam compromissi. Sec que fuit ratio. Respondeo. Collegium eligit. xvi. q. vlti. capi. vltimo. Quia cum actus sunt suppositorum vel singulorum / secundum philosophiIste actus qui est eligere / sic competit collegio / quod sins lis de colleglo competit: cum quilibet contemptum suum prosequnpossit infra. eo. Ecclesia. ii. Unde vt res ad suam naturam reuertatur prouisum est dictis casibus / vt fiat electio communis per vnum non per plures.

¶ Collegium eim licet ex multis constituatur. est tamen vnum representatione arg. ff de fidc iusso l. mortuo in fine. Et constat quod in forma compromissi vicem omnium est ecclesie viduate prouidendum. supra eo. quia propter versi. vel satem. Et ideo decet vt in hac forma fiat communis electivt res suo principio a quo fluxit attestetur / siue ad id redicatur quod est facile. ff. de pactis l. si vnus. § pactus versi. quia in specie. ff. de libe. et posthu. l. filio quam

¶ Sed quid si sit compromissum in vnum vt supra eo. causam / dic quod eius factum totum est vnum. Unde non est necesse reductione ad alium cum non. sit recessum ab vno vt d. c. cansam facienda ff. de arbi. Item si vnus. §. Item si plures §. fi. et. l. sequenti. et ibi. non

¶ Et est ratio. Quia vbi in plures compromittitur: et vt in plures necesse fuit vt omnes pronunciarent quia prout contractum est: peti oportet / et sententia debet promi vt per titum est. ff. de arbi l. pedius insti. de actio. §. huic autem. ff. communi diuidundo l. vt fundus infra de Symo. licet hely. i1fa. de accu. qualiter et quando circa finem

¶ Et idem dic in pluribus delegatis iudicibus. ff. de reiudi l. duo ex tribus

¶ Dicunt tamen quidam esse satis / quod vnus pronunciet aliis presentibus et consentientibus: secus in arbitris: quia plures iudices delegati habent causam ab vno / non sic arbitri. et magis arbitrium pendet a partibus / cum sit vo. luntarium quam iudicium / quod reditur in inuitum. ff de verbe obliga. inter stipulantem. §. i. Et ideo iudicinm reduci potest conuenientius ad vnum quam arbitrium: hodie tene quod habetur infra hoc. lib. de re iudic. cum ab vno. Io. mo. Car.

STatutum, Hec decretalis / suterpretatur. c. licet canon. supra eo. vt dictum. c. dignitares non comprehendat

¶ Et est ratio. supra eo. c. cum in cur ctis habebatur certa forma in dignitatibus et ecclesiis parrochialibus. E quod ibi erat ferende / entie fit late in. c. licet quo ad ecclasias prochiales. Ergo in alio statur iuri antiquo. C. de appella. praecipimus in fine. C. de testa. sancimus infra de priuileg. pastora i1ra eo. constitutio.

¶ Alla etiam ro hic reddit cu. d. c. licet / sit penale et sic restringendum. ff. de pe l. interptatione. infra. hoc lib. de preben. quueuls l. i. respo. infra hoc lib. de fil. pbro. c. i. fine extiterint. Hic nota appellatione ecclie parrochialis non contineturecclia perrochialis hnus dignitate praesidentie quo ad collegiuur Et est ratio. Nam noinando parrochialem ecclesiam non comprehendit dignius in illo gne. C. de aque duc l. eos lib. xi. e. nota infra hoc. lib. de regul. iur. ignali et ia non habet denolarieccila prochialis. sed dignitas infra de praeben. extirpande. §. qui vero. et. infra. hoc. lib. de praben. super eo. Io. mo. Car.

Si cui. Ratio huius capituli est. hic. Quia cum certa forma. data sit eligendi. supra eo. quia propter electores iure astricti illam non possunt excedere ar. ff. de leca. primo nemo. Et ideo quicquid factum est contra concilium quia propter. illud totum est irritu vt hic

¶ Sed quero totu capitulum. posset dare vni ptatem. supra eo. causaergo llli qui habebit malore partem comparatione minoris. Solu. primum factum non esm bamnatum: sed secundumsic vt hic et. supra eo. quia propter.

¶ Item primo casu est voluntas totius capituli transfere. lo in vnum solum potestatem eligendi: sed hic non trasfentur sed vota scrutari mandatur / quibus scrutatis non desenitur ad maiorem partem capituli.

¶ Et sic vota istorum / capitulum non faciunt secus si vota. facerent maiorem partem. ff. de regul. iuris. Aliud. §. reteratur. C. de legatio l. si quod. lib. x. et. infra. de his que fniuntu amalor. parte capituli. c. primo. et est expressum infra. eo. cum expediat. Io. mo. Cardinalis.

QVorundam. Hec decretalis diuiditur in quatuor partes. Primo ponit prohemium ad dicenda super electis religiosis extra a admisnistrationes sui ordinis in discordia. Secundo. §. volentes illud prohemium in religiosis mendicantibus pertractat. Tertio. §. circa in religio sis non mendicantibus. Quarto. § nos enim) actum in contrarium irritat [in bicordia Num quid dicetur discordia si sit mota post electione quandocunque / et cocordia si reducatur ac concordiam quandocuque Respondeo. Litera dicitrelectio est facta in discordia. Et tunc dico discordiam sicet post deueniatur ad concormdiam / quia verum est ipsam electionem factam in discordiaSed dico concordiam que fuit in fine electionis / et ipsa facta licet postmodum apparuerit contradictor. Et sic viditleruarm simili. supra eo. nihil est ad finem. Et refert an in limine contractus appareat euictor / vel non. C. de euictio. si post / quod est verum quo ad priuilegium dicti capi. nichlii¬ quia ius quesitum ex electione concordi ex discordia se quuta non corrumpitur l. fi. C. de nup. secus. supra eo. c. cupis tes. §. si vero.

¶ Circa: hunc. §. intelligo de his religiosis: qui assumuntur extra sua monasteria sicut precedens loquetur de mendicantibus electis extra administrationem suordinis: alias prohemium loquens de administrationibus lxtra electi ordinem non faceret ad propositum et hoc. c. §. non ideo artantur religiosi non inendicantes / sicut in superior §. artantur mendicantes quorum electio in discordia non valet. Sed aliorum sustineri potest non irritatur hic si non fuerit facta a minori parte numero et hic. §. innuit hoc: qui procedenti non aduersatur / sed continuatur in verbo quoue hoc etiam innuit verbum quod est infra infra licentia suorum relatorum.

¶ Et est ratio predictorum quia leuius repellitur quis ab administratione professionis aliene que proprie parte numero quod intelligo de facto non de ficto per seductionem faciendam: alias nihil adiiceret hec constitutio ad iura antiqua.

¶ Et intelligo: siuem eodem pretextu fuerint facte due h electiones siue ex interuallo. Et sic declarauit papa in facto monasterii Aramacensis Trecen. diocesis me praste¬

¶ Sed contra. supra eo. si quan. Sol. illa ponit aliam prouisione contra attenuationem. ad quam quis non admittitur isto casu. hic ponit aliam prouisionem ad artandum monachos electos minori numero extra sua monasteria. Io. mo. Car.

VT quis, hic notatur licet. aliquid possit deberi ex pluribus a causis. ff. de acquien. po. l. iii. § ex pluribus et §. se suem. et. ff. de excep. rei iudi l. eu aneadem. §. actiones. et §. sequen. tamen nesit vagatio habet electus de duabus electionibus eligere vnam: quam electa: via sidi precluditur in altera. supra hoc libro de postu. c. vno et ibi not. protestari)

¶ Nota protestationem que vagationem inducit repellam dam. Econtra illam que artaret vagationem esse admittendam. ff. de acquir. hered. l. pro herede

¶ Et quia de incerto est deuenlendum ad certum: non ecomtra insti. de actio. §. curare. Io. mo. Cardmalis.

SI electio. Dubium huiusmodi. capi. erat: vt videretur dari tempus quod supererat de tempore statuto a iure argu. ff. deminor l. vlti. hic etiam videtur: quia videbatur vna vacatio non plures quod tamen non est verum. Nam electus canonice habet ius: licet non habeat exercitium illlus iuris. inte confirmationem no. lxviii. duato. Et ideo eo recusante / renunciante siue ipso mortuo aut eius electione irrita tempus integrum remanet sicum tremestre. supra eo. ne pro defectu / vel sex mensium infra de conce. prebend. cap. ii. iuri suo ante confirmationem irri¬ latur) per superiorem qui de electione cognoscit. supra eo. nipil. in prin. et. supra eo. quamque fraudulenter Qualiter autem fraus probetur et quando ipsa presumatur. no infra hoc lib. de regul. lur. scienti. Io. mo. Cardinalis.

SI religiosus, Hec decretalis habet duo hicta que sunt plana dependet. ii. q. infra. non dicatis. infra hoc libro de cesta. c. ii. 1 hoc libro de sepul. c. vitimo. Sed contra infra de regula. licet

¶ Sed dic quod est casus diuerisus non aduersus. Sed ratio diuersi tatis est hec. Animus hols generosus existit et de se in altiora coscendit. Unde est homini connaturale: vt honores et offidam abpetat. Et inde est quod hunc motum ius deprimit: vt hic et d. c. ii. de testa. Non fic homo aspirat ad onera sicut in. d. c. licet.

¶ Et quia omnes aspirant ad honores et nullus ad onera: ideo aspicitur honor non onus vacuetur l. sit vacua vt not. in simili. supra eo. que sit in fine varia hec iura nota tur. c. post transiationem infra de renuncia. in prin. Et dic iura hoc surium prima facie aduersorum argumenta / sic accipitur. lus infra hoc lib. de sepultur. c. ii. §. si quis. Et alias significationes huius verbi ius / non supra eo. cupsetes circa prin. con. uentibus / contra. xii. q. ii. sine exceptione. Dic casus est diuersus non aduerius.

¶ Sed quare persona alienatur sine conuentus consensu et res monasterii non / cum malor sit alienatio persone quam rer d. xii. q. ii. praecipimus. xvi. q. prima. Ananias ratio hic in tex. reddit nec iste hoc casu alienari videtur / quia in nelius commutat volefite suo prelato. ar infra de voto et vosi redemp. scripture et infra. de iuretur. peruenit. ii.

¶ Item contra infra hoc libro. ne clerici: vel monachi. capi. secundo. Sed ibi est casus diuerius. Et ibi frater excelere vellet suos confratres ipsis inuitis: quod esset grauius argu. C. de bonisque liber l. cum oportet ii. Respo. Nec concordat huic dicto infra de temp. ordi. ad aures a contrario sensu: quia ibi religiosus crescere volebat intus monasterium non extra vt hic. Et quando intus vult crescere religiosus / etia consensus conuentus est requiredus. xii. infa si. alienationes. Et verba dicta simpliciter non haben. infelligi cum praecisione Uerbi gratia episcopus potest vnire eclesias infra de excep. prela. sicut. Non tame solus potest: sed osensus capituli est requirendu. xvi. q. i. §. sicut duo. et. xix. q. iii. c. statumus. Io. mo. Car.

NVllus, hoc capitulum babet duo dicta professus nota ergo quod professus tacite non habet quod habet professus expresse quia professus expresse potest eligere et eligi. Sed professus tacite potest eligere non celis et hic et infra. eo. ex eo in fine et i mile habes infra de cler. excolca. ministrate. c. si celebrant.

¶ Et est ratio professus expresise facit sibi professionem. Sed professo tacite fit professio. vt infra de regula. vidua. xxvii. q. 1. vidua. xx. q. prima quae progolitores infra hoc libro de regula. c. primo. Unde magis nobile est: quod sibi facit homo que illud quod sibi fit vt est magis meum quod acquiro me operanseque quod habeo ex alio arg. ff. de interdic. et relega l. iii et. ff. de cap. et postlimi. reuer l. antepe. vbi de hoc notatur.

¶ Unde professio tacita est iuris / et sic ab alio habita: proressio expressa est hominis quam habet homo ex actu suon que iubetur in regula beati Benedicti. Et plus prodest xpressum que tacitum et hominis factum que iuris. E specialis prouisio quam generalis. C. de seruo. pigno. da. manu. libertas. C. qui po. in pigno. hab. assiduis prohibemus.

¶ Sed que est ratio huius dicti ad precedens. Dic quod in ecclesia episcopali et regulari potest assumi secularis / quod non est in monasteriis vtmnot. supra eo. officii. Et ideo nouitia tus hoc casu non inhibet electionem ad dignitate eplicopa lem. Ioannes monachus Cardinalis.

CVm expediat. hac de cre. declaratur decre. supra eo. cum dueci non esse correctam per. c. sura to. quia propter euitari c. de inoffi. do l. i. C. de appel.¬ la. precipimus in fine. supra eo. eoclesia ii. §. denique Pape tercii supra eo. cum dilecti gene. rale]. supra eo. quia propter pereandem contra. supra eo. in causis vbi via compromissi vider. facere donatione in compromissorios. Sed hic receditur f donatione / et fit secundum ius commune: vt ille eligatur in quem malor et sanior pars capituli consenierit

¶ Sed quero votis inquisitis apparet quod nulla partium deuenit ad maiorem partem totius capituli / sed ante electionem comunem accedunt tot habenti malorem partem coparatione minorum quod habet maiorem partem totius capituli / queritur vtrum possit procedi ad electionem conmunem et videtur quod sic ar infra. eo. si compromissarius. §. si vero et. §. idem fit. Quia ibi factum expletum facit finitum obficium eligendi: ergo in completum quod est ante electionem communem non facit finitum / et sic poterit fieri accelo.

¶ Item publicato scrutinio variare nequeunt elictores. supra eo. publlcato quod est verum vbi electus ius habet / ergo vbi ius non habet vt hic. ex scrutinio. supra eo. si cui. variare et accedere poterunt.

¶ Sec contra accessio in casu speciali est permissa ergo contrarium est ius comune. ff. ad Municipal l. prima: et ipsa ab cessio etiam in casu speciali vbi est electio a minori parta facta est reprobata / ergo magis in casu qui iure communi procendit infra eo. idenitatibus. §. si autem nulla et. §. si qua. et. §. fi.

¶ Item qui facit iure suo: et male iterato potest facere sed si iure alieno secus hoc probatur in iudicibus. C. quomo et quando ludex l. si vt proponis et 1fra de officio delega. ex literis

¶ Hoc idem liquet in proposito. supra eo. perpetuas. et infra. eo. l. compromidarius. §. si vero

¶ Item in hac forma duo mandatur scilicet scrutinium et communis electio / et sic de primo actu: vel casu non secunofitelligeretur. ff. ge verbo. obliga. eum qui calendis. ff. de verbo. significa. houes. § hoc sermone. ff. de lega. iii. fidela commissa. §. siquis decem.

¶ Item hec accessio non est secreta nec siglllatim facta nec exquisitis volutatibus omnium / quod est de forma hic tradita

¶ Item nec est comissa accedendi potestas. Et potestatem commissam excedens in excesso nihil agit. infra de offi. delegati cum olim pfra

¶ Item in forma ordinaria consensus sequens scrutinium nihil adiicit. supra eo. ecclesia. 2. §. pars vero / ergo minus in etraordinaria forma. presertim hactenus a doctoribus dubia habita. Nam dubiu fult ante hac constitutione: an concilium generale. d. decre. cum dilecti abrogaret. hoc arguiientum concedo et dic ad argu. in contrarium / quod in completum et ius non creatum / non dant potestatem denuo nonminandi cum hic excedat formam mandati hic habiti / et sic non tenet infra hoc lib. de prebend. cui de non sacerdotali constat enim quod actus compromissi est actus popularis et taest omnibus communis: presertim in hac forina que est ex traordinaria comunis dico non vt singuli sed vt vniuent

¶ Et ideo secundum formam datam nihil extra eam agere c possum / que est stricte interpretanda. ff. de arbi l. non distinguemus. §. de officio. ff. manda. diligenter

¶ Item quero an dicta forma fit serutinii vel compromissi. Dic quod est compromissi. Et si quis dicit hanc essgex scrutinio et compromisso mixtam sam guarta forma elgendi ponneretur / quod est contra concllium generale. supra eo. quia proter sicut dicitur in actionibus mixtis que facunt alis peciem a non mixtis insti. de actioni. §. quedam / hoc in nuit hic cum dicit dictum concilium non abrogare rormam in dicta decretali cum dilecti positai. Et sic est vna de for¬ mis dicto concilio contentis / et hanc formam hec decretalis vocat compromisst: licet hic compromissum naturam conmunem compromissi excedat: dicetur compromissi argu. ff. de penis l. die. ii. respon.

¶ Item quero an collatio sit in dicta forma necessaria / et videtur quod sic: quia maioritas partis totius capituli haberi non potest absque collatione

¶ Item dicta verba sumpta de forma scrutinii intelligi debent secundum dictam formam que collationem requirit.

¶ Dic contra quia conferre est vnum ad aliud comparare: quando magis et minus respicitur: que in sola relatione ad alterum dicitur. Quia nihil magnum vel paruum ab solute dicitur / sed in sola relatione ad alterum secundum philosophum. vnde hic oportet quod sit aliqualis collatio satem numeri / non tamen plenalquam forma compromissi ex se non requirit quam requirit forma scrutinii que est alb tior: et hic est forma compromissi que liberior est: nec ad aliiud tenetur compromissor: quam ad id quod specialiter in conpromisso est expressum / vt dicta l. non distinguemus. § de officio.

¶ Item ponc quod in forma compromissi sit solum expressum. vt quod ille eligatur in quem maior pars consenserit / an hocasu possit fieri accessio. Et videtur quod sic: cum hoc casu sit liberior potestas: quam in themate prime questionis.

¶ Item quia accessio est prohibita in forma scrutinii. supra eo ecclesia. ii. non sic in forma compromissi que liberior est vt predixi.

¶ Dic contra quia dicta verba secreto / et sigillatim etiam si non apponantur necessario intelliguniur vt sequela vt colligitur. supra eo. cum dilecti. Nam sciri non posset quis haberet maiorem partem nisi vota omnium scrutarentur.

¶ Sed quid episcopus in iocundo suo aduentu est in vno monasterio / et in crastinum iuit ad ecclesiam suam vt fuitin monasterio remigii remensis / et abbas est vsus mitra preificiata an posset et videtur quod sic quia in certo casu loquitur hic. Dic contra / quia concilium et synodum differunt quia hic est conuocatio que est hic argu. xii. di. c. fi. Item papa. presentibus aliis idem obseruat vt omnes vtatur mitris simplicibus argu. xi. di. c. fi. insti. de satisda. in fine. Item priuilegium in eo quod tangit ius tertii stricte est interpratandum. not inra hoc libro de reg. iur. decet¬

¶ Sol. in compromisso isto est in aliquo donatio / quia ius quia habet eligens non potest tranfferri in alium ipso eligervolente. Imo et ipsa donatio potest modificari in actu donationis ar. C. de dona. quae sub mo. per totum. Nam rei quantrado. legem quam volo: impono. ff. et. C. de solu. l. prima. et ff de pac. in traditionibus et de pac. do l. ob res. §. si

¶ Sed quero capitulum in vnum compromisit ita quod illa eligeret vnum de tribus quem tales tres de capitulo non minarent et sic est factum / nunquid tenet electio et videtur quod sic. ar. supra eo. Cum dilecti. et 1fa de appellatio. constitutis. ii. Sed ibi reditur ad ius commune / ad formam ordinariam.

¶Item ar. supra eo. cum in veteri et de consuetu. Cum dilectus Nam si potestas compromissarii artari potest certo tempore / et vt de certa ecclesia assumatur / ergo et in isto casu: sed ibi non fit contra concilium quia propter. supra eo quod accelerat prouisiones ecclesiarum. Et sic temporis artatio non est contra concilium predictum. Idem in alio casu / nam est approbatum a iure quod consilia bonorum requirantur. lxiii. di. obeuntibus

¶ Item ar. ff. quod cuiusque vniuer. Item eorum. §. i.

¶ Sol. Illud est ex conuentione que est lex quantum ad contrahentes. ff. deposi l. prima § si conuenerit. Sed in hac materia omnis forma damnata est que non continetur decto concilio. Et ratio ibi redditur. supra eo. si cui: et ff. de arb

¶ Item si vnus. §. Idem pomponius / licet enim capituli consenserit. vt d. c. si cui narratur non tamen fuit actus capu tularis: ex quo non habuit totum capitulum vel maiorem. partem. C. de lega l. si quod. lib. x. Nam congregatio elegium xvi. q. vlti. c. fi. Ergo actus capitulares debent esse capituli / non trium tantum vnde in. d. c. si cui / prior actus fuit capitularis / non secundus: et ideo vtrobique virtus: presertim in casu isto: qui facit circuitum qui vitandus est. ff. deconditio. indeb. dominus infra hoc libro de re iudic. c. abbate circa finem. Io. Mo. Cardi.

CVm non deceat. ac de cretali modificatur. supra eo. cupientes damnosum ff. quemadmo. testa. aperiantur l. sede et si quis editam supra eo. cum pientes vtilitatem) contra. infra hoc libro de cler. non residem. cap. vno. versi. qui vero.

¶ Sol. Hic loquitur de equi pro tunc residere non post set vt in simili infra de prebend. licet. et ibi loquitur vbi presensresidere posset si infirmitas non obesset / quo casu seruireintelligitur ar. ff. de sta. liber l. cum heres. § stichus ii. arg. infra de cler. egrot. cap. primo. residentes infra de cler. non resid. ex parte redeundo ff. ex quibus cau. maior. Item hi et l. sequen. residerent quod est verum quo ad ecclesias qua rum negotia prosequuntur / non quo ad alias. infra eo. si compremissarius. §. restringitur et. §. sequen. Sed dic ibi est pena sed hic fauor vnde secus iinfra hoc lib. de reg. iur. odia¬

¶ Sed quero aliquis residendo in certa ecclesia habet pruilegium de habendo fructus in alia. Nunquid iste veniens causa instruendi vt hic habebit fructus alterius ecclesie. Et videtur quod sic vt hic Cum prosequendo vt hic personaliter residere videatur vt d. c. ex parte. ff. ex quibus. cau. maior l. non solum. §. eum et l. si quis stipulatus.

¶ Sol. Hic loquitur secundum ius commune / in quo intenpellatio est fortior quam illa que innititur iure speciali. ff. de lega. ii. titia seio. §. vsuras.

¶ Sed in questione mota: est interpellatio non iuris ecclesie sed iuris priuilegii. vnde hoc beneficium huius canonis datur ratione ecclesie cui seruitur. Et ideo si ecclesia. habebat de consuetudine vel alias ius percipiendi fructus alibi hoc sibi seruatur vt hic. Non sic in priuilegio quod noest ecclesie concessum sed persone: secus si esset ecclesie. ff. de censib. Etatem. § rebus non obstantibus Simile. infra. eo. quia sepe. supra eo. fundamenta. §. pe. et de hoc not. supra hoc lib. de consti. cap. primo. Io. mo. Car.

AB eo. Hifa il pec lis. de fibo. significa. constitutionem / peclaratur. c. supra. eo. si forte relio. care contra. ff. de noxa l. in desctis. §. si detracta. Solu. Quan. lo agebatur noxali erat in condemnatione dani estimatio: sec noxe deditio era ex beneficio ln gis in solutione. ff de re iudic. im. es. § decem. Et ideo potest adiici et detrahi qualitas quae erat ex beneficio legis iudicio pendente vt ibi: sed in proposito non quia hic detrahere qualitatem / erat auferre ius creatum barti contra quam opponebatur euidens vel manifestus defectus. Et ius creatum vni parti: altera tollere non potest ar. ff de pactis. l. vltima. ff. depositi l. prima. §. si remsupra eo. vt circa. ff. de sena l. filium senatoris

¶ Item in dicto. §. detractio qualitatis erat pro reo et contra actorem detrahentem. de quo conqueri non poterat reus: sed hic econtra quia accusans releuabatur / et reus grauabatur de excontractione hulus quod esse non debet.

¶ Item contra. ff. de edil. edi l. bouem. §. aliquando. Solu. quandoque appellatione eius quod est minus nihll continet. ff. de tribu l. iliud. §. i. Et sic appellatione quanto maioris quandoque reddibitoria continetur et hic agendo de tracta qualitate reus guaret in iure sibi acqito vt predxied in contrario non grauabatur cum alterius inniuria. Ioannes monachus Cardinalis.

Ex eo. Hec decretalis duo dicta habet.

¶ Primum est quod minor xiiii annis non debet admitti ad eligendum: et per consequens no potest conqueri de contemptus nec electionem impugnare.

¶ Secundum est: quod in ecclesiis reguaribus seu monasteriis non professi tacite vel expresse / cum professis. vel conuersi laici cum clericis / electionibus interesse non debe etate / id est infra. xiiii. annos u est etas pupillaris in masculis / qui desierunt esse in potesta te pris / morte / aut emancipatione insti. quib. mo. ius pa. po. sol. in prin. ff. de verbo. signifi l. pupillus l. respon. C. quando tunto. vel cura. esse desie l. vltima conqueri. Et est ratio / quia cum electione non posset facere talis / ergo multominus de conteptum coqueri / siue electione ipsam impugnare / vt hic. vnd istiminores: etiam si stipendia canonicorum accipere possunt / sutfragia tamen in electiane prestare non possunt. ff. de decurio l. spurii. §. minores et C. de testam. milita l. fi. Et est ratio vt bi et. C. de legit. tuto l. vltima professi / de quibus dictum est. supra eo. nullus interesse quod credo verum vbi sunt eccleste regulares / quarum caput debet esse sacerdos vt abbas infra de etate et qualitate. c. primo. et. supra eo. c. primo. Qui non est arandum cum boue et asino supra eo. cum causam: et obhoc clerici regulares clericum caput / non cum iaicis habent eligere. Secus si caput esse possit laicus: quia tunc omnis professio clerici et lalci cum isto participant: primum. habet locum vbi regularis obseruantia est principaliter in stituta admisse celebrationem / in qua habetur excellentius lacramentum. supra de summa trinita. c. primo. §. vna. Secus. si ad primum actum vt est terre sancte derensio: seu redemptio captiuorum. arg. infra de censib. cap. vlti. vnde principale. respiciam C. de authori. prestan l. prima et. ff. de stat. hominum. queritur. Io. mo. Cardinalis.

SI postquam. Hoc primo dicto modificatur. c. supra eo. cu. pientes / et. ii. et. iii. dictis. d. c. declaratur celebrata Quid si in aliis electionibus inferioribus appelletur: dic secus: quia quando apellatur ante diffinitiua: est regulare non reuocari attentatum post sppellationem / nisi in euentum cause appellationis infra hoc libro de apella. non solum. §. illa. Sed in ecclesiis cathedralibus et regularibus que equiparant quo ad hoc: vt hic / et. supra eo. cupsentes / et cap. ne pro defectu: et quod quia propter / et. supra eo. cap. proximo in fine. et. c. nullus. in fin Est speclale contra regulam: vt factum contra appellatis nem ex causa probabili omissam: nullum sit vt hic. Et forlan est ratio: quia maiora seuius ad sedem apostolicam deuoluuntur infra de appella. vt debitus in fine. Sed quero hic loquitur in appellatione extraiudiciali. Nunquid idem in hoc casu in iudiciali ante diffinitiua interiectam / et videtur quod sic / secus infra de in integ. restitu. cum venissent. Sed ibi non fuit processum via appellationis sed implicis querele: vnde idem dic vtrobique / et est ratio: iudi / cialia leuius retardatur: que extraiudicialia ar i1nfra hoc lib. de en. excol. solet: in fi. propter quod appellatio iudicialis vide efficacior que extraiudicialis. Si ergo extraiudicialis apopellatio habea effectu hic positum / multo fortius iudicialis

¶ Sed quero numquid idem in appellatione iudiciali interposita a diffinitiua: dic idem / cum appellatio a diffinitiua sit inter omnes efficacior. infra hoc libro de appella. non solum / et cap. licet. in fine. et. ff. ad turpil. l. prima. in fine

¶ Sed quid de appellationibus iudicialibus interiectis ab obtinentibus platuram / depositis per diffinitiua. Dic. vt d. c. no solu. et no. supra eo. cupientes ad finem recessum. Et modum recessus dic. vt supra eo. quuis. et. infra eo. prouida tertis supra eccupientes recesserit vbi cause instructio impediretur quia requirit dicta constitutio / cuplentens: secus si non impediret: quia tunc mentem dicte constitutionis non offendit / vel fortao ex contentu ligatur infra de sente. excomunica. per tuas. §. nos. Igitur mente que est seruanda1. hoc lib. de regul. iur. ca. fi. Et licet quandoque verba legis offendere vbi mes est certa. ff. de in ius voc. quamuis. et. ff. de iure patro. adigere §. quauis. ff. si quadrup. pauper. recisse dicitur l. penult. non tamen mentem arg. infra de verbo. significa. intelligentia. et ca. preterea. et infra. ca. proximo. §. porro omnino. C. de decuri. l. si quis decurio. Hec eim duo equipollent / non venire / et sine licentia recedere infra de iudic. ca. primo. et de procura. constitutis. xi. q. iii. certum. ff. de excu. tuto l. scire oportet. §. sufficit. et. ff. ex quib. cau. in po. eatur l. ii. in fine predicta. supra eo. cupientes. obleruari. Quia est eadem ratio: ergo idem lus. ff. de verbo. obliga. a titio. supra de constitu. transiato. Io an. Mona. Cardi.

CVm ex eo. Hic modificatur. c. licet canon. supra eo. et in parte corrigit. vne primo. d. c. narratur / et secundo vsi. nonnullis quique ipedimenta ad sciedum paretur / per dictam costitutione subiicit. Tertio. vsi. nos platis / potestas dispesandi ad tepus tribuit ordine subdiaconatus recepto. Quarto. §. porro vt bnficiis interim diligenter seruiatur nandatur. Quinto. §. elapso / ad dictum canone post certur ltepus redditur Lugdunem. 1supra eo. licet canoindigere Culgitur indigetie ecclusie sit subueniendum / ipsa est personis literatis implenda: non nepotulis: nec asinis deferratis opportunu. Nota cum quibus dispesatio hic habeat fierit sr2 cum humilibus et studere desideratibus arg. infra. de magi. si per specula. Alloquin dispensantes: imo verius dissipant es quid istringutur 1. c. proxi. in fine septenium dic hoc tempus posseartari vt sit senius: vt plati vitra hoc dispensari non pos¬ sint / sed circa secundum quod viderint expedire ecclesiis: potius prouidendo ecclesiis quam personis simile infra. de peni. et remissio. omnis laudabiliter. Nota gratiam fieri saluo seruitio ecclesie vt non tollatur sed vt debite fiat. infr de appella. peruenit de causa quid sit illa habetur 1. c. proximo primo et secundo. Io. mo. Cardinalis.

Commissa, hoc. c. declaratur. constitutio. supra eo. licet quo ad annum ibi taxatum vt i. res. et. § i. Et pratea quo ad recipiente et conferentem beneficim vt § porro. supra eo. ti. et sequen. Lug. dunen. 3. supra eo. licet censenda ar. ff. de verbo. obliga. in illa stipulatione et. l. insulam

¶ Sed contra. ff. ad velleia l. aliquando in fiSol. Ibi obligatio ab initio fuit inefficax: sed hic ab initio fuit collatio efficax

¶ Item contra. ff. de acquir. hered. si quis heres. Sol. ibi. non fuit contractus: vel quasi: ante obitum instituti / vnde frustra expectaretur per substitututum. Sed hic fuit doni validum a principio. Et magnum est habere primorditur veritatis. ff. de lega. ii. cum filius. § heres pacificam Esset enim durum quod litigans ante possessionem adeptam compelleretur promoueri: cum dubius d sit iudiciorum euentus. ff. de pecullo quod debetur eadem infra hoc libro ne regul. iuris constat et. c. imputari et a contrario sensu. ff. de lega. ii. ti tia cum testamento. §. si ea. iudibrio quod ese non debett C. de bonisque liber. cum non solu. §. no autem fi lio videat C. communia de lega l. ii. in fine. supra eo. si post § si vero mutata

¶ Nota hic. Fraudem committi et commissam posse purgari gsicut et mora infra hoc lib. de regui. iur. mora obligari.

¶ Nota penam contra conferentes beneficia / illis qui non putantur proficere in eis. Ioannes monachus. Car.

Si abbatem, Hec decre. habet. duo dicta.

¶ Primum est / Abbas exemotus potest eligi in episcopum sed transire non potest sine licem tia pape / seu legati de latere.

¶ Secundum est: legatus de latere electos in archiepiscopos / episcopos / et exemptos postest cofirnare: sed alius legatus non / nisi loc habeat de priuilegio specialicentia /. Quid de abbate nosn exempto electo in episcopu: dic. quod potest eligi: sed licentia transeundi a suo episcopo est petenda / arg. vt hic.

¶ Sed dato quod sedes episcoualis vacet / nunquid poterit capitulum hanc licentia dae: Dic quod sic infra. de malo. et obedien. cum olim / et infra hoc libi de maio. et obedien. cap. vno.

¶ Sed pone quod abbas non exemptus est assumptus in prelatum sedis sue episcopalis. Nunquid poterit capitulum hanc dare licentiam: videtur. quod non. Ne fungatur duplici officio circa idem / quod enenon debet. C. de assesso. Nemo nec metropolitanus illadare potest cum fihil possit in prouincia nisi quod ius libiconcedit vel prisca consuetudo tribuit ab antiquo. ix. quo. iii. conquestus. Et dic non esse flecessariam licentiam / quia hic non agitur de licentia cosensus: quem potest dare eletus / vt hic de qua habetur. supra. eo. si religiosus / et cap. que sitsed hic agitur de licentia transiationis / seu transitus: qui lo est hic necessarius: quia hic non alienatur persona: secd ilius hoc casufit pater d. Sed alsenaretur si monasterium esset exemptum / vt hic. Et ideo papa vel legatus de latere est requirendus pro licentia obtinenda: et hoc ca. loquitur de postulatione facienda a superiore que sequitur veram electionem / sed supra agitur de postulatione que praecedit electionem: vt ibi notatur habere. ff. de offi. procon. et lega l. ideo: et l. sequen. in prin. commissum Alle etiam differentie notantur inter dictos legatos infra hoc libro de offi. lega. capi. primo. Ioan. Mona. Cardi.

SI compromissarius, hic declarantur plura iura antiqua et notata in eis prouidendi. Et est ratio quia negligentia compromittentium siue compromissariorum operatur deuo lutionem vt hic et. supra eo. ne pro de fectu et. c. quenquam. Et negligen tia procuratoris obest domino vnde in omittendo procurator nocet domino non in committendo. C. de acquir. po l. vltimano. infra hoc libro de regul. lur. delictum et infra. § proximo.

¶ Et ex istis colligitur ratio diuersitatis inter primum et secundum. Respo. huius cap. imputari. Et est ratio quia in generali commissione non videtur commissum / vt male siue indebite agat. ff. de conditio. indeb. si procurator cica finem. ff. de lega. primo l. si seruus vetitus et non infra de prebend. dilecto officio infra de offi. delega. in literis / et per hoc declaratur notatum. supra eo. causam ratam tunc enim culpam alienam facit suam vt d. l. si procurator et non infra hoc libro de senten. excommunica. cum quis 1. Respon. idem it / vt non reuertatur potestas ad compromissarium quia runctus est suo officio. supra. § proximo pregrauari) infra hoc in de regul. iur. non debet et ibi notatur teneat. C. de penis l. sancimus. supra de his que fiunt a ma. parte capit. quesiui. ecclesiasticis hic artatur infra eo. §. restringitur concillum. supra eo. cum in cunctis. §. clerici.

¶ Sed quid si compromissarii ibi non haberent beneficium. nec in alia ecclesia possunt puniri vt infra. eo. §. restringitur. quid fnet cum eis: Dic cum pena ordinaria locum habere non valeat correctio extraordinaria inducitur. ff. de penis l. prima ad finem. ff. de in ius voc. l. vltima. C. de sepul. vio. l. fi. in fine. infra. de iudeis ad deliberadum in fine incurrat: infra hoc lib. de sefnten. excommunica. cap. quia episcopus / cum hoc casu alia pena extraordinaria puniatur vt sratim nota ui ar. supra eo. commissa in fine locum hic declaratur. d. §. cle. rici et in. §. sequenti offendisse / Et est ratio vt in eo puniatur in quo deliquit 1. eo. prouida in fi. et infra hoc libro de tempo. ordi. eos primo Res. Et idem hoc. §. declaratur constitutio supra eo. statuimus in fine. Io. mo. Cardi.

PRocurator. ffa. aespetit a. circa: scilicet quod potest in casu prodicte decretalis appellari per proturatorem et que debeat esse forma mandati istius procuratoris decetero Et sic ad casus precedetutes referri non debet. supra eo. licet § is qui et infra. eodem prouida in fine Singulariter et clare nota hic modum proponendi obiecta in consu dicti cap. vt circa. Sed quid de procuratore constitute ad iudicialia: dic vt infra hoc lib. de procur. qui ad agendum. Ioannes mona. cardi.

Si confirmationem. Per confirmationem inutilem in firmatam: non seditur electio si alias fuerit canonica Et est ratio quia inutile in his que diuid possunt / non vitiat vtile alias secus. ff. de aqua quot. et estiua. l. ii. §. Item queritur et §. sequen. et de hoc no. infra hoc libro de regul. iur. cip. vtila comissam / infra. eo. cap. fi. potestate. supra eo. si postque. 1. Respo.

¶ Sed quero metropolitanus suffraganea ecclesia vad cante: subdelegauit antem electionem celebratam vt electio fnem que imminebat facienda cum esset facta confirmes vel infirmet. commissarius procedit an processus teneat Et videtur quod non. supra de rescrip. quia nonnulli et. ff. de iudinon quemadmodum. C. qui pro sua iurisdi l. prima. in prin.

¶ Et est ratio ad id naturalis / na in ordisiatis per esse nature / moris / et rationis: secundum presupponit primum / verl bigra esse album presuppoit esse per natura quia substatia priorest natura omi accidente sic et causa prior est causato. Nam materia cum forma causa est orim accidentium quae fiunt in subiecto: similiter est in esse moris: vt beate viuere vel bamen viuere presupponit viuere. Nam gratia qua habetur bene viuere non destruit naturam: sed perficit ergo eam presupponit / nec mirum nam virtus est que habentem perficit / et opus elus bonum reddit. Et sic esse moris esse narure prosupponit / sicut omne perficiens perfectibile supponit alias non haberet in quid ageret sic dico in esse rationis vt est committere aliquod negocium nam committere in hoc casum non est aliud que cause cognitionem indagare. Et hec indagatio per esse rationis presupponit cause existentiam et tempore dicte commissionis facte per prefatum archiepiscodum nondum erat nata et per consequens nec nota: arg. ff. quod cuiusque vniuer l. Item eorum. §. sed si ita. Et vere siintelligatur recte est casus. d. l. non quemadmodum in qua ludicium accipitur pro potestate iudicandi vt ff. eo ti l. iudicium soluitur. Ex hoc apparet ex contextu prerate legis ponentis differentia inter contractus et quasi contractus et obligationes eorunde principales et non principales. verbi graObligatio fidelussoria que accedt principali pot pricipa lem precedere nec ipsa accessoria erit nata ante principalem vsquequaque sederit in pendenti. Secus autem in iudicio hoc est potestate iudicandi que precedere debet secundum dictam legem cause existentia: nam commissio est secumdum adiacens existentie cause adherens. Et hec causaest quare in iudiciio accipiente fine per sententiam / remanet d semper actio prima et actio in factum que descendit ex iudicato. ff de pigno l. grege. §. etiam. Et hec questio et ratio eiusdem habent expressum casum seu argu. optimi. infra hoc lib. de officio ordi. c. Romana infra. ii. et. iii. eo. Et est rieeuidens. Citatio que est exordium omnium actionum in stituendarum: insti. de pena teme. litig. §. vltimo debet fieri iure iam creato. supra eo. bone. ii. in fi. Ergo fortius et comissio. Io. mo. Cardinalis

QVia saepe. Hec decretali legiums mis administratoribus contra hanc constitutionem facient. bus pena suspensionis ab officio et beneficio infligitur. Non obstantibus priullegio / indulgentia / cosuetudine. vel. statuto / quauis fimitate vallatis tempore

¶ Nunquid obuenientia de iurisquie tione que exercetur per capitulum sede vacante diuidi poterunt inter canonicos: Dic quod non: quia capitulum est dicto casu legitimus administrator et sic nomine alieno admtnistrat / vnde mutando vt nomine suo habeat / est malefide possessor qui non prescribit. C. de prescrip. longi temporis auten. malefidei et infra hoc libro de regul. iur. cap. ii. reserua ri l infra de offi. ordi. cap. cum vos. xii. q. ii. illud et cap. non liceat. lxxx. di. quoniam et per economum si ecclesia eumque reseruabitur. vt ibi per procuratorem vel administratorem infra eo. is cui de suppl. neg. prela. ecclesie officio)

¶ Cotra. supra eo. si compromissarius. § porro et supra eo. cum in cunctis §. clerici.

¶ Solu. ibi est casus diuersus non aduersus: et ibi peccat vt priuatus: hic vt iudex seu legitim: administrator quod est grauius.

¶ Sed quis tunc officiabit ecclesia quae non debet priuari officio propter alterius culpam: dic per alium siuen alios officiabitur infra de appel. peruenit ii. et. supra eo. cum ex eo§. porro Quibuscunque Contra. supra eo. si compromissarius §. restringitur et. §. sequen.

¶ Et iam videretur peccans in plus puniri quam peccauerit: quod esse non debet b. ff. de his qui. vt indig. rescriptu

¶ Solu. Diuersus casus hic et ibi. Nam hic restitutione facta statim liberatur: ibi vsque ad terminum durat. vnde hic. grauatur in pluribus quia in officio et beneficio: in alio releuatur secundum regulam. ff. de iure iur. eum qui: non sic ibi.

¶ Uel dic quibuscunque scilicet in illa tantum ecclesia obtentis et sic concordat.

¶ Uel dic aliquem aliquando plus grauarique in quo peccauit vt notatur infra hoc lib. de horet. cap. ii. §. adhec vallatis / simile. supra eo. cum non deceat Ioannes Mo. Cardi.

COstitutio. Hic declaratur cap. vt circa. supra eo quod locum habet in ex traiudicialibus appellationibus non in iudi / cialibus lugdunen 3. supra eo. vt circa non fuerint l. C. de appella. precipimus. C. de testa l. sancimus. Ex quibus iuribus habetur ratio diuersitatis. Nam iure antiquo ante dictam constitutionem vt circa nullus astringebatur ad illa que ibi continentur. tumque illa constitutio loquatur in extraiudicialibus ergo nallis iura antiqua firma manent. ff de regul. lur l. prima. Ioannes Mona. Cardi.

Is cui. Hcheciuum auanis eficae sit administratio plena et libera / cathendralis ecclesie vacantis commissa et per quem ea fieri valeat ecclesie vacantiscommissa Sednunquid capitulum potest committe et re iure ordinario videtur quod sic infra hoc libro de suppl. negli. prela. c. penul. e5t finali. hoc libro de maiori. et obedien. ca pitulo vno.

¶ Dic. quod capitulum potest committere illa quae sibi competunt Sed hoc casu non competit sibi plena et libera administra tio. vt d. c. fi. et infra. ne sede vaca. c. ii. et infra hoc. libro. eo. ti. c. vno. Quia hec commissio soli pape competit vt hic excepta simile. supra eo. nihil est infra de accu. c. vlti. existuut / que sunt illa e que potest electus confirmatus habetur. supra eo. transmissa. exposcunt sicut sunt illa que sunt ordinis que soli episcopo possunt subdelegari infra de consecra. ecclesie vel altar. aquar expediri /. supra eo. sufrraganeis. Io. mo. Cardinalis

Ndemnitatibus, Hec decretalia muctans de electionibus nonialiu multa habet speclalia. Et ideo non est ad consequentiam trahendum infra eo. §. viti infra hoc libro de reg. iur. que adure

¶ Et hec diuiditur in. vii. partes. Pmo deriditur quales moniales et cuius etatis possint eligere: et quales et cuius etatis possint eligi in abbatissas / siue priorissas abbatissarum locum tessentes.

¶ Secundo. §. sane instruit presidentes quid per eos sit agendum: quando proceditur per via scrutinii in premiilis.

¶ Tertio. §. ceterum quando per viam compromisu est processum.

¶ Quarto. §. porro determinat quid tenenditm tit: cum fuerit in casibus predictis ad sedem apostolicam ippellatim.

¶ Quinto. §. postremo vocatos ad huius eli ctiones dirigendas / solicitat abstinere ab his per que discordia posset oriri siue orta nutriri et secus facientes punit¬

¶ Sexto. §. supradicta hanc constitutionem prorogat / centa exceptione ad exhibita ad canonicas seculares.

¶ Septimo. § ad hoc dubium remouet quod posset ex precedentibus suboriri patiuntur. infra. de dolo et contuma. finem / et. supra eo. ne pro defectu annum sed in masculo requititur. xiiii. supra eo. ex eo lAd eligendum actiue. supra eo. ex eo in fine annum nunquid idem de electo in abbatem: Pic. non. Sed tene quod dicitur. supra eodem cum in cuuctis. §. inferiora. Nec obstat hec littera. Nam iure legum maiori etas requiritur in abbatissa / propter sexusfragilitatem quam in abbate / ar. in auten. de sanctissimis episcopis. §. prebyto rum et. §. sequen. col. lx. licet sit. ar. contra C. de his qui veniam eta. impe. l. ii. Sed dic mulier est auarior masculo. f. ad velle. sed si ego in fine. Et ideo gubernatio patrimoiii citius potest sibi committi. Item in eligendo actiue rerfuiritur maior etas in feminis quam in masculis vt hic / et. supra eo. ex eo. ergo idem in eligendo passiue.¬

¶ Sol. Regulariter ius prohibet mulleribus presider tiam iurisdnsonis. ff. de regul. iur l. ii. et. infra. de arbi. dilecti. 3 deo si inueniatur eas quandoque iurisditioni preesse infra de maior. et obedien. c. dilectus. maior etas in eis requiritur.

¶ Sed quero monialis est illegitima / nunquid poterit eligi in abbatissam absque dispensatione: vsdetur quod sic: quia iura illegitimos a dignitatibus repellentia etiam regula ribus in filiis non in fillabus loquuntur infra de fillis presby. c. i. lvi. di. per totum.

¶ Nec obstat quod appellatione masculini intelligitur femininum. not. supra. eo. c. i. Quia monachatus qui omnem maculam abstergit auten. de moin prin. col. i. in maiculis tollit omnem lllegitimicatem quo ad omnes ordines suscipiendos: licet non tollat quo ad dignitatem infra de filiis presbytero. c. primo. Sed mulier ordinum noest capax. et sic aliquid operabitur in ista monachatus susceptio. Et multa incumbunt masculis prelatis que non competunt mulieribus infra de peni. et remissi. nona infra de maior. et obediam dilecta et ob hoc aptior debet esse cui multa incumbunt.

¶ Dic contra quia licet ciuili iure indignitas patris non obsit filio digno in dignitatibus acquirendis. ff. de decur. l. ii. §. nullum. et l. spurii. i. respon. Secus tamen de iure canmnico. supra eo. cum in cunctis et. c. cum vintonen. et. c. innotuiti. Et etiam iure ciuili legitimi preferuntur illegitimis. ff de dicur. l. generaliter. §. spurios. Et ratio redditur. C. de indioviduita. tol. l. ii.

¶ Item mulier a successione temporali repellitur propillegitimitatem infra. de ordi. cogni. tuum in autem. quib. mo. nat effici. legiti. §. filium. col. vii. ergo magis repellitur a succesione ecclesiastica / et vbi eligitur abbatissa succedit loco motue.

¶ Sed ius non habet a defuncta sed a canonica electione et ob hoc dicitur non habere successionem hereditariam sed successionem simpliciter. vii. q. prima. Ecce in quibus octaua. q. prima apostolica et. c. sequen.

¶ Item matrimonium carnale propter vitium vel defectum parentum impeditur in liberis. C. de nup. l. ii. et. ff. de ritu nuplege iulia. ergo magis in ecclesiasticis matrimonium spirituale quod est inter prelatum et monasterium infra de renunciatio. licet ergo propter illegitimitatem impediretur.

¶ Et est ratio. Persone integri status debent promou ri ad honores. ff de var. et extra ordi. cogni l. cognitionum §. estimatio: et infra de accu. dominus omnipotens

¶ Et constat quod esse illegitimum est nota defectus infra de puga. cano. accedens. Et vacillat eius opinio / quod esse non debet. xxxiii. d. laici.

¶ Item exempla paterna timentur in filiis. C. ad l. iul. maie l. quisquis. ii. Respon. Et sic citius illegitima presumetur incontinens / iuxta illud: insequitur leuiter filia matris kiter: ar l de fil. presbytero. litteras si

¶ Et iura masculos et feminas quo ad multa equiparani xx. q. vlti. virgines. et c. monachum auten. de mona. §. ordinationum in fi. col. i. quia isti loco vnius habentur. ff. de conditio. et demon. Cui fundus dic contra expresse] supra eo. nullui

¶ Sane. Hoc. §. et sequentibus ponuntur multa specialism contra formam scrutinii traditam. supra eo. quia proptar primquia appellatio interiecta contra electam a duabus parte bus numero non impedit officium superioris: licet regula riter sit contra. supra eo. si postquam si responso. secundo. §

¶ Sinautem) potest fieri accessus post scrutinium publicatum quod est contra ius commune. supra eo. ecclesia. ii. §. pars autem. Tertio. §. verum remouet dubium quod insurgiex predictis. Quarto. § si vero vbi est electio facta a maiori parte non tamemn: vt supra. iii. § sane. et. § si autem mandatur in quiri de plano sine strepitu et figura iudicii. Interim tamen electa exceptis duobus casibus in spiritualibus et temporalibus libere administret. Quinto. §. si qua electa a minri numero nullum ius habet nec accessus fieri potest ad eam. Sexto. §. vt autem fit collatio in premissis solum numero ad numerum / non zeli ad zelum nec meriti ad meri tum extraneos. Et qui sint actus extranei et qui non habentur argumen ff. de testamen. heredes palam. §. fi. ff. de duo. reis duos in fine. ff. de verbor. oblig. continuus sil est respon. C. de testa. cum antiquitas. ff. ad leg. iul. de adulteriis quod ait lex. §. quod ait facultas. Et sic via exceptio nis tollitur hic / non denunciationis vel accusationis infra de appel. constitutis vt premittitur vt quia est maior numero: sic enim premittitur et figura) de hoc notatur infra hoc libro de hereti. statuta sit respon. de iudi. dispendiosam de verbo. significatio. c. vno administret. Et sic est contra regulam que inhibet administrationem ante confirmationem. supra eo. nosti. et capi. qualiter. et nota. supra eo. capi. auaritie. Similtamen in casu speciali habetur. supra eo. nihil est in fine.

¶ Sed nunquid est idem in superioribus casibus: vt vbi esset electa a toto capitulo / videtur quod non quia isti suncasus speciales / et ita non sunt ad consequentiam trahedi f iinfra hoc libro de regul. iur. que a iure.

¶ Dic contra quia predicti casus equitate maiori inniturtur / quam casus presens: et sic not. C. de fur. et seruo. corrup. l. si quis seruo obtinere Simile. supra eo. quorundam. §. circ. duplo maior Sed qualiter poterunt se opponere qui conpromiserunt. Sol. Non videntur compromittere: vt elige tur nisi idonea: vt supra eo si compromissarius. § si vero. E vbi est pars duplo maior totum capitulum adesse vide¬ tur f. ff. quod cuiusque vniuer. plane. C. de decurio. l. denominationum. lib. x. lugdunen. 3supra eo. vt circa demonstrari: infra hoc. lib. de iudi. mulleres in prin. euagari infra hoc lib. de sta. reg. c. vno nostri. supra eo. cupientes regularem. Et ist dicuntur canonice seculares de quibus habetur infra de maior. et obedien. dilecta. Io. mo. Cardinalis

PRouida, Hec cap. dus diciti primo capi. quamuis. supra eo. §. sed cum vsque in finem / reciratur. et. ii. § verum dubium ex d. cap. emergens terminatur / per nam contrafacientibus imponendo inquirant ex hoc verbo insurgebat dubitatio hic decisa representent bucusque sunt verba concilii Lugdunen. supra eo. quam: nis. § primo. et quod sequitur / est dubii decisio ex dicto comcilio emergens omissa et est ratio quia isti est inquisitio demandata qua pretermissa nichil agitur vt hic arg. ff. de transactio l. cum hi. §. si pretor. ff. de reb. eorum / magis. § si es de cetero hoc verbum innuit quod hic. sit noui iuris de cisio / non declaratio siue hoc iure sic fuit diffinitum vt hic. determinatur in facto Ciuitate. suspensos vt puniantur. in quo deliquerint. arg. infra hoc lib. de temp. ordina. eos. Io. mo. Cardinalis.

SI eo. Reseruatio: inhibitio / et de cretum hoc casu habita etiam si non inficiant praecedentia sequentia tameffectu frustrant ignoranter Sec quo ignorantia obligatur contra isiu de tabul. l. generali. lib. x. C. supra de restitutione. spoliatos audita. ff. de decretis ab ordine faciendis. lege finali.

¶ Solu. Papa pater patrum cum omni alio prelato in iurisditione et potestate concurrit et quo ad hoc omnes sibi sunt subiecti immediate per positionem. Et sic preoccupando Papa qui est super omnes / alios excludit: cum in personis paribus habeat locum infra hoc lib. de procur. si duo. ii. respon. infra hoc libro de offi. delega. cum plures ii. respon. ff. de offi. proconsul l. vna.

¶ Aliquando tamen quis dicitur immediate subiectus pape. supra eo. cupientes. § primo. per priuationem. Quia pepa sic habet aliquando locum subiectum: quod nullus alius hoc / hic habet: et hec potestas est supra ius infra de conce. prebend. proposuit: et ideo hoc potest / secus in aliis / vt in contrariis Sed adhuc obstat. c. audita. Sol. ibi. procedebat via iuris communis super iam ortis: sed hic secus. Et leuius d impeditur faciendum quam factum. arg. infra de iureiur. quemadmodum. vel dic hoc in maioribus / sed contraria in minoribus: que facilius propter ignorantiam excusantur careant aut quinulla / vel executionem non habentia / verbi gratia. Confirmatio facta a non suo iudice non tenet. supra eo. si postquam. primo respon. Consecratio tamen teneret quamquam non facta aeo qui superior non esset / sicuti non meus episcopus dat mihi ordinem: licet dare non possit ordinis executionem xx. q. ii. Lugdunen. infra hoc lib. de tempo. ordi. capi. primo

¶ Sed quero. Papa episcopatum vacantem reseruauit dispositioni sue: et prouidit. P de eo. Nunquid iste. P. pote rit per metropolitanum consecrari sine iuris offensa: Est arg. hic quod non infra de malor. et obedien. per tuas.

¶ Item Papa reseruando et prouidendo videtur istam causam cum sua sequela de potestate metropolitani extraxissisicut si vnam causam communinisisset que alias spectaret ad alium Nec obstat quod ea que sunt iurisdictionis non auferuntur. episcopo per collationem ordinum: licet collatio ordinum per manus impositionem maioris tollatur: vt d. cap. per tuas. quia illa loquitur in inferioribus. Sed maiora / vt episcopatus et episcoporum consecrationes leuius ad Papam reuertuntur. Uel verius ab eo non recedunt. In quibus cepit sine speciali commissione argu. supra eo. quamuis. de appel. vt debitus in fine. 8a. q. 4. in fine. Ioan. Mo. Car.

Si quis, Hic declaratur. § illud supra eo. quia propter generali if. eo. quia propter occupantis ff. de acura. pluribus in diuersos. Sed quid si in vnum / videtur a contrario quod debeant admitti: quia isti loco vnius habentur. ff. de conditio. et demonstr. cui fundus in fine. Dic contra: qui hic respicitur / nedum quod fit / sed quod neri posset / et prouidetur: vt infra. to. versi. sed is nominatus) ar. supra hoc lib. de rescrip. duobus. §. si vera eandem quia scilicet dirigere possent vota sua in dilersos: et sic res non habent exitum vt est premissum.

¶ Et sic nota nedum considerari quod fit sed quod fieri po. tuit. arg. ff. de iusti. et iur l. pe. §. pretor. ff. locati l. si quis domum. § i. admitti contra infra hoc. lib. de procura. si duo. §. sane.

¶ Sol. ibi loquitur electione iam facta vbi celeriter est prouidendum et vtilitatis causa est prouisum / vt vnus assumatur. arg. ff. de admi. tuto. decreto in fine et infra hoc lib. de testa. c. ii. §. primo. Sed hic loquitur in electione facienda vbi non est tantum periculum si vnus de collegio non adnittatur indiscrete Et sic indiscreta constitutio impucatur sicut et electio mala. ff. de nego. gestis. Nam et seruus. §. mandato agit quia quod facio nomine meo / etiam nomine alieno facere debeo. not infra hoc lib. de regul. lur. quod alicui / quod est verum nisi etc¬

¶ Sed quero. Unus fuit constitutus procurator a duobisabsentibus / presentes dant potestatem prouidendi illi vni An possit prouidere nole etiam absentium: fuit diffinitum in cosistorio quod sic ar. supra. eo. cum in veter. ethic. et ff. de pac. cum ex eo. ceius scilicet domi deputare Ex quibus habet quod absens hoc casu non potest facere procuratorem qui non sit de collegio capitulo inuito Et est ratio ne capitulum teneatur secreta sua cum extraneis tractarec. Sed dices iste admittit vos cem suam sine culpa sua / dic capitulum habet hic ius eligendi primo et per se. xvi. q. vltima. c. vlti. Sed hic ius exercet per singulos qui fuerunt euocandi: vnde hic iuris exercitium leuius admititur: et ius totum in ipsum capitulum habetur exprimendum. Sed nunquid posset iste absens nominationem facere in cedula inclusa / transfixa in literaaperta in qua si quidem cedula contineretur annotata persona quam iste absens in scrutinio nominare vellet et vide ur quod sic quia votum meum exprimere valeo et verbis et literis. Contra dic. Quia forsan hic. §. requirit viuam vocem. supra. eo. quia propter. ii. respo. et regulariter ius haben lis / licet in certo casu admittatur procurator vt hic et. d. c. quia §. illud que est efficacior mortua autem. de fide instru§ si vero col. vi. et in prologo biblie. c. ii. habet nescio quid latentis energie id est efficacie viue vocis. Actius etiam in aures discipuli de ore transfusus fortius sonat. Et quod est efficacius in electionibus in quibus est tantum periculii est cautius agendum ar infra. qui mat. accu. po. c. ii. Io. mon

QVoniam. Hic deciditur qualiter. debeat fieri vocatio. tam in electione discordi: que concordi in oncordia que electio dicatur concors et que non: notatur. supra eo. quorundam apostoli dicentis nemint: nanum cito imponas: et hec verba expoiuntur. lxxviii. di. quid est carere ratio quia cum hec cum cause cognitione fieri debeant hac non interposita non valet quod asgitur. supra. eo. prouidavocationem

¶ Nota vocationem nominatim faciendam. vbi est certus aduersarinus: et generalem vbi est incertus / vel potest esse vt infra. versi. que etiam obseruari Sed contra vbi non est sppositor sed concordia: vocatio non potest neri nominatim.

¶ Solu. intelligo istud prout materia est capax: et sic tantum ad generalem vocationem se refert hec regyla¬

¶ Uel dic quod electio potest esse concors / a principio in qua tamen postmodum apparebit. contradictor: vt d. c. quo rundam nota. supra eo. indemnitatibus. §. ceterum. Ioannes. Monachus Cardinalis.