Titulus 8

VIso de creatione praelatorum per electionem. Et quia ipsi creati: quandoque negligenter aguit. Et quod negli. genter est omissum est caute supplendum infra de sacra. non iteran. c. i. et. iii. Ideo post predict. tractatur de supplen. negligentia prelatorum.

¶ Uel dic vt continuetur hec rabrica ad immediatam / dicto siquidem. supra proxime / de renunciatione / per quam ius creatum. amittitur sed nedum per hoc: sed per negligentiam prelatorum que est supplenda ius crestum quandoque amittitur. et in alium transfertur. supra eo. licet / seu alii committitur infra. eo. grandi et. c. vlti. Ideo subiicitur de supplen. negli. praelatori.

¶ Et negligentia presupponit a scientiam ar. ff. de tribu. l. i. §. scientiam. Unde ille qui scit / et non pertractat rem: vt debet / et quomodo debet / est negligens / hoc est non eligens b rem ad id ad quod dirigi debet.

¶ Et sic intelligo / legere et non intelligere negligere est qui enim legit scit superficialiter. Sed quando habens so entiam non pertractans ad vsum debitum / et sic non intelligit hoc est non intus legit / quod sic faciendo / circa rem qui do ille negligit / hoc est rem non eligit vt oportet / et quomodo oportet / et sic negligit ar. supra eo. licet. et infra. eo. c. fi infra de conce. prebend. capi. quia propter. diuersitatem. Ioannes monachi Cardinalis:

ROmana, hec decretalis habet tria dicta primo papa edictum Remen. archiepiscopi reuocat. Secundo ver. quia causam reuocationis assignat. Tertio ver. sed alia antiphorisat id est tacite questioni responsum dat et infra.

¶ Huius decre. sunt decem partes. Prima habetur hic. Secunda infra de offi. vicarii. Tertia infra de offi. ordinar. Quarta infra de foro competenti. Quinta. infra de testibus. Seta. infra de appellatio. Septima infra de censibus. Octaua infra de penis. Nona infra de penitem. et remissione. Decima infra de sententia excommunica. et omnes incipiunt. romana. Edictum Archiepiscopus Remen. excommunicauit suffraganeos suos: quia eum visitantem non admittebant. Et tunc idem Archiepiscopus fecit edictum quod mandauit per totam prouinciam publicari: vt omnes subditi suffraganeorum suorum ad suam curiam libere accederent / cum dicti suffraganei essent excommunicati / et sic non poterant ius reddere / et ideo asserebat quod ad ipsum iurisdictio erat deuoluta et hoc edictum hic reuocatur tanquam iniquum et causa infra redditur libere uo non obstante contradictione suffraganeorum suorum curiam id est ad officialem ipsius archiepiscopi penitus vt non valeat / quod est actum pretextu istius edicti: sicut attentatum a non suo iudice. infra de iudi. at si clerici. C. si a non compet. iudice. l. vlti. reuocamus Et merito: quia dicto edicto nedum suffraganeis / sed etiam inferioribus iurisditionem sub ipsis exercentibus preiudicium parabatur quod esse non debet. supra de consti. cognoscentes. lvi. di. satis peruersum.

¶ Et iurisdictio dictorum inferiorum dicto edicto absorbebatur / que vnicuique seruari debet. xi. q. i. peruenit tenerentur) iuste. de quo tamen fides adhuc facta non erat pro suis culpis) nam pro alienis sententia non est ferenda. xxiiii. q. iii. si habes ex culpis ipsis non dicit ex negligentiis: nam ex illis iurisdictio deuolueretur ar. supra eo. c. primo. et infra. c. fi infra hoc lib. de censib. Romana. §. notoria

¶ Unde subditus suffraganei potest conqueri metropolitano / de eo quod suus iudex non procedit: et tunc metropolitanus potest prefigere terminum / infra quem procedat suffraganeus: quo non procedente: ipse metropolitanus procedere potest ar. infra de foro compet. licet in sine et cap. ex tenore et cap. transmissa / et simile nota. infra de offic. deleg. cum causa concessum nota quod edictorum quedam sunt inhibitoria certarum personarum / concessoria tamen regulariter omnium vt est edictum de procura. ff. de procura. mutus: et de matrimoniis. infra de spon. cum apud / et de testib. ff l. prima. Et hic habet locum regula quod non inuenitur prohibitum censetur esse concessum / vt dictis iuribus.

¶ Item edictorum alia sunt permissoria in certis casibus sunt tamen prohibitoria regulariter. vt hic et supra de transla. episcopi inter. §. sed neque infra fine / et ibi notatur ff. de colleg. illici. l. iii. §. in summa et infra de excessibus prela. dilecta.

¶ Sic regulariter omne iuramentum est prohibitum supra tamen in certis casibus est permissum. xi. q. i. coniurationum. supra de elec. significasti infra de iuretur. cap. et si Christus.

¶ Sic archiepiscopus in diocesi suffraganeorum suorum regulariter nihil habet. ix. q. iii. nullus primas / et. c. sequem. Sedihoc fallit in casibus infra de offi. ordi. pastoralis et illi casus continentur his versibus. Officium varium / forus / appellatio / crimen Peccans / non parens / res consultatio / deses / Presul / canonici tumidi / sententia nequam ifitat / indulget / custos: quia papa dat vsus. Permutat sociis / suspectus cunque remittit. Casibus his primas subiectos / presulis arcet Officium varium) vt quando discrepant in diuinis offieiis a consuetudine metropolitane ecclesie. xii. di. de his et de conse. di. ii. institu. quod est verum vbi suffraganei non henee consuetudinem praescriptam. Nam tunc consuetudo vnius loci consuetdinem alterius non subuertit in iinfra de sepul. certificari. xii. di. illi. la et c. illud Forus vt si subditus conqueratur de suo exscopo. xi. q. i. si clericus aduersus. Et hoc est ius commune / etum semper actor sequatur forum rei. infra de foro compec. cum sit generale. xi. q. i. experientie. C. vbi in rem acti exer. debr at l. fi. appellatio infra de off. ordi. c. duo et c. pasto ralis vbi tamen vna pars appellaret ad metropolitanum / alia ad sedem apostolicam / tunc tene notata infra de appella. c. si. duobus crimen vt si episcopus accusat subditum criminaliter. et hoc casu cum non possit iri ad arbitros infra de resti. in integ. causa. §. fi. Non dedignetur laicus habere iudicem contra se metropolitanum in defendendo / quem habet eligerelinagendo. C. de sentem. et interloc. cum papinianus et supra hoc lib. de res. dispendia. §. reus.

¶ Et ideo hoc casu metropolitanus est iudex competens. vi. q. ii c. i. Et hodie metropolitanus est loco synodi regulariter peccans scilicet in diocesi archiepiscopi infra de fore competen. c. postulasti. vii. q. iii. placuit. Et hoc est ius commune. C. vbi. d. cri. agi. opor l. i. Idem si contrahat / dum tamen ibi inuenitur infra hoc lib. de foro compet. Romana. §. contrahentes nonbarens infra de offi. ordi. ad reprimendam res vt quia res est sita in diocesi archiepiscopi et hoc est ius commune. infra de foro compe.. sane. et ca. ex parte in fine. et. c. vlti. et. C. de praediis. Minor sipredium consultatio vt quando suffraganeus refert negocium ad superiorem in modum consultationis. xvii. di. multis deses presul vt quia suffraganeus est negligens. vt supra eo. no. ar. auten. de eccle. ti. §. sinautem pro redemptionem. in Respon. col. ix. canonici tumidi vt infra de offi. ordi. irrefraga bili. §. ceterum sententia nequam vt quando notorium est sententiam latam in subditum nullam esse infra de appella. solitudinem. § si vero notorium infra hoc libro de penis romana visitat Ntempore visitationis potest exercere quae ad visitationem partinent i1fra de praescrip. cum ex offi. infra de censib. sopite. et. c. cum nuperet. infra hoc. lib. de censib. romana indulget infra de peni. et remisasio. C. vlt. custos vt quia canonici episcopali sede vacante negligenter aut perperam administrant infra eo. c. vlti i. Respon. ix. q. iii. conquestus. xii. q. ii. non liceat quia papa dat scilms per speciale priuilegium infra de offi. ordi. duo. Simile. supra hoc libro de elec. Is. cui. infra eodem. c. fi. in fine. Et illud habet metropolitanns exhibere et de illo fidem facere: et subditi suffraginei secundum illud obedire non autem vltra 1fra de priuileg. cicapella. et c. porro. infra de offi. dele. cum in iure. infra. hoc lib. de priuileg. cum persone in prin. ar. ff. de transac. de his vsus quo potest habere metropolitanus infa hoc lib. de offi. ordinarii. romana. §. i. infra. eo. lib. de foro compet. romana. § i. et. ii

¶ Nec mirum quia priuato consuetudo dat iurisdictionem b ordinariam infra de foro compet. cum contingat permutat sociis. vt si episcopus vellet permuta re cum capitulo suo: tunc fieri debe. cum auctoritate superioris infra de rebus eccle. non alie. ca. i. xii. q. ii. sine exceptione suspectus) vt quando episcopus recusatur vt suspectus 1fra de appel. cum speciali. §. causa eumque remittit. vt quando episcopus causam remittit ad metropolitanum sine consultatione infra. de offi. leg. licet infra de appel. intimasti. C. de reda l. i. et secunda.

¶ Uel dici potest remittit ids. permittit et assentit vt suus metropolitanus in diocesi sui suffraganei pro tribunali sedeat et iurisdictionem exerceat. ix. q. iii. c. ii. et aliis. c. sequem. casibus his et siqui aliis sint similes primas id est patriarcha. vel archiepiscopus subiectos presulis id est suffraganei propii arcet id est distringit et in eos animaduertit. Sed regulariter contra infra de offi. ordi. pastoralis. et infra de exces. praela. sicut vnir. deuolueretur. Et sic nota quod culpa suffraganei non facit metropolitanum iudicem in subditis eiusdem suffraganet sed alia via est huic morbo occurrendum infra eo. in fine fortel. est philosophicum temperamentum. Et ideo dicitur / sub dubio forsan respondent sepemperiti infra de procura. tue. §. i. il lis scilicet culpis. Quia forsan est negligens in absolutione petenda pena scilicet arbitraria / considerata culpe quantitate et qualitate persone infra. de offi. dele. de causis. et. c. sane. infra de transactio. c. vlti. in fine

¶ Sed contra: hec pena hic dicitur canonica: ergo non erit arbitraria.

¶ Sol. vbi est pena canonibus expressa / ina est poprie canonica / et illa proprie dicitur pena. ff de verbo. 3a. gnifi. si qua pena: illa tamen que non est expressa datur: tamen secum dum declarationem canonum proprie et completiue est arbitraria / vt quod desiit canonibus expresse suppleat discretio presidentis: ar. ff. de testi l. quesitum et etiam canonicai in hoc quod est per canones directa saltem inceptiue. vt d. c. colligitur ipsis scilicet suffraganeis [infligi Sed per quenDic quod per archiepiscopum vbi potest infligi. Sed per ipsum solum pena depositionis potest infligi considerato temporecontumacie / quantitate et qualitate culpe. infra de exce. prela. to. tanta est

¶ Sed quero quid fiet interim de reddendo ius subditis suffraganel: dic quod si suffraganenus non est in mora petendiibsolutionem nec est res que grandem dilationem habeat molius est trantisper expectare: quam iudici nouo negocium committere. ff. de excu. muner l. pe infra vt lite non conte. c. i. Al as papa deleget et prouideat casui in quo non est pronisum ar infra eo. si episcopus. Io. mo. Car.

GRandi Hoc cap. habet tria dicta. Primo Papa. mandat baronibus et comitibus regni Portugallie curatori dato intendi / ac sibi consilium. laux ilium et fauorem impendi§. Secundo versi. alioquin constrafacientes per censuram ecsclesiasticam mandat compelliTertio versi. per hec respondet tacite questioni succede ret Nota ex hoc / duo quod regnum deferri am potest per successionem: licet quandoque deteratur per electionem. supra de elec. venerabilem in fine.

¶ Nota etiam reges / nedum filios / imo et fratres prinare non possunt a regno sola voluntate: licet papa hoc possit ex causa / vel alius superior infra de voto et voti redemplicet in fi. generalem que veniunt in generali et liberaadministratione habetur ff de procurator. procurtor cui et talis regulariter donare non potest. ff. de dona. filius. ff de pac. l. contra iuris. § pe.

¶ Sed forsan secus est in curatoribus regum / ar. ff. de admi. tutor cum plures. § vli.

¶ Sed quid ad papam / de regibus et eorum regnis: vide tur immittere falcem suam in messem alienam quod esse non debet. supra de electio. venerabilem mn prin.

¶ Sed dic quod papa in quemlibet habet iurisdictionem: nec est dubium ratione peccati. infra de iudi. nouit et in spectam tibus ad pacis reformationem. xc. di. per totum. xi. q. prima. quicunque. ii. q. vi. omnis oppressus / et indistincte. Nam sicui. domini est terra et plenitudo eius: sic eius vicarii potestas non est limitata territorio vel certis personis. nec est dictum Petro principi apostolorum pasce has oues vel illas sed indistincte Ioannis cap. vlti. suam tamen iurisdictionem cuilibet reseruat. xi. q. i. peruenit.

¶ Et sicut papa propter delictum potest deponere regen eimperatorem. xv. q. vi. allus / et cap. iuratos 1fra hoc libro de re iudi. ad apostolice: ergo multo magis curatorem dare indigenti. Nam ex quo rex nescit suum regnum defensare / et pacem in eo obseruare presertim pro religiosis et miserabilibus personis / istis curator debet dari vt hic.

¶ Sed contra. vili. di. quo iure. xcvi. di. si imperator. xi. q. iii. qui resistit. Sed dic vt not. xcvi. di. cum ad verum et x. di. quoniam

¶ Sed a quo petetur iste tutor: dic a superiore proximo et si non habet superiorem papa dare debet / ar infra qui fili. sint legiti. per venerabilem. ff. de tutor. et cura da. ab hic diuus. Et hoc petent illi quorum interest / argu. dictorum. iurium.

¶ Et iste curator debet satisdare rem cuius est curator saluam fore / et inuentarium facere: nec debet dari / nisi causa cognita. ff. de curato. furio. obseruare et l. sequen. et. C. de cur. fur l. vlti. § sed cum antiquitas: Et prodigis debet dari curator postquam est eis alienatio interdicta. ff de cur. fur. Iulianus et. ff. de verbo. obliga l. is cui bonis.

¶ Et regibus et administrationem habentibus super alios: datur curator: licet non sint prodigi vel furiosi vt hic / secus in aliis quibus non datur nisi sint furiosi vel prodigi / vt d. l. Iulianus Non minus hic narrantur illa quo curator datus habet facere / et infra eo. debitum eis et c. Narrantur illa que fieri debent curatori dato ecclesiasticam quid hic importet habetur infra de verbo. significa. que renti remota quid importet habetur infra de appella. vt debitus. Ioannes Mo. Car.

episconus. Notahic capit lum esse legitimum administratorem in spiritualibus / et temporalibus / siue episcopus sit mortuus naturalitersiue ciunliter et sic hic equiparantura mors naturalis et ciuilis

¶ Simile reperio in auten. de nuptiis. §. secundum occasionem / et. §. si vero decretum col. iii

¶ Sed contra. ff. de dona. inter vir. et vxor. cum hic status § si donator

¶ Sol. Ille. § loquitur in donatio. inter virum et vxorem quae est illegitima ab initio / licet confirmari valeat ex post facto.

¶ Sed. d. § secundum occasionem / et § si vero. decretum loquum tur vbi pacta sunt legitima et facilius coualescit legitimitur vt conualescat in casu mortis ciuilis / quam conualescat in eopacto / quod in se est illegitimum

¶ Item contra. ff. de verbo. obliga. ex ea parte. §. in insulam et. ff. de lega. ii. cum pater. §. hereditatem filius

¶ Sol. regulariter loquendo de morte in genere / intel. ligitur de naturali / et non ctuili: quia mors dicta de duobus: devno per prius et de alio per posterius / ipsa sumpta simpliciter de priori debet intelligi / vt d. §. et. ff. de lega ii. si ita quis in fine. Et. c. de his qui veniam eta. impe. l. vlti.

¶ Et est ratio / paciscentes potius habent se referre ad ab quid quod habet contingere / vt mori naturaliter / quam ad aliud / quod non est verisimile contingere: vt casum expectare et aduersa. fortunam liberi homins. ff de verbo. oblig. inter stipulan. §. sacran

¶ Sed hoc. c. inspexit fauorem ecclesie / qui est extendendus / sicut in matrimoniis / vt d. § secundum occasionem consulendum nota capitulum debere casum sui prelati deferre vt ecclesie prouideatur. Simile. ii. q. vii. quapropter et. c. sicut. Io. Mo. C.

ECclesia, Ecclesia cathedrali vacante: capitulum administrat. supra capit. proximo. Cumque habeat ordinariam potestatem: illam potest alii committere quia hoest potestatis ordinarie iudicem dare. ff. de iurisdictio. om. iudi. l. imperium in fine

¶ Istam tamen administrationem generalem et liberam non habet: et sic eam dare non potest capitulum. supra hoc libro de elec. Is cui.

¶ Et hoc verum si capitulum habeat se negligenter / aut perperam. Metropolitanus secundum modificationem hic datam: potest dare visitatorem qui non hobet tantam potestatem: vt datus a Papa: vt hic. et. d. capi. Is cui. Et est ratio: quia Archiepiscopus succedens loco capituli non plus sibi habet vendicare quam capitulum posset: quia beneficia conferre non potest infra. ne sede vacam te. capi ii. non potest. In illa plenitudine quam dat Papa: habet tamen potestatem: quod apparet: quia illa trans¬ fertur in metropolitanum ex negligentia vel malicia capituli quod non esset si potestatem hanc non haberet capitulum / vt infra eo¬

¶ Uel dics non potestetiam per metropolitanum nisi etc malitiam Nota / negligentia seu malitia quem priuariadministratione / et in alium transferri. supra eo. c. i. et. ii.

¶ Sed quero / nunquid capitulum sede vacante poterit visitare / et a locis visitatis procurationem recipere / et videtur quod sic quia potest hoc episcopus / ergo et successor eium dem ar. infra. hoc libro de maiori. et obed. ca. primo. et supra. eo. cap. proxi. et infra. eo. in fine. Nam visitator datus a metropolitano a quo certus casus excipitur in aliis videtur habere potestatem. Qui enim certum casum excipit / non potest videri de aliis non sensisse ff de fundo instruc. quesitum. §. denique Neratius. xxxii. q. vii. domus / ergo et capitulum hoc idem habebit / cum metropolitanus hic nihil habeat nisi ex iure transfuso a capitulo in metropolitanum

¶ Contra dic / Nam capitulum est conseruatora bonorum episcopatus. xii. q. ii. charitatem et cap. illud vnde administrat in temporalibus et spiritualibus sede vacante. supra eo. cap. proximo. Non tamen de iure visitator: sed ille quiest delegatus a papa / vt hic et. lxi. di. obitum. nam vt ibi dicitur ecclesia vacans destituitur visitatione / que suppletur pape delegatione vt ibi

¶ Sed tu dices istud est iurisdictionis / ergo hoc potest capitulum. supra de elec. transmissa et hic et supra cap. proximo. Et in contingeret vitia subditorum remanere incorrecta.

¶ Sol. Capitulum proprie est administrator in conseruam do et in ius reddendo vt d. cap. et. infra. de maior. et obedi. cum. olim et infra hoc libro de maior. et obedi. c. vno. Unde querel. via denunciationis / vel accusationis bene cadit in adminstratione capituli / si quis deferat / denunciet vel accusetnon tamen visitatiob que proprie competit sede plena. Et sede plena hoc potest facere / episcopus etiam per se et per alium vbi est impeditus c. x. q. prima episcopum / vbi tamen per alium necessaria subministratur infra. de offi. ordi. inter cetera: sed illud cap. intellige vt est expressum infra hoc libro de offi. ordina. si epipscopus. Unde capitulum est necessa rius administrator / non voluntarius vt discurrat de locaad locum: nec hoc habet in se capitulum vt not infra hoc libi de senten. excommunica. Romana in fine. Unde quod nec sario isti administrationi non incumbit nec expresse reperio attributum / hoc capitulo: sede vacante. non ascribo. Ioannes Mo. Car.