Quaestio 1

ARTJCVLVS PRJMVS.

Quod Philosophice necesse est poni proprietates ab essentia indistingui, supposito quod sint in Deo

CIRCA primum considerandum, quod sup posito per fidem, proprietates esse in dininis, consequenter poni oportet, quod nullo genere realitatis ab essentia distinguuntur: & hoc potest deduci Physice, & Theologice. Primo quidem Physice, impossibile est enim, quod formae simpliciter primae aliqua quantitas, aut realitas addatur: quia natura non esset primus, nec simplex, nec purus actus, nec pura essentia: quae tamen sunt proprietates primi principij. vnde 12. Met. Comment. ait, quod impossibile est, quod prima forma, quae est perfectio, & finis, habeat aliam essentiam, sed est omnino simplex. sed si propritates realiter distinguerentur ab esse secundum aliquod genus realitatis absolute, vel relatione, sequeretur, quod primae formae, & primo principio adderetur ali qua essentia, & quod non esset summe simplex, nec purus actus, sed esset in eo potentialitas receptiua, respectu illius realitatis additae. ergo impossibile est, quod proprietates ab essentia di stinguantur secundum aliquod genus realitatis.

Praeterea: Si in primo principio essent realitates realitatibus additae, sequeretur, quod quic quid est sine essentia sua, non esset omnino idem cum eo; sed oppositum huius habuerunt pro demonstrato Philosophi. dicit enim Commentator 12. Metaphys. quod primus est vnus simplex sine aliqua multiplicitate: & tertio de animaquod prima forma est omnino liberata, ita quod esse eius est quidditas eius.

Praeterea: Licet non omnis receptio sit ratione materiae secundum Commentatorem 3. de anima, est tamen ratione alicuius potentiae. sed primum principium caret omni possibilitate, ergo & esse, ratione receptiui: & per consequens recipere non potest realitatem aliquam absolutam, vel relatiuam Praetebea. Commenbacor a 2. Metaphy. dicit, quod multiplicitas in Deo ecu est, aut aliqua differentia in esse, fedsi essant in eo realitates ad ditae essentiae multiplicitus esset in eo, & differem ria sec undum esse, engo ehyfice illud poni non porest.

raeterea: Vltimus sinis, simpliciter non potest habere in se realitatem, additam suae essentieium quia vel amba cealitates essent vlti⸗ mus finis, & sic essent duo fines realiter, videlicet realitates vltimae: vel sinon essent realitates vltimae, vltimis haberet in so realitates ad finem ordinabiles, & per conschuena non essent simplit iter vltimus fiuis & tum quih illarum reali⸗ ta tum unu ordinaqetur ad aliam, & e conuerso, quia realitas recipieus haberet se quasi potentiuliter, & alia quasi actus, potentia vero ordinutur ad actum, & actus ad potentiam, quamuis differenter, vt adib. Physic & 9. Meta. patet. sed constat, quod Deitas est vltimus finis, ergo non potest sibi addi realitas differens secundum ali quod genus relatiuum, vel absolutum.

Quod Theologice idem concluditur.

SEOVNDO vero Theologice patet idem omnis enim res velest obiectum ordinate fruitionis, velordiuati vsus secundum Augustinum primo de Doctri. Christ. si sunt itaque inDeo proprietates additae essentiae, aut sunt realitates, quibus ordinate fruendum est, aut quibus vtendum est. sed non potest dici, quod sint realitates, quibus ordinate fruendum est, prout ab essentia distinguuntur: quia secundum hoc es sent quatuor obiecta distincta ordinatae fruitionis: & ita essent quatuor fines vltimi, cum so lo fine vltimo ordinate fruendum sit, quia sibi soli est inhaerendum propter se, & vltimate, vt patet per August. 1. de Doct. Christ. nec potest etiam dici, quod realitates illae, prout ab essentia distinguuntur, sint res, quibus ordinate vten dum sit; alioquin toto filio, aut toto patre non esset ordinate fruendum, immo ordinate posset aliquis vti patre, & filio, secundum aliquid eius, quod est omnino absonum, & contra August. vbi supra. ergo impossibile, quod siue relatiue, siue absolute proprietates sint realitates additae ad essentiam

Praeterea: Si proprietates distinguerentur ab essentia, secundum aliquod genus realitatis absolutae, vel relatiuae, sequeretur, quod pater non esset pure Deus, nec filius similiter. vnde non essent vltimus finis pure, nec primum principium. sed includerent realitates aliquas vltra Deum. sed hoc est omnino a veritate fidei alienum. ergo illud poni non potest.

Praeterea: Obiectum adorationis latriae nodistinguitur ab essentia diuina. illa enim est sum ma res omnium rerum caufa, vt Augustinus dicit 1. de Doct. Christ. debetur autem adoratio latriae ratione primae causalitatis, & vniuersalitatis primi principij; sed adoratio latriae debetur proprietati, sicut vnitati essentiae iuxta il lud in personis proprietas, & in maiestate adoretur aequalitas. ergo proprietates non sunt rea- litates, additae maiestati diuinae, secundum aliquod genus realitatis.

Et confirmatur, quia si essent realitatus relae tiuae, addita essentiae, nec adoranda in se, sed solum ratioue essentiae, tunc sequeretur, quod pater, secundum se totum, non deberet adoratione latriae adorari, cum tamen trinitati, secundum so totam, adoratio latriae debeatur.

Praeterea: Si realitates proprietatum adderentur essentiae sic, quod se haberet ad eam, fioue relationes reales ad fundamentum, non insisterent, nec essent in essentia, sicuti sunt in ba boni⸗ tas, magnitudo, & ceterae perfectiones simpliciter, sed Magister in praesenti distec. i. dicit illud esse erroneum. ait enim, quod aliqui dicūr proprietates esse in diuina essentia, non quod finti interius, sicut bonitas, iustitia, & ea, quae secundum substantiam de Deo dicuntur, & statimsubdit c. 3. quod haereticorum improbitas, instinctu dialecticae fraudulentiae excitata, nondum quioscit. vnde patet, quod Magister reputat hoc erroneum, & haereticum. ergo nullo modo concedi potest, quod proprietates sint realitates additae essentiae, secundum aliquod genus realitatis.

Praeterea: Augustinus de fide, & verbo personarum, vltra medium, expresse determinat hanc veritatem, dicens, quod in Dei substantia nonest aliquid, quod accidat substantiae, & non sit ipsa subitantia, sed si proprietas in aliquo realita tis genere distingueretur ab essentia, non totum esset substantia, quicquid intelligi posset in Deo, quia tales realitates relatiuae uon essent ip sa substantia. ergo id poni non potest.

Quod opiniones dicentium differre ab essentia proprietates, tamquam modos reales, aut sicut realitates relatiuas a fundamento, nullo modo tenen dae sunt; coincidunt autem cum opinione Porretani.

TERTIO quoque patet secundum ista, quod proprietates non differunt ab essentia, sicut modus realis ab eo, cuius est modus, sed sicut realitates relatiuae a fundamento absoluto, quia differrent, secundum aliquod genus realitatis. nam modus realis non est nihil, sed aliqua realitas: & ideo ponentes ista, incidunt in errorem Porretani, quem postmodum in Remensi conci lioretractauit: posuerat quidem proprietates esse affixas, & existentes inter realitatem essen tiae, interius insistentes eo modo, quo bonitas, & iustitia realitati essentiae insistunt, tamquam aliquid intrinsecum, & non extrinsecum: nec affixum affigitur ei, cuius est mo dus. relationes etiam fundamento suo extrinsece affiguntur, cum sint quaedam habitudines additae. ergo tales viae nullate nus sunt sectandae. & in hoc articulus primus finitur.

ARTJCVLVS SECVNDVS.

Vtrum saltem secundum rationem, vel modo alio distinguantur proprietates ab essentia. opin.

S. Tho, scrip. primo dist. 33. & in ip. summae 428.ar. 2. r3 PP:. 2

CIRCA secundum vero considerandum es, quod aliqui dicere voluerunt, quod proprietates, & essentia sunt idem secundum rem, sed differunt ratione. In relatione namque est duo conside⸗ rare, scilicet respectum relationis, quo refertur ad alterum, in quo consistit relationis ratio, & ite rum ipsum esse relationis, quod in aliqua re funda tur, vt quantitate, vel qualitate, vel essentia, vel ae liquo huiusmodi. sed manifestum est, quod relationes diuinae non fundantur in alio, quam in essential ergo essentia paternitatis, & creaturarum proprietatum non potest esse aliud, quam esse essen tiae, seu ipsa essentia. vnde non facit compositionem cum ea, sed quia manet ibi verus respectus pertinens ad naturam relationis; qui non pertinet ad rationem essentiae, & illo respectu potest distinguere, quia est habens oppositionem, & per consequens causans distinctionem, quamuis essentia non distinguat. & ita dicendum est, quod proprietates, & essentia sunt idem re, sed differunt ratione.

Addunt autem isti, quod cum ratio quandoque dicatur illud, quod existit in ratiocinante, vt potentia, vel actus, non hoc modo intelligendum est, quod paternitas, & essentia differant ratione, quasi sint duae rationes in intellectu exi stentes. quandoque vero ratio sumitur pro eo, quod significat definitio rei, & hoc modo paternitas, & essentia differunt ratione; & sic intelligitur differre definitio paternitatis a definitione essentiae. huiusmodi autem intentiones, siue rationes non sunt in re, sed in anima tantum; habent tamen aliquid respondens in re, scilicet naturam, cui intellectus huiusmodi intentiones attribuit, sicut intentio generationis non est in homine, vel in leone, sed natura animalis, cui per intellectum haec intentio attribuitur, & ita etiam ipsa ratio, quam dicimus aliam, & aliam in diuinis, non est in re; sed in re est aliquid, respondens ei, in quo fundatur, scilicet vnitas ipsius, cui talis intentio attribuitur, est enim in Deo. vnde possunt rationes diuersae sibi conuenire nec sequitur, quod Deus sit rationes illae. sed quod sit tantum habens eas, sicut dicere non possumus, quod Deus sit nomen, & simile est de omnibus, quae habentur in Deo per modum intentionis. Sic ergo patet secundum istos, quod proprietates, & essentia non differunt secundum rem in esse, sed tantum secundum rationem respectus, secum dum quam distinguuntur ab opposito. vnde per comparationem ad essentiam in identitatem; per comparationem vero ad se ipsas, distinguum tur. habet enim paternitas aliquid, in quo vnitur cum essentia, videlicet esse, & aliquid, in quo non vnitur, scilicet rationem paternitatis, quae est alia a ratione essentiae. vnde secundum illam rationem respectus potest esse in patre, & non in filio, & sic distinguere patrem a filio.

Sed hic modus dicendi xiletu urltipitem repugnantiam implicate, illud enimtudon sonas distinguit, estuem, inquantum eaa diu guit, alioquin non distinguenintare caliurpet sone, nis barim disuacium piotipim aoba res, sed relatio distinguit personas secuniu rationom re spepuit, quae est alia a ratieeer tiae, vt isti pomine tin verbis fuis: erpiumti tates secandum rationem respectun esumi quod differunt ab essentia, funtrre, ainuli tor ab essentia distinguuntqu.v antallear c. Praet ereaz Quandocumque aliqua sic sabibent, quod vnumueplitendistingnis, ttmu⸗ realiter non distiuguit. illamon sunt tadem quia praed icatum redle non porestafiminis negari sine contradictione de cadem tuediy latio secundum rationem respecte digiim. realiter pesonas focundum vero oeiste eoaua bet in essentia, non distinguit: ergo idemuute ctus in relatione differere aliter Asuo eseim quo identitatur com eesentit 2

Praeterea: Relatio in dininis secundum illi distinguitur ab essentia in ratione respectus, sed tota entitas relationis consistit in esse respe ctum. relatio enim, & respectus idem sunt constat autem, quod tota entitas vniuscuiusque consistit in esse id, quodeestretpote heminitiiesse hominem, & animalis inesse auimaliqu necesse est, quod tota entitas relationis cons⸗ stat in esse respectum ergo teta entits nu⸗ tionis in diuinis distinguitur ab efeutia. s eõfirmatur, quia quicquid realitatis datuirela tioni vltra esse respectum, datur vltra essoreltionem signi, inquantum respectus distingnitar ab essentia, etiam sit secundum suamtotam,es litatem distingueretur ab ea-

praeterea: Qui vniuntur in esse, & disimeitur ratione, impossibile, quod distingnantur, n si ratione; quia non est maior distinctio distiuctorum diuersitate, sed paternitas, & fliuis vniuntur secundum istos cum essentia in ese& habent aliquid, in quo non vniuntur, scilicet proprias rationes respectiuas, secundum quas personas distinguunt. ergo personae, que distisguuntur per eas, vniuntur simpliciter in omni essentia, & in omni realitate, & distinguentu sola ratione: qui est error Sabellij.

praeterea: quandocumque distinea hubius aliquod esse, in quo vniuntur, & aliquod esse, i quo distinguuntur, necesse est, quod distinguotia non solum sint rationes, immo habeant ali quod, etiam secundum quod distinguunt, ais quin effectus formalis in realitate ercidet su formam, quod est impossibile. sed persone din: nae habent aliquod esse, in quo, non vniuntun ici licet in esse patrem, & in esse filium: nec pors dici, quod hoc sit solum concipi, vel esse eationis. pater enim de se realiter est pater, & filiatio similiter. ergo necesse est, quod, patarniau inquantum distinguit, non solum ratione distis ctae sint, immo distinguantur vere in esse, cuim oppositum isti dicunt.

Praeterea: Paternitas secundum istos buba distinguere per rationem pateruitatis, p est alia a ratione essentiae, sed secundum it,☿ ratio est nomen secundae intentioni nstf Deo, sed in anima tantum, nec Deus habet eam, nisi secundum quod habet nomen. ergo persona patris non distinguetur per vnam secundam intentionem, nec per aliquid, quod sit nisi in anima tantum; nec per aliquid, quod Deus habeat, nisi eo modo, quo habet nomen. hoc autem est summe erroneum, & contra illud Hieron. quod ait in expositione fidei Sabellij: Haeresim declinantes, tres personas expressas sub proprietate distinguimus, non tantummodo nomina, sed nomi num proprietates. & nisi dicatur, quod ratio paternitatis, prout distinguit, est in natura Deitatis, non valet: tum quia isti concedunt, quod solum distinguunt secundum rationem respectus, & prout est alia ratio paternitatis a ratione essentiae; non est autem ista alietas in natura secundum eos, sed tantum in intellectu sic ergo, non distinguit paternitas, nisi secundum esse, quod habet in intel lectu: tum quia, vt apparet ex dictis supra positis eorundem, cum dicitur quod alia est ratio paternitatis, & essentiae in diuinis; non accipitur ratio, pro potentia, vel actu, secundum quod est nomem intentionis; hae autem intentiones non sunt in rebus, sed in anima; sed habet eas, sicut habet, nomen, & ceteras intentiones.

Praeterea: Cum dicunt, quod proprietates comparatae ad essentiam, transeunt; comparatae vero ad oppositum, sunt res, & distinguuntur, aut ille transitus intelligitur in nihilitatem, quia videlicet relatio comparata ad essentiam, desinat esse, & fiat nihil, aut quod desinat esse res, & fiat ens rationis; aut quod desinat esse distincta, & transeat in identitatem cum essentia. sed non potest dari primum: tum quia relatio in esse constituit personam; perfonae namque per relationes constitutae, subsistunt in diuina essentia; illud autem, quod constituit comparatum essen tiae, vel in essentia, impossibile est, quod transeat in nihil, dum comparatur, alias constitueret, dum esset nihil: tum quia nullus catholice negare potest, quin proprietates sint in essentia; esse autem in aliquo est comparari ad illud sub ha bitudine, vt in alio: impossibile est ergo quod relatio fiat nihil, dum comparetur ad essentiam, alias non esset in ea, quia quod nihil est, in nullo est: tum quia relatio sub ratione respectus non potest dici, quod sit habitudo subsistens, quasi per modum interualli, secundum essentiam, & terminum, vtpote paternitas inter Deitatem, & filium. necesse ergo est, quod sit insistens in persona, in qua etiam existit essentia, & ita ad inuicem concur runt, & comparantur. vnde patet, quod nihil est dictu, quod transeat in nihil relatio, dum ad essentiam comparatur, praesertim cum nulla res transeat in nihil per hoc, quod ab intellectu comparatur; res quidem remanet, ad quodcumque comparetur.

Nec etiam potest dari secundum: tum quia impossibile est, quod aliquid transeat a specie in speciem contrariam, vt quod albedo fiat nigredo, & quod multo minus res possit fieri ratio; aut ens reale, ens rationis. quod ergo habi tudo, siue respectus sit res per comparationem ad oppositum, & sic ratio sola per comparationem ad essentiam, ita quod res transeat in solam rationem, impossibile est: tum quia intel- lectus per actum suum non spoliat res realitatibus suis, quia propter nostrum intelligere, nil mutatur in re, vt patet 9. Metaphysicae, com parare autem relationem ad essentiam, est actus intellectus comparantis. ergo ex ista compara tione non amittit relatio suam realitatem, quam habet ad oppositum comparata.

Nec potest etiam dari tertium, scilicet quod transeat in identitatem realem, vt sit sensus, quod relatio differt realiter ab opposito: a fundamen to vero non differt, nisi sola ratione, eo modo, quo dicimus, quod rationale differt ab irrationali realiter, & tamen ab animali differt sola ratione. hoc siquidem dari non potest: tum quia realitas illa, in qua differt ab opposito, aut est realitas diuinae essentiae, & secundum hoc paternitas differt realiter a filiatione per realitatem Deitatis; & per consequens realitas Deitatis, & realitas filiationis distingueretur, & ita filiatio erit alia res ab essentia, & pari ratione paternitas, & processio; quia non est ma gis altera eadem cum essentia, quam reliqua si vero paternitas differt realiter a filiatione, sibi opposita non realitate essentiae, sed alia; habetur propositum, scilicet, quod paternitas habet realitatem aliam ab essentia: vnde patet, quod ineuit abile est, quin vel ex ista parte, vel illa paternitas realitatem uicat aliam ab essentia: tum quia exemplum confirmat propositum. nam differens rationale differt ratione ab animali; realiter vero ab irrationali. nulla vero alia rea litate, differt ab irrationali, nisi illa realitate, quam importat animal, cum quo rationale rea liter estidem. sicut enim rationale, & irrationale sunt duae res, sic animal rationale, & irrationale sunt duo animalia realiter, & duae animalites reales. quare a simili, si paternitas reali ter differat a relatione, & sola ratione ab essentia, & similiter e cor erso filiatio ab essentia so la differat ratione, & a paternitate realiter; necesse est, quod essentia, cum qua paternitas est realiter eadem, & differens ratione, sit realiter differens ab illa essentia, cum qua est filiatio realiter eadem, & ratione differens; & it a erunt duae essentiae in diuinis: & redit haeresis Arriana. ergo impossibile est, quod transitus ille veritatem habeat in aliquo intellectu.

Praeterea: Fundamentum, cui modus iste innititur, non habet veritatem, scilicet quod in creaturis relatio habeat esse in subiecto per fundamentum, & quod non habeat inesse per propriam rationem sui generis, sed tantum ad aliud esse. siquidem illud stare non potest: tum quia sequeretur, quod relatio per suam propriam rationem non esset accidens, & ita esset substantia, cum ens diuidatur per substantiam, & accidens, tamquam per differentias, sufficienter eua cuantes totum ambitum entis; immo est diuisio per contradictoria secundum Auicen. tum quia propria ratio generis in relatione, quae non est aliud, quam respectus secundum istos, vel est res subsistens, & hoc est impossibile; quia respectus subsistere non potest secundum Augustinum septimo de Trinitate, & Commentatorem 7. Metaphys. qui dicit, quod relatio nõpotest esse ens per se: vel ratio respectiua, inquantum huiusmodi, non existit per se, sed in alio, & secundum hoc erit accidens. vnde impossibile est concipere, quin habitudo sit existens per se, non in fundamento, & tunc esset accidens: tum quia modus proprius praedicamenti accidentis non tollit modum communem accidentis, immo includit; nam propria ratio praedicamenti qualitatis non excludit rationem accidentalitatis, & pari ratione videtur, quod respectus, seu habitudo, quae est praedicamentalis ratio totius praedicamenti relationis, habeat propriam accidentalitatem: tum quia relatio non dicit aliquid constitutum ex absoluto fundamento, & ex ipso respectu, sed est pura habitudo, vt superius dictum est. secundum hoc ergo non est verum, quin relatio habeat proprium inesse in creatura, immo se habet ad sundamentum, sicut actus ad potentiam. reducit enim intellectus ipsum de potentia sundamenti ad actum, & complementum: sed isti dicunt, quod proprietates respiciunt essentiam, tamquam fundamentum. er go necesse est, quod respiciant eam, tamquam suum potentiale, nec habeant esse per illam, nisi potentialiter, & fundamentaliter, ac subiectiue, sed formaliter nullo modo. sic ergo positio praedicta stare non potest, sicut euidenter apparet.

Opinio Scoti 1. Sent. dist. 33. q. 1.

PROPTEREA dixerunt alij. quod proprietas, & essentia sunt eadem res, sed non conuertibiliter, vel adaequatae: ratio cuius inadaquationis essentiae sic est eadem paternitati, quod non soli, sed etiam filiationi; ratione vero realis identitatis tollitur compositio. haec autem in adae quatio exigit de necessitate distinctionem aliquam inter inadaequata, quae nec sit ab intellectu, nec ab aliqua consideratione, sed ex natura rei, quando sine opere intellectus inest ista adaequatio ex natura ipsius. haec autem dist inctio non est realis, sed ex natura rei, & potest di ci formalis eo modo, quo supra declaratum est in de attributis; sed est cum differentia; quoniam attri buta sic distinguuntur formaliter, vel non sunt totaliter eadem, quod realiter adaequantur, ratione formalis infinitatis, quam habet quodlibet attributum; proprietas vero, & essentia sic sunt eadem realiter, & non eadem formaliter, quod non adaequantur, sed conuertuntur rea liter, propter hoc, quod proprietates non sunt formaliter infinitae, essentia vero est formaliter: ideo proprietates transeunt in identitatem essentiae. non transeunt autem in identitatem realem ratione formalitatum suarum, cum non sint infinitae. vnde necesse est, quod inter se realiter distinguantur, cum non sint formaliter infinitae, & sic vna non possit aliam trahere ad sui ipsius identitatem realem.

Sed hic modus dicendi stare non potest, non quantum ad hoc, quod dicit de non identitate formali. ostensum est. enim supra dist. 8. q. de attributis, quod formalis distinctio, vel non identitas ex natura rei cum identitate reali omnimoda non se compatitur in aliquo sex intellectuum secundum quos exponi potest positio praedicta. Nec etiam stare potest quantum ad hoc, quod dicit de inadaequatione, scilicet quod proprietas, & essentia sint penitus eadem res, & tamen quod inadaequentur. hoc enim ostensum est impossibile fore supra dist. 11. q. 3. ar. 3. in 4 opini. Nec etiam potest stare in hoc, quod propter di stinctionem formalem nititur saluare inadequationem, vel inconuertibilitatem realem vt ibidem deducitur contra s.opinionen,

Est ergo considerandum, quod formalis distis ctio proprietatum ab essentia, non potest tribuere, quod proprietates inter se realiter distinguantur supposito, quod in vna re simplicissima, scilicet in realitate essentiae simpliciter, realiter vniantur: quod tamen aliqui negare visi sunt, dicentes, quod amor vnius potest esse tam extremorum in medio, quam extremorum inter se; hoc autem dicere est contrarium per se non enuntiare. inhoc enim consistit tota uis illatiua, & syllogistica, quod ideo maior extremitas vnitur cum minore, quia ambae vniuntur in medio, secundum Philosophum primo priorum. vnde vnio extremorum in medio est forma syllogismi secundum logicos, & ideo illatio syllogistica est violentior, quam secundum Philosophum primo topicor. vnde dicit, quod syllogismus est violentior, & ad contradicentes efficacior. repugnat etiam primo principio dictum illud: Quae cumque vni, & eidem sunt eadem inter se sunt eadem, secundum illum modum, quo vniuntur intra.

Opinio quorumdam aliorum.

Et ideo alij concedentes proprietatem, & Lessentiam esse idem realiter cum inadaequare, dixerunt, quod haec inadaequatio non exigit distinctionem formalem, & ex natura rei, sed sufficit distinctio secundum rationem. vnde paternitas cum essentia sunt duos conceptu formati de eadem re, sic quod alter claudatur sub conceptu essentiae; nam essentia sic est eadem paternitati, quod est eauem opposito paternitati, scilicet filiationi. sed nec iste modus dicendi continet veritatem, immo minus est possibilis, quam praecedens propter illa, quae dist. 2. q. 3. art. 3. inducta sunt contra eam. in hoc secundus articulus terminetur.

ARTJCVLVS TERTJVS.

Quid dicendum secundum veritatem, & primo quod proprietates ab essentia non distinguuntur nec re, nec ratione, sed sundant penitus eandem distinctionem, licet sit res, aliam non repetens in recto.

CIRCA tertium uero considerandum, q huiusmodi quaesiti veritas colligi poterit, ex duplici propositione. Prima quidem, quod proprietas, & essentia quaelibet est quaedam res in Deo absque omni opere intellectus: & ideo non sunt idem per repetitionem eiusdem rei sub alio conceptu, nec vna aliam repetit, vel est alia in recto. fundant nihilominus omnimodam vnitatem, & indistinctionem, ita quod res vnius non potest distingui a re alterius per aliquem intellectum, & secundum hoc concurrunt ad omnimodam simplicitatem, & indistinctionem rei, & rationis. haec autem propositio supra probata est distinct. 1. quaest. 1. ar. 1. ratione multiplici, & impugnata duo rationibus in a rt. 3. 4 & 5. Sed vt amplius elucescat inducenda sunt aliquadubia.

Et primo quidem videtur, quod inconuenienter dicatur, quin proprietas, & essentia differant ratione, ita quod intellectus non possit de eis duos conceptus formare. opinio namque Praepositiui ab omnibus reprobatur. sed opinio fuit, quod proprietas in abstracto, scilicet paternitas, & persona in concreto, scilicet pater, solum in nomine, & vocabulo differrent, & nullo modo relatione, propter simplicitatem diuinae personae. vnde dixit, quod non potest abstra hi paternitas a patre. si sicubi inueniatur paternitas, debet exponi pro patre, sicut cum diximus: Rogo benignitatem tuam, aequipollet huic: Rogo te benignum. ergo ista opinio videtur non tenenda, quando scilicet paternitas possit abstrahi a patre, & per consequens habere conceptum sine essentia

Praeterea: Maior videtur identitas eiusdem rei ad se, vtpote Sortis cum Sorte, vel esse naturae cum essentia, vel paternitas cum paternitate, quam paternitatis cum essentia; sed intel. lectus formare potest duos exceptus de Sorte: nam ipsum potest opponere sibi ipsi, & ita ipsum diuidere in suos conceptus; & similiter paternitatem potest opponere sibi ipsi, & ita in duos conceptus resoluere. ergo videtur, quod possit paternitatem essentiae opponere, & ita formare duos conceptus, vnum de essentia, reli quum de paternitate.

Praeterea: Haec est natura intellectus, quod distinguit ea, quae sunt adunata in re, secundun Comment. 12. Met. vnde vna, & eadem re sim, plicissima format conceptum generis, & diffe rentiae, vtpote de albedine conceptum coloris, & disgregatiui; sed non est maior vnitas, paternitatis cum essentia, quam albedinis cum se ipsa. ergo poterit intellectus de paternitate formare conceptum alium a conceptu essentiae.

Praeterea: Ridiculosum eit experientiam nega re, sed quilibet experitur, quod habet intellectus duos conceptus de paternitate, & essentia; vnde & Philosophi intellexerut diuinam essentiam, & multa concluserunt demonstratiue de ipsa, & tamen proprierates non intellexerunt. ergo ridiculosum est negare, quin proprietas, & essentia differant ratione.

Praeterea: Comm. dicit 12. Met. quod multiplicitas in Deo non est nisi in intellectu, sed proprietas, & essentia aliquam multiplicitatem impor tare videntur. vnde patet secundum Comm. quod nullum est inconueniens, si diuersi conceptus for mentur de ijs, quae sunt in Deo. ergo de proprietate, & essentia formabuntur magis, quam de Deo, & Deitate, vel de attributis, & Deitate, de quibus loquitur Commentator.

Praeterea: Si de paternitate, & essentia non formantur duo conceptus, hoc erit, ne ponantur compositiones, aut alia imperfectio; sed illud impedire non habet pro eo, quod talis compositio, aut distinctio rationis nil ponit in Deo, sed solum in intellectu: & ideo non prouenit ex imperfectio ne diuina, sed ex conditione intellectus, qui po- test distinguere ea, quae sunt indistincta in re. er go negari non debet, quin de paternitate, & essentia possint formari duo conceptus.

Secundo vero videtur, quod inconuenienter dicatur paternitatem, & essentiam non esse idem in recto, & tamen fundare penitus eandem indi stinctionem. quandocumque enim aliqua sunt fundantia omnimodam vnitatem, quicquid vnum est in recto, videtur, quod reliquum sit in recto; quia da oppositum, sequitur quod non sint omnimode vnum, quia vnus modus vnitatis, quod aliquis sit idem sibi ipsi in recto, & similiter paternitas sibi ipsi, sed paternitas, & essentia habent om nimodam vnitatem, secundum istum modum dicendisergo habent istum modum vnitatis, scilicet, quod sunt vnum in recto.

Praeterea: Vnum, & non vnum sunt opposita, non vnum. vnum, aut distinctum aequipollent, & ita quae non sunt vnum in recto, sunt distincta in recto, sed quae sunt distincta in recto, non fundant penitus eandem indistinctionem in recto. ergo proprietas, & essentia non fundant penitus omnimodam vnitatem, & indistinctionem, immo retinent aliquam distinctionem saltem in rectoPraeterea: Illa sunt vnum in recto, & non in obliquo, & sic est de essentia, & paternitate. ista enim non est vera essentia paternitatis, aut paternitas essentiae; sed conceditur in recto, quod paternitas est essentia, & e conuerso, ergo sunt vnum in recto.

Praeterea: Aut paternitas, & essentia, prout in Deo, habet quaelibet esse in recto tantum, aut in obliquo tantum, aut vtrumque simul, scilicet quodlibet sit in recto, & in obliquo: sed, si potest, tunc idem haberet oppositos modos essendi, recte scilicet, & oblique. Nec potest dari secundum; quia tunc essentia diuina non esset res in recto, sed esset tantum in obliquo, & similiter paternitas; quod omnino videtur absonum. ergo relinquitur, vt detur primum, scilicet, quod essentia, & paternitas quaelibet sit in recto, prout existit in diuinis; fic autem non sunt vnum, sed prout sunt vnum, videlicet in obliquo, non existunt in Deo, sed in solo intellectu.

Tertio quoque videtur inconuenienter dici, quod non sint vnum per repetitionem, & tamen sint vnum per omnimodam indistinctionem. cessante enim causa, cessat effectus, sed causa, quod aliquae res non se mutuo repetunt, videtur esse distinctio aliqualis, vtpote distinctio per essentiam. vnde rectitudo, & linea per essentiam differunt, sicut qualitas, & quantitas, & similiter materia, & forma, & eodem modo partes continui; & vniuersaliter res, quae fundant can dem indistinctionem, & non se repetunt, habent, hoc, quod per essenti m differunt. ergo si proprietas, & essentia fundant candem indistinctionem, & non se repetunt, necessario different per essentiam, quod est impossibile, & erroneum

Praeterea: Quandocumque aliqua nullatenus distinguuntur, verum est dicere, quod sunt id ipsum; sed manifestum est, quod id ipsum, vbicumque ponatur, semper repetit se ipsum. er go quae sunt eadem per omnimodam indistin- ctionem, se ipsa repetunt, & sunt idem per repetitionem

Quarto autem videtur haec positio totaliter incidere cum illa de inadaequatione, & incō uertibilitate; quandocumque enim aliqua sunt penitus indistincta, & non solum repetunt semper idem re, sed inadaequatione, non videtur aliud esse illud non repetere, nisi quod alicubi reperiatur essentia, vbi non est proprietas: & ideo non reperit essentia proprietatem; illud autem est essentiam non adaequari proprietati, & e conuerso. sed opinio illa est, tamquam impossibilis, superius omissa. ergo & ista, impossibilitatem, eandem continens, videtur omittenda.

Praeterea: Paternitas, & essentia hon sunt vnum in recto secundum istum modum dicendi; sed ponentes formalitates, non aliud intendunt, nisi quod paternitas, & essentia fundant penitus eandem vnitatem, & indistinctionem omnimodam: nisi quod non repetunt se in recto. est dicere, quod sunt idem realiter; sed non formaliter, siue in primo modo dicendi per se: & secundum hoc incidit modus iste in illum, qui tamen impossibilis dicebatur.

Sed his non obstantibus, dicendum est id, qd' prius. Pro primo ergo duo considerandum est, quod plures conceptus formari, potest multipliciter intelligi.

Primo quidem, conceptus differentes, secundum confusum, & determinatum; commune, & speciale, sicut conceptus generis, & speciei, formantur de eadem re; & sic nihil prohibet de eodem formari plures conceptus pro eo, quod ta lis pluralitas oritur ex modo concipiendi diuerso, claro videlicet, & obscuro; perfecto, & im perfecto, confuso, & indeterminato.

Secundo vero, conceptus non differrent ratione, sed numero; vt cum concipitur Sortes, & Sortes, & opponitur Sortes idem sibi ipsi; tunc vero intellectus sumit idem bis, vt patet, 5. Metaphys. & ita numerat, & diuidit idem insuo conceptu, formans duos conceptus solo nu mero differentes, non quidem ratione, sed modo; vt cum aliqua sunt inter se distincta, intellectus incipiens ab vno in recto, concludendo cetera in obliquo; postmodum vero incipiens ab alio, & illud primum cum ceteris in obliquo concludens, semper idem concipit: sed aliquando oblique, & aliquando recte; & ita format conceptus differentes solummodo recto, & obliquo.

Quarto vero, conceptus ratione differentes, non quidem secundum rationem confusam, & determinatam, sicut in primo modo, sed secundum rationes penitus disparatas, quarum vna non sit communior altera, sed ambae ex aequo aliquam rem respicientes: & sic impossibile est, q de eadem re possint formari plures conceptus. cuius ratio est, quia talis pluralitas rationis non potest oriri, nisi existens in re. non enim ex modo concipiendi perfecto, & imperfecto vnum, & idem, qnia tales conceptus differrent, sicut distinctus, & indistinctus. quare si sint duae rationes claraeconceptus, & dist inctae, & absque vlla confusione de aliqua re; necesse est, quod illa plu ralitas rationis, ex quo non potest reduci ad plu- ralitatem modorum concipiendi, necessario reducatur ad pluralitatem conceptibilitatum, quae sunt in re, & per consequens in re ipsa sunt aliqua plura conceptibilia sine opere intellectus; talia vero sunt de necessitate realitates ex quo patet, quod talis res non est simplex, nec penitus indistincta.

Ad propositum ergo de paternitate, & esseptia, non possunt formari duo conceptus, ratione differentes, quorum vnus sit communis, & confusus, reliquus vero specialis, & distinctus: quia ratio paternitatis, & essentiae quaelibet est specialis, & determinata: si possunt formari conceptus duo, haberent rationes disparatas, quasi ra tio paternitatis praecisa sit, & distincta contra rationem essentiae; quia similem praecisionem haberent in re, licet cum conceptus attingit realitatem totam, scilicet conceptus paternitatis, totam realitatem paternitatis, vel omittendo. nec conceptus paternitatis clauderet realitatem essentiae: alioquin non apparet, vnde illae ra tiones essent duae, non enim ex parte modi intel ligendi clare, & confuse, distincte, & indisttincte, sed ex dualitate reperta in re. impossibile quidem est, quod conceptus, attingens totam realitatem paternitatis in speciali, & distincte, for met obiectiue conceptum alterius rationis ab illo conceptu, quem format concipiens realitatem essentiae, vbi illae realitates sint in se alterius rationis; & per consequens in se rationedistinctae sine opere intellectus. supponendo er go, quod circumscripta apprehensione fundant penitus eandem indistinctionem, necesse est, q intellectus attingens vnam, attingat reliquam, nec possit eas resoluere in duas obiectiuas conceptibilitates; sed erunt vnum conceptibile obie ctiuum, claudens realitatem, & rationem vtrius que. Est tamen sciendum, quod intellectus aliquando per prius poterit aspectum suum dirigere super conceptum, & impraecisam realitatem: & tunc licet includat indistinguibiliter in suo conceptu realitatem paternitatis, nihilominus di cetur realitatem essentiae per prius intelligere & directe, & disinguibiliter; realitatem vero paternitatis, quasi per posterius, & indirecte: & e contrario, si per prius dirigatur aspectus su per realitatem paternitatis: & secundum hoc possumus dicere, quod tres conceptus, possunt formari de proprietate, essentia, & persona, non quidem differentes ratione; quia quicquid rei, vel rationis in vno clauditur, includitur & in alio, sed differentes in modo concipiendi directe, & indirecte: quia modo per prius dirigitur aspectus super vnum, sed posterius, & ex necessi tate indistinguibilitatis suaequo, includitur totus: modo super alterum, & sic patet, quando proprietas, & essentia sunt indistincta re, sic sunt indistinguibilia ratione, quamuis possit habere plures conceptus solum modo differentes, vt di ctum est.

Non procedunt ergo instantiae. Prima siquidem non; quia Praepositiuus intellexit, quod pa ter, & paternitas solum differrent in vocabulo, & nullo modo in conceptu: different tamen, vt dictum est in modo concipiendi directe, & coinclusiue.

Non valet quoque secunda, quia dum intelle ctus opponit Sortem sibi ipsi, format duos conceptus, solum numero differentes,si autem paternitatem opponeret essentiae, praescindendo vnum ab alio formaliter, & duos conceptus ratione differentes, speciales nihilominus, & determina tos; non oporteret, quod conceptibilitates earum essent in re distinctae, & ita non essent sim pliciter indistinctae in re. cuius oppositum supponitur, & cum additur, quod intellectus potest paternitatem sibi ipsi opponere, dicendum, quod non, quia in quolibet conceptu includit paternitatem.

Non valet etiam tertia, quia conceptus generis, & speciei, & differentiae possunt formari de eadem re simplici propter hoc, quod differunt penes commune, & speciale, confuse cognitum, & cognitum distincte. haec autem pluralitas ortum habet ex modo concipiendi; non sic autem si conceptus speciales essent, & determinati. Non valet etiam quarta. Nos enim non expe rimur, quod intelligimus paternitatet diuinam sub propria ratione ad Deitatem, nisi ex conce ptu cuiusdam entis, ad quod proportionaliter deuenimus, vt ex superioribus patet: & ideo ex istis conceptibus non possumus iudicare de hoc, quod debetur proprietati, & essentiae secundum suas proprias rationes, secundum quas sunt penitus indistinctae.

Non valet etiam quinta. nam expresse intuenti apparet, & Commen. loquitur de conceptibus proportionalibus, & assimilatiuis, quos habet intellectus de Deo ex creaturis: vnde dicit, quod intellectus multa intelligit secundum similitudinem, & proportionem. & patet, quod non loquitur de conceptibus proprijs, si haberentur de Deo; vnde non esset multiplicitas ali qua rationis, si haberentur tales conceptus, nec inter attributa, & essentiam, nec inter abstractum, & concretum, nec inter proprietates, & essentiam, nisi eo modo, quo expositum fuit supra.

Non valet etiam sexta: quia compositio rationis ex rationibus disparatis, quarum quaelibet est specialis, & determinata, habet ortum ex multiplicitate existente in re; & ideo talis pluralitas rationum non poneret perfectionem in Deo. Sciendum etiam, quod compositio rationis, & multiplicifas conceptuum, quae prouenit ex assue factione, & as imilatione intellectus circa reperta in creatura, non repugnat ipsi Deo, quia non ponit imperfectionem, nec multiplicationem in proprijs conce ptibus, & compositio esset imper fectio in Deo. non enim esset conceptibile simpli cissime: & ideo multiplicitas illa conceptuum proportionabilium debet intelligi euadenda es se in patria, cum intelligetur Deus, sicuti est.

Pro secundo vero considerandum, quod proprietas, & essentia cum non sint res habentes perscitatem tertij modi, non sunt res in recto, sed persona est res per se; essentia vero est id, quo formaliter persona est Deus; proprietas vero est id, quo persona est Pater, vel Spũs sanctus, vel Filius, vnde non debet concipi esse, tamquam quod est in rerum natura, alias esset suppositum absolutum. tota ergo persona in rerum natura existente per se, & tamquam id, quod est in recto, necesse est, quod essentia, & proprietas sint constitutiua, & se habentia per modum huius, talia vero constituunt id, quod est in recto; ipsa vero habent se in aliquo, & idcirco non funuant vnitatem, vt existentia in recto, immo vnitas personae, quam constituunt, & quam fundant, est id, quod resultat in recto.

Non procedit prima instantia. verum est enim, quod paternitas, & essentia sunt vnum in recto, vi delicet persona conscituta: in se ipsis tamen non sunt ens per se, tertio modo solitarie, & in rectos quia tunc essent supposita. si autem per intellectum accipiatur in recto, ita quod essentia intelligatur per prius, & coinclusiue paternitas, vel e cō uerso, tunc non intelligatur, vt conscitutiua, vel fundantiua aliquam vnitatem, immo quaelibet, vt sic concepta. in recto, includat totum, & diffferant modo concipiendi: & ideo non resultat ex eis, aliquod vnum constitutum; sed quando tam pa ternitas, quam essentia concipiuntur in obliquo, persona vero in recto, tunc intelliguntur, vt constituentia suppositum, & fundantia eandem vnitatem.

Et quod additur, quod aliquis modus vnitatis deficit eis, ex quo non sunt vnum in recto; dicendum, quod licet aliquis modus vnitatis deficiat, non tamen ponitur distinctio aliqua. nam eo, quo sunt simpliciter indistinctae, possunt dupliciter esse indiscinctae, vel quia intellectus conci pit, quod vnum est aliud in recto; quia dicunt idem sub diuerso conceptu: vel quia vnum est aliud ratione simplicissimi, ab eis constituti in recto, quamuis se habeat quodlibet eorum ad illud constitutum, quod est in obliquo: & sic paternitas, & essentia sunt vnum in recto, scilicet persona; quamuis quodlibet in se in essendo se habeat per modum constituti, & ita in obliquo; aequae autem sunt ista indistincta, sicut & persona, quamuis alio modo indistinctionis. & per hoc patet ad secundam.

Non valet quoque tertia. eorum enim, quae sunt in obliquo, & constituunt vnum simplicissi mum in recto, necesse est, quod vnum praedicetur de illo, etiam in recto, pro eo, quod quando alterum concipitur in recto, concluditur totum indist inguibiliter; & similiter quando alterum concipitur in obliquo: & ideo praedicatur vnus conceptus de alio, quia vnus nihil addit ad alium, si idem sunt, quamuis alio modo praedicentur. ergo per identitatem etiam in recto, non tamen prima ratione formaliter. vnde rectum & obliquum non tollunt praedicationem identitatam, sed formalem in creaturis, cum rectitudo non praedicetur de linea in obliquo; quia conce ptus lineae non claudit totum, nec e conuerso. sunt enim res distinguibiles in potentia, & vna accidit alteri: quod non habet locum in Deo.

Non valet etiam quarta; quoniam secundum modum intelligendi, & persona potest concipi in recto, intellectis proprietate, & essentia, per modum constituentium, & in obliquo, potestt inteili gi in recto, & proprietas in obliquo, & similiter proprietas in recto, essentia vero coinclusiue, & in obliquo. & sic sunt isti tres modi concipiendi in intellectu; in re vero sola persona est, quod est suppositum, & per se ens in recto; essentia vero est id, quo cum quidditatiue, & formaliter; paterni- tas vero id quo est pater, & ideo quantum ad modum existendi, non est ista varietas, sed ꝑsona existit simpliciter in recto, proprietas vero, & essentia in obliquo. vnde patet, quod in existentia omni no vnum sunt; quia solummodo sunt non vnum; secundum quod concipiuntur in recto. quando enim in obliquo intelliguntur, vt vnum simplicissimum, quod est persona, & quia inexistentia non sunt, nisi hoc modo in obliquo, ideo in existendo sunt vnum simplicissimum. Quod vero additur, quod esse rem in obliquo, videtur repu gnare essentiae; dicendum, quod solum subsistens habet esse in recto, & tamquam quod est; non subsistentia vero non sunt huiusmodi. nullus autem dicit, quod diuina essentia sit suppositum, & persona; & idcirco necesse est, quod sit res indistincta, & per consequens, quod sit huiusmodi tamquam quidditas, & natura, & non sit hoc, tamquam suppositum, & persona.

Et si dicatur, quod id, quod est, & quo est, non differunt in diuinis, secundum Boetium in libel lo de hebdom. & ita videtur, quod essentia sit, quod est, & in recto, dicendum, quod essentia per illum modum est quod est, per quem modum est persona. non est autem persona, nisi identitate, quia concipiens, per prius & aspectum dirigens, & ad realitatem essentiae, indistinctam necessario conclu dit proprietatem, & per consequens totam personã; non sunt tamen idem formaliter, & in recto. persona enim distinguitur a persona, non tamen essentia. sic ergo qui recte intelligit modum existendi essentiae, & proprietates, quia in solo intellectu habent esse in recto, in re vero in obliquo, potest uidere de facili, quando fundauit simpliciter omnimodam vnitatem. tota enim repugnantia, & difficultas ad intelligendum oritur, dum concipitur quaelibet res in recto. secundum hoc enim non videtur, quod fun dent vnitatem eandem: quod vtique verum est; sed vt sic, non sunt in re, sed in solo intellectu: in re autem sunt quasi oblique; & idcirco constituunt vnum simplicissimum in recto, in quo exi stunt sub omnimoda vnitate, & indistinctione.

Pro tertio vero considerandum, quod tollitur identitas repetitionis aliquorum in recto apud intellectum concipientem, pro eo, quod existunt in aliquo constituto sub indistinctione, omnimoda, & quasi in obliquo. ex hoc enim statim apparet, quod intellectus potest, aspectum per prius derigere super vnum alterum, indistinguibiliter concludendo, & deinde super alterum. hoc autem est non est esse vnum in recto. Nam in rei veritate non est ibi alterum, & alterum nec debet quis moueri, ex hoc, quod in loquendo diximus alterum, & alterum; sed in ista materia humanum eloquium magis prorsus inopia laborat.

Non procedit ergo prima instantia. Non est proprie verum, quod distinctio per essentiam sit causa non identitas per repetitionem, sed tota causa est, cum aliqua se habent, quasi constitutiua, & in obliquo existentia. talia enim cum hoc, quod fundant omnimodam vnitatem per intellectum; possunt aliquando sic accipi, ali quando vero sic; quia quandoque vnum aspicitur, quandoque reliquum, quamuis totum semper concipiatur, quod non additur de linea, & re- ctitudine, & forma ac materia, & partibus eō- tinui, dicendum, quod in hoc solo omnes habent aliquam similitudinem ad diuinam essentiam, & suam proprietatem, quod fundant indistinctionem & vnitatem pro eo, quod sunt res obliquae, nec subsistentes, maximam tamen dissimilitudinem habent pro eo, quod sunt res distinguibiles in potentia, & facientes compofitionem: proprietas, & essentia habent se, sicut res, & suus modus proprius existendi; & ideo non sunt distinguibiles in potentia, nec in re, nec intellectu, nec se habent sicut potentia, & actus: & simile est solum in creaturis in mentis conceptu obiectiuo, quod verbum est. patet enim quod rosa simpliciter lucens in intellectu, resolui non potest in suam realitatem, & suum concipi, sicut apparebit in propositione sequenti. Quod vero additur materiam, & formam differre per essentiam, dicendum, quod non differunt, vt duae essentiae, praecise distinctae, nec etilt rectitudo, & linea, nec partes continui, sicut in secundo dicetur.

Non valet autem secunda. verum est enim, quod proprietas, & essentia sunt id ipsum realiter, & vnum in recto, videlicet persona, nihilominus intellectus potest per se prius aspicere quan doque quidem essentiã; quandoque vero paternitatem. & ita non sunt vnum in recto, ista tamen non vnitas non existit in re, cum ibi sint per medium constitutiuum, & quasi in obliquo, vt dictum est.

Pro quarto vero considerandum est, quod po nentes proprietatem, & essentiam non esseidem conuertibiliter ad ea, & adaequate: nonconcedunt, quod quaelibet sit res existens inpersona modo constitutiuo, & in obliquo; sed imaginantur, quod sint vna res; sicut Sortes sibi ipsi, & iterum imaginantur, quod sint vnum, non quia fundent indistinctionem omnimodam, tamquam constitutiua vnum simplex, sed quod sit vna res, sicut Plato est idem sibi: constat enim, quod Plato, & Plato non fundant indistinctionem. & iterum imaginantur, quod paternitas, & essentia sunt vna, & eadem res; sed sub alio, & alio conceptu: & ita res eadem repetitur in recto. & idcirco impossibile est eos euitare rationes superius inductas dist. 2. q. 3. art. 3. contra illam opinionem.

Nec possunt etiam tollere contradidssones, quae verificantur de essentia, & proprietate. iste autem modus dicendi procedit alia, via vt patet. dicit enim, quod quaelibet est res existens in persona non quidem vt praecisum ens, & existens in recto quamuis intellectus possit aspicere quandoque ad essentiam quandoque ad proprietatem semper tamen vtrumque indistinguibiliter concludendo, nihilominus illi conceptus non repetent semper idem in recto.

Et secundum hoc patet, quod prima instantia non procedit. Non valet quoque secunda quia ponentes formalitates intelligunt, quod proprietates, & essentia importent rationes formales, formaliter distinctas, & quo d sint res eaedem, non quidem fundantes indistinctionem omnimodam, quasi existentes in obliquo. vnde quantum ad identitatem realem, coincidunt cum alijs, & addunt ad eos, quod paternitas, & essentia habent distinctas quidditatiuas rationesex natura rei; vnde paret, quod aliter accipiunt non praedicari in recto, & in primo modo, & per se, quod secundum viam istam accipiantur. rectum enim, & obliquum secundum viam istam non variant id, quod concipitur, nec secundum rem, nec secundum rationem; quia semper idem concipitur & re, & ratione; sed varietas est in eo. vnde saepe decipitur intellectus. quandoque enim per prius aspicit vnum claudendo aliud; quandoque vero e conuerso, vt supra declaratum est: & secundum hoc non se habent proprietas, & essentia, sicut passio, & subiectum, vt constituunt ens per accidens metaphorice, sicut fin gebant ponentes formalitates.

Quod simile istius reperitur in verbo intentienali, quod obiicitur menti nostrae, & in imagine obiectiua, quae obiicitur visui.

SECVNDA vero propositio est, quod in verbo mentis nostrae, aut in imaginibus, quae apparent in speculo, potest aliqualiter in aenigmate praedicta veritas intueri. constat enim: quod obiicitur intellectui est res vera, nec solum res, vt concepta, ita, quod ad sui constitutionem incurrit passiua conceptio, & rosarum realitas, quae sunt extra: nihilominus resultat vnus simplex conceptus, in quo sunt constituen tia indistinguibilia penitus, quae non sunt idem in recto: nam intellectus aliquando dicit rosam sic acceptam non esse nisi rem, nec tamen tunc excludit concipi esse conceptum: aliquando vero dicit, quod est sola apparentia, vel conceptus, nec tamen excludit, quin sint res apparentes, & ita realitas, & apparentia adunatur in eis. de quibus constat, quod sunt indistinguibiles inuicem secundum quamcumque apprehensionem. occurrit enim semper imago, vt quoddam simplicissimum inresolubile in duas realitates praecisas, ac rationes.

Hic tamen obuiare videtur, quod definitio non videtur importare ens per accidens, sed ipsam rem solam: sed manifestum est, quod definitio datur per tales, & de tali conceptu. definitur enim homo simpliciter per conceptum ani malis, & rationalis. ergo tales conceptus non important, nisi realitatem solam absque admixtione alicuius entis rationis, & dependentis ab opere intellectus.

Praeterea: Propositiones, quibus praedicatur conceptus de conceptu, sunt per se primo mo do, vtpote, cum dicitur: Rosa est flos. sed si rosa importaret realitatem omnium rosarum, & cum hoc conceptionem passiuam, similiter autem, & flos, nec praedicetur vnum per se de alio, sequeretur, quod quaelibet diceret ens per accidens. ergo id poni non potest.

Praeterea: Nullum ens per accidens, claudens in se duo praedicamenta, potest poni in praedicamento substantiae, sed tale quid esset rosa simpli citer. si enim realiter includeret conceptionem passiuam. ergo id, quod prius.

Praeterea: Nulla prima intentio claudit in se aliquid rationis. sed homo, & animal sunt primae intentiones; ergo non clauditur in eis passiua conceptio.

Praeterea: Auicenna dicit expresse 5. Metaph. quod conceptus quidditatiuus abstrahit in esse ab anima, & ab esse extra, quia equinitas secundum eum non est, nisi equinitas tantum, sed si conce ptus quidditatiuus clauderet in se conceptionem passiuam, non abstraheret ab esse in anima. ergo homo, & ani mal, & cetera quidditatiua, non includunt in se conceptionempassiuam.

Praeterea: Imagines in speculo apparentes, non sunt res ipsae, sed solae intentiones, & apparitiones, & quasi quaedam sint fictiones: sed a talibus non debet fieri transumptio ad diuina, vbi nullum fictitium. ergo exemplum est nullum.

Praeterea: Non est simile de re, & passiua con ceptione, siue de re, & ratione cum re, & re in ordine ad simplicitatem. quod enim res, & res indistinguibiliter admitterentur, impossibile videtur. non sic autem de re, & ratione, sed paternitas non sunt res, & ratio, sed sicut res, & res. ergo simile illud ad propositum non videtur.

Sed istis non obstantibus, dicendum est, sicut prius; vnde patent hic quatuor demonstratiue, ex quibus infertur quintum.

Primum quidem, quod conceptus obiectiui, quae sunt verba mentis nostrae, vtpote homo, ani mal, rosa, flos, & ceterae primae intentiones, clau dunt in se realitates rerum, quae sunt extra, quia nihil praedicatur de aliospraedicatione dicente, hoc est hoc, nisi sit idem realiter cum illo. sed ho mo, & animal praedicantur de rebus extra, praedicatione dicente, hoc est hoc: nam Sortes, homo, & hic leo est animal, & ceteri conceptus, qui menti occurrunt obiectiue, claudunt realitales rerum indiuidualium, quae sunt extra.

Secundum vero, quod claudunt cum realitate conceptionem passiuam, satis apparet ex hoc quod nominentur conceptus obiectiui, & differunt solum inter se conceptibiliter vt homo, & animal, & ab indiuiduis propriis. & iterum, quia talia sunt praedicabilia de pluribus, nec vt sic sunt aliquid singulare, sed tota natura simpliciter, sed hoc non competit eis, inquantum sunt res extra, sed tantum quia mentis conceptus. ergo necesse est, quod vltra realitatem claudant esse conceptum, & per consequens conceptionem passiuam.

Tertium quoque patet, scilicet, quod realitas, & passiua conceptio adunentur in ipsis indi stinguibiliter, & manente omnimoda simplicitate: illa namque indistinguibilia sibi sunt, super quorum vnum non potest ferri intuitus aliquis: quin statim alterum inseparabiliter concludatur, sed concipiens rosam simpliciter, non potest ferre intuitum super realitatem illius con ceptus, quin ferat super totum conceptum, nec potest etiam super ratione conceptus, quin ferat super realitatem conceptus. non enim potest resol uere conceptum rosae in realitatem, & conceptum, quia realitas, quae separaret, esset conceptus. ergo conceptus & realitas ipsius inseparabiliter, & cum simplicitate omnimoda adunatur in rosa. vnde huiusmodi conceptus dicuntur simplicissi mi, & actus intellectus, qui cadit super eos, appellatur simplicium intellectus in 3. de anima.

Quartum etiam patet, quod scilicet non sint vnum per repetitionem eiusdem in recto: quan do enim sunt aliqua vnum per repetitionem in recto, vnum ad aliud non comparatur in obliquo sine negatione. vnde non dicitur, Marcus Tullij, nec Simon Petri, sed proprie dicitur realitas conceptus, & conceptus rosae. ergo rea litas rosae, & simul concipi non sunt idem per

repetitionem in recto. nihilominus sunt idem, quod capiendo vno indistinguibiliter, clauditur alterum. vnde in vno simplici concurrunt, quamuis intuitus quandoque per prius incipere possit a realitate rosae simpliciter, & tunc claudetur conceptus in obliquo. vnde dicimus realitatem conceptus realitatis rosae: quandoque super totum per prius, dicendo rosam simpliciter, quae claudit in se sub simplicitate omnimoda realitatem, & concipi, sicut patet.

Quintum quoque ex praedictis demonstratiue con cluditur. non enim magis repugnat simplicitati realitas, & passiua formatio intentionalis, nec magis simplicitati reali repugnat res, & res, i simplicitati rationis res, & ratio. sed in diuinis non est aliud proprietas verbi, quam passiue forma ri, seu concipi, nec Deitas illius, quam realitas es sentialis conceptus, vel verbi. ergo non plus repu gnabit simplicitati conceptus verbi realis, qui est filius in diuinis, quod in ipso est reale concipi, & Deitas realis; quam repugnet rosae simpliciter, quod in ea concurrat realitas rose cum concipi intentionali. Vnde cum nullus dubitet, quin ro sa simpliciter sit quid simplicissimum, ita vt conceptus rosae reputetur conceptus simplex; nullus debet dubitare, quin conceptus Dei realis, qui est verbum eius, proles & filius, sit simpliciter, quamuis Deitatem, & concipi reale indistinguibiliter in se claudat.

Est tamen considerandum, quod concipi vel potest dicere passiuam formationem, correspon dentem ipsi formae, vel dicere, & secundum hoc rosa simpliciter includit realitatem, & essse formatum; vel potest dicere passiuam intellectionem. dicebatur enim supra, quod res posita in esse apparenti, ac formato, respicit id, a quo est, & id, cui sit; & respectu primi dicitur intelligi iam formatum: & sic intelligi, vel con cipi non clauditur intra rosam simpliciter, quam uis concipi, quod non est aliud, quam esse formatum accipere, includatur intra rosam simpli citer, quae non est aliud, quam quiddam formatum de omnibus particularibus rosis. Non procedunt ergo instantiae.

Prima siquidem non. falsum est enim, quando infra id, quod desinitur, & per quae definitio, includatur esse formatum, & conceptum: nam definitio est quid formatum ab intellectu. & idcirco datur per conceptus, & de conceptu; nihilominus definitiones verae sunt de realitatibus existentibus extra; quia conceptus huiusmodi claudunt in se realitates illas indistinguibiliter, & adunate.

Et per idem patet ad secundam: quia praedica tio actus, & rationis, non est primo modo praedi catio rei de re, sed res concepta, de re concepta, non dicit duo, sed vnum simpliciter: nam concipi & realitatem continet simplicissime, & adunate super omnimoda indistinctione.

Non valet etiam tertia propter idem. praedicamentalis enim coordinatio est ab intellectu: & ideo ordinatur in eis, vt concepta: & quod dicitur, quod talis conceptus est ens peratea dens, non est verum. licet enim res concepta. accidat sibi ipsi, vt est extra, nihilominus in se ip sa non respicit concipi, tamquam accidens: quia de ratione accidentis est, quod subiectum ipsiu possit distingui ab eo: accidens enim subiectum respicit, tamquam fundamentum sibi substratum, non tamquam aliquid sibi indistinguibiliter adunatum. vnde patet, quod forma non se habet in conceptu rosae simpliciter ad realita tem ipsius conceptus, sicut accidens ad subiectum. nec est etiam verum, quod tale formari, quamuis sit quid passiuum, reducatur ad praedicamentum passionis, quia totum illud praedica⸗ mentum accidens est, exigens aliquid, vt substra tum, & subiectum: quod tamen non exigit palsiue formari, vt dictum est.

Non valet etiam quarta: nam etiam supravisum fuit de intentionibus seu prima, seu secunda & sic includit esse intentionale, & propter hoc intentio appellatur, vnde ipsi obiectiui conceptus sunt intentiones & primae, & secundae.

Non valet etiam quinta; Auicenna namque intelligit, quod accidit rosae simpliciter, & omni quidditati, non quidem esse formatum, vel esse conceptum passiue: sed quod accidit sibi re spectus ille, siue denominatio, quam habet res formata ad ipsum intellectum, tamquam ad id; cui formatur, & cui apparet. secundum hoc enim dicitur intelligi, & esse in anima; non autem secundum esse formatum, immo illud abstrahit ab esse in anima, non autem secundum esse formatum; sed non abstrahit ab esse producto, vel posito in esse quodam, cui accidit esse extra, & esse in intellectu, natum tamen esse in illo esse ab intellectu aspici. vnde patet, quod conceptus rosae simpliciter conceptus quidem est, & ita non abstrahit ab esse concepto, & formato, & tamen abstrahit ab esse in anima, & recipitur in ea. & ratio huius est, quia de primario conceptu ipsius rosae formatae, non est, quod formetur intellectui, aut alicui alteri, sed tantum quod formetur. Et si dicatur, quod saltem non abstrahit ab esse in anima, cum esse formari intelligatur in ordine ad formare, & ad formans; dicendum, quod circa rosam, simpliciter sic conceptam, fuerunt duae opiniones; vna quidem Platonis, qui dixit, illud esse rosae sim pliciter esse non ab anima, sed a se ipsa. dixit enim, quod quidditates sunt res subsistentes; alia vero Philosophi, quod scilicet illud esse non esset reale, sed intentione, & ab anima. Et si Platonis opinio vera esset, non dubium, quod rosa simpliciter abstraheret ab esse productiue ab anima: sed iuxta viam Aristotelis rosa simpliciter est conceptus, conceptus autem non abstrahit a concipi, nec concipi a concipere, a quo infertur, nec concipere a concipiente; & per consequens conceptum rosae non abstrahit ab anima concipiente.

Vel dicendum, quod rosa simpliciter non abstrahit a concipi, cum sit conceptus; bene tamen abstrahit a concipi reflexiue. aliud enim est, quod rosa sit conceptus, & aliud, quod con cipiatur esse conceptus per alium actum intollectus. & est simile ad hoc, quod rosa simpliciter non abstrahit a realitate, quia quaedamres est; abstrahit tamen ab hoc, quod concipiatur esse realitas. & haec responsio melior est, quam prima, & continet veritatem.

Non procedit quoque sexta; licet enim verbum non sit imago fictitia, nihilominus est talis

secundum rem, quales sunt imagines fictitiae secundum intentionem: & ideo sicut istae sunt intentiones, simpliciter claudentes realitatem rei in se, & esse formatum; sic verbum est imago realis simplicissima, claudens in se totam essentiam patris cum reali formatione passiua. Et per idem patet ad septimum.

Hic ex praedictis directe ad quaestionem respondetur.

EX praedictis itaque colligi potest veritas quaestionis sub triplici conclusione.

Prima quidem, quod proprietates diuinae sunt ipsa essentia per omnimodam indistinctionem rei, & rationis; quamuis conceptibiliter possint distingui, quantum ad concipi in recto. vn de duo conceptus formari possunt de proprieta te, & essentia, quorum quilibet per necessitatem includit proprietatem, &, & essentiam, sed vnus proprietatem in recto, & essentiam indistin ctam in obliquo, alius vero e conuerso.

Secunda vero, quod proprietas, & persona omnino sunt idem, & re, & ratione, quamuis possint de eis duo conceptus formari, in quorum quolibet claudetur proprietas, & tota persona: sed in vno, videlicet in conceptu personae, claudetur tam proprietas, quam essentia in obliquo; reliqua vero proprietas in recto, & essentia per indistinctionem, quasi in obliquo.

Tertia quoque est, quod essentia, & persona fimiliter idem sunt, & re, & ratione, quamuis possint duo conceptus formari, sicut dictum est de proprietate: qualiter autem tollatur omnis numerus, saluetur praedicatio mutua, tollatur compositio, supra dist. 2.q. 3. art. 4. extitit decla ratum ibi. In hoc tertius art. terminetur.

Responsio ad obiecta.

AD ea ergo, quae superius inducuntur, dicendum est. Ad primum quidem, quod ad tollendum contradictionem, consideranda est contradictio praedicati, quod affirmatur, & nega tur. si enim exigit rem distinctam in subiecto, necesse est, si debeat contradictio tolli, quod sint in subiecto realitates distinctae; si vero non exigit rem disttinctam, sufficit, quod in subiecto sint realitates penitus indistinctae; omnia vero praedicata, quae affirmantur de esse, & negantur de proprietate, vel e conuerso, sunt istius conditionis. & ideo non exigunt, quod essentia, & proprietas sint realitates distinctae; sed sufficit, quod quaelibet sit realitas, fundans simplicitatem omnimodam, & indistinctionem. vnde communicabile, & incommunicabile, esse ad se, & ad aliud, esse res capiens suam realitatem aliunde, & non capiens, probant quidem, quod essentia, & paternitas sint realitates, non repetentes se in recto; sed non probant, quod sint distinctae, aut quod non fundent omnimodam vnitatem. essentiam enim communicari, non est aliud, quam ipsam fundare omnimodam vnitatem. in hoc autem nulla contradictio, quod scilicet fundet essentia omnimodam vnitatem cum proprietatibus, quae inter se non fun dant. similiter, quod sit aliqua relatio indistincta ab obiecto, nulla contradictio est: & eodem modo nulla est repugnantia, quod infra conceptum rosae sit aliquid illatum, puta realitas. vnde in persona filij, tamquam in diuino verbo, & conceptu suo simplicissimo est passiua conceptio realis quidem, & illata a dicere, seu gene rare paterno, & est ibi infinita realitas essentiae, nullo modo illata, vel esse capiens ab omni conditione, vt patet.

Ad secundum dicendum, quod aliter est proprietas in persona, & aliter in essentia: in persona quidem est per modum constituti, & tamquam in eo, quod resultat in proprietate, & essentia sub simplicitate omnimoda, & vnitate totali; propter quod proprietas determinat, & distinguit personam, vt Damasc. dicit lib. 3. in essentia vero non est proprietas per modum constitu ti: & idcirco essentia non determinat, nec separat, nec distinguit, secundum eundem. nec etiam est in ea, sicut relatio in fundamento; quia fundamentum est aliquid, vnitatem habens, extra quam relatio existit, vnde respicit ipsum relatio, tamquam distinctum quid, & substratum, & per consequens ipsum denominat, actuat, & informat: proprietas autem trahitur ad vnitatem realitatis esssentiae. & sunt vnum per indistinctionem omnimodam, propter quod essentia non se habet, vt fundamentum, nec vt subiectum; nec proprietas, vt actuans, denominans, & informans. est ergo proprietas per omnimodam indi stinctionem. & e contrario dici potest, quod essentia est in proprietate, nec importat illud esse habitudinem aliquam, sed indistinctionem solam, vt sit sensus, quod proprietas indistinguitur ab essentia, & essentia a proprietate.

Ad tertium dicendum, quod totum non praedicatur de partibus, quando vna pars non dicit perfecte aliam indistinguibiliter, & oblique; quando vero partes per indistinctionem omnimodam se includunt, tunc quaelibet pars dicit totum; quamuis aliter, nec aliae merentur dici partes. sic autem est in proposito, & ideo persona praedicari potest de proprietate, & e conuerso.

Ad quartum dicendum, quod relatio in diuinis, licet accipiatur, vt habitudo in recto, nihilo minus per indistinctionem omnimodam clauditur in conceptu essentiae, & per consequens tota realitas personae. vnde proprietates sunt subsistentes, nec sunt habitudines purae, & praecise conceptibiles, vt ex praedictis patet.

Ad quintum dicendum, quod licet concedatur diuinam essentiam fundamentum esse proprietatum, vel omnia, hoc pont non potest, salua actualitate diuinae essentiae, & omnimoda indistinctione ipsius cum proprietatibus. vnde negandum est, tamquam falsum simpliciter, quod proprietates se habeant ad essentiam, sicut rela tiones ad fundamentum.

Ad sextum dicendum, quod nulla res potest esse opposita in recto in aliquo genere oppositionis; potest tamen opposita esse per indistinctionem, sicut patet in grosso exemplo de linea circulari, quae habet indistincte concauitatem & conuexitatem: concauum autem, & conue- xum sunt contraria. multo fortius ergo, & eminentius realitas Deitatis poterit esse eadem per indistinctionem cum proprietatibus cooppositis, non sic tamen, quod sit subiectum earum, im mo est quidditas eminens. proprietates non sunt modi subsistendi ipsius, sicut in rosa simpliciter realitas rosae quidditat conceptum. ad interro gationem namque factam per quid de tali conceptu, respondetur, quod est rosa simpliciter, quamuis esse conceptum, sit suus modus essendi.

Ad septimum dicendum, quod paternitas, & filiatio non informat essentiam. & ideo illi non tribuit, quod sit generans, vel genita, sed tota persona dicitur generans, quia constituta ex essentia, & generare. non est ergo verum, quod res eadem sit pater, & filiatio formaliter, & in recto, sed per indistinctionem, & quasi in obliquo. & ideo conceditur, quod essentia est pater iden tice, formaliter tamen non.

Ad octauum dicendum, quod Aug. propriissime dixit, quod verbum non eo est sapientia, quo verbum, volens innuere, quod proprietates verbi, & essentiae non sunt eadem res per repetitionem eiusdem realitatis in recto, sicut sunt idem, essentia, sapientia, & magnitudo in Deo. voluit tamen negare, quin per indistinctionem essent vnum, & idem.

Vel dicendum, quod non eo negat ibi consequentiam, & aequipollet huic, quod dico, sicut consuetum est dici, quod leo, vel bos non ex eo est homo, quod est animal; & sic est in propo sito: non ex eo filius est verbum, quo est sapieatia, vel Deus, alioquin pater, qui Deus est, esset verbum. Prima tamen responsio melior est, licet ista ponatur ab aliquibus: Augustinus enim nititur ibi ostendere, quod relatio, & essentia in diuinis, etsi sunt inuicem penitus indistin cta, nihilominus non sunt res eadem repetita. Et per idem patet ad nonum, & decimum. Ad vndecimum dicendum dupliciter. Primo quidem, quod vbicumque est essentia, ibi est pa ternitas, sed non eodem modo. est enim essentia, & paternitas in filio, nihilominus essentia in filio per indistinctionem a filiatione; paternitas vero per indistinctionem ab essentia, & cum distinctione a filiatione, propter quod totus pater est in toto filio, insubsistens in subsisen te, quemadmodum dictum est supra dist. 19. Secundo vero, quod non est verum, quin aliqua sint vnum, & idem totaliter, ita vt non relinquatur aliquis gradus distinctionis, vel non identitatis, & tamen aliquid attribuatur vni, quod non attribuetur alteri, pro eo, quod non sunt vnum per repetitionem eiusdem rei in recto. vnde deficit eis aliquis modus identitatis, non tamen aliquis gradus, cum refertur ad qualitatem; gradus vero ad quantitatem. & ideo non licet inferre, quod careant aliquo gra du vnitatis, ita quod habeant etiam gradum mi nimum distinctionis, propter hoc, quod non sunt vnum per repetitionem rei eiusdem inrecto.