Quaestio 1

ARTJCVLVS PRJMVS.

Quid sit visibilis missio Spiritus sancti.

CIRCA primum autem considerandum, quid sit visibilis missio spiritus sancti sub tribus propositionibus.

Prima quidem, quod visibilis missio, & inuisibilis, quae concurrunt in eandem personam, non sunt duae missiones, sed eadem missio. Et hoc potest multipliciter declarari. per ea enim, quae sunt extrinsece missio, non multiplicatur, missio rationis, cum nulla res multiplicetur ad multiplicationem, & quod non est de rationeipsius, vnde per album, musicum, & grammaticum non multiplicatur humanitas sortis, sed signum visibile denotans personam spiritus san cti, in quo consistit ratio visibilis missionis, & effectus sanctificationis per inuisibile donum charitatis, & gratiae, in quibus consistit inuisibi lis missio, sunt extrinseca formali rationi missionis diuinae personae: dicitur namque mitti persona diuina, quia determinatur tam donis inuisibilis, quam visibilis creaturae; in mittere vero persona, quae determinat, vt secundum hoc missio sit respectus rationis inter diuinas personas, qui quidem respectus non habet pro fundamen to effectum inuisibilem, aut visibilem creaturam, sed ipsammet personam diuinam, alioquin non mitteretur ipsamet persona, sed ipsae creaturae. ergo penes ista non distinguitur missio diuinae personae.

Et confirmatur, quia legati operatio etiam in humanis non est de intrinseco missionis passiue ipsius legati, non mittitur operatio, sed legatus mittitur ad operationem. Consimiliter in diuinis non mittitur effectus inuisibilis, aut signum exterius, sed persona mittitur ad operandum ista, ad sanctificandum, videlicet creaturam, & ad declarandum sanctificationem huiusmodi per sensibile signum.

Praeterea: Licet secundum operationes, ad quas fit missio posset diuersificari legatio, vbi operationes sunt disparatae, non tamen ibi, vbi vna ad aliam ordinatur, quia vbi vnum propter alterum, vtrobique tantum vnum, vt Philos. dicit 3. Top. vnde si aliquis legatur ad inquirendum, & sententiandum de aliquo negocio, non dicitur suscipere duas legationes, sed missio visibilis spiritus sancti ordinatur ad demonstrandam interiorem, & inuisibilem missionem, vt Magister dicit in littera, & apparet in omnibus, ad quos visibilis missio facta fuit: ad hoc autem fiebat, vt ostenderetur interior eorum gratia, secundum quam spiritus sanctus in eis inuisibiliter habitabat. ergo visibilis, & inuisibilis missio non sunt duae legationes.

Praeterea: Si visibilis missio haberet per se rationem missionis separatam ab inuisibili, adhuc spiritus sancti missio diceretur, sed quan do appareret columba super aliquem, si non esset in illo gratia spiritus sancti, non diceretur missus ad eum. ergo illud, quod prius.

Praeterea: Si tolleretur inuisibilis missio, & participatio gatiae, non plus repraesentaret columba spiritum sanctum, nec plus diceretur mitti spiritus sanctus, quam pater, cuius ratio est, quia missio personae fit ad vsum potestatis sibi appropriatae, at quia ex modo emanationis appropriatur verbo eruditiua potentia, & spiritui sancto, qui est charitatiuus impulsus appropriatur inflammatiua potentia, productio autem columbae, vel ignis, aut creaturae alterius non appropriatur in eis ex modo emanationis suae, idcirco legatur filius ad erudiendum, & spiritus sanctus ad inflammandum, non autem ad producendum columbam, aut aliquid huiusmodi; oporteret autem sic fieri, si missio visibilis esset per se, & distincta missio spiritus sancti. ergo non ponit in numerum cum inuisibili missione. vnde considerandum, quia nec gratia, nec sensibile signum exterius spectant intrinsece ad missionem spiritus sancti, sed sunt effectus ipsius missionis; vnde non ideo mittitur spiritus sanctus, quia sanctificatur animus, sed quia mittitur spiritus, ideo mens sanctificatur, iuxta illud Apostoli: Charitas diffusa est in cordibus nostris per spiritum sanctum, qui datus est nobis, sicut & in humanis actibus, ad quem persona mittitur, non est missio, sed effectus ipsius, vnde tota ratio missionis spiritus sancti completur in hoc, quod determinatur ad sanctificandum creaturam voluntate communi totius Trinitatis. sanctificatio vero ex hoc proueniens est, & effectus istius missionis: signum autem sensibi-J le non demonstrat immediate missionem; sed ef fectum missionis sanctitatis, propter quod vnica missione spiritus sanctus mittitur ad effectum interiorem, qui principalis est, & effectum exteriorem, qui in suo principalis est, & intentus tantummodo tamquam signum interioris, vnde & separatur interior effectus ab exteriori missione, sed numquam econuerso.

Secunda vero propositio est, quod missio visibilis, & sensibilis apparitio non sunt idem, quod patet ex duobus.

Primo quidem, quia missio supponit subauten ticam, & delegatam potestatem, propter quod pater non legitur fuisse missus: apparitio vero non supponit, quod delegata sit auctoritas, aut potestas, propter quod pater apparuit, & toti Tri nitati potest competere apparere.

Secundo vero, quia apparitio est extrinseca denominatio ab aliqua sensibili creatura denominante personam per modum signi, vnde spiritus sanctus dicitur apparere sensibiliter, & vi sibiliter denominatiue tantum ab apparitione columbae, quae sensibilis est, & signum repraesen tatiuum spiritus sancti, sicut ignis dicitur appa rere, cum fumus tantum videtur, & sicut appa ret cernenti circulum, quod sit venale vinum in domo, missus vero non est denominatio talis extrinseca, sed habitudo intrinseca personae habem tis auctoritatem delegatam ad personam, quae im portat vsum auctoritatis, quem quidem vsum volum tas imperat totius Trinitatis, propter quod Tri nitas tota mittit, inest missioni secundum hoc quaedam intrinseca habitudo secundum ratio- nem, non extrinseca denominatio, immo extrinseci effectus ex ea, vt dictum est prius.

Tertia quoque propositio est, quod missio vi sibilis filij apparentis in carne, & visibilis missio spiritus sancti, sunt omnino alterius rationis.

Prima namque Dei est visibilis, quia quidquid praedicatur de natura assumpta, praedicatur de supposito assumente: natura vero assumpta vere visibilis est, & ideo dat filio, quod sit visibilis, sicut & omnia esse sibi communicat, quae competunt necesse dare per modum formae, vnde dat filio esse hominem visibilem, esse risibilem, & tota Trinitate inferiorem.

Secunda vero non dicitur nunc visibilis formaliter, sed tantum denominatiue, sicut causa denominatur ab effectu. sanctificatio enim interior, & apparitio signi exterioris fiunt circa hominem ex hoc, quod datur, & mittitur spiritus sanctus in eum, vnde missio denominatur visibiliter, & inuisibiliter ab effectu inuisibili, & visibili consequente ipsam, propter quod spiritus sanctus non inferior, aut minor Trinitate, quia columba non comparatur ad spiritum sanctum sub ratione formae quiddificantis, & suum esse sibi communicantis, sed ratione effectus profuentis, & signi demonstrantis eius interiorem influxum in mente.

Patet ergo quid sit sensibilis missio. non est enim aliud, quam missio simpliciter, quae nominat quandam intrinsecam habitudinem personae spiritus sancti ad totam Trinitatem, quae quidem est visibilis denominatiue, & ab effectu, quia signum sensibile est effectus ipsius, & iterum denominatiue dicitur in ratione significati, inquantum eius effectus principalis, qui est sanctific atio, per aliquid sensibile designatur. & in hoc Art. primus terminetur.

ARTJCVLVS SECVNDVS.

Qualiter missio Spiritus sancti debuit esse visibilis.

CIRCA secundum vero considerandum est, quod placuit spiritui sancto, vt aliquando visibile signum daretur demonstrans suam inuisibilem missionem propter tres rationes.

Prima quidem sumitur in ordine ad spiritus sancti personam, vt videlicet demonstratiue per personam spiritus sanctus procedens est realiter in diuinis. missae sunt enim duae personae procedentes in aliquo signo sensibili, vnde tota Trinitas legitur seipsam, aliquibus signis sensibilibus hominibus declarasse.

Prima quidem patris in voce, quae intonuit, Hic est filius meus: persona autem spiritus sancti in columba descendit, & persona filij in carne, quam assumpsit, & ad istum finem esse factam spiritus sancti missionem August. docet 2. de Tri nit. dicens, quod spiritus sancti missio oculis mor talibus est ablata, & ex visis exterioribus commota corda hominum, a temporali manifestatione ad occultam aeternitatem intellectus conuertatur.

Secunda vero ratio sumi potest in ordine ad aliquam authenticam personam, & secundum hoc facta fuit super personam Christi in signum, quod in eo erat redundantia gratiae, & virtus capitis, & vnio personalis, vnde sicut ab aeterno procedit, sicut amorosus impulsus a patre in verbum, sic ex tempore descendit spiritus, sicut columba in ipsum, vt dicebatur primo.

Tertia vero ratio sumi potest in ordine ad totalem Ecclesiam. sicut enim dicit Apostolus 1. ad Cor. I2. vnicuique fit manifestatio spiritus ad vtilitatem. Vltimum autem, & necessarium fuit toti Ecclesiae, vt praefundationes ipsius haberent sensibile testimonium sanctitatis, & veritatis, propter quod super eos congregat os ciuium Spiritus sancti, qui doctor est veritatis, & sanctitatis actor, debuit sensibiliter apparere, vt factum legitur in die Pentecostes Act. 2. Similiter expe diebat Ecclesiae, vt auditores, non solum doctores. si ergo sensibili a principio formaretur propter arduitatem, & difficultatem eorum, quae cadunt sub fide, & ideo sensibiliter dabatur spiritus sanctus in primitiua Ecclesia, sicut legitur cecidisse super hoc, qui audiebant verbum praedicante Petro Act. 1o. legitur autem aliquando datus fuisse in testimonium sanctitatis personae, sicut de globo igneo, qui apparuit super caput beati Martini.

ARTJCVLVS TERTJVS.

Quot modis facta sit spiritus sancti visibilis missio, & qualibus creaturis.

CIRCA tertium considerandum, quod spiritus sancti missio visibiliter demonstrata est in quadruplici sensibili creatura, in columba in die baptismatis, in nube in die transfigurationis, in flatu post resurrectionem, & in igne post ascensionem. Cuius quidem ratio sumi potest ex duobus, primo quidem ex connexione diuinae personae. cum enim spiritus sanctus ema net, vt amorosus impulsus, vt dictum est saepe, amor autem diuinus est mundus, & suauis, & clarus, & validus, congruum fuit, vt persona amans amore mundo, & nitido appareret in spem nubis, quae impressio munda est: vnde Sap. ait quod vapor est virtutis Dei, & emanatio sincera, & ideo nil quod inquinatur incurrit, fuit etiam congruum, vt qui emanat suaui amore simplici, & columbano, demonstretur in specie columbae. Quod vero emanat amore charo, appareret in igne, quod autem amore valido, appareret in flatu, suspirio, & vento.

Secundo patet ex fine ratio illarum missionum. apparuit enim die baptismatis in specie columbae in signum innocentiae, quam adferebat agnus qui venerat ad tollendum peccata mundi. In die vero transfigurationis, in similitudine nubis lucidae, pro signo gloriae, quia dona gratiae, & gloriae spiritui sancto comparantur, post resurrectionem autem in similitudinem fla tus pro signo potentiae, quae committebatur Apostolis ad exsufflandum peccata, vnde dictum est eis, quorum remiseritis peccata remittuntur, & quorum retinueritis retenta sunt. Post ascensionem vero in similitudinem ignis, pro signo efficacis doctrinae, apparuerunt enim eis disperitae linguae, tamquam ignis, vt in igne eorum essent affluentes, & feruidae, & eficaces doctrinae.

ARTJCVLVS QVARTVS.

Quibus & quando facta sit visibilis missio spiritu sancto.

CIRCA quartum autem considerandum de spiritu, visibili missione, & de personis quibus facta est missio, primum quidem quantum ad tempus patet, quod in Ecclesia primitiua. vn de nec in tempore legis scriptae, aut legis naturae facta est missio, nec post aduentum Christi, nisi in Ecclesia primitiua. Cuius ratio sumi potest considerato legislatore quidem Christo, qui vere Deus erat, & ideo non recipiens testimonium Dei, quod maius est patris. quod est in voce audibili, & clamantis hic est filius meus, vt vero sancti, in specie visibili columbae considera ta autem lege, quia lex perfecta, & plenitudinem gratiae continens, propter quod debuit apparere donum plenissimum, quod est spiritus sanctus. Considerata quoque temporis plenitudine, sicut est in plenitudine temporis, misit Deus filium suum, sic debuit in plenitudine temporis mittere spiritum sanctum, & primo debuit mittere filium tamquam personam mediam, deinde spiritum, tamquam personam tertiam, ab vtroque productam, vnde tempore legis naturae, aut legis scripte non decuit missione filij illustrari, per consequens nec missione spiritus sancti Moy si etiam legislatori sufficienter perhibuit testimonium angelus, qui legislationis extitit mediator, vt dicit Apostolus ad Gal. 3. quod lex per angelos ordinata est in manu mediatoris, & similiter & lex confirmari non debuit per spiritum sanctum sed Euangelium, de quo dixit Euangelista, quod lex per Moysem data, gratia & veritas per Iesum Christum facta est, vnde rationabile est, quod lex veritatis, & gratiae confirmatur per visibilem assistentiam spiritus veritatis, secundo vero quo ad personas quibus facta est missio dubium est cum ad Apostolos facta sit huiusmodi visibilis missio, cur ad beatam Virginem facta non fuerit in conceptione filij aut in natiuitate, & dicendum quod in die Pentec. sensibiliter descendit in eam, sicut apparet ex serie textus Act. specialiter tamen non fuit facta per eam, sicut nec ad aliam aliquam singularem personam solitarie missio facta est, sed semper in communi excepta persona Christi inquantum descendit solitarie in die baptismi, vnde vt hoc priuilegium singulare conseruaretur Christo numquam legitur spiritus sanctus, missus visibiliter vni soli, sed in communitate existenti, vt patet cum nubes lucida in mõte obumbrauit tres discipulos simul, & in caenaculo post resurrectionem exsufflauit in omnes, & in die Pent. simul descen dit in centum viginti credentes, & in praedicatione Petri cecidit spiritus sanctus super omnes.

ARTJCVLVS QVJNTVS.

An res in quibus facta est missio, habuit esse apparens tantum vel esse reale, & quando se habuit spiritus sanctus ad illas.

CIRCA quintum autem considerandum, quod res in quibus spiritus sanctus appa- ruit dubium afferunt, vtrum habuit verum esse, vel non, videtur quidem, quod linguae igneae habuerint esse similitudinarium, & apparens, sicut scriptura innuit dicens, quod apparuerunt Apostolis dispertitae linguae, tamquam ignis. dicendum ergo ad hoc, quod columba, & flatus, & nubes, & linguae igneae habuerunt vere esse reale, & extra animam, alias non esset missio sensibilis, nec perpenderetur ab alijs, vnde tenendum secundum Aug. 4. de Trin. quod illa habuerunt corporeum, & sensibile esse, de columba vero vtrum habuit animam sensitiuam, & fuerit vera auis in specie columbae, aliquibus visum fuit quod sic, & vtique fuit possibile, sed magis videtur rationabiliter, quod fuerit quoddam corpus sensibile, & reale, figura vero columbae, & qualitatibus similibus affectatum, sicut & stella, quae apparuit tribus Magis, non fuit vera stella coelestis, sed corpus lucidum stellae similitudinem habens. irrationale namque videtur quod columba illa, in qua spiritus sanctus apparuit, postmodum superuixerit, & magis irrationale si fuerit vera columba, quod eam interfecerit ante ipsemet spiritus sanctus, cum eam dimisit, aut quis, & cum indecens esse videtur, quod in columba apparuerit cibo, potu, & in munditijs subiectum. Vlterius autem considerari oportet, quam ha bitudinem spiritus sanctus habuit ad res sensibi les, in quibus legitur missus fuisse. quibusdam enim visum est, quod habitudinem signi tantum, & quod earum productio, & motus & translatio fieret aliquo creato spiritu mediante, & ange lico ministterio, vnde & Aug. relinquit hoc sub dub. 4. de Trinit. nihilominus probabiliter dici potest, quod immo harum rerum productio, & earum translatio erat immediate a spiritu sancto absque angelico ministerio. dictum est enim supra, quod missio spiritus sancti, inuisibilis dicitur pro eo, quod ex misione deriuatur gratia inuisibilis in anima, ad quam dicitur missus. a simili ergo debet dici visibilis, quia signum visibile deriuatur ab ea. Et potest confirmari, quia apparitiones veteris testamenti, in quibus dicitur apparuisse Trinitas non appellantur missio filij, vel spiritus sancti, pro eo quod fiebant ministerio angelorum res corporales administrantium, & mouen tium. ex opposito ergo de columba dicendum est, secundum quam spiritus sanctus conceditur esse missus, & in hoc quintus Articulus terminetur.

Responsio ad obiecta.

AD ea ergo, quae superius inducuntur dicendum est, ad primum quidem, quod columba, in qua spiritus apparuit, non debet dici quidditatiue fuisse columbam eo modo quo vera quidditas supponit, veritas autem Christi addit verissime filio Dei esse hominem, & esse similem, & hinc est quod apparitione columbae non est spiritus sanctus minoratus, sicut filius dicitur minor, inquantum est verus homo.

Ad secundum dicendum, quod in uisibili. missione spiritus sancti fictio nulla fuerit: quianec fictitiae fuerunt, vt dictum est, nec spiritus sanctus factus est sensibilis, sed dictus est sensibiliter missus denominatione extrinseca, quia causa denominatur ex effectu; ex missione autem spiritus demonstratum est tale signum, tamquam inditium principalis effectus: vnde non dicitur visibiliter missus per communicationem idiomatum, quemadmodum filius dicitur, sed tantum denominatiue, vt dictum est.

Ad tertium dicendum, quod missio imaginaria similium specierum, in veritate phantastica prophetarum, continetur sub inuisibili missione, quia tales species sunt quidem inuisibilis effectus.

Ad quartum dicendum, quod spiritus sanctus non debuit hominem assumere, vt per eum appareret, nisi eum assumeret in vnitate personae, quod facere non disponebat, vbi hic error Manichaeorum, qui dicunt Manichaeum doctorem, fuisse spiritum paraclitum, & spiritum veritatis, quem repromisit fidelibus saluator. somniant enim quod sicut verbum vnitum fuit homini in Christo, sic extitit spiritus sanctus vnitus in Ma nichaeo, contra quorum insaniam inuehitur Au gustinus contra Epistolam fundamenti, vnde di cendum, quod spiritus sanctus rationabiliter apparuit in illis quatuor creaturis propter rationes, quae tactae sunt in corpore quaestionis. & per idem patet ad quintum.

Ad sextum dicendum, quod non debuit mitti spiritus sanctus, nisi in plenitudine temporis ad confirmandam legislationem Iesu Christi, vnde quia hodie satis confirma tum Euangelium, ces sauit rationabiliter visibilis missio spiritus sancti, & gratia miraculorum, nisi ad confirmationem praerogatiuae sanctitatis alicuius personae.