TITULUS II.

Propter crimen haeresis clericum, in quibuscunque sacris ordinibus con¬ stitutum, solus eius episcopus degradare poterit. H. d. Domin.

Gregorius IX. Remensi Archiepiscopo et suis Suffraganeis.

Quoniam episcoporum numerus, ad degradationem clericorum a canonibus constitutus, non potest de facili con¬ venire: concedimus, ut sacerdotem vel alium clericum in sacris ordinibus constitutum, quum pro haeresi fuerit curiae saeculari relinquendus, aut perpetuo immurandus, convo¬ catis abbatibus, aliisque praelatis et religiosis personis ac literatis suae dioecesis, de quibus expedire videbitur, suus solus possit episcopus degradare.

Excommunicationem incurrit sepeliens scienter haereticos, vel eorum receptatores, defensores vel fautores; nec absolvitur, nisi exhumet eorum corpora; locus vero privatur sepultura. H. d. usque ad §. Inhibemus. Domin. — §. 1. Excommunicari debent laici, publice vel occulte dispu¬ tantes de fide. H. d. Domin. — §. 2. Non valet promotio haereticorum, eis credentium, fautorum, receptatorum, et defensorum eorum, nec filiorum suorum usque ad secundam generationem ad beneficia ecclesiastica vel officia publica. H. d. Dominic. — §. 3. Privati sunt habentes beneficia ecclesiastica ad preces haereticorum, et inhabiles efficiuntur ad alia obtinenda, si scienter talia receperunt, H. d. Domin. — §. 4. Nulla est emancipatio filiorum vel subditorum per haereticos facta, etiamsi postea vitium detegatur. H. d. Dominicus.

Alexander IV.

Quicunque haereticos, credentes, receptatores, defen¬ sores vel fautores eorum scienter praesumpserint ecclesia¬ sticae tradere sepulturae, usque ad satisfactionem idoneam excommunicationis sententiae se noverint subiacere, nec ab¬ solutionis beneficium mereantur, nisi propriis manibus publice extumulent, et proiiciant huiusmodi corpora damna¬ torum, et locus ille perpetua careat sepultura. §. i. Inhibe¬ mus quoque, ne cuiquam laicae personae liceat publice vel privatim de fide catholica disputare. Qui vero contra fecerit, excommunicationis laqueo innodetur. §. 2. Haeretici autem, credentes, receptatores, defensores et fautores eorum, ipso¬ rumque filii usque ad secundam generationem, ad nullum ecclesiasticum beneficium seu officium publicum admittan¬ tur. Quod si secus actum fuerit, decernimus irritum et inane. §. 3. Ad haec quoscunque viros ecclesiasticos, qui ad preces huiusmodi pestilentium personarum dignitates, personatus et quaecunque alia ecclesiastica beneficia sunt adepti, ex nunc privamus taliter acquisitis, volentes, quod tales et habitis careant perpetuo, et, si receperunt illa scienter, ad alia vel similia nequaquam in posterum admittantur. §. 4. Illorum autem filiorum emancipationem, quorum parentes post emancipationem etiam huiusmodi apparuerit ante ipsam a via veritatis ad haereticae superstitionis invium de¬ clinasse, nullius volumus esse momenti, velut factam de hominibus sui iuris, quum dignum sit, ut propter tanti atro¬ citatem delicti filii esse in parentum haereticorum desierint potestate.

Filii et heredes petentium in infirmitate sua haereticorum consolationem, non admittuntur ad probandum, quod non sana mente vel perdita loquela susceperint, si constat, quod erant sanae mentis, vel prius suspecti vel diffamati erant de haeresi; alias admittuntur, scilicet per testes fide dignos, non suspectos. Hoc dicit Dominicus.

Idem Inquisitoribus haereticae pravitatis.

Filii vel heredes illorum, qui, dum in aegritudinis lecto decumberent, petierunt haereticos consolaturos, ut ab eis per manus impositionem consolationem reciperent secun¬ dum pessimam consuetudinem eorundem, sicque viam fue¬ rint universae carnis ingressi, ad probandum, quod ipsi de¬ functi consolationem illam, immo verius desolationem, non sanae mentis effecti susceperint, vel post perditam iam loquelam, (quum tamen moris sit, ut dicitur, apud eos, quod nullum taliter consolentur, qui non sit sanae mentis, et me¬ moriam habeat ordinatam,) admitti non debent, si, dum vivebant, diffamati erant de haeresi vel suspecti, aut legi¬ time constiterit, quod sanae mentis exsistentes huiusmodi haereticos petierunt. Alioquin admitti poterunt praedicti filii vel heredes ad probandum praemissa, non tamen per uxores, filios, familiares, vel de suis aliquos, sed per testes alios fide dignos, et specialiter fidei zelatores.

Relapsi in haeresim sunt tradendi curiae saeculari, licet poeniteat eos, et ad fidem redeant; non tamen denegantur eis sacramenta poenitentiae et' eucharistiae. H. d. Domin.

Idem eisdem.

Super eo, quod scriptum legitur: „Ecclesia nulli claudit gremium redeunti, “ quodque hi, qui post abiurationem erroris, vel postquam se proprii antistitis examinatione pur¬ gaverint, si deprehensi fuerint in abiuratam haeresim reci¬ disse, saeculari decernuntur iudicio sine ulla penitus audi¬ entia relinquendi, quum scripturae huiusmodi videantur sibi invicem adversari, quid tenendum sit per sedem edoceri apostolicam postulastis. Nos itaque inquisitioni vestrae de

fratrum nostrorum consilio respondemus, quod taliter de¬ prehensis, etiamsi, (ut dictum est,) sine ulla penitus audientia relinquendi sint iudicio saeculari, si tamen post¬ modum poeniteant, et poenitentiae signa in eis apparuerint manifesta, nequaquam sunt humiliter petita sacramenta poenitentiae ac eucharistiae deneganda.

cap. y.

Excommunicati participes et socii criminis admittuntur in testes contra haereticos, si sciunt verisimiliter veritatem deponere. H. d. Dom.

Idem eisdem.

In fidei favorem concedimus, ut in negotio inquisitionis haereticae pravitatis excommunicati et participes vel socii criminis ad testimonium admittantur, praesertim in proba¬ tionum aliarum defectum, contra haereticos, credentes, fau¬ tores, receptatores et defensores eorum, si ex verisimilibus coniecturis, et ex numero testium aut personarum tam de¬ ponentium, quam eorum, contra quos deponitur, qualitate, ac aliis circumstantiis sic testificantes falsa non dicere prae¬ sumantur.

Ordinarii vel eorum delegati, et inquisitores sine poena excommunicationis facere habent exsecutionem iustitiae contra haereticos per habentes iuris¬ dictionem saecularem in loco, licet excommunicati sint, vel de facto tantum illam iurisdictionem possideant. H. d. Dominic.

Idem eisdem.

Praesidentes regimini alicuius regni, provinciae sive loci, licet excommunicati, vel de facto tantum, et non de iure iurisdictionem habentes, ac eorum officiales ad requisitio¬ nem ordinariorum vel delegatorum ipsorum, aut inquisito¬ rum haereticae pravitatis, non valentium sine morae dispen¬ dio vel negotii periculo recursum habere ad superiores, qui legitime in locis ipsis possint iustitiam exsequi, possunt et debent contra haereticos, credentes, fautores, receptatores et defensores eorum iustitiam et suum officium exercere. Nec requirentes huiusmodi excommunicatos propter hoc sententiam excommunicationis incurrunt. Non tamen prae¬ sidentibus praelibatis vel officialibus eorundem propterea in aliis casibus intelligatur concessum aliquid vel permissum.

Excommunicatus propter contumaciam non respondendi super haeresi, de qua erat suspectus, post annum damnatur ut haereticus. H. d. Dom.

Idem eisdem.

Quum contumacia, in causa praesertim fidei, suspicioni praesumptionem adiiciat, vehementem; si suspectus de haeresi, vocatus a vobis, ut de fide respondeat, excommuni¬ cationis vinculo pro eo, quod parere subterfugit, aut con¬ tumaciter se absentat, per vos fuerit innodatus, quam si per annum animo sustineat pertinaci, extunc velut haere¬ ticus condemnetur.

Abiurans in iudicio haeresim propter vehementem praesumptionem, si iterato labitur, licet non fuisset probatum plene, relapsus dicitur; secus, si levis erat praesumptio. H. d. usque ad §. Eum vero. Dominicus. — §. 1. Culpabilis in uno articulo haeresis, generaliter postea abiurando relapsus dicitur, si committit etiam in alium articulum separatum. H. d. Domin. — §. 2. Qui post abiurationem haeresis, de qua convictus fuerat, vel postea convincitur, facto vel verbo haereticis communicat in rebus hic prohibitis, relapsus dicitur. H. d. Domin. — §. 3. Testis, in causa haeresis falsum deponens, licet periurus sit, probat dicendo contrarium; dum tamen ex iudiciis constet, dictum non corruptionem, sed veritatem continere. H. d.— §. 4. Inquisitores, super haeresi deputati, non se intromittant de divinatio¬ nibus vel sortilegiis, non sapientibus haeresim manifestam. H. d. Dominic. — §. 5. Inquisitores haeresis de quaestionibus usurarum se intromittere non possunt. H. d. — §. 6. Inquisitores possunt compellere heredes fauto¬ rum haereticorum, qui tamen haeretici non erant, ad implendum poeniten¬ tiam iniunctam in bonis temporalibus; secus, si mortui sint, antequam fuerit poenitentia iniuncta. H. d. Dom. — §. 7. Post mortem haeretici declarari potest, eum haereticum fuisse, ad finem confiscandi. Dom. — §. 8. Clerici, instruentes testes, ne inquisitores veritatem investigent, puniri possunt per eos; et religiosi gravius puniuntur. Hoc dicit Dominicus.

Idem eisdem.

Accusatus de haeresi vel suspectus, contra quem de hoc crimine magna et vehemens suspicio orta erat, si haeresim in iudicio abiuravit, et postea committit in ipsa, censeri debet quadam iuris fictione relapsus, licet ante abiurationem suam haeresis crimen plene probatum non fuerit contra ipsum. Si autem levis et modica suspicio illa fuerit, quan- quam ex hoc sit gravius puniendus: non tamen debet in haeresim relapsorum poena puniri. §. i. Eum vero, qui in una haeresis specie vel secta commisit, aut in uno fidei arti¬ culo seu ecclesiae sacramento erravit, et postmodum haere¬ sim simpliciter vel generaliter abiuravit, si extunc in aliam etiam haeresis speciem sive sectam, aut alio articulo seu sacramento committat, volumus ut relapsum in haeresim iudicari. §. 2. Ille quoque, de cuius lapsu in haeresim ante abiurationem constiterat, vel nunc constat, si post illam haereticos receptet, deducat, visitet sive associet, aut dona vel munera eis donet vel mittat, seu favorem eis impendat, qui excusari non possit etiam sine adoratione, (ut verbis vestris utamur,) merito debet iudicari relapsus, quum illum ex approbati a se prius erroris consequentia non sit dubium id fecisse. §. 3. Licet vero periuri a testimonio etiam post poenitentiam repellantur, si tamen ii, qui, coram inquisitori¬ bus iurantes tam de se quam de aliis super facto haeresis dicere veritatem, eam celando deierent, et postmodum velint corrigere dictum suum, contra se ac alios suos com¬ plices deponendo: quum crimen huiusmodi sit exceptum, si ex manifestis indiciis apparuerit, tales non animi levitate, aut odii fomite, seu corruptione pecuniae, sed zelo fidei orthodoxae dictum suum velle corrigere, ac modo quae prius tacuerant revelare: in favorem fidei,nisi aliud obsistat, stari debet tam contra se quam contra reliquos attestatio¬ nibus eorundem. §. 4. Sane, quum negotium fidei, (quod summe privilegiatum exsistit), per occupationes alias non debeat impediri: pestis inquisitores haereticae, a sede apo¬ stolica deputati, de divinationibus aut sortilegiis, nisi haere¬ sim saperent manifeste, intromittere se non debent, nec punire talia exercentes, sed eos relinquere suis iudicibus puniendos. §. 5. De quaestionibus praeterea usurarum, motis etiam contra illos, quibus restitutionem usurarum in poenitentia pro haeresis crimine iniunxerunt, ac illi se et sua ad hoc faciendum in iudicio ecclesiae obligarunt, intro¬ mittere se non possunt, ne per causas huiusmodi offendi¬ culum negotio fidei praeparetur. §. 6. Si vero pro his, quae in haeresi, receptando vel defendendo haereticos, seu eis favendo, non tamen exsistens haereticus, quis commiserit , sub obligatione bonorum suorum inquisitoribus se adstrinxit ad recipiendam ab eis poenitentiam et complendam, et, ea licet iniuncta, non tamen peracta, decessit; si per huiusmodi poenitentiam onus impositum fuerit proficiens ad salutem, in bonis eius temporalibus exsequendum, ad complementum ipsius per inquisitores cogi debent heredes vel alii, ad quos cum suo onere bona huiusmodi devenerunt. Porro, si propter huiusmodi haereticorum receptationem, defensionem seu favorem quis ad faciendam poenitentiam, quam inquisitores ipsi iniungere vellent, bona sua obligaverit eisdem, et, ante¬ quam ei poenitentia iniungeretur, decesserit: eius heredibus non est satisfactio pro exstincto iam crimine iniungenda. §. 7. In eo vero casu, quo heredes ad successionem non debent ob haeresim sui auctoris admitti, non obstante, quod auctore ipso vivente hoc non fuerit, interveniente ipsius morte, per sententiam declaratum, ad confiscationem bonorum post mortem eiusdem nihilominus procedatur. §. 8. Sacerdotes insuper et alii clerici, qui negotium inquisi¬ tionis instruendo citatos haereticos vel eorum credentes de celanda veritate vel dicenda falsitate, seu eos indebite liberando inventi fuerint impedire, quum non sit dubium, eos ipsa facere in favorem haereticae pravitatis, per in¬ quisitores a talibus compesci possunt, et poena debita casti¬ gari tam per captionem personarum quam alias, prout culpa exegerit delinquentis. Religiosi etiam sunt immurationis poena vel alia gravius puniendi quam saeculares, si inventi fuerint in haeresi, vel consimilibus deliquisse.

Non valent statuta, per quae inquisitoris haeresis officium impeditur, vel retardatur.

Urbanus IV.

Statutum civitatis, castri, villae vel alterius loci, per quod negotium inquisitionis haereticae pravitatis directe vel indirecte, ne in eo libere procedi valeat, contigerit impediri vel quomodolibet retardari, nullius exsistere firmitatis, ipsiusque civitatis vel loci dominum, potestatem, capita- neum, consules vel rectores, per quem vel quos eadem civitas seu locus regitur, quocunque nomine censeantur, ad statutum huiusmodi loci dioecesano vel eius vicario, aut in¬ quisitori seu inquisitoribus labis praefatae sine morae dis¬ pendio exhibendum, et, si tale inventum fuerit, revocandum omnino, vel saltem eatenus moderandum, quod per illud inquisitionis processus non impediantur vel aliquatenus retardentur, per censuram ecclesiasticam decernimus com¬ pellendos.

Officium inquisitoris haeresis morte concedentis non exspirat, etiam quoad negotia prius non coepta vel exorta. H. d.

Clemens IV. Inquisitoribus haereticae pravitatis.

Ne aliqui, dubitationem sollicitam excitantes, in dubium revocent, an officium inquisitionis haereticae pravitatis, sollicitudini vestrae intra certos limites ab apostolica sede commissum, exspiret per mortem Romani Pontificis, qui com¬ misit: praesenti declaramus edicto, ipsum officium non solum quoad negotia vivente mandatore incepta, immo etiam quoad integra et non coepta, et quod plus est, quantum ad ea, quae tunc nequaquam emerserant, in favorem fidei post comittentis obitum perdurare.

Informat inquisitores ad Deum, ut eius timorem hominum metui ante¬ ponant, in procedendo simul vel separatim contra haereticos et suos fautores, et etiam in eos absolvendo, quum vere redierint. — §. 1. Instruit inquisitores in modo examinationis testium, et in personis, quae testificata scribere debeant. H. d. — §. 2. Instruit inquisitores circa personas per quas impediri posset vel differri inquisitionis negotium. H. d.

Idem eisdem.

Ut officium inquisitionis contra haereticos in provincia, in qua vobis idem officium est commissum, auctoritate apo¬ stolica possitis efficacius adimplere: discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus ubique in praefata provincia simul vel separatim aut singulariter, prout negotii utilitas suadebit, contra haereticos, credentes, receptatores, fautores et defensores eorum, nec non contra infamatos de haeresi vel suspectos, iuxta sanctiones canonicas, hominum metu divino timori postposito, procedatis. Si vero aliquis ex praedictis, haeretica labe primitus abiurata, redire voluerit ad ecclesiae unitatem: ei iuxta formam ecclesiae absolutionis beneficium impendatis, et iniungatis eidem quod iniungi talibus consuevit, proviso sollerter, ne simulata conversione redeant fraudulenter, et vos, immo se ipsos, fallentes sub agni specie lupum gerant. §. i. Verum, quia in tam gravi crimine cum multa oportet cautela procedi, ut in reos sine ullo proferatur errore durae ac dignae severitas ultionis: volumus et mandamus, ut in examinatione testium, quas re¬ cipi super crimine praedicto ipsumque contingentibus opor¬ tuerit, adhibeatis duas religiosas et discretas personas, in quarum praesentia per publicam, si commode potestis habere, personam, aut per duos viros idoneos, fideliter eo¬ rundem depositiones testium conscribantur. Ad conscri¬ bendas quoque huiusmodi depositiones testium, et ad facien¬ dum omnia, quae in commisso vobis officio ad scriniarii seu tabellionis officium pertinent, teneri districte praecipimus, quum per vos fuerint requisiti, omnes et singulos vestri ordinis fratres, qui, dum essent in saeculo, tabellionatus officium habuisse aut exercuisse noscuntur, et illos etiam, quibus idem tabellionatus officium ratione praefati negotii fidei fuit ab apostolica sede commissum et in posterum com¬ mittetur, concedentes huiusmodi fratribus, nec non et aliis religiosis quibuslibet, qui similiter, dum essent in saeculo, tabellionatus officium habuerunt et exercuerunt, quibusvis etiam clericis saecularibus officium ipsum habentibus, etiam¬ si iidem fratres religiosi et clerici sint in sacris ordinibus constituti, exercendi libere officium ipsum quoad praemissa, non obstante statuto aliquo contrario canonis vel ordinis quocunque vallato munimine, potestatem. §. 2. Com¬ pescendi praeterea monitione praemissa per censuram ec¬ clesiasticam, appellatione postposita, praedicatores quae¬ stuarios, (ubi contigerit pro inquisitionis seu fidei negotio congregationem fieri, vel alias eidem negotio quomodolibet ex hoc impedimentum aliquod afferri,) a praedicationis officio, quod ad ipsos nullatenus pertinet, (quorum interest tantum caritativa subsidia suppliciter petere, ac indulgen¬ tiam, si forte habent, exponere,) liberam vobis et singulis vestrum concedimus auctoritate praesentium facultatem. Denique, ut circa praemissa plene vobis et singulis vestrum coercitionis expedita et inviolabilis adsit auctoritas, volumus, ut ea omnia viriliter exsequamini, si opus fuerit, invocato auxilio brachii saecularis, contradictores per censuram ec¬ clesiasticam appellatione postposita compescendo, non ob¬ stantibus aliquibus privilegiis vel indulgentiis quibuscunque personis cuiusvis conditionis, dignitatis vel gradus, religionis vel ordinis, comitatibus vel universitatibus civitatum et loco¬ rum specialiter vel generaliter sub quacunque verborum expressione vel forma a memorata sede concessis, vel in posterum concedendis, quum ex huiusmodi vel aliis privi¬ legiis vel indulgentiis nullum vobis in tantae pietatis ne¬ gotio velimus obstaculum interponi, et constitutione de duabus diaetis edita in concilio generali. Statuimus, in¬ super, ut potestas, capitaneus, seu rector vel consules, seu quivis alii, qui civitati praesunt vel loco alteri ad praesens, aut praeerunt in futurum, ad requisitionem dioecesanorum vel vicariorum suorum, seu inquisitorum haereticae pravi¬ tatis, iurent praecise attendere inviolabiliter et observare ac facere a suis subditis observari toto tempore sui regiminis in terris suae iurisdictioni regiminive subiectis constitutiones contra haereticos, credentes, receptatores, fautores et de¬ fensores eorum, ipsorumque filios et nepotes a sede apo¬ stolica promulgatas ac etiam approbatas, quas qui iurare noluerit et servare, ut infamis, et tanquam haereticorum fautor ac de fide suspectus officio et honore sui regiminis spolietur, nec ulterius potestas, capitaneus, consul vel rector habeatur in aliquo, aut de cetero in aliquam dignitatem vel officium publicum ulterius assumatur, et quae ut po¬ testas, ballivus, consul vel rector fecerit, nullam obtineant firmitatem.

, cap, xn.

Comprehendit ista decretalis plura utilia pro expediendo officio inquisi- 'torum. Dat enim eis potestatem committendi citationes et sententiarum denunciationes. Dat potestatem vocandi peritos, clerum et populum, ut eis assistant. Dat potestatem procedendi contra illos, qui de sua in aliam pro¬ vinciam se transtulerunt. Dat potestatem repetendi libros et processus, commutandi et mitigandi poenas, privandi et privatos nunciandi officiis et honoribus haereticos, fautores et defensores eorum, ita tamen, quod hoc fiat de dioecesanorum, vel, in eorum absentia, vicariorum suorum consilio, nisi

iidem scienter talibus beneficia contulissent. H. d. Ioann. Andr.

Bonifacius VIII. Inquisitoribus haereticae pravitatis.

Ut commissi vobis officii debitum utilius et uberius ex¬ sequamini, sanctae memoriae Innocentii, Alexandri et Cle¬ mentis praedecessorum nostrorum vestigiis inhaerentes, vobis et vestrum singulis committendi citationes et denun¬ ciationes sententiarum, quas in quoslibet haereticos, cre¬ dentes, receptatores, defensores et fautores eorum tuleritis; advocandi quoque, prout expedierit, peritos quoslibet, ut vobis assistant et in huiusmodi ferendis sententiis praebeant consilium opportunum, ac eis, quod super his vobis humi¬ liter pareant, in virtute obedientiae iniungendi; convocandi fetiam clerum et populum civitatum, castrorum aliorumque locorum, prout dicto negotio fidei videritis expedire, et contra illos, quos in provincia, in qua vobis inquisitionis officium est commissum, haeresis crimen constiterit com¬ misisse, (licet ad alias partes se transferendos duxerint,) pro¬ cedendi; nec non faciendi a quibuslibet assignari vobis libros, seu quaternos et alia scripta, in quibus inquisitiones factae, ac processus per quoscunque auctoritate sedis apo¬ stolicae vel legatorum eius habiti contra haereticos com tinentur; et illorum, qui, vestris mandatis obedientes humi¬ liter, stant propter haeresim in carcere vel muro reclusi, poenam una cum praelatis, quorum iurisdictioni subsunt, mitigandi vel mutandi, quum videritis expedire; privandi praeterea vel privatos nunciandi dignitatibus ac aliis bene¬ ficiis ecclesiasticis de dioecesanorum, vel, eis absentibus, vicariorum suorum consilio, et officiis publicis ac honoribus quibuscunque eosdem haereticos, credentes, receptatores et defensores ipsorum, eorumque filios et nepotes, plenam concedimus facultatem. Sunt autem dioecesani in privando tales vel nunciando privatos beneficiis et huiusmodi requirendi, nisi forte constaret legitime, quod iidem scienter huiusmodi personis eadem beneficia contulissent. Tunc enim eos in his requirendos non esse censemus, sed potius a suo iudice puniendos.

Christiani, ad Iudaismum transeuntes et redeuntes, haeretici reputantur.

H. d. secundum Zenz.

Idem.

Contra Christianos, qui ad ritum transierint vel redierint ludaeorum, etiamsi huiusmodi redeuntes, dum erant in¬ fantes, aut mortis metu, non tamen absolute aut praecise coacti, baptizati fuerunt, erit tanquam contra haereticos, si fuerint de hoc confessi, aut per Christianos seu Iudaeos convicti, et, sicut contra fautores, receptatores et defensores haereticorum, sic contra fautores, receptatores et de¬ fensores talium est procedendum.

Non confiscantur dotes uxorum innocentium propter haeresim maritorum.

H. d. secundum Zenz.

Idem.

Decrevit felicis recordationis Innocentius Papa IV., quod propter haeresim maritorum uxorum catholicarum dotes non debeant confiscari. Quod intelligendum fore censemus, nisi forte mulieres ipsae cum viris matrimonia contraxissent, quos haereticos tunc sciebant.

Filii haereticorum usque ad secundam lineam paternam, ad primam vero maternam, sunt inhabiles ad beneficium ecclesiasticum vel officium sae¬ culare, si patres ante mortem ecclesiae reincorporati non fuerint. H. d. secundum Dom.

Idem.

Statutum felicis recordationis Innocentii et Alexandri praedecessorum nostrorum, ne videlicet haeretici, credentes, receptatores, defensores et fautores eorum, ipsorumque filii usque ad secundam generationem, ad aliquod beneficium ecclesiasticum seu publicum officium admittantur, quod, si secus actum fuerit, sit irritum et inane, primum et secundum gradum per paternam lineam comprehendere declaramus; per maternam vero ad primum duntaxat volumus hoc ex¬ tendi. Hoc sane de filiis et nepotibus haereticorum, credentium et aliorum huiusmodi, qui tales esse vel tales etiam decessisse probantur, intelligendum esse videtur, non autem illorum, quos emendatos esse constiterit et reincorporatos ecclesiae unitati, et pro culpa huiusmodi ad mandatum ecclesiae poenitentiam recepisse, quam ipsi vel iam perfecerunt, vel humiliter prosecutioni eius insistunt, vel parati fuerint ad recipiendam eandem.

Inquisitor Papae super haeresi sine speciali mandato non inquirit contra episcopum, sed, si eum culpabilem sciverit, nunciabit Papae. H. d.

Ioann. Andr.

Idem.

Inquisitores haereticae pravitatis, ab apostolica sede seu alio vel aliis quibuslibet deputati, de huiusmodi crimine inquirere contra episcopos nequeunt, aut eius praetextu procedere contra eos, nisi in literis commissionis apostolicae, quod hoc possint, contineatur expresse. Si tamen inqui¬ sitores ipsi episcopos vel alios superiores praelatos sciverint vel invenerint circa crimen haereseos commisisse, aut eos de hoc diffamatos exsistere vel suspectos: id tenebuntur sedi apostolicae nunciare.

Non derogatur ordinariis super processu haereticorum, licet Papa genera¬ liter alteri deleget. Et super eodem facto episcopus et inquisitor possunt procedere communiter vel divisim, vel proferre sententiam; in qua si discordant, debent Papae referre. Et episcopi, qualitercunque procedant,

debent servare modum inquisitoribus impositum. H. d. Domin.

Idem.

Per hoc, quod negotium haereticae pravitatis alicui vel aliquibus ab apostolica sede generaliter in aliqua provincia, civitate vel dioecesi delegatur, dioecesanis episcopis, quin et ipsi auctoritate ordinaria vel delegata, si habent, in eodem procedere valeant, nolumus derogari. Verum, ut dictum inquisitionis negotium efficacius, melius utiliusque pro¬ cedat, concedimus, quod per episcopos ipsos et per inqui¬ sitores de facto eodem inquiri valeat communiter vel divi¬ sim. Et si divisim processerint, teneantur sibi invicem communicare processus, ut per hoc possit melius veritas inveniri. Et nisi hoc casu inquisitores in sententiae pro¬ latione dioecesanis vel econtra duxerint deferendum, per utrosque simul sententia proferatur. In qua ferenda si non convenerint, per utrosque negotium sufficienter instructum ad sedem apostolicam remittatur. Sive autem ordinaria sive delegata episcopi potestate procedant: illum in pro¬ cedendo modum observent, quem inquisitores possunt et debent per iura communia, vel per speciales concessiones seu ordinationes sedis apostolicae observare.

Episcopis et inquisitoribus haeresis non resistant, sed omnino pareant domini temporales, et de eo crimine non cognoscant; alias, prout dicitur hic, puniuntur. H. d. secundum Zenz.

Idem.

Ut inquisitionis negotium contra haereticam pravitatem ad Dei gloriam et augmentum fidei nostris temporibus pro¬ speretur, leges quasdam, perFedericum olim Romanorum imperatorem, tunc in devotione Romanae persistentem ecclesiae, promulgatas, quatenus Dei et ecclesiae sanctae suae honorem promovent, et haereticorum exterminium prosequuntur, et statutis canonicis non obsistunt, appro¬ bantes et observari volentes, universos saeculi potestates et dominos temporales, ac provinciarum, terrarum, civita¬ tum aliorumque locorum rectores, quibuscunque dignitatibus vel officiis aut nominibus censeantur, requirimus et mone¬ mus, ut, sicut reputari cupiunt et haberi fideles, ita pro

defensione fidei dioecesanis episcopis et inquisitoribus haereticae pravitatis, a sede apostolica deputatis aut in posterum deputandis, pareant, et intendant in haereticorum, credentium, fautorum, receptatorum et defensorum ipsorum investigatione, captione ac custodia diligenti, quum ab eis fuerint requisiti, et ut praefatas personas pestiferas in pote¬ statem seu carcerem episcoporum aut inquisitorum dicto¬ rum, vel ad locum, de quo ipsi vel aliqui ex eis mandaverint, infra eorundem dominorum potestatem vel rectorum di¬ strictum ducant vel duci faciant sine mora, ubi per viros catholicos a praefatis episcopis seu inquisitoribus, vel eorum aliquo deputatos sub arcta et diligenti custodia teneantur, donec eorum negotium per ecclesiae iudicium terminetur, utque de haeresi a dioecesano episcopo vel in¬ quisitore seu inquisitoribus condemnatos praefati potestates, domini temporales sive rectores, vel eorum officiales seu nuncii sibi relictos statim recipiant indilate animadversione debita puniendos, non obstantibus appellationibus seu pro- clamationibus praedictorum nequitiae filiorum, quum tam secundum ordinationem praedecessorum nostrorum, quam secundum legem imperialem appellationis et proclamationis beneficium expresse sit haereticis et credentibus, ac eorum receptatoribus, fautoribus et defensoribus interdictum. Prohibemus quoque districtius potestatibus, dominis tem¬ poralibus et rectoribus eorundemque officialibus supra dictis, ne ipsi de hoc crimine, quum mere sit ecclesiasticum, quoquo modo cognoscant vel iudicent, sive captos pro eodem crimine absque dictorum episcoporum sive inqui¬ sitorum, aut saltem alterius eorundem licentia vel mandato a carcere liberent, aut exsecutionem, sibi pro huiusmodi crimine a dioecesano vel inquisitoribus seu inquisitore in- iunctam, prompte, prout ad suum spectat officium, facere seu adimplere detrectent, vel alias dioecesanorum aut inquisitorum iudicium, sententiam seu processum directe vel indirecte impedire praesumant. Si quis vero de prae¬ dictis potestatibus, dominis temporalibus, rectoribus, vel /eorum officialibus seu ballivis, contra praedicta fecerit, aut praefato fidei negotio, saepe fatis dioecesano episcopo vel inquisitoribus incumbenti, se opponere forte prae¬ sumpserit vel ipsum aliquatenus impedire, nec non et qui scienter in praedictis dederit auxilium consilium vel favorem: excommunicationis se noverit mucrone percussum. Quam si per annum animo sustinuerit pertinaci: extunc velut haereticus condemnetur.

Bona haereticorum ipso iure sunt confiscata, quod probatur triplici argu¬ mento legali. Sed apprehensio bonorum fieri non debet per dominum saecularem, nisi prius pronunciatum fuerit super crimine per iudicem ecclesiasticum, qui hoc possit. Ioann. Andr.

Idem.

Quum, secundum leges civiles, nefarias, naturae con¬ trarias, incestas nuptias contrahentes eo ipso suarum dominium rerum perdant , et mulier, humanam legem transgrediens, et, praesertim parentibus suis non con¬ sentientibus, raptoris nuptias eligens, bona omnia, quae per legem sibi obvenerant a raptore ac aliis consortibus raptus, ipso iure amittat, certoque casu deferantur in fiscum, ac etiam illicitas species transvehens, aut rerum vectarum professionem omittens earundem specierum et rerum proprietate hoc ipso privetur, et fisco rerum et specierum dictarum proprietas acquiratur: bona haeretico¬ rum, qui gravius, horribilius ac detestabilius quam praedicti delinquunt, ipso iure de fratrum nostrorum consilio de¬ cernimus confiscata. Confiscationis tamen huiusmodi ex¬ secutio vel bonorum ipsorum occupatio fieri non debet per principes aut alios dominos temporales iuxta Gregorii Papae praedecessoris nostri declarationem, antequam per epi¬ scopum loci, vel aliam personam ecclesiasticam, quae super hoc habeat potestatem, sententia super eodem crimine fuerit promulgata.

In causa haeresis proceditur simpliciter et de plano, et dicta testium et accusatorum non publicantur, si periculum timeatur. H.d. secundum Zenz.

Idem.

Statuta quaedam felicis recordationis Innocentii, Ale¬ xandri et Clementis praedecessorum nostrorum, quibusdam declaratis et additis, recensentes, concedimus, quod in inquisitionis haereticae pravitatis negotio procedi possit simpliciter et de plano, et absque advocatorum ac iudiciorum strepitu et figura. Iubemus tamen, quod, si accusatoribus vel testibus in causa haeresis intervenientibus seu de¬ ponentibus propter potentiam personarum, contra quas in¬ quiritur, videant episcopus vel inquisitores grave periculum imminere, si contingat fieri publicationem nominum eorun¬ dem, ipsorum nomina non publice, sed secreto coram dioecesano episcopo, vel, eo absente, ipsius vicario, quando inquisitores procedunt, quando vero procedit episcopus, coram inquisitoribus, si haberi commode possit copia eorundem, ac nihilominus, sive episcopus sive inquisitores processerint, aliquibus aliis personis providis et honestis iurisque peritis, quas ad hoc vocari, et eis per totum pro¬ cessum, super quo deliberandum est, seriose manifestari ac integraliter explicari, et de ipsorum consilio ad sententiam vel condemnationem procedi volumus, exprimantur, sicque, (non obstante, quod illis, contra quos huiusmodi deposue¬ runt, nomina ipsorum non fuerint publicata,) adhibeatur ad cognitionem iudicis instruendam plena fides depositionibus testium eorundem. Et ut eorundem accusatorum et testium periculis efficacius occurratur, et cautius in inquisitionis negotio procedatur: praesentis constitutionis auctoritate permittimus, quod episcopus vel inquisitores secretum possint indicere illis, quibus, (ut praemissum est), processum huiusmodi explicabunt, et in eos, si arcana consilii seu pro¬ cessus, sibi sub secreto ab eisdem episcopo vel inquisi¬ toribus patefacta, praeter eorum licentiam aliis patefecerint, excommunicationis sententiam, quam ex secreti violatione ipso facto incurrant, (si eis expedire videbitur,) promulgare, sic tamen, quod inquisitores episcopum, vel episcopus inquisitores non excommunicent hac de causa, sed ipsi ex iniuneto ex nunc a nobis sub virtute sanctae obedientiae districto praecepto ad secretum huiusmodi teneantur. Cessante vero periculo supra dicto, accusatorum et testium nomina, prout in aliis sit iudiciis, publicentur. Ceterum in his omnibus praecipimus tam episcopos quam inqui¬ sitores puram et providam intentionem habere, ne ad accusatorum vel testium nomina supprimenda, ubi est securitas, periculum esse dicant, nec in eorum discrimen securitatem asserant, ubi tale periculum immineret, super hoc eorundem conscientias onerantes. Constitutiones vero, ordinationes et mandata alia praedecessorum nostrorum, in negotio haereticae pravitatis facta, concessa seu etiam ad consulta responsa, quae constitutionibus supra scriptis, super eadem editis pravitate, non obvient, in suo volumus robore permanere.