Titulus 2

PApa de iuribus tractaturus premisit de principio omnitreante vt de summa trinitarte nunc prosequitur de iuribus: vnde annectit de constitutionibus. Et primo de generalibus a. Nam constitutio communis statutio est. Si enim princeps per epistolam aliquio statuit / vel cognoscens decernit / vel edito precipit: legonesse constat. Et hoc vulgoc constitutiones appellantur ff. de constitu. prin l. i.

¶ Et constitutiones regulariter futuri respiciunt. supra eo. quimd et. C. eo. titu. l. leges et constitutiones. Et constitutionibus precedentibus secunde eis aduerse derogant infra eo ti. c. i. Nec ignorantes ligant nec proprios subitos extra territorium committentes ligant / vt infra eo. ti. c. ii. Io. mo. Car.

"Licet Romanus". casus Secunda constitutio prime aduersa: eam tollit. Sed constitutio / statutum vel consuetudinem specialia praecedentia et rationabilianon tollit: nisi expresse caueatum in ipsa habere. C. de test. l. omnium. et dic habere deliberatus cum sit tota vniuersitas virtute: secundum philo. vel dic propter consiliarios / vel dicomnia iura i vim omnium in rium reuocare) contra infra de capel. mo. c. ex parte.

¶ Soluo ibiest casus diuersus non aduersus / et est ratio diuersitatis inter dictos casus: ibi loquitur quando rescriptum datur. contra ius commune: quia tunc non videretur princeps tollere legem per rescriptum nisi fiat mentio / vel nisi faciat mentionem de ea. Secus de constitutione: quae est prime aduersa. quia lex conditionem habet c cum magna solennitate quae habetur. C. de legibus et constitu. l. humanum. Et ideo princeps deliberatus de condendo iure alicui: primo aduerso / primum tollit: non sic mandando rescriptum / quod cum tanta deliberatione non datur.

¶ Utrum autem constitutiones. que sunt in eodem libro et in diuersis casibus / non aduerse loquentes possunt dici aduerse notatur infra hoc. lib. de hereti. l. vt inquisitionis. §. denique.

¶ Sed quero nunquid constitutio extrauagans e tollat positam in corpore iuris sibiaduersam: vel econtra / nulla extrauagans hodie est decretalis sup. hoc libro in prohe. ad finem.

¶ Solutio vbi ratio diuersitatis potest reperiri inter canones qui aduersari videntur cos saluemus. xxv. q. ii. §. his ita infra de cogna. spir. c. i. Arg. de iusti. C. facien. §. quibus / est ratio hoc lib. de elec. cum expediat.

¶ Si vero non possit / ausunt eiusdem / aut diuersorum: primo casu dupliciter aut eiusdem pape / aut alterius presidentis. primo casu si ratio inueniri non possit et constet de extrauaganti dico postexiorem. tenendam arg. hic et. xix. di. si romanorum.

¶ Si vero esserdubium preualet clausum in corpore iuris infa de fide instriu. pastoralis.

¶ Si alterius quam a papa. dico illiira potiorem. qui validioribus rationibus nititur. argu. institu. de contrahen. emptio. §. diuerse. l. distin. §. ecce. xx. distinct. in prin. ix. di. ego solus.

¶ Si vero diuersorum distingo / aut duor quorum vnus sit maior et alter minor: vt papa et concilium tunc canon maioris est potior / argu. supra eo significasti. ff de abo scriben l. fi. xxv. q. i. §. his ita.

¶ Si parium aut romani pontificis et tunc idem. vt quando idem facit canones aduersos: quia est vnus principatus licet subiectum sit aliud / argu. ff. de iudi l. proporrebatur.

¶ In hoc posset tamen notari differentia: Quia vnus sibi posset legem imponere per verba derogatoria sk: arg. ff. de eg. iii. si quis: in prin. Sed vnus alteri non: licet hoc valeat successori indicare i1fra hoc lib. de res. c. fi. C. de legi l. digna. Aut aliorum inferiorum et tunc idem vt in eodem inferioriprius / notatur argu. iurium predictorum.

¶ Sed papa potnt tollere consuetudinem iam seruatam et inductam / et inducendam vetare infra hoc lib. de consuetudiae. c. i. et. ii. et eo. lib. de biga. c. i. ergo cum consuetudo legi equiualeat et quandoque eam tollat. ff. de legi. et sena. consul. l. de quibus. iiii. di. §. leges. Sic lex tollit consuetudinem inducendam. C. de fur. auten. Nauigia / ergo et legem faciendam.

¶ Sol. Princeps patest tollere legem inferioris et consuetudinem non sic paris arg. infra de elec. inotuit locorum consuetudines contra. C. de temp. resti. in integ. l. fi.

¶ Solutio. ex solo loco non conceditur oriri discrimem sed ex loci consuetudine ex frequentibus actibus habitis in certo loco inducentibus consuetudinem oritur ius: quod non tollitur lege post hoc lata: de hoc non commemorante: vt hic. i. et statuta Idem est in pactis. Quia consuetudo et pactum licet conueniant. differunt tamen per tacitur et expressum. ff. de legi l. de quibus: et infra de deci. ex multiplici. Idem in priuilegiis i1nfa de prescrip. veniens.

¶ Et ratio predictorum redditur infra cum sint facti. Nam. in consuetudine contrahimas tacite saltem / quia consuetudo est tacitum pactum: et pacisci et contrahere sunt facti. ff. de curato. fur l. consiliq. § eum quoque /. ff de pac. l. i. et est factum ff. de legi l. de quibus ibi rebus ipsis et factis etc. et. C. de edifi. pua l. an in totum. et. xxv. di. c. in hisrebus.

¶ Nam considerando actus ex quibus eficitur consuetudo. ipsa est factum sed ex quo est elicita tunc est ius ad instar regule iuris. ff de regul. ii l. i. situt ex multis actibus deliberatis ius conditur ff. de leg. et confti l. humanum. iiii. di. ex his: et delibera tione concordi animo ius condendi habita tunc fit ius.

¶ Et est ratio ex quo prouidetur specialiter per pactum. / statutum / vel consuetudinem q rationabilia: ius non vide tur curare de prouidendo talibus per constitutionem generalem. C. de pac. conuen l. vlti. et argu. fi. de verbo. obli. l. doli.

¶ Nam prouisio specialis precedens. tollit generalem subsequentem. ff. de alimen. lega l. alimenta § basilica. ff. de leg. iii. l. heres. § i. Item alia ratio redditur in littera: quia papa ius primum quod presumitur scire faciendo secundum tollit illud / non sic factum. quod est verisimile iprae ignorare quia non videtur tollere quod ignorat. arg. fi. de in offi. teft l. mater.

¶ Et est ratio primi dicti: papa michi subdito iniungit suas constitutiones non videtur ignorare. C. de iur. et facti ignoran l. constitutiones / ergo nec in se condemnet qua in aliis constituit. ix. di. iustum. ipsis scilicet consuetudinibus a vel statutis caueatur contra. ff. de sepul. viol. l. iii. §. diuus Solue ille. §. diuersos habet intellectus / et ob hoc non potest bene homo se iuuare de eo si accipiatur intellectus quoid facit: Ad propositum dico quod nedum ibi operatur lex sequens generalis. Sed ipsa adiuncta iuri: quod vtilitati publiceprouidet / hec diuo iuncta tollunt consuetudinem argu. infra hoc lib. de iureiur. c. licet.

¶ Idem de consuetudine raprobata expresse habetur 1fa. hoc. lib. de peni. et remissio. c. ii. infra hoc libro de consue. c. i. et. ii. infra. de biga. c. vno: idem de pacto. infra hoc libro de conce. praebende. c. detestanda.

¶ Idem de priuilegio. infra hoc libro de senten. excommuni. c. alma / in fine. et iinfra hoc labro de hereti. c. vt inquisitio nis §. denique.

¶ Idem de statuto et aliis premissis i1fra de elec. quia propter. §. iii et infra hoc libro de elec. quia sepe et. c. cum non deceat. Io. mo. cau.

"Vt animarum", hec decretalis habet duo dicta. Primum. Stautum non ligat regulariter Ignorantes Secundum excommunicationis sententia in genere lata non ligat committentes extra territorium sententiam proferentis. Ignorantes.

¶ Et est ratio. C. de tabul. l. generali. lib. x. ff. de decretis ab ordi. faci l. vlti. supina nam talis non excusat infra de cleri. excommuni. ministr. apostolice. ff. de iur. et fact. ignorantia l. nec subina.

¶ Et que ignorantia excuset: notatur infra hoc lib. de regu. iur. ignorantia statuto.

¶ Et est ratio huius. §. nam generalis clausula non refertur ad ea que specialiter expressa errorem inducerent que contra ius essent: argu. ff. ad exhi l. penul. notatur infra hoc lib. de regn. iur. in generali.

¶ Unde si sententia ferretur in genere / intelligitur de his qui sunt subditi proferentis infra de sententia excommunicationis a nobis primo.

¶ Et inde est quod inferendo sententiam in genere / sententia huius ad locum se non extendit / nec ad tempus in quibus quis est futurus priuatus. ff. de iurisdi. omnium iudicum / eum qui. et l. vlti. et. ff. de offi. praesic. l. iii.

¶ Item pone quod consimile statutum sit in duobus eposcopatibus: iam contingeret vnum / et eundem ad diocesim alterius duabus excommunicationibus pro eodem facto ligari quod esse non debet argu. ff. naute caupo. stabul. l. licet. §. fina. vnde decentius est / vt illius excommunicatione ligetur / in. cuius diocesi deliquit. Cuius est potissime subditus quo ad id de quo agitur.

¶ Nam licet delinquens diuersis locis pro eodem delicto possit conueniri. Principalius tamen in loco in quo deliquit. C. vbi de cri. agi oportet l. prima et auten. ibi signata. ff. de penis l. Capitolium § famosos in omnes. Contra infra de appella. Cum sit Romana in fi infra de cleric. excommunica. mi. apostolice. Sol. Ibi fert excommunicatio specialis in certam personam: hic generalis / ratio diuersitatis redditur in glo. supra proxi.

¶ Item contra infra hoc lib. de senten. excommunica. Romana. §. Caueant. Sol. Ibi. loquitur de excommunicatione laia per sententiam: hic per constitutionem. Et ratio ibi redditur / et distinctio predicta probatur per hunc titulum et llum. territorium

¶ Et vocatur cerritorum vniuersitas agrorum id est fines cuiuscunque loci in quo magistratus eiusdem in eosdem fines terrendii. sumouendi ius habet. ff. de verbo. signifi. l. Pupillus. §territorum. impune) i

¶ Contra / die negationes equipolent vni affirmatiue. ff de verbo. signifi. duobus / et sic parebitur non iudici / cum pena quod et absurdum.

¶ Sol. Illa lex intelligitur quando dus negationes referuntur ad idem coniunctim non diuisimivt hic. nam est sensus. Non pareatur et hoc fiet impune quia cum non sit culpa in non parendo: non debet impingi ad penam. supra eo cognoscentes i1nfra hoc lib. de regul. iuris sine culpa.

¶ Et sic accipitur negatiua diuisim ab Horatio cum dicit Si nullus puluis fuerit tamen excute nullum. argumen tum. ff. de iureiuran. Si duo patroni. §. Marcellus / in fine Io. mo. Car. et curie Romane vicecancellarius