TITULUS XII.

Declarat hic Innocentius, quid significet verbum privilegii: „ recepimus vos in proprios filios ecclesiae Romanae,“ et quis locus dicatur esse desertus.

H. d. Ioann. Andr.

Innocentius IV.

Veniens (Et infra:) Per illa verba privilegii: „In spe¬ ciales et proprios ecclesiae Romanae filios vos recepimus dictos fratres exemptos non intelligi, et ipsos ex illo in pro¬ prios eiusdem ecclesiae filios fuisse receptos, quod ab alio quam a Romano Pontifice vel legato ab eius latere de¬ stinato interdici vel excommunicari a quoquam non valeant, declaramus. Illum locum desertum in praemissis in¬ telligimus, qui non habitatus penitus neque cultus fuerit vel ultra memoriam hominum (secundum indulgentiam Lucii) est sub Sarracenorum potestate detentus, censentes, ecclesias, in talibus desertis locis a fratribus ipsis con¬ structas seu etiam construendas, in eo plena libertate gaudere, ut secundum indulgentiam Lucii nihil ab ipsis legis dioecesanae nomine valeat per episcopos exigi; quae (secundum privilegium Alexandri) non possunt interdicto seu excommunicationi supponi; quas in locis huiusmodi dicti fratres habeant potestatem (petita a sede apostolica licentia) construendi, easque cum suis plebibus per suos clericos idoneos gubernent, qui ratione plebium examinandi episcopis praesententur, ut ab eis curam recipiant animarum, uum plebes episcopis sint subiectae. Ceterum dicti fratres ecimas de laboribus et novalibus suis, quos propriis mani¬ bus aut sumptibus excolunt, aut aliis bonis sibi a Deo praestitis, conventibus clericorum ordinis sui, a quibus quarta vel tertia nullatenus exigatur, cum integritate per¬ solvant, salva moderatione concilii generalis, in aliis eorum possessionibus iure communi seu quolibet alio ecclesiis parochialibus et dioecesano episcopo reservato. Per de¬ clarationem autem huiusmodi nolumus defensionibus aliis seu iuribus partium derogari.

Declarat manifestum et evidens esse synonyma, et idem significare quoad casum decret. de elect. Si forte. Ioann. Andr. — §.l. Declarat conspiratores et coniuratores, qui iuraverunt et statuerunt de non recipiendo aliquem in canonicum ad mandatum Papae, donec possent resistere. Ioann. Andr. — §. 2. Statutum de non recipiendo aliquem ad Papae mandatum multis ex causis est detestabile et illicitum. H. d.

Nicolaus III.

Constitutionem felicis recordationis Gregorii Papae praedecessoris nostri editam in concilio Lugdunensi, ut, si forte inter cetera, quae obiiciuntur electo, aut postulato seu alias promovendo ad aliquam dignitatem, evidentem scientiae vel alium personae defectum opponi contingat, de illo primitus cognoscatur, et, si opponentem inventum fuerit destitui veritate, a causae illius prosecutione totaliter sit ex¬ clusus, et alias puniatur, ac si in obiectorum probatione omnium defecisset, in illo, qui manifestum defectum in visu, auditu et aliis corporis sensibus, nec non et in memoria, et etiam intellectu opponit electo, locum habere, ac quoad intentionem constitutionis ipsius manifestum et evidens idem supponere declaramus. §. i. Ceterum canonicos cuiusvis ecclesiae, qui statutum fecerunt solenniter et iura¬ mento firmarunt, quod ecclesiam suam et se ipsos contra omnes impetrantes canonicatum ipsius ecclesiae de¬ fenderent usque ad ius vel sententiam, quantum possent, ad iudicium domini Papae, vel specialis mandati eiusdem et quod communibus expensis ac cum procuratorio sigillo capituli sigillato eadem defensio fieret, et quod, quamdiu aliquis de canonicis eiusdem ecclesiae defensionem huius¬ modi et oppositionem vellet praedicto modo subire, alii canonici non possent nec deberent recipere in canonicum, nec habere pro canonico in capitulo vel extra capitulum impetrantem, conspiratores et coniuratores contra sanctam Romanam ecclesiam, ac libertatem, obedientiam et auctori¬ tatem ipsius decernimus, et eosdem tanquam conspiratores ac coniuratores secundum sanctiones canonicas puniendos. §. 2. Statutum quoque ipsum, quod capitulo praelibato et singulis eius personis libertatem, obedientiam eidem ec¬ clesiae Romanae debitam exhibendi saltem usque ad sententiam et Pontificum Romanorum iudicium seu speciale mandatum liquido interdicit, promptum futurorum gravaminum et expensarum discrimen ingerens contra legi¬ timas sanctiones, laudabile votum exsecrandum lites vetat, iniustam litem movere compellit, iniquae controversiae seu liti cedendo, bonam fidem seu conscientiam agnoscere pro¬ hibet, et adigit ad peccandum, conspirationem et coniura- tionem continere contra libertatem et auctoritatem sedis apostolicae manifeste, ac alias detestabile prorsusque illici¬ tum reputamus.

Constitutio amplissima, paene cunctas declarans haesitationes, quae circa divi Francisci regulam contingere possunt; praesertim an fratres Minores, quos Cordigeros vocant, illius regulae professores, sint ad omnia evangelii consilia obligati. Et utrum aliquid proprium habere, et pecuniam recipere, legataque sibi relicta agnoscere valeant, cum multis aliis ambiguitatibus, hic luculentissime resolutis.

Idem.

Exiit, qui seminat, seminare semen suum, de sinu patris in mundum, veste scilicet humanitatis indutus Dei filius Iesus Christus, verbum evangelicum saturus in singulos probos et reprobos, insipientes et ignaros, studiosos et desides, et iuxta Prophetam colonus futurus in terra, semen suum, doctrinam evangelicam, sine delectu dispersit in omnes, qui, omnia tracturus ad se, omnes salvare venerat, qui tandem se ipsum Deo Patri pro salute omnium in redemptionis humanae pretium immolavit. Licet autem hoc semen, in singulos communicativa Dei caritate disper¬ sum, aliud ceciderit secus viam, super corda scilicet daemo¬ num suggestionibus pervia, aliud supra petram, corda scilicet nulla fidei vomere penetrata, aliud inter spinas, corda scilicet hominum divitiarum sollicitudinibus lacerata, et ideo unum pravis affectibus conculcatum, aliud aridum, quia gratiae carebat humore, reliquum vero legitur inor¬ dinatis sollicitudinibus suffocatum: aliud tamen mite cor et docile, terra bona, suscepit, hoc et Minorum fratrum mitis et docilis in paupertate ac humilitate per almum Christi confessorem Franciscum radicata religio, qui, ex illo vero semine germinans, germen illud per regulam sparsit in filios, quos sibi et Deo per suum ministerium in observa¬ tione evangelii generavit. Isti sunt filii, qui, docente Iacobo, verbum, aeternum Dei filium, insitum humanae naturae in horto virginalis uteri, potens salvare animas, in mansuetudine susceperunt. Hi sunt illius sanctae regulae professores, quae evangelico fundatur eloquio, vitae Christi roboratur exemplo fundatoris militantis ecclesiae, Aposto¬ lorum eius sermonibus actibusque firmatur. Haec est apud Deum et Patrem munda et immaculata religio, quae, descen¬ dens a patre luminum, per eius filium exemplariter et verba- liter Apostolis tradita, et deinde per Spiritum sanctum beato Francisco et eum sequentibus inspirata, totius in se quasi continet testimonium Trinitatis. Haec est, cui, attestante Paulo Apostolo, nemo de cetero debet esse molestus, quam Christus stigmatibus suae passionis con¬ firmavit, volens institutorem ipsius passionis suae signis notabiliter insigniri. Sed nec sic contra fratres ipsos Minores et regulam hostis antiqui cessavit astutia, quin potius contra eos nitens superseminare zizaniam, interdum aemulatores, agitatos invidia, iracundia et indiscreta in¬ scitia, concitavit, mordentes fratres, et eorum regulam quasi illicitam, inobservabilem et discriminosam caninis latratibus lacerantes, non attendentes hanc sanctam regulam, ut praedicitur, praeceptis ac monitis salutaribus institutam, apostolicis observationibus roboratam, per plures Romanos Pontifices approbatam, et etiam per sedem apostolicam confirmatam, tot divinis testimoniis communitam, quae credibilia facta sunt nimis in tot sanctis viris, in observantia huius regulae agentibus et finientibus dies suos, quorum nonnullos sanctorum catalogo sedes eadem ex eorum vita et miraculis fecit adscribi. Ac novissime quasi diebus istis per piae memoriae Gregorium Papam nonum praedeces¬ sorem nostrum approbatam esse, ex evidenti utilitate, quam de ipsa consequitur universalis ecclesia, in generali Lug¬ dunensi concilio declaratur. Nec nos minus attendimus, immo profundius cogitamus, sicut pensare debent subtilius ceteri catholicae fidei professores, quia ipse Deus, ordinem praedictum et eius observatores inspiciens, sic eos ab insur¬ gentibus in ipsos rancoribus salutari subsidio praeservavit,

quod nec ipsos fluctus tempestuosos allisit, nec animos in ordine ipso degentium constravit, quin potius in vigore regulari concrescant, et amplientur in suorum observantia mandatorum. Verumtamen, ut ordo praedictus, quibuslibet praecisis anfractibus, distincta et pura vigeat claritate, et, sicut fratres eiusdem ordinis nuper in generali capitulo congregati providerant, dilectis filiis generali et nonnullis aliis provincialibus eiusdem ordinis ministris, qui in capitulo ipso convenerant, in nostra praesentia constitutis, quum ad plenam observationem regulae eiusdem in vigore spiritus eorum fervere noscatur intentio: visum est nobis, ut morda¬ cibus huiusmodi mordendi vias praecluderemus, aliqua, quae in ipsa regula videri poterant dubia, declarare, non¬ nulla, per praedecessores nostros etiam declarata, pleniori claritate disserere, in aliquibus etiam regulam ipsam con¬ tingentibus puritati eorundem conscientiae providere. Nos autem, qui a teneris annis ad ordinem ipsum affectus nostros ereximus in illis succedendo, cum aliquibus eiusdem con¬ fessoris sociis, quibus eius vita et conversatio nota erat, super ipsa regula et sancta ipsius beati Francisci intentione frequenti collatione tractavimus. Et tandem cardinalis, ac postmodum eiusdem ordinis per praedictam sedem guber¬ nator et protector et corrector effecti, conditiones prae¬ dicti ordinis ex imminenti nobis cura palpavimus in aposto- latus officio, tam de pia intentione confessoris praedicti, quam de his, quae regulam ipsam et eius observantiam contingunt, ex praedictis longa etiam experientia informati, nostros ad ordinem praefatum convertimus cogitatus, et tam ea,quaeper eosdem praedecessores approbata et declarata esse nos¬ cuntur, quam etiam ipsam regulam et eam contingentia ma¬ turitate plena discussimus, nonnulla in praesenti serie sta¬ tuimus, declaravimus, certius approbavimus, approbata con¬ firmavimus, edidimus et concessimus, plura etiam ordinando seriosius et clarius, quae infra scriptis articulis plenius ex¬ primuntur. In primis, quia, sicut intelleximus, ab aliquibus haesitatur, an fratres eiusdem ordinis tam ad consilia quam ad praecepta evangelii teneantur, tum quia in regulae prae¬ dictae principio habetur: ,,Regula et vita Minorum fratrum haec est: scilicet Domini nostri Iesu Christi sanctum evan¬ gelium observare, vivendo in obedientia, sine proprio, et in castitate; tum ex eo, quod in eadem regula continetur sic: ,, finito vero anno probationis recipiantur ad obedientiam, promittentes vitam istam semper et regulam observare; tum etiam, quia in fine ipsius regulae continentur haec verba: ,,paupertatem, et humilitatem, ac sanctum evange¬ lium Domini nostri Iesu Christi, quod firmiter promisimus, observemus: licet felicis recordationis Gregorius Papa IX. praedecessor noster hunc articulum et nonnullos alios eius¬ dem regulae declaraverit, quia tamen eius declaratio propter aliquorum insurgentium in fratres et regulam inordinatos vel mordaces insultus, et multorum postea emergentium casuum considerandos eventus, in aliquibus obscura, in aliquibus semiplena, et in multis etiam contentis in ipsa regula insufficiens videtur: nos, obscuritatem ac insuf¬ ficientiam huiusmodi praefatae interpretationis declara¬ tione amovere volentes, et cuiuslibet ambiguitatis scrupulum in eisdem de singulorum mentibus plenioris expositionis certitudine amputare, dicimus, quod, quum in principio regulae non absolute, sed cum quadam modificatione, seu specificatione ponatur: „Regula et vita Minorum fratrum haec est: scilicet Domini nostri Iesu Christi sanctum evan¬ gelium observare, vivendo in obedientia, sine proprio, et in castitate/ quae tria eadem regula multum arcte prosequitur, et nihilominus alia nonnulla subnectit praecipiendo, pro¬ hibendo, consulendo, monendo, hortando, et sub aliis verbis ad aliquem modorum reducibilibus praedictorum, de inten¬ tione regulae liquere valeat apertius, ut illud, quod in professione quasi absolute subnecti videtur: „promittentes vitam istam semper et regulam observare/ et quod in fine subiungitur: „et sanctum evangelium Domini nostri Iesu Christi, quod firmiter promisimus, observemus/ totum ad ipsius regulae modificatum, vel determinatum seu specifica¬ tum principium reducatur, videlicet ad observantiam evan¬ gelii, ut praedicitur, per ipsam regulam in illis tribus modificatam, vel determinatam seu specificatam; quum non sit verisimile, ipsum sanctum verbum, ab ipso semel cum quadam modificatione, vel determinatione seu specificatione prolatum, licet quasi succinctorie repetitum, voluisse in sui repetitione data sibi per eum modificatione seu specificatione sine certa causa carere, et utriusque iuris argumenta nos doceant, ea, quae in principio ad medium et ad finem, illa vero, quae in medio, ad finem atque princi¬ pium, et ea, quae in fine, ad utrumque vel eorum alterum saepe referri. Et dato, quod absolute diceretur: „omnino promitto sanctum evangelium observare/ quum professor huiusmodi intenderet se ad omnem consiliorum observan¬ tiam obligare, (quod vix aut nunquam posset ad literam observare, propter quod talis promissio illaqueare profitentis animum videretur): clare videtur, promissionem huiusmodi et alium intellectum absque intentione promittentis non debere perstringi, nisi ut observantia evangelii sic, sicut tradita reperitur a Christo, videlicet quod praecepta ut praecepta, et consilia ut consilia a promittentibus observen¬ tur. Quem intellectum etiam in eisdem verbis habuisse idem beatus Franciscus in serie sui processus in regula patenter ostendit, quum aliqua evangelica consilia indicat ut consilia sub verbis monitionis, exhortationis et consilii, nonnulla vero sub prohibitione ac verbo praecepti. Per quod patet, quod non fuit loquentis intentio, quod fratres ex professione huiusmodi regulae ad omnia consilia sicut ad praecepta evangelica tenerentur, sed solum ad illa con¬ silia, quae in eadem regula praeceptorie vel inhibitorie, seu sub verbis aequipollentibus sunt expressa. Unde nos ad fratrum eiusdem ordinis conscientias plenarie serenandas declaramus, quod ex professione eiusdem regulae fratres ipsi ad ea tantum evangelica observanda consilia sunt adstricti, quae in ipsa regula praeceptorie vel inhibitorie, seu sub verbis aequipollentibus exprimuntur. Ad nonnulla vero alia per evangelium data consilia eo magis secundum exigentiam sui status tenentur plus quam ceteri Christiani, quo per statum perfectionis, quem per professionem huius¬ modi assumpserunt, se obtulerunt Domino holocaustum medullatum per contemptum omnium mundanorum. Ad omnia autem, quae in ipsa regula continentur, tam prae¬ cepta, quam consilia, quam cetera, ex voto professionis huiusmodi non aliter tenentur, quam eo modo, quo in regula ipsa traduntur, ut scilicet teneantur ad eorum observantiam, quae in eadem regula ipsis sub verbis obligatoriis indicun¬ tur. Ceterorum vero observantiam, quae sub verbis moni¬ toriis, exhortatoriis, informatoriis, et instructoriis, seu quibuscunque aliis continentur, eatenus magis condecet de bono et aequo eos prosequi, quo imitatores tanti patris effecti Christi semitas elegerunt. Porro, quum ipsa regula expresse contineat, quod fratres nihil sibi appro- prient, nec domum, nec locum, nec aliquam rem, sitque declaratum per eundem praedecessorem nostrum Grego- rium IX. et nonnullos alios, hoc servare debere tam in speciali quam etiam in communi, quam sic arctam abdicatio¬ nem venenosis obtrectationibus aliquorum insensata damna¬ verit astutia: ne fratrum eorundem perfectionis claritas in talium imperitis sermonibus laceretur, dicimus, quod abdi¬ catio proprietatis huiusmodi omnium rerum non tam in speciali, quam etiam in communi propter Deum meritoria est et sancta, quam et Christus, viam perfectionis ostendens, verbo docuit et exemplo firmavit, quamque primi fundatores militantis ecclesiae, prout ab ipso fonte hauserant, volentes perfecte vivere, per doctrinae ac vitae exempla in eos derivarunt. Nec his quisquam putet obsistere, quod inter¬ dum dicitur, Christum loculos habuisse. Nam sic Iesus Christus, cuius perfecta sunt opera, in suis actibus viam perfectionis exercuit, quod, interdum infirmorum imper¬ fectionibus condescendens, et viam perfectionis extolleret, et imperfectorum infirmas semitas non damnaret, sic in¬ firmorum personam Christus suscepit in loculis, sic et in nonnullis aliis infirma humanae carnis assumens, (prout evangelica testatur historia,) non tantum carne, sed et mente condescendit infirmis. Sic enim humanam naturam assumpsit, quod in suis operibus perfectus exsistens, in

nostris factus humilis, in propriis permansit excelsus. Sic et summae caritatis dignatione ad actus quosdam nostrae imperfectioni conformes inducitur, quod a summae per¬ fectionis rectitudine non curvatur. Egit namque Christus et docuit opera perfectionis, egit etiam infirma, sicut inter¬ dum et in fuga patet et loculis: sed utrumque perfecte perfectus exsistens, ut perfectis et imperfectis se viam salutis ostenderet, qui utrosque salvare venerat, qui tandem mori voluit pro utrisque. Nec quicquam ex his insurgat erroneum, quod taliter propter Deum proprietatem omnium abdicantes, tanquam homicidae sui vel tentatores Dei, vivendi discrimini se committant. Sic enim se ipsos committant divinae providentiae in vivendo, ut viam non contemnant provisionis humanae: quin vel de iis, quae offeruntur liberaliter, vel de iis, quae mendicantur humiliter, vel de iis, quae conquiruntur per laboricium, sustententur; qui triplex vivendi modus in regula providetur expresse. Profecto, si iuxta promissum Salvatoris nunquam deficiet fides ecclesiae: per consequens nec opera misericordiae subtrahentur, ex quo Christi pauperibus omnis ratio dif¬ fidentiae cuiuslibet videtur esse sublata. Et quidem, ubi, (quod non est aliquatenus praesumendum,) haec cuncta deficerent, sicut nec ceteris, sic nec ipsis fratribus iure poli in extremae necessitatis articulo ad providendum sustenta¬ tioni naturae via, omnibus extrema necessitate detentis con¬ cessa, praecluditur, quum ab omni lege extrema necessitas sit exempta, nec talem abdicationem proprietatis omni¬ modae renunciationem usus rerum cuiquam videatur inducere. Nam quum in rebus temporalibus sit considerare praecipuum proprietatem, possessionem, usumfructum, ius utendi, et simplicem facti usum, et ultimo tanquam neces¬ sario egeat, licet primis carere possit vita mortalium: nulla prorsus potest esse professio, quae a se usum necessariae sustentationis excludat. Verum condecens fuit ei pro¬ fessioni, quae sponte devovit Christum pauperem in tanta paupertate sectari, omnium abdicare dominium, et rerum sibi concessarum necessario usu fore contentam. Nec per hoc, quod proprietatem usus et rei cuiusque dominium a se abdicasse videtur, simplici usui omnis rei renunciasse convincitur, qui, inquam, usus non iuris, sed facti tantum¬ modo nomen habens, quod facti est tantum, in utendo praebet utentibus nihil iuris, quin immo necessariarum rerum tam ad vitae sustentationem quam ad officiorum sui status exsecutionem, (excepto, quod de pecunia infra sub- iungitur,) moderatus usus, sed secundum eorum regulam et veritatem omnimodam concessus est fratribus, quibus rebus fratres licite uti possent, durante concedentis licentia, et iuxta id, quod in praesenti serie continetur. Nec his obviare dignoscitur, quod civilis providentia in humanis rebus humane constituit, videlicet non posse usum vel usumfructum a dominio perpetuo separari, quod, ne dominium dominis semper abscedente usu redderetur in¬ utile, temporalem utilitatem tantum in constituendo pro¬ spiciens ista decrevit. Retentio namque dominii talium rerum, cum concessione usus facta pauperibus, non est infructuosa domino, quum sit meritoria ad aeterna et pro¬ fessioni pauperum opportuna; quae tanto sibi censetur utilior, quanto commutat temporalia pro aeternis. Profecto non fuit confessoris Christi regulam instituentis intentio, quin immo contrarium in ipsa conscripsit, contrarium vivendo servavit, quum et ipse temporalibus ad necessita¬ tem usus fuerit, et in pluribus locis in regula usum talem licere fratribus manifestet. Dicit namque in regula, quod clerici faciant divinum officium, ex quo habere poterunt breviaria, ex hoc patenter insinuans, quod fratres sui habi¬ turi essent usum breviarii et librorum, qui sunt ad divinum officium opportuni. In alio quoque capitulo dicitur, quod ministri et custodes pro necessitatibus infirmorum et aliis fratribus induendis per amicos spiritales sollicitam curam gerant secundum loca et tempora et frigidas regiones, sicut eorum necessitati viderint expedire. Alibi etiam exhortans fratres per congruum laboris exercitium ad otium evitan¬ dum, dicit, quod de mercede laboris pro se et suis fratribus corporis necessaria recipiant. In alio quoque capitulo con¬ tinetur, quod fratres vadant pro eleemosynis confidenter. Habetur etiam in eadem regula, quod in praedicatione, quum fratres faciunt, sint examinata et casta eorum elo¬ quia ad utilitatem et aedificationem populi, annunciando eis vitia et virtutes, poenam et gloriam. Sed constans est, quod haec praesupponunt scientiam, scientia requirit studium, exercitium vero studii convenienter haberi non potest sine usu librorum. Ex quibus omnibus satis claret, ex regula ad victum, vestitum, divinum cultum et sapientiale studium necessarium rerum usum fratribus esse conces¬ sum. Patet itaque sane intelligentibus ex praedictis, re¬ gulam quoad abdicationem huiusmodi non solum observabi¬ lem, possibilem et licitam, sed meritoriam et perfectam, et eo magis meritoriam, quo per ipsam professores ipsius magis a temporalibus propter Deum, sicut praedicitur, elongantur. Ad haec quum fratres ipsi nihil sibi in speciali acquirere, vel eorum ordini possint etiam in communi, et quum aliquid propter Deum ipsis offertur, conceditur vel donatur, ea, si secus non exprimat, offerentis, concedentis vel donantis verisimiliter credatur intentio, ut rem huius¬ modi oblatam, concessam vel donatam perfecte concedat, donec auferat, a se abdicet, ac in alios transferre cupiat propter Deum, nec sit persona, in quam loco Dei congruen¬ tius huiusmodi rei dominium tranferat, quam sedes praefata vel persona Romani Pontificis Christi vicarii, qui pater est omnium et fratrum Minorum nihilominus specialis: ne talium rerum sub incerto videatur esse dominium, quum patri filius suo modo, servus domino, et monachus mona¬ sterio res sibi oblatas, concessas vel donatas acquirant: omnium utensilium et librorum, ac eorum mobilium prae¬ sentium et futurorum, quae et quorum usumfructum scilicet ordinibus vel fratribus ipsis licet habere, proprie¬ tatem et dominium, quod et felicis recordationis Innocen¬ tius Papa IV. praedecessor noster fecisse dignoscitur, in nos et Romanam ecclesiam plene et libere pertinere hac prae¬ senti constitutione in perpetuum valitura sancimus. Prae¬ terea loca, empta de eleemosynis diversis, et oblata seu concessa fratribus sub quacunque forma verborum, (licet fratres sibi cavere debeant, quod huiusmodi verbis statui suo incompetentibus non utantur,) a diversis seu pro indiviso possidentibus, seu certas partes in ipsis locis habentibus, in quibus ipsi possidentes pro indiviso, seu certas partes habentes nihil sibi in oblatione seu concessione huiusmodi reservarint, similiter et in ius et dominium ac proprieta¬ tem nostram et ecclesiae praedictae eadem auctoritate suscipimus. Loca vero seu domos, pro habitatione fratrum a singulari persona vel collegio, vel ipsis fratribus ex integro concedenda seu etiam offerenda, si talia de voluntate con¬ ferentis fratres inhabitare contigerit, perseverante tantum voluntate concedentis inhabitent, ac illa'libere, praeter ecclesiam et oratoria ad ecclesiam destinata, et coeme¬ terium, quae tam ad praesentia quam ad futura in ius et proprietatem nostram et praedictae Romanae ecclesiae simili modo et auctoritate recipimus, mutata concedentis voluntate ac ipsis fratribus patefacta dimittant. In quorum locorum dominio seu proprietate nihil nobis vel praefatae Romanae ecclesiae retinemus omnino: nisi ea specialiter de nostro seu ipsius Romanae ecclesiae recipiantur assensu. Et si in eisdem locis reservaverit dominium sibi in con¬ cedendo concedens: praeter inhabitationem fratrum spe¬ ciale dominium in ius ecclesiae saepe dictae non transeat, sed potius plene liberum maneat concedenti. Insuper nec utensilia, nec alia praeter eorum usum ad necessitatem et officiorum sui status exsecutionem, (non enim omnium rerum usum habere debent, ut dictum est,) ad ullam super¬ fluitatem, divitias seu copiam, quae deroget paupertati, vel ad thesaurizationem, vel eo animo, ut ea distrahant sive vendant, recipiant, nec sub colore providentiae in futurum, nec alia occasione: quin immo in omnibus appareat in eis quoad dominum omnimoda abdicatio et in usu neces¬ sitas. Hoc autem secundum exigentiam personarum et locorum ministri et custodes simul et separatim in suis ad-

ministrationibus et custodiis cum discretione disponant, quum de talibus interdum personarum qualitas, temporum varietas, locorum conditio, et nonnullae aliae circumstantiae plus minusve ac aliter provideri requirant; ista tamen sic faciant, quod semper in eis et eorum actibus paupertas sancta reluceat, prout ipsis ex eorum regula invenitur in¬ dicta. Ceterum quum in eadem regula sit sub praecepti districtione prohibitum, ne fratres recipiant per se vel per alios denarios vel pecuniam ullo modo, idque fratres in per¬ petuum servare cupiant, et velut iniunctum necesse habeant adimplere, ne ipsorum puritas in huiusmodi observatione praecepti maculetur in aliquo, et ne fratrum conscientiae aliquibus aculeis stimulentur: articulum istum propter detra¬ hentium morsus profundius, quam nostri praedecessores fecerint, assumentes, ac ipsum clarioribus determinationibus prosequentes, dicimus in primis, quod fratres ipsi a mutuis contrahendis abstineant, quum eis mutuum contrahere, ipso¬ rum statu considerato, non liceat. Possint tamen ipsi pro satisfactione facienda, pro eorum necessitatibus, quae pro tempore occurrerint, (cessantibus eleemosynis, de quibus satisfieri commode tunc non posset,) citra cuiuslibet obliga¬ tionis vinculum dicere, quod per eleemosynas et alios amicos fratrum ad solutionem huiusmodi faciendam in¬ tendant fideliter laborare. Quo casu procuretur a fratri¬ bus, quod ille, qui dabit eleemosynam, per se vel per alium, non nominandum ab ipsis, si fieri poterit, sed ab eo potius iuxta suum beneplacitum assumendum, huiusmodi satis¬ factionem faciat in totum vel in partem, prout sibi Dominus inspirabit. Si tamen ipse hoc nollet facere, vel non posset, vel quia recessus eius immineat, aut quia, quibus hoc velit committere, notitiam non habet fidelium personarum, seu quacunque alia occasione vel causa: declaramus et dicimus, quod in nullo regulae puritas infringitur, aut quo¬ modolibet ipsius observantia maculatur, si fratres ipsi ali¬ cuius vel aliquorum sibi curent dare notitiam, vel aliquos seu aliquem nominare aut etiam praesentare, cui vel quibus, si eleemosynam facienti placuit, committi possit exsecutio praedictorum, ac ipsius habeatur assensus super subroga¬ tionibus infra scriptis, ita tamen, quod penes ipsum dantem dominio, proprietate, ac possessione ipsius pecuniae, cum libera potestate revocandi sibi pecuniam ipsam semper usque ad conversionem ipsius in deputatam, plene, libere ac integre remanentibus, in ipsa pecunia nihil omnino fratres iuris habeant, nec administrationem seu dispensa¬ tionem, nec contra personam nominatam vel non nomina¬ tam ab eis, cuiuscunque conditionis exsistat, in iudicio vel extra actionem, persecutionem aut aliquod aliud ius intentent, qualitercunque persona praedicta in com¬ missione huiusmodi se habeat. Liceat tamen fratribus suas necessitates insinuare, ac specificare vel exponere per¬ sonae praedictafe, ac eam rogare, quod solvat. Possint etiam personam eandem exhortari ac inducere, quod fideliter in re commissa se habeat, et animae suae saluti in commissa sibi exsecutione provideat, ita tamen quod ab omni eiusdem pecuniae administratione, seu dispensatione, et contra praedictam personam actione seu persecutione, (ut praedictum est,) fratres abstineant omni modo. Si vero personam huiusmodi nominatam vel non nominatam a fratribus, (quo minus per se possit exsequi quod praedici¬ tur,) contigerit per absentiam, infirmitatem, voluntatem seu locorum distantiam, ad quae ipse nollet accedere, in quibus esset solutio seu satisfactio facienda, vel per occasionem aliam impediri: liceat fratribus cum conscientiae puritate quandam aliam personam subrogandam ad praemissa in nominando et aliis, (si ad primum dantem non possint vel nolint habere recursum,) cum ista persona facere, sicut supra proxime declaravimus eis licere cum prima. Duarum enim personarum ministerium per viam subroga¬ tionis, (ut dictum est,) communius et generalius videtur posse in praedictorum exsecutione sufficere, quum praedicta satisfactio praesumatur posse celeriter expediri. Si tamen, (ut interdum dictum est,) propter locorum distantiam, in quibus esset satisfactio facienda, et conditiones seu circum¬ stantias alias casus emergeret, in quo videretur plurium personarum subrogandarum ministerium opportunum: liceat ipsis fratribus in hoc casu iuxta negotii qualitatem, (servato modo praedicto,) plures personas assumere, nominare seu praesentare ad istud ministerium exsequendum. Et quia oportet et expedit fratrum necessitatibus, non solum illis, pro quibus iam esset solutio seu satisfactio facienda, (ut superius proxime dictum est,) sed etiam imminentibus, sive tales necessitates ingruentes immineant, quae brevi tempore expediri valeant, sive tales, (licet paucae com¬ parative,) quarum provisio ex sui conditione necessario tractum temporis habet, ut in libris scribendis, ecclesiis seu aedificiis ad usum habitationis ipsorum construendis, libris et pannis in locis remotis emendis, et aliis similibus, si quae occurrerint, cum moderamine supra dicto salubriter provideri: sic in istis necessitatibus clare distinguimus, sic in eis fratres posse tute et salva conscientia procedere declaramus, videlicet ut ingruenti vel imminenti neces¬ sitate, quae brevi tempore, vel quae interdum ex aliquibus circumstantiis non sic brevi, (ut supra in proximo casu dictum est,) valeat expediri, tam quoad dantem eleemosy¬ nam, quam quoad nominatum vel substitutum in omnibus et per omnia, (sicut in articulo solutionis pro necessitatibus praeteritis faciendae supra proxime declaravimus,) pro¬ cedatur. In ea vero necessitate, quantumcunque prae- sentialiter ingruenti, quae tamen ex qualitate sui, (ut praedicitur,) tractum temporis habet annexum, quia in eo casu verisimile est, quod tum ratione distantiae locorum, quae expeditio necessitatis ipsius ex sui conditione re¬ quireret, tum etiam circumstantiarum ipsius necessitatis ratione pensata frequenter casus acciderent, in quibus ad expeditionem necessitatis huiusmodi oporteret, quod per diversas manus et personas transiret pecunia necessitati huiusmodi deputata, quarum omnium personarum impos¬ sibile quasi esset, dominum principalem pro ipsa necessitate pecuniam deputantem, seu etiam substitutum ab eo, et tertium etiam ab ipso substituto, (si casus talis accideret,) postea subrogatum, habere notitiam: declaramus et dicimus, quod in hoc articulo, praeter dictos duos modos in necessi¬ tatibus praeteritis et ingruentibus, quae possint brevi tempore, vel interdum non brevi, (ut supra exprimitur,) ex¬ pediri, (ut praediximus,) observandos, ad observandam ipsius regulae ac professorum eius omnimodam puritatem. Quodsi praesto sit eleemosynae huiusmodi elargitor, vel eius nuncius, qui possit hoc facere et velit: expresse illi praedicatur a fratribus, quod sibi placeat, ut, (dominio talis pecuniae cum libera potestate revocandi sibi pecuniam ipsam penes ipsum semper usque ad conversionem ipsius in rem deputatam libere remanente, ut in aliis duobus casibus superius dictum est,) per quorumcunque manus pecunia seu eleemosyna ipsa tractetur, sive personas ab eo vel a fratribus nominatas, totum suo consensu, voluntate ac auctoritate procedat: quo assensum suum praebente praedictis, secure fratres re empta vel acquisita de illa pecunia per quemcunque iuxta modum adnotatum superius uti possint. Ad maiorem autem praedictorum omnium claritatem hac in perpetuum valitura provisionis serie declaramus, quod fratres, (praefatis modis, ut prae¬ dicitur, circa pecuniam in supportandis eorum praeteritis et ingruentibus necessitatibus observatis,) non intelligantur nec dici possint per se vel per interpositam personam pecuniam recipere contra regulam vel professionis sui ordinis puritatem, quum manifeste pateat ex praemissis, ipsos fratres non solum a receptione, proprietate, dominio sive usu ipsius pecuniae, verum etiam a contrectatione qualibet ipsius, et ab ea pecunia penitus alienos. In eo vero casu, quando, (antequam ipsa pecunia in licitum rei habendae vel utendae commercium sit conversa,) con¬ cedentem pecuniam mori contigerit, si concedens in con¬ cedendo dixerit vel expresserit, quod persona deputata pecuniam ipsam in necessarium usum fratrum expenderet, quicquid de ipso concedente vivendo vel moriendo con¬ tingeret, sive concedens huiusmodi heredem reliquerit sive

non, possint fratres ad personam deputatam, (non obstante concedentis morte vel heredis contradictione,) pro ipsa pecunia expendenda recurrere, sicut poterant ad ipsum dominum concedentem. Quia vero puritatem ipsius ordinis intima cordis affectione zelamus, quum in praedictis casibus ad determinatam necessitatem, (ut praedicitur,) per aliquem pecuniam concedi contigerit: concedens pecuniam rogari possit a fratribus, quod, si quid de pecunia ipsa, (habita necessitate determinata) supererit, consentiat ipse con¬ cedens, quod residuum praefatae pecuniae in res alias pro aliis ipsorum fratrum praedictis necessitatibus convertatur; quo non consentiente praedictis, ipsum residuum, si quod fuerit, restituatur eidem. Caveant tamen fratres, quod sollicite se coaptent, ut non plus scienter concedi con¬ sentiant, quam verisimiliter aestimari possit, rem neces¬ sariam, pro qua pecunia ipsa conceditur, valituram. Et quia praedictorum seriosa expositione a dante vel re¬ cipiente de facili possit errari, ut clarius utilitati dantium, puritati ordinis, simplicitati aliquorum simplicium, saluti animarum hinc inde securius consulatur: intellectum illum, qui satis in hoc casu a sane intelligente percipitur, praesentis ac in aeternum valiturae constitutionis serie luci¬ damus, volentes illum ad communem deduci notitiam, videlicet quod semper, quando pecunia fratribus ipsis mit¬ titur vel offertur, (nisi expresse per mittentem vel offerentem aliud exprimatur,) praedictis modis prorsus obligata in¬ telligatur et missa. Non enim verisimile est, aliquem eleemo¬ synae suae sine expressione modum illum praefigere, per quem et donans merito, vel illi, quorum necessitatibus in¬ tendit per donum huiusmodi provideri, vel effectu doni vel suae conscientiae puritate fraudentur. Ad haec, quia fratribus ipsis interdum in ultimis voluntatibus sub diversis modis nonnulla legantur, nec expresse, quid de his agendum sit, in regula vel praedecessorum nostrorum declarationibus continetur: ne in ipsis dubitari contingat in posterum, pro¬ videndo legantibus et fratrum conscientiis praecavendo de¬ claramus, ordinamus et dicimus, quod, si testator modum, secundum quem fratribus, (eorum conditione inspecta,) re¬ cipere non liceret, exprimat in legando, ut si legaret fratribus vineam vel agrum ad excolendum, domum ad locandum, vel similia verba in similibus proferret, aut modos similes in re¬ linquendo servaret, a tali legato et eius receptione per omnem modum fratres abstineant. Si vero modum licitum fratribus in legando testator expresserit, ut, si diceret: ,,lego pecuniam pro fratrum necessitatibus expendendam, vel domum, agrum, vineam et similia ad hoc, quod per certam personam vel personas idoneas distrahantur, et pecunia, de rebus ipsis accepta, in aedificia vel alia fratrum necessaria convertatur ,“ aut in legando similibus modis vel verbis utatur: in hoc casu illud in omnibus et per omnia, (con¬ sideratis eorum necessitatibus et moderaminibus supra dictis,) quantum ad fratres servari decernimus, quod per nos est superius in concessis pecuniariis eleemosynis declaratum. Ad quae legata solvenda tam heredes testatorum quam ex¬ secutores se liberales exhibeant, et etiam praelati et sae¬ culares, quibus de iure vel consuetudine provisio ista competeret, quum expedierit, se ex officio suo promptos ex¬ hibeant ad pias voluntates deficientium adimplendas. Nam et nos etiam per modos licitos et fratrum regulae congruos intendimus providere, quod heredum cupiditas legitimis ictibus feriatur, ne pia defunctorum destituatur intentio, ac ipsi fratres pauperes opportunis auxiliis non fraudentur. Si vero fratribus ipsis generaliter aliquid absque modi ex¬ pressione legetur: in hoc legato, sic indeterminate relicto, in omnibus et per omnia intelligi ac servari volumus et in per¬ petuum praesenti constitutione iubemus, quod supra in pecunia seu eleemosyna, fratribus indeterminate oblata vel missa voluimus ac expressimus observari, videlicet, ut sub modo licito fratribus intelligatur esse relictum, ita, quod nec legans merito, nec fratres ipsi effectu relicti fraudentur. Quia vero libros et alia mobilia, quibus tam ordo quam fratres utuntur, quorum dominium, (quum non sint dominii aliorum,) ad praefatam ecclesiam specialiter spe¬ ctare dignoscitur, interdum contingit seu expedit vendi vel etiam commutari: fratrum utilitatibus et eorum con- | scientiis providere volentes, eadem auctoritate concedimus, ut commutatio talium rerum, et ad eas res, quarum usum fratribus licet habere, de generalium et provincialium ministrorum in suis administrationibus coniunctim vel divisim auctoritate procedat, quibus etiam de dispositione usus talium rerum concedimus ordinare. Si vero res huius¬ modi aestimato pretio vendi contingat, quum fratribus ipsis per se vel per alium recipere pecuniam, regula prohibente non liceat: ordinamus et volumus, quod talis pecunia seu pretium recipiatur et expendatur in rem licitam, cuius usum fratribus licet habere, per procuratorem, a praefata sede vel a cardinali gubernationem per ipsam sedem gerenti eiusdem ordinis deputandum, iuxta modum in superioribus necessi¬ tatibus praeteritis et ingruentibus ordinatum. De vilibus autem mobilibus vel parum valentibus liceat ex praesenti nostra concessione fratribus (pietatis seu devotionis intuitu, vel pro alia honesta et rationabili causa,) obtenta super hoc prius superiorum suorum licentia, iuxta quod inter fratres in generali vel in provincialibus capitulis tam de ipsis rebus vilibus seu parum valentibus et earum valore, quam praefata licentia, scilicet, a quibus et qualiter sit habenda, exstiterit ordinatum, intra et extra ordinem aliis elargiri. Licet autem contineatur in regula, quod fratres habeant unam tunicam cum caputio, et aliam sine caputio, et videri possit illa fuisse instituentis intentio, quod neces¬ sitate cessante pluribus non utantur: declaramus, quod pos¬ sint fratres de licentia ministrorum et custodum coniunctim et divisim in administrationibus sibi commissis, quum eis videbitur, (pensatis necessitatibus et aliis circumstantiis, quae secundum Deum et regulam attendendae videntur,) uti pluribus, nec per hoc videantur a regula deviare, quum etiam in ipsa dicatur expresse, quod ministri et custodes de infirmorum necessitatibus et fratribus iuduendis sollicitam curam gerant secundum loca et tempora et frigidas regiones. Et quamquam praedicta regula contineat, quod de fratribus induendis et necessitatibus infirmorum ministri tantum et custodes sollicitam curam gerant, et dictio illa: ,,tantum “ adeo ministros et custodes in hac cura perstringere videa¬ tur, quod ab ea ceteros prima facie excludat: quia tamen sollicite considerare nos convenit et tempus regulae institutae, quo fratres isti ad comparationem praesentem numero pauci erant, et forsan ministri et custodes vide¬ bantur tunc ad ista procuranda posse sufficere, ac nihilo¬ minus multiplicationes fratrum et moderni temporis qualita¬ tem, nec sit verisimile, beatum Franciscum institutorem regulae vel ipsis ministris et custodibus impossibilitatis iugum voluisse praefigere, vel ex ipsius impossibilitatis con¬ sequentia fratres ipsos suis necessitatibus velle carere: con¬ cedimus, quod ipsi ministri et custodes possint per alios huiusmodi curae sollicitudinem exercere. Debent etiam et alii fratres curam huiusmodi, quae praefatis ministris et custodibus praecipue incumbit ex hac regula, quum sibi ab illis commissa fuerit, gerere diligenter. Continetur quoque in regula, quod fratres, quibus gratiam dedit Domi¬ nus laborandi, laborent fideliter et devote, ita, quod, excluso otio animae inimico, sanctae orationis et devotionis spiritum non exstinguant. Quia vero ex verbo isto fratres ipsos de otiositate vitae et de regulae transgressione improbe notare interdum hactenus aliqui sunt conati: nos, morsus huiusmodi nefarios reprimentes, declaramus, quod, con¬ sideratis verbis praedictis et forma seu modo loquendi, sub quibus fratres ad huiusmodi exercitium inducuntur, non videtur ea fuisse intentio, quod vacantes studio vel divinis officiis et ministeriis exsequendis manuali labori seu opera¬ tioni subiiceret, vel ad hoc illos arctaret, quum exemplo Christi et multorum sanctorum Patrum labor iste spiritualis tanto illi praeponderet, quanto quae sunt animae corpora¬ libus praeferuntur. Ad alios vero, qui se in praedictis spiri¬ tualibus operibus non exercent, nisi tales aliorum fratrum licitis servitiis occupentur, (ne otiose vivant,) verba praedicta declaramus extendi, nisi et tales tam excellentis et notabilis contemplationis et orationis exsisterent, quod merito propter hoc non essent a tanto bono pro huiusmodi exercitio sub¬ trahendi. Fratres enim quicunque studio vel divinis ministeriis non vacantes, sed aliorum fratrum studio vel aliis

divinis officiis et ministeriis vacantium servitiis inhaerentes tantum, pro servitiis eisdem cum ipsis, quibus serviunt, sustentari merentur; quod adstruitur illa aequa lege, qua strenuus pugnator ille David iuste decrevit, videlicet quod descendentium ad praelium et remanentium ad sarcinas portio aequaretur. Verum quia expresse continetur in re¬ gula, quod fratres non praedicent in episcopatu alicuius epi¬ scopi, quum ab eo illis fuerit contradictum: nos, in hoc et deferentes regulae, et nihilominus auctoritatem apostolicae plenitudinis conservantes, dicimus, quod praedictum verbum ad literam, sicut regula ipsa protulit, observetur, nisi per sedem apostolicam circa hoc pro utilitate populi Christiani sit concessum vel ordinatum aliud, vel in posterum conce¬ datur seu etiam ordinetur. Et quia in eodem capitulo regulae immediate subiungitur, quod nullus fratrum populo peni¬ tus audeat praedicare, nisi a ministro generali fuerit exa¬ minatus et etiam approbatus, ac ab eo praedicationis officium sibi sit concessum: nos, et statum praeteritum ipsius ordinis in paucitate sui, et modernum in ampliato fratrum numero, ac utilitatem animarum, (ut condecet,) ad¬ vertentes, concedimus, nedum generalem examinare et approbare fratres praedicaturos in populis, ac illis concedere licentiam praedicandi, quatenus personae idoneitatem et praedicationis officium licentia ipsa respiceret, prout in re¬ gula continetur, verum etiam provinciales ministri hoc pos¬ sint in capitulis provincialibus cum definitoribus, quod etiam hodie observari dicitur et in fratrum privilegiis contineri; quam quidem licentiam praefati ministri revocare et suspendere valeant et arctare, sicut et quando id eis vide¬ bitur expedire. Sed quoniam in desideriis nostris hoc geri¬ tur, ut ad Dei gloriam salus proficiat animarum, ac dicto ordini, per quem iugiter ad amorem divinum affectio Chri¬ stianae religionis accenditur, meritum et numerus augea¬ tur: concedimus et praesenti statuto firmamus, licere non solum generali, sed etiam provincialibus ministris personas fugientes a saeculo in fratres recipere, quae ministrorum provincialium licentia per ipsum generalem, (sicut expedire viderit,) possit arctari. Vicarii vero provincialium ministro¬ rum ex officio vicariae licentiam hanc sibi noverint inter¬ dictam, nisi per ministros eosdem, (quibus hoc posse com¬ mittere vicariis et aliis licere decernimus,) hoc ipsis vicariis specialiter committatur. Caveant tamen ipsi provinciales, quod hoc non indiscrete, non passim, sed sic considerate committant, ut illos, quibus hoc committi contigerit, fide¬ libus consiliis fulciant, quo omnia discrete procedant. Nec indifferenter omnes admittantur ad ordinem, sed illi tantum, qui, suffragantibus eis literatura, idoneitate vel aliis circumstantiis, possint utiles esse ordini, sibique per vitae meritum, ac aliis proficere per exemplum. Insuper dubi¬ tantibus fratribus praedicti ordinis, an pro eo, quod in regula dicitur, ut, decedente generali ministro, a provincialibus ministris et custodibus in capitulo pentecostes fiat electio successoris, omnium custodum multitudinem oporteat ad generale capitulum convenire, aut, (ut omnia cum maiori tranquillitate tractentur,) sufficere possit, ut aliqui de singulis provinciis, qui vocem habeant aliorum, intersint, taliter re¬ spondemus, ut scilicet singularum provinciarum custodes unum ex se constituant, quem cum suo provinciali ministro pro se ipsis ad capitulum dirigant, voces aut vices suas committentes eidem. Quod etiam constituerint per se ipsos, statutum huiusmodi duximus approbandum, quod idem prae¬ decessor noster Gregorius IX. in casu huiusmodi dicitur respondisse. Denique, quia continetur in regula supra dicta, quod fratres non ingrediantur monasteria monacharum, praeter illos, quibus a sede praedicta concessa fuerit licentia specialis: quamquam hoc de monasteriis pauperum monialium inclusarum fratres attentius intelligendum esse crediderint, quum eorum sedes praefata curam habeat spe¬ cialem, et intellectus huiusmodi per constitutionem quandam tempore regulae datae, vivente adhuc B. Francisco, per pro¬ vinciales ministros fuisse credatur in generali capitulo declaratus: iidem fratres certificari nihilominus postulave¬ runt, an hoc de omnibus generaliter, quum regula nullum excipiat, an de illis solum monasteriis monialium prae¬ dictarum debeat intelligi. Nos utique generaliter id esse prohibitum de quarumlibet coenobiis monialium respon¬ demus, et nomine monasterii voluimus claustrum, domos et officinas interiores intelligi, pro eo, quod ad alia loca, ubi homines saeculares conveniunt, possunt fratres illi causa praedicationis vel eleemosynae petendae accedere, iis, quibus id a superioribus suis pro sua fuerit maturitate vel idoneitate concessum, exceptis, seu pro praedictarum monasteriis inclusarum, ad quae nulli datur accedendi facultas sine sedis eiusdem licentia speciali, quod etiam ipsum idem praedecessor noster Gregorius IX. in eo casu dicitur respondisse. Ceterum sanctae memoriae con¬ fessor Christi Franciscus mandasse dicitur circa ultimum vitae suae, (cuius mandatum ipsius dicitur testamentum,) quod verba ipsius regulae non glossentur, et, (ut verbis utamur eisdem ,) quod sic vel sic intelligi debeat, non dicatur, adiiciens quod fratres nullo modo literas aliquas ab apostolica sede petant, et alia quaedam interserens, quae non possent sine multa difficultate servari, propter quod fratres haesitantes, an tenerentur ad observantiam testa¬ menti praedicti, dubitationem huiusmodi per eundem prae¬ decessorem nostrum Gregorium IX. petierunt de ipsorum conscientiis amoveri, qui, (sicut asseritur,) attendens peri¬ culum animarum, et difficultates, quas propter hoc possent incurrere, dubietatem de ipsorum conscientiis amovendo, dixit, fratres ipsos ad ipsius mandati observantiam non teneri, quod sine consensu fratrum, et maxime ministrorum, quos universos tangebat, obligare nequivit, nec successorem suum quomodolibet obligavit, quum non habeat imperium par in parem. Nos autem circa praesentem articulum nihil duximus innovandum. Ad hoc a nonnullis praedeces¬ soribus nostris Romanis Pontificibus circa declarationem ipsius regulae et ipsam regulam contingentia diversas literas intelleximus emanasse. Sed nec per hoc mordacium praedictorum contra regulam ipsam et fratres quievit in¬ sultus, nec per ipsas literas statui fratrum providere in multis, in quibus de novo vel aliter necessario providendum esse multorum postea casuum contingentium experientia in¬ dicavit. Nos itaque, ne literarum huiusmodi et praesentis constitutionis diversitas vel intellectus adversitas in prae¬ dictorum observatione fratrum animos perturbaret, et ut plenius, clarius et certius eorum statui et observantiae prae¬ dictae regulae consulatur in omnibus et singulis illis articulis, quos constitutio ipsa continet, quamquam ipsi vel eorum ali¬ qui contineantur in aliis literis apostolicis supra dictis: hanc nostram constitutionem, declarationem seu ordinationem tantum a fratribus ipsis praecise ac inviolabiliter decernimus perpetuis temporibus observandam. Quum igitur ex prae¬ dictis et aliis, per nos cum multa maturitate discussis, regula ipsa licita, sancta, perfecta et observabilis, nec ulli patens discrimini evidenter appareat: illa et omnia supra scripta per nos statuta, ordinata, concessa, disposita, decreta, de¬ clarata etiam et suppleta, de apostolicae potestatis pleni¬ tudine approbamus, confirmamus et volumus exsistere perpetuae firmitatis, in virtute obedientiae districte prae¬ cipientes, quod haec constitutio sicut ceterae constitutiones vel decretales epistolae legatur in scholis. Et quia sub colore liciti nonnulli contra fratres ipsos et regulam in legendo, exponendo atque glossando possent dirum virus suae iniquitatis effundere, ac ipsius constitutionis intel¬ lectum ipsum in diversas et adversas sententias produ¬ centes suis adinventionibus depravare, et opinionum diver¬ sitas ac distortio intellectus multorum pios animos posset involvere, et a religionis ingressu multorum corda subtra¬ here: talium detrahentium vitanda perversitas cogit nos viam ipsis ad praedicta praecludere, et certum procedendi modum hanc constitutionem legentibus praefinire. Itaque sub poena excommunicationis et privationis officii ac beneficii districte praecipimus, ut praesens constitutio, quum ipsam legi con¬ tigerit, sicut prolata est, sic fideliter exponatur ad literam, concordandae, contrarietates seu diversae vel adversae opiniones a lectoribus seu expositoribus nullatenus inducan¬ tur. Super ipsa constitutione glossae non fiant, nisi forsan, per quas verbum vel verbi sensus, seu constructio, vel ipsa constructio quasi grammaticaliter ad literam vel intelligi- bilius exponatur. Nec intellectus ipsius per legentem

depravetur in aliquo, seu distorqueatur ad aliud, quam litera ipsa sonat. Et ne secundum praedicta contra detractores huiusmodi oporteat ulterius laborare: universis ac singulis cuiuscunque praeeminendae, conditionis aut status, districte praecipimus, ne contra praedictam regulam et statum fratrum praedictorum, seu contra praemissa per nos statuta, ordinata, concessa, disposita, decreta, declarata, suppleta, appro¬ bata, et etiam confirmata, dogmatizent, scribant, determinent, praedicent, seu prave loquantur publice vel occulte. Sed si quid penes aliquem in his ambiguitatis emerserit, ad culmen praedictae sedis apostolicae deducatur, ut ex aucto¬ ritate apostolica sua in hoc manifestetur intentio, cui soli concessum est in his statuta concedere et edita decla¬ rare. Glossantes vero in scriptis constitutionem ipsam aliter, quam eo modo, quem diximus, doctores vero insuper et lectores, dum docent in publico, ex certa scientia et deli¬ berate intellectum constitutionis huiusmodi depravantes, facientes quoque commentum, scripturas seu libellos, ac ex certa scientia et deliberate determinantes in scholis, seu praedicantes contra praedicta, vel aliqua seu aliquod prae¬ dictorum, (non obstantibus aliquibus privilegiis, vel indul¬ gentiis aut literis apostolicis, quibuscunque dignitatibus, personis, ordinibus, aut locis religiosis vel saecularibus gene¬ raliter vel singulariter sub quacunque forma vel expressione verborum concessis, quae nolumus aliquibus in praemissis quomodolibet suffragari,) excommunicationis sententiae, quam nunc in ipsos proferimus, se noverint subiacere, a qua per neminem nisi per Romanum Pontificem possint absolvi. Insuper tam istos, contra quos per nos excommunicationis est prolata sententia, quam alios, (si qui fuerint,) contra praemissa vel eorum aliquod venientes, ad sedis memora¬ tae volumus deduci notitiam, ut, quos provisus modus aequi¬ tatis non arcet a vetitis, compescat rigor apostolicae ultionis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae declarationis, ordinationis, concessionis, dispositionis, ap¬ probationis, confirmationis et constitutionis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius se noverit incursurum. Da¬ tum Siriani XVIII. Kalend. Septembris, Pontificatus nostri anno secundo.

Exemptis cellis klicuius monasterii, quid appellatio cellae significet, hic

ostendit. Ioann. Andr.

Bonifacius VIII.

Privilegium monasterio tuo concessum, ut monachi sive fratres in cellis ad monasterium ipsum spectantibus habi¬ tantes ab alio quam a Papa vel eius legato excommunicari aut suspendi, vel ipsae cellae interdicto supponi non pos¬ sint, non fratres in prioratibus, ecclesiis seu capellis eius¬ dem monasterii commorantes, aut ipsos prioratus, ecclesias vel capellas ab ordinariorum iurisdictione in aliquo, sed residentes tantum in cellis, et cellas ipsas, (hoc est loca se¬ creta et solitaria, quae ab hominum separata convictu sunt ad contemplandum et Deo vacandum specialiter deputata,) defendat.

Privilegiato aliquo, ut possit conferre beppficia clericorum suorum, quid

appellatio clericorum suorum designet, ostendit. Ioann. Andr.

Idem.

Sicut nobis significare curasti, tibi gratiose concessi¬ mus, ut beneficia clericorum tuorum cedentium vel dece¬ dentium possis conferre, quodque iidem clerici praebenda¬ rum suarum fructus percipiant, ac si in suis ecclesiis perso¬ naliter residerent. Verum quia dubitas, qui clericorum tuorum appellatione debeant contineri: brevi respondemus oraculo, quod illos in his et similibus casibus tuos volumus intelligi clericos, qui per te non quaesiti propterea, vel re¬ cepti, sine fraude et fictione qualibet vere tui clerici fami¬ liares exsistunt, et in tuis expensis continue domestici com- mensales, etiamsi quos ex illis aliquando pro tuis gerendis negotiis abesse contingat.