TITULUS VII.

Si mandetur alicui provideri de dignitate vacatura, quam duxerit acceptandam, et vacat dignitas, quam ante acceptationem ordinarius confert: tenet ipsius collatio, etiamsi exsecutor impetrantis ante acceptationem fecerit reservationem, inhibitionem et processus super prima vacante. Ioann. Andr.

Innocentius IV. dilecto filio Andreae Capellano nos tro.

Quia cunctis (Et infra:) Proponebatur itaque pro parte tua, quod, quum praedicta praepositura, dum vacabat, tibi per eum, qui conferre potuit ipsam, collata fuisset, collatio huiusmodi canonica exsistebat, maxime quum nulla per priorem ipsum, quae illam impedire posset, inhibitio praecessisset. Dicebat autem pars altera, quod, quum praemissae literae sede Carnotensi vacante fuissent in capitulo publicatae, ac praefatus episcopus tunc de capitulo ipso esset, ibique praesens exsisteret, ignorare non potuit mandatum apostolicum super conferenda memorato D. praebenda vel dignitate sine cura, quam ipse duceret acceptandam, quum primo in ecclesia ipsa praedicta vacaret alii fuisse directum, et sic per consequens facultatem sibi esse sublatam conferendi huiusmodi dignitatem. Propter quod videbatur, quod nec per se, nec per alium praefatam, praeposituram, curam non habentem animarum annexam, quae primo post mandatum ipsum in ecclesia praedicta vacavit, potuerit alicui personae conferre; praesertim quum iam dictus prior, eodem publicato mandato, mox praefato D. praebendam vel dignitatem, curam huiusmodi non habentem, quam primo in eadem ecclesia vacare contingeret, contulisset, nec alias etiam, prout allegabatur, prodesse poterat ipsius episcopi ignorantia in hac parte. Nam si alicui a sede apostolica concedatur, quod excommunicari non possit, licet id forsan suus ignoret episcopus: non tamen propter hoc eius ligatur sententia, si quam proferat in eundem. Similiter, si alicui conferendi praebendam aliquam tribuatur a sede apostolica potestas, ex hoc ipso videtur, quod sit episcopo conferendi tunc eam penitus interdicta facultas. Nec obstaret, si forte obiiceretur, quod lex seu constitutio et mandatum nullos adstringunt, nisi postquam ad notitiam pervenerint eorundem, aut nisi post tempus, infra quod ignorare minime debuissent; quia in privilegiis et indulgentiis seu concessionibus specialibus secus exsistit, in quibus sufficit, quod ad illorum, quibus conceduntur, notitiam perveniant, ut patet, quum indulgetur alicui, quod excommunicari non possit, sicut superius est expressum. Et quidem, quum tribuitur alicui potestas conferendi praebendam, videtur procul dubio ei concedi aliquid speciale. Adiiciebatur insuper, quod, quum sententia statim arctet etiam ignorantem, quoniam, si contra praelatum aliquem absentem depositionis sententia proferatur, contractus, quos iniit ignoranter postea ut praelatus, nullum robur obtinent firmitatis, et in supra dictis literis irritum decernimus et inane quicquid super huiusmodi praebenda vel dignitate contra nostrum contigerit attentari mandatum, collatio, quam idem episcopus post tale nostrum decretum, sive illud ignoraverit sive non, de praefata praepositura per se vel per alium fecerat, non valebat. Ex parte vero tua exstitit replicatum, quod haec de illis privilegiis et indulgentiis aequitate suadente debent intelligi, quae vim suam habent mox, quum ad illos, quibus conceduntur, perveniunt; ex quorum tenore liquido nosci potest, quod talis circa ea fuerit intentio concedentis, utpote quum alicui conceditur, quod excommunicari non possit. Ex hoc enim evidenter apparet, aliis ipsum excommunicandi ademptam esse penitus facultatem. Non sic autem, si alicui conferendi praebendam, sive certam sive incertam, tribuatur potestas. Non enim tunc esse videtur tribuentis intentio, ut per hoc ei, ad cuius donationem praebenda ipsa pertinet, conferendi possibilitas adimatur, nisi prius ille sibi notificet, quod eam velit per huiusmodi potestatem conferre, aut ei collationem interdicat illius, vel postquam illi notificaverit, talem potestatem fore sibi concessam, vacuum decernat et irritum, si secus de ipsa praesumat; quia, quum illi non amplior detur potestas, quam ipse Romanus Pontifex habeat in hac parte, sicut per eam, quam obtinet ipse Romanus Pontifex, facultas conferendi beneficium vel praebendam, nisi suam insinuet voluntatem, alicui non aufertur, similiter et per eam, quae taliter illi ab ipso conceditur, ei, ad quem ipsius praebendae spectat collatio, priusquam insinuet ille sibi, quod eam velit concedere, vel etiam conferat, si forte vacet, potestas non tollitur conferendi, nisi forsan, quod ipsam conferre non possit, exprimatur in concessione huiusmodi potestatis. Tunc enim, licet talem concessionem fortassis ignoret, sua tamen collatio, si post- ' modum praebendam ipsam conferat, nihil valet, quum satis super hoc concedentis intentio agnoscatur, sicut quum indulgetur alicui, quod excommunicari non valeat, ut in superioribus est praemissum. Subiunctum etiam exstitit, quod, quum memorato priori per praefatas literas man-dassemus, ut memorato D. praebendam vel dignitatem sine cura, quam acceptandam duceret, si vacaret tunc, vel quam primo vacare contingeret in ecclesia praedicta, conferret, idem prior providendi ei de praebenda vel dignitate ipsa, nisi post acceptationem ipsius, non habebat aliquam potestatem. Unde, quum saepe dicta praepositura fuerit tibi, antequam illam idem D. acceptaret, praefati episcopi auctoritate collata: huiusmodi collatio talis mandati nostri praetextu, etiamsi prius illud episcopus ipse scivisset, non poterat vacuari. Nostrum autem in hac parte decretum ad praebendam seu dignitatem, quam praedictus D. acceptaret, referri debebat; alioquin super incerto fuisset editum,nec aliquem adstrinxis-set. Sed exstitit ex adverso responsum, quod, etsi praefatus prior iam dicto D. praebendam vel dignitatem huiusmodi, quum vacaret, ante huiusmodi acceptationem conferre nequiret, idem tamen D. praebendam vel dignitatem talem licite posset et libere acceptare. Quare praedictus episcopus praefatam praeposituram, quum non prius eum requisierit, an acceptare vellet eandem, cui quam conferre non potuit; quin immo ipsius collatio, quum idem D. praeposituram ipsam postmodum acceptaverit, irritari debebat, et concessio per iam dictum archipresbyterum sibi facta debet stabilis permanere; sicut, quum legatur alicui unus ex servis, quem elegerit vel optaverit, et heres ante optionem vel electionem illius manumittit aliquem vel alienat ex illis: profecto manumissio vel alienatio irritatur, ceditque ille legato, si legatarius eum duxerit eligendum. E contra vero pro parte tua propositum exstitit, quod id in ultimis voluntatibus tenet, nec praemissa in legatis futuris, quemadmodum in exstantibus habent locum, quia nec etiam ad optandum seu eligendum ex illis, sicut ex istis potest terminus assignari, et gravis inesset conditio, quoddamque in-congruum videretur, si, quando mandaretur alicui de beneficio, quod duceret acceptandum in aliqua provincia, quam primo illud vacare contingeret, provideri, oporteret ipsum in singulis beneficiis postmodum inibi vacantibus, prorogata non absque periculo forsitan ipsorum collatione, requiri. Unde quum saepe praefato priori fuisset iniunctum, ut dictos D. praebendam vel dignitatem , quam acceptandam duceret, si vacaret in ecclesia memorata, vel quam cito contingeret eam vacare, sibi auctoritate apostolica conferret, et ita eidem D. circa futuras sive vacaturas praebendas vel dignitates tales ipsius ecclesiae optio data esset: non poterat per hoc memorati episcopi in illis, quando vacarent, collatio impediri, nisi forsan quum aliquam ex eis vacare contingeret, illam ipse D., priusquam eam conferret episcopus, acceptaret, vel etiam nisi ante vacationem alicuius ipsarum vacaturarum ex his primam, vel, ea omissa, ex aliqua causa ulteriorem duceret acceptandam; quia taliter acceptatam conferre postmodum episcopus non valeret. Nos itaque, tam tuis quam praefati D. rationibus plenius intellectis, quia saepe dictam praeposituram ad te novimus pertinere, ipsam tibi, habito fratrum nostrorum consilio, ad-iudicare curavimus, ipsi D. super ea perpetuum silentium imponentes.

Omnis promissio, per quam datur via ad benficia vacatura, est reprobata.

Ioann. Andr.

Bonifacius VIII.

Detestanda iniquorum perversitas, abstinere nesciens a vetitis, nec gaudere debito modo concessis, digne plerumque officium excitat praesidentis ad ea, quae iusta fuerant consideratione concessa, quum in abusum ea vergere circumspicit, discretione praevia revocanda. Sane, licet olim fuerit canonica constitutione decretum, quod hi, qui promittunt aliquibus de beneficiis ecclesiasticis, quum poterunt, vel quum facultas se obtulerit providere, promissiones suas facultate se offerente debeant adimplere; quia tamen, sicut experientia docuit, per promissiones huiusmodi, quae per importunitatem nimiam, per quam non concedenda multoties conceduntur, et per ambitionem improbam ut plurimum extorquentur, aperitur via sub tali

E alliatione verborum ad promittenda damnabiliter contra ateranense concilium beneficia vacatura, mortis alienae votum ingeritur, et ecclesiis, ac praelatis et personis ecclesiasticis gravamina plurima inferuntur: nos, malis huiusmodi et animarum periculis occurrere cupientes, promissiones easdem, et alias quascunque, sub quovis modo aut forma verborum de cetero faciendas, per quas directe vel indirecte aperiri via valeat ad beneficia vacatura, auctoritate apostolica penitus reprobamus et omnino viribus vacuamus, decernentes, per eas vel ipsarum aliquam ad providendum alicui nullum deinceps quomodolibet obligari.

Habens literas apostolicae sedis super primo beneficio, dignitate vel praebenda, quod duxerit acceptandum, certum acceptare non potest; sed primum, quod vacabit, vel ex causa secundum, vel ulterius poterit acceptare. Reservationes, processus et decreta, contra hoc facta, non valent. Ioann. Andr.

Idem.

Ne captandae alienae mortis occasio ex benignitate gratiarum sedis apostolicae tribuatur: declarandum duximus, quod is, cui ab eadem sede, ut ei provideatur de prae- benda, dignitate, vel personatu aut alio beneficio in aliqua provincia, dioecesi vel ecclesia, quem seu quod duxerit acceptandum, certis sibi super hoc exsecutoribus deputatis, gratia noscitur esse facta, licet in genere primum personatum, dignitatem, praebendam seu beneficium, in eadem provincia, dioecesi vel ecclesia vacaturum, aut secundum, seu ulterius, si rationabilis causa subsit, valeat acceptare, certum tamen et expressum, priusquam vacet, acceptare non potest. Quodsi fecerit, etiamsi per exsecutores eius secundum acceptationem huiusmodi facta fuerit reservatio, inhibitio, variique processus ac sententiae promulgatae: tam acceptatio ipsa quam processus viribus careant, nec aliquam obtineant roboris firmitatem. Immo, nisi acceptator ille dignitatem, praebendam, personatum seu beneficium, taliter acceptatum et reservatum per collationem vel institutionem postmodum factam de vacanti, iam adeptus, vel ei ius in ipso fuerit acquisitum: per eum, ad quem eiusdem personatus, dignitatis, praebendae aut beneficii collatio seu provisio pertinet, dictis acceptatione ac exsecutorum processibus inde secutis nequaquam obstantibus, de illo vacanti libere poterit alii provideri.

Sine speciali mandato non inhibet exsecutor generaliter collationem beneficiorum provinciae, specialiter vero reservat primum, et inhibet ulteriorem non sine mandato; nec tunc tenet collatio contra facta. H. d.

Dominicus.

Idem.

Exsecutor, super provisione alicuius a sede apostolica per generales literas in aliqua provincia deputatus, praelatis et aliis, ad quos beneficiorum in eadem provincia spectat collatio, ne ad provisionem aliquorum procedant, donec illi, pro quo scribitur, sit provisum, non potest generaliter inhibere, nisi expresse in ipsis literis facultas huiusmodi inhibitionis concedatur. Potest tamen reservationem et eisdem inhibitionem facere specialem de primo, vel, si hoc illi ex beneficio competat literarum, de secundo vel ulteriori beneficio inibi ivacaturo, eidem clerico conferendo. Quod autem contra talem reservationem et inhibitionem ab eo, ad quem beneficii reservati collatio pertinebat, fuerit attentatum, non tenet.

Si mandetur capitulo, ut me recipiant in canonicum, et praebendam conferant, quum id pertineret ad eos, dato exsecutore ad providendum: per solam praesentationem factam capitulo affecta est praebenda, et exsecutor, negligente capitulo infra terminum per eum statutum me recipere et praebendam conferre, non vocato capitulo id exsequi poterit, loann. Andr.

Idem.

Si capitulo alicuius ecclesiae, quum ad ipsum canonicorum receptio ac praebendarum collatio pertinebat, ut te in canonicum reciperet, et tibi de praebenda, si tunc vacaret, inibi provideret, vel quum se facultas offerret, ac exsecutori, qui eodem capitulo negligente mandatum apostolicum exsequatur, directa fuerint scripta nostra: per solam illorum praesentationem capitulo ipsi factam absque alia etiam exsecutoris insinuatione, inhibitione seu reservatione, beneficium, pro quo tibi conferendo scriptum exstiterat, adeo est affectum, quod de illo alteri facta collatio non obtinet firmitatem. Immo si capitulum infra terminum competentem, sibi ab exsecutore praefixum, mandatum apostolicum ei pro te directum, in quantum poterit, non duxerit adimplendum: extunc in ipsum exsecutorem potestas provisionis huiusmodi transferatur, et exsecutor ipse canonica-tum in continenti poterit tibi dare, ac praebendam, etiam sine alia capituli vocatione vel monitione, si vacat, vel quum obtulerit se facultas.

Si soli ordinario, vel soli exsecutori ad compellendum, vel ordinario et tali exsecutori sit scriptum: per praesentationem talis mandati non afficitur praebenda, nisi in literis esset decretum, aut exsecutor ille insinuasset et interdixisset; maxime quum decreto vel ratione mandati iam esset facta receptio ad canonicatum. In his casibus vel ipsorum altero affecta est praebenda ita, quod collatio alteri facta non tenet. loann. Andr.

Idem.

Si soli ordinario pro te beneficiando, exsecutore non dato, vel ordinario et exsecutori, ut eum ad faciendum quod mandatur compellat, aut soli exsecutori, ut tibi faciat de canonicatu et praebenda vel alio beneficio in certa ecclesia, dioecesi seu provincia provideri, mandatum apostolicum sit directum: per talis praesentationem mandati, ordinario ipsi factam, licet, si contra faciat, pu niendus exsistat, ei tamen potestas sic non adimitur conferendi, quin teneat alteri facta collatio ab eodem: nisi nos in gratia tibi facta decrevissemus irritum et inane quod fieret contra ipsam, aut exsecutor, huiusmodi ordinario suam insinuans potestatem, ne alteri conferret beneficium, de quo tibi est secundum tenorem huiusmodi mandati apostolici providendum, interdixisset eidem, praesertim cum interpositione decreti, vel, nisi tu iuxta dictum mandatum esses in canonicum iam receptus. Tunc enim praebendae collatio alteri facta firmitatem aliquam non haberet.

Si tres exspectantes sunt in una ecclesia, unus auctoritate Martini, alter auctoritate Bonifacii, tertius eiusdem auctoritate cum praerogativa, ut praeferatur omnibus receptis non auctoritate Bonifacii: praebendas hi consequentur hoc ordine, quia primam habebit secundus, secundam tertius, tertiam primus; quod probatur argumento legali. loann. Andr.

Idem.

Auctoritate Martini Papae praedecessoris nostri quodam ad praebendam primo in Parmensi ecclesia vacaturam, nulli alii de iure debitam, in eiusdem ecclesiae canonicum recepto, et, alio a nobis in eadem ecclesia similem gratiam adepto secundo, tertius deinde auctoritate nostra in ipsa Parmensi ecclesia in canonicum et in fratrem recipi tur cum praerogativa gratiae, quod omnibus praedecessorum nostrorum auctoritate, non autem nostra, receptis in assecutione praebendae debeat anteferri. Post haec autem quaedam vacavit praebenda in ecclesia memorata; quaeritur, quis eorum alteri praeferatur, et secundum quem ordinem praebendas assequi debeant tres praedicti? Quum igitur ex tenore gratiae tertio a nobis concessae appareat evidenter, nos voluisse primo tertium, et secundum tertio anteferri: decernimus, quod primam secundus, secundam tertius, et tertiam primus debet obtinere praebendam; alias forma mandati minime servaretur. Licet enim ex persona sua secundus primam obtinere non posset: ex persona tamen tertii, qui primum superat, illam habet, sicut contingit in successione illius, qui ab intestato relictis patre in adoptiva familia constituto, matre atque fratre decedit, in qua successione pater ex se matrem excludit; sed, quoniam talem patrem agnatus, materque vincit -agnatum, mater patri non ex semetipsa, sed agnati persona in successione huiusmodi antefertur.

Revocatoria gratiarum includit receptos in canonicos, praebendam distinctam exspectantes, etiamsi percipiebant distributiones quotidianas; secus si praebendam distinctam non exspectant, sed augmentum portionis. Includit habentes ius ad vacaturam, si nondum est deventum ad collationem.

H. d. secundum Domin.

Idem.

Quoniam ex constitutione nostra, per quam paulo post promotionem nostram ad summi Pontificatus apicem omnes collationes, provisiones, reservationes et concessiones, super canonicatibus, dignitatibus, personatibus, praebendis, officiis, portionibus, praestimoniis, ecclesiis parochialibus, ruralibus, et aliis quibuscunque beneficiis ecclesiasticis vacaturis, quocunque nomine censerentur, ac etiam super canonicatibus sub exspectatione dignitatum, vel aliorum quorumcunque beneficiorum, in quibus ius non esset quaesitum in re, licet ad rem, a felicis recordationis Nicolao Papa IV. et Coelestino V. praedecessoribus nostris factas sive concessas, auctoritate apostolica in fratrum nostrorum praesentia omnino cassavimus, irritavimus et vacuavimus, cassas, irritas et vacuas nunciavimus, et nullius fore decrevimus firmitatis, multae dubitationes insurgunt, ut, unde praefatae constitutionis revocatoria processit editio, interpretatio eius quoque procedat: praesenti declarandum duximus sanctione, quod in illis, qui editionis tempore supra dictae ultra statutum numerum erant per eosdem praedecessores canonici sub exspectatione praebendarum vel etiam portionum, eadem constitutio locum habet. Si autem huiusmodi recepti ultra numerum distributiones, et alia, ut canonici de numero exsistentes, sic tempore dictae revocationis habebant, quod per cessionem vel decessum illorum, qui erant intra numerum, ex vigore prioris gratiae nil amplius assequi exspectabant, nisi distributionum seu partium suarum augmentum, quum forsan esset ecclesia, in qua canonicorum, non autem portionum numerus vel. praebendarum distinctio habebatur, quantoque inter pauciores cuiusvis ecclesiae dividuntur, proventus, tanto maiores fieri possunt singulorum percipientium portiones: 'ad istos vel eos, qui per literas facultatis dictorum praedecessorum nostrorum in aliquarum ecclesiarum canonicos erant recepti, licet praebendas vel alia beneficia exspectarent, constitutionem certum est non extendi praefatam. In illis vero, qui ultra numerum auctoritate praefata in aliquarum ecclesiarum canonicos iam recepti, quantum ad capitulum et ad chorum ac distributionum perceptionem quotidianarum plenitudinem iuris canonici tunc habebant, sed in eis dignitates, personatus, praebendas, portiones vel alia beneficia, quae dantur tantum exsistentibus de numero, exspectabant, constitutionem praefatam locum habere, ratione huiusmodi exspectationis dubium non exsistit. Sane in iis, qui super canonicatibus, praebendis et dignitatibus, parochialibus vel aliis ecclesiis seu beneficiis quibuscunque a dictis praedecessoribus nostris literas impetraverunt, etiamsi per exsecutores illorum factae fuerint reservationes, decreti interpositiones variique processus, et, etiamsi eadem beneficia tunc vacabant, et per impetrantes petitum fuerat ab exsecutoribus, quod eis illa conferrent, non tamen ipsorum beneficiorum vacantium collationes tunc temporis erant factae, locum habet constitutio supra dicta, ut omnes huiusmodi gratiae, quarum ratione tunc non erat ad collationem processum, et sic per consequens ius in re non fuerat ipsis impetrantibus acquisitum, intelligantur penitus revocatae.