Titulus 12

DIctum est de armis actorum: nunc sequitur de armis reorum / vt pote de exceptionibus b: per quas nonnunqua intentum actorum differtur / tollitur / seu minuitur. ff. de exceptio. l. ii. iiii. quo. iiiii. capi. primo. Ioan. Mona. Cardi.

PIa, Hec decretalia loquitur de excepxione ex coicationis peoposita in modum dilatorie. Et pramo ponitur ad dicenda prohemiumSecundo. §. si quis / statuitur de excommunicatione differente iudicium in quo bis potest proponi dicta exceptio / et tertio ex causa. Tertio. §. sed si post statuitur de excommunicatione differente iudicatum seu executionem iudicati / et in fine versi. Eo tamen respondetur tacite questioni ecclesia supra eo. exceprtionum maioris quae a communione homim separat: sed minor a sacramentis duntaxat c. infra. de cler. exco. mini. si celebrat. supra eo. a nobis opposita contra agentem.

¶ Et excommunicatio ista quandoque oppomitur in vim dilatorie vt hic / et quandoque in vim perenptorie. supra de eta. et quali. cum bone. supra de electio. cum inter R §. vlti. differat postquam de ipsa constat / et quamdiu de ea cogno scitur.

¶ Quia de dilatoria d exceptione / et negocio priicipali simul et semel cognosci non potest. supra de iudic. ex hibit.¬ agentes non dicit defendentes. Nam est licitum quod excommunicatus se defendat. supra eo. cum inter priorem / et. c. dilecte / et. c. significanerunt: et dic agentes in causa principali. Nam in causa appellationis excommunicatus non repellitur / etiam ab alio iudice. supra eo. cum venerabilem: quod est verum in appellatione iudiciali¬

¶ Quid de extraiudiciali no. Inno. pro et contra. supra eo. cum in ter priorem / et supra de maio. et obediem. dilecti / quas opiniones sic concordo.

¶ Aut appellatio est mere extraiudicialis / vt supra de elect. cum nobis oli / et infra de appel. bone / et tunc dico / quod heappellatio est prouocatio duntaxat ad causam 1fa de appel. cum sit Romana. § i. et sic appellans bane repellitur ab agedo per exceptionem excommunicationis.

¶ Aut appellatio non est mere extrais dicialis / sed habet de iudiciali aliquid quod impugnat vt de facto nedum partis sed potestatis / vt si tu executor prouidisti de beneficio / quod dico meum / vel mihi debitum / vel tu executor legitimas exceptiones coram te propositas non admittas / dicendo tenon haytre necesse partem assumere iudicis / vt notat Inno. supra de praesump. dudum: et appellatur propter hoc talis appellationis prosequutio: non impeditur s per obiectum exceptionis excommunicationis: nec debet hic appellans esse deterioris conditionis / qui quam qua to potuit / et qualiter potuit sibi prouidit ille qui in iudicio fuit nec temeritas praesidentis debet isti obesse vt ex hoc hic assu gnat plures rationes dicti praecedentis reprimatur. Et proptenhoc solum hec sententia est ferenda. xi. q. iii. certum et c. nemo episcoporum.

¶ Nam quos diuinus timor a malo non reuocat ete supra de elect. cum in cunctis. § penul. excluduntur nedum in iud. ciis / sed etiam extraiudicia quantuncumque agatur de vtilitate eorundo temporali / vt sicut inter homines conuersentur hominum careant suffragiis temipralibus. C. de apost. hi qui sanctam.

¶ Et certum est quod spitualia excommunicati acquirere non possunt: (etiam extra iudicium) quia nec capaces sunt eorum. supra de etate et qualita. cum bone infra de cler. ex com. ministr. postulastis infra de excessib. prela. tanta. humilitatis.

¶ Quia sola vexatio dabit intellectum malitia que supercrescit. xii. q. prima omnis etasnoxam id est delictum. supra de transtla. episcopi: inter corporalia. §. sed nec ecclesiasticis) potest etiaproaliis promulgari. supra de iudic. nouit differri Contra iura iubentia finem imponi controuersiis. supra de dolo et contima. finem. ff. si cer. peta. quidam laboribus qui sunt vitandi. infra de appella. vt debitus irrepsit id est latenter inualuit. C. de episco. et cler. repetita et ff de constitu. pecu. l. qui autem. §. i. medelam) id est constitutionem generalemisn si quis idem suqua. ff de ver. signif l. prima opponit in quacumque parte iudicii et coram quocunque iudice ecclesiastico / vel seculari vt in modum dilatorie illius quia vna species repellit ab agodo alia non. Unde nota / non sufficere in genere proponere quando quelibet species illius generis non habet effectum propositionis: tunc enim non est admittenda propositio / nec valet propositi probatio: vt hic et supra de proba. in presentiat secus si quelibet species sufficeret. ff. de peti. hered l. item veniunt. §. ille a quo. ff. de admi. tuto. quidam decedens. §. vlt. exprimat) vt auferatur vagandi materia / vt ff. de iniur. 3. tor respon. primo / et §. quod autem et ff. de dolo si ex dolo. §. vlti. et l. sequen¬

¶ Et dic exprimendum nomen excommunicatoris. vtrum excommunicator sit canon vel iudex ad speciem descendendo et sententia excommunicationis quedam est iuris quedam hominis eam rem id est excommunicationem notionem. C. de probatio l. sciant octo ksimile. infra hoc lib. de senten. excom. solet. §. in prima. Et si probationes non habeat paratat taceat. xi. q. ii. si tantum et c. placuit

¶ Sed quare non dantur hic. xv. dies vt supra hoc lib. de restitu. spolia. frequens. Sol. de spoliatione de qua ibi agitur non consueuit fieri instrumentum / sed de excommunicatione saltem hominis / secus est infra hoc lib. de senten. excommunica. cum medicinalis

¶ Et sic brevior terminus datur in probatione excommunicationis quia de ipsa facilius constare potest arg. ff. de pergnor. contrahitur in fine

¶ Et excommunicatio probatur per litteras. supra de proba. post cessionem. Quare igitur non datur prolixius tempus in excommunicatione canonis / cum de ea non fiat scriptura

¶ Sol. ista duo in hoc casu habent eundem effectum / et ideo diuersis mensuris temporum non debuerunt metiri: et nullum fit preiudicium actori in principali

¶ Sed quid si excommunicatio proponatur in curia / dic idem arg. infra de priuileg. cum olim essemus. §. i.

¶ Sed numquid iste terminus poterit prorogari a iudice / at abbreviari dic quod sicm ex causa. ff de re iudi. l. ii. Et intelligo hunc terminum quando proponitur excommunicatio in modum dilato rie: secus si in vim peremptorie

¶ Sed quid si stetit per iudicem / vel malitiam aduersari / quod excipiens probare non potuit exceptionem i1fra octo dies nunquid subuenietur excibienti: dic quod sic. infra de re iudi. cum Bertoldus et infra de appellatio. ex ratione computato simile in d. capitulo frequens. § sed si in ciuilibus. ff. si quis cautio l. i.

¶ Secus in decem diebus qui dantur ad appellandum in quibus computatur ab hora probationis / snie infra de re iud. quod ad cosultationem.

¶ Sm numquid in. viii. die poterit exceptio probaricum hic dicat infra et hoc est querere vtrum verbum infra. tenea. tur inclusiue vel exclusiue / et dic quod inclusiue: nam maritus accusat infra. lx. dies. ff. de adult l. miles. § sexaginta / et l. i. cuius. §. ex senatus: et tamen sexagesimus dies computatur ff v. adult. pater. §. lx. Simile in bonorum possessione. ff. de successo. edict l. i. quod diximus simile de ver. obliga. qui ante calendas / et similis questio est in verbo vsque / ad quod etiam tenetur inclusiue s. ff. de lega. iii. l. patronus. §. Sempronio aptissimis id est indubitatis et claris. C. de proba. sciant. ii. q. viii. quisquis documentis id est testibus vel instrumentis infra de testib. cogen. peruenit. ff de fide instru l. prima Quod) id est quam exceptionem sic propositam non probauerit aliquo modo vel clare vt premisi non omittat.

¶ Sed quid si hec exceptio non proponatur contra actorem: sed iudicem ordinarium: quis de hoc cognoscet: dic quoid superior istius iudicis. Quia reus excipiendo: actor t est de exceptio l. prima. Et sic sequitur forum rei. supra de foro competen. cum sit generale. Innocentius videtur notare contra supra de offic. delegat. cum super circa finem magne glo.

¶ Si vero sit delegatus sedis apostolice / tunc dico arbitros et gendos arg. supra hoc libro. de offi. delega. si contra et cap. ab arbitris / ne plus debito iurisdictio valeat impediri reum. excipientem / in probatione deficientem / et de his expen est notatum. supra hoc libro de rescrip. statutum. §. insuperl actori. originaliter illis diebus id est a tempore quo fuit proposita exceptio / quousque procedatur in principali. supra de procur. auditis. supra d dolo et contuma. cum dilecti in fine docuerit proprio iuramento supra quod met. causa. c. vlti. et non supra de foro compe. dilecti prohibitas per iudicem. supra hoc lib. de restitu. spo. frequens. § sed si in ciuilibus codemnans nisi errore probabili excusetur infra. de senf. exco. sacro. §. ii. supra hoc lib. de electio. statumus in fineiudicii) per sententiam diffinitiuam non finiti vt infra sequitur de eadem iam proposita.

¶ Sed numquid testes primo prodi. cti / poterunt secundo produci: videtur quod sic. supra de testib. veniens. ii Sed ibi erat diuersa instantia / et diuersus modus agendi / et ad alium finem: sed hic secus: vnde diccontra.

¶ Nam date quod testis primo productus produceretur secundo: magis crederetur primo dicto / quam secundo vt nota d. c. veniens.

¶ Item attestationibus publicatis non debent testes supeisdem capitulis produci i: propter timorem subornationis. supra de testib. fraternitatis / et hec littera admittens secundo exceptionem excommunicationis: dictum ius antiquum non tollit: et potest esse quod per alios testes / vel aliud genus probandi excipiens poterit docere de exceptione proposita vel alia de nouo excipienti exorta. supra eo. pastoralis a reororiginaliter / sed actore in excipiendo. ff de proba. in exceptionibus probetur. 1 viii. dies: vt supra his s. actis omnibus / que precesserunt excoptionem propositam duraturis etiam si fuerit actum cum excommunicato publice: secus in iudice. infra de re iudic. ad probandum

¶ Et dic de hac materia vt non supra hoc lib. de rescrip. capi. i. vices Simile in teste. C. de testa. licet. iii. Simile in appellationibus et dilationibus infra de appel. sua nobis. ff de dila l. vit. hec id est similis excommunicationis exceptio / vel dic hec id est eadem si prompta probatio superuenerit de antiqua vt sequitur et. supra eo pastoralis. Sed si noua emerserit tunc dic vt prius dictum est: vt sit relatio similitudinis vt hic hec herba i consimilis crescit in orto meo / non identitatis / emerserit supra de offi. deleg. insinuate prompta id est quod dicat reus hodie / et / constat / hodie agatur ff. vt in poss. lega. si is a quo silicest respon. supra de testibus. veniens. ii. §. i. supra de restit. spolia. litteras. § preterea superuenerit de hoc fidem faciet iuramento. supra eopastoralis. supra eo. lib. de elect. vt circa. §. super huius

¶ Uel dic hoc non esse necesse / ex quo probationes offert antiqua iam bis proposita: vel dic etiam non proposita rem iudicatam id est diffinitiuam sententiam exceptio scilicet excommunicationis proponatur) a et admittatur et probetur impediet etiam in causa appellationis: in qua cognitio pretextu excommunicationis non impeditur: licet executio impediatur non supra eo. significauerunt.

¶ Est igitur hoc expressum quod executor merus debet admittere exceptionem excommunicationis: alias appellari potest: vt hic / et. xi. q. iii. Cum excommunicato.

¶ Secundo potest proponi / coram eo / coram quo nouatio facta est. ff de re iudica. l. iiii. §. si ex conuentione.

¶ Tertio quod facta est transactio post sententiam. ff. de in ius vocan. neque / in fine

¶ Quarto c quod sententia lata est per testes / vel falsa instrumenta. supra de procura. licet 1nfra de crimi. falsi. super eo¬

¶ Quinto / quod male interpretatur sententia. ff. de appel. ab executore si. respon.

¶ Sexto / quod aliquid dolose facit. ff. de nego. gest. l. iii. §. si executor.

¶ Septimo / quod excedit formam sibi commissam infra de re iudic. quo ad consultationem in fine. supra de offi. ordina. irrefragabili. §. primo

¶ Octauo / quod is contra quem est lata sententia / iusto impedimento detentus fuit infra de re iudica. cum Bertholdus §. postmodum.

¶ Nono / quod per dolosam allegationem obtinuit. ff. de iudic. si pretor. §. Marcellus

¶ Decimo admittatur exceptio si occurrat rationabilis / nam huiusmodi exceptiones admitti debent / quantuncunque precise scribatur. supra de offi. delega. ex parte. ii. et hec executor summarie examinabit. ff de re iudic. diuus. ff. de custo. et exhib. reo. diuus. ii. §. primo. ff. de iudic. si pretor: nec de hoc pronunciabit sed remittet partes / ex quo est merus executor: sic intelligi potest. xxv. quest. ii. Et si non cognitio i1fra de re iudic. de cetero. C. de except. rei iudic. si vt proponis impediat id est retardet vel differat obtinebit. quam obtineret si tempore sententie excommunicatus neesset.

¶ Distingunt tamen quidam / si excommunicatioest occulta vel publica: vt distinctio illa videtur fundariper versicu. sequentem. Sed dictus versic. loquitur in excommunicato publice / quem iudex ex officio repellerepotest: non sic occulte excommunicatum. Nam iudex potest supplere gde iure et de notorio facto / non de occulto. C. qui et aduers. quos in integr l. prima. iii. questi. prima. §. quando autem non excipiat timens forte condem¬ nationem expensarum actorem non reum. Nam ile ve. test se defendere. supra de iudic. intelleximus ex oficiasuo etiam si nil proponatur: vt supra eodem exceptionet repellere si adhuc duret iudicium vel si est finitum / porabstinere ab executione / cum hoc possint ex propositionenvt supra probatur proponat supra eo. exceptionem. Io. Mo. Cara.

CVum quidam Secularis iudex iudicatum per ecclesiasticum / vel econuerso in his que animarum periculum non inducunt admittere debet alioquin per superiores compellatur de iure supra de offic. ordina. conque rente compellantur supra hoc. lib. de foro compeseculares. supra hoc lib. de iureiur. licet non inducunt d. e. licet castigandi.

¶ Et sic non ner iudicem qui iudicauit: sed per superiorum vt not. supra hoc libro de foro compe. Romana. §. cont rahentes. Ioan. Mona. Cardinalis