ET quia Magister agit hic de similitudine, & aequalitate, vtrum dicantur relatiue, vel solummodo priuatiue; ideo inquirendum occurrit, vtrum aequalitas, & similitudo sint reales relationes in Deo, vel rationis, aut sint nulla relatio.

Quod sint relationes reales.

ET videtur, quod sint relationes reales. vbi enim concurrunt omnia exigita ad relationem realem, ibi oportet poni relationem realem. Primum quidem, quod extrema sint distincta, & ideo eiusdem a se non est relatio realis. Secundo vero, quod vtrumque extremum reale sit, & ob hoc contradictio non est realis relatio, quia alterum extremum non est. Tertium quoque, quod existentia rei inter illa oriatur respectus in fundamento, & propter hoc inter Deum, & creaturam non est realis relatio, licet vtrumque extremum reale sit, & realiter vnum distinguatur ab alio. Quarto vero, quod in termino sit ratio, ad quam possit relatio ter minari. concurrunt autem haec quatuor in Deol respectu similitudinis, & aequalitatis, quia & extrema distincta sunt, & realiter distincta, & ex natura rei consurgit similitudo, & aequalitas inter illa, & quodlibet est suppositum, ita vt possit terminare huiusmodi respectum. non ergo apparet, quin similitudo, & aequalitas sint relationes reales.

Praeterea: Si istae habitudines non sint reales in Deo, hoc non erit ob aliud, nisi quia fundamentum est vnum, & idem in tribus personis, & eadem est magnitudo numero propter, quod aequalitas non videtur relatio realis. sed manifestum est, quod hoc non impedit, quod idem est fundamentum relationis, & originis in diuinis, videlicet essentia, & nihilominus sunt reales. ergo nec identitas fundamenti impediet, quin aequalitas, & similitudo sint relationes reales.

Praeterea: Augustinus dicit 6. de Trinitate quod prima aequalitas, & prima similitudo est in filio; sed non esset prima, nisi esset realis. nulla enim similitudo rationis est prima, cum ens reale sit prius ente rationis. ergo id, quod prius.

Praeterea: Illud, quod est in filio ex vi productionis, necessario est reale, quia nullum ens rationis inest sibi ex vi suae productionis necessario, quae realissima est. sed Augustinus dicit, contra Maximinum lib. 3. quod ideo non est maior pater filio, quia aequalem genuit. ergo aequalitas est realis in filio ex vi suae productionis.

Praeterea: Sicut se habet magnitudo dimensiua ad aequalitatem proportionalem, sic magnitudo virtualis ad aequalitatem sibi corresponden tem: sed aequalitas est realis proprietas magnitudinis dimensiuae, vbicumque existat; quia proprium quantitatis est secundum eam aequale, vel inaequale dici. ergo vbicumque est magnitudo perfectionalis, & virtualis, ibi aequalitas erit relatio realis, & per consequens in personis similitudo, & aequalitas sunt relationes reales.

Praeterea: Ad relationem realis similitudinis, seu aequalitatis sufficit suppositorum distinctio absque distinctione sundamenti; sicut patet, quod si vna esset albedo in duabus superficiebus, illae forent realissime similes, etiam plusquam modo, cum albedines numeraliter in superficiebus distinguantur. sed in diuinis supposita sunt distincta realiter, quantumcumque fundamentum similitudinis, & aequalitatis sit vnum. ergo similitudo, & aequalitas sunt ibi relationes reales.

Praeterea: Si id, quod minus videtur inesse, inest, & id, quod maius. sed minus videretur, quod paternitas, & filiatio essent reales relationes, stante identitate fundamenti; quia sunt alterius rationis, nec sunt aequiparantiae, immo vna est superpositionis, altera suppositionis, & tamen stat realitas corum cum identitate fundamenti. ergo multo fortius similitudo poterit esse realis relatio in patre respectu filij, & e conuerso, cum sint aequiparantiae, & rationis eiusdem, & similiter aequalitas. Et confirmatur, quia aequalitas, & filiatio habent supposita praedistincta, quod non habent paternitas, & filiatio, & secundum hoc videntur habere plures causas suae realitatis.

Praeterea: In Deo est ex natura rei omnis perfectio simpliciter secund um Anselm. monol. 15. cap. sed aequalitas est perfectio simplex, secundum illud Augustini, de quantitate animae; qui dicit inaequalitati inaequalitatem in re praeponi nec quisquam omnino est, vt opinor, humano sensu praeditus, cui non illud videatur, nec potest dici, quod loquatur de fundamento, & non de relatione, quia infra dicit, quod nullo modo quant itas, sed illa, de qua superius egimus, aequalitas huius excellentiae causa est. ergo aequalitas relatio est in Deo ex natura rei.

Quod sint relationes rationis.

VLTERIVS videtur, quod sint tantummodo relationes rationis. si enim similitudo, vel aequalitas relationem realem ponerent in diuinis, aut hoc esset ratione essentiae, aut hoc esset ratione plurium proprietatum. sed non potest dari primum, quia eiusdem ad se non est relatio realis; essentia autem cadem est in tribus. nec etiam secundum, quia proprietates relationes sunt; relationes autem non referuntur ad inuicem per relationem mediam; quia tunc esset abire in infinitum. ergo nullo modo similitudo, vel aequalitas ponunt in personis realem relationem

Praeterea: Impossibile, aequalitatem, vel si- militudinem esse relationes reales, nisi per seprimi termini etiam realiter distinguantur, quia primi termini realis relationis debent realiter distingui, sed per se primo termini aequalitatis, & similitudinis non sunt supposita, sed potius qualitas, & quantitas, quae sunt in vtroque extremo fundamenta. haec est enim differentia inter relationes primi modi, & secundi, quod in primo fundamenta a relationibus denominantur, quia non solum album est albo simile, immo albedo est similis albedini, nec solum ligna eiusdem quantitatis sunt aequa lia, immo duae superficies, aut duae lineae, & vniuersaliter duae quantitates; in relationibus vero secundi modi fundamenta non denominantur, sed tantum supposita, & subiecta. non enim potentia generatiua, quae est in Sorte, est pater, sed ipse Sortes est pater; nec humanitas Platonisest filia, sed ipse Plato. ex quo patet, quod per se termini paternitatis, & filiationis sunt ipsa sup posita; aequalitatis vero, & similitudinis, ipsa fundamenta. ergo in diuinis vbi fundamentum aequalitatis, aut similitudinis non est realiter distinctum, non erunt istae reales habitudines, quamuis supposita realiter distinguantur.

Praeterea: Illa relatio non est realis, quae completur per actum intellectus, sed ita est de aequalitate, & similitudine in diuinis. non enim potest pater concipi aequalis filio, nisi magnitudo diuina accipiatur bis per intellectum, semel quidem in patre, & semel in filio, eo modo, quo aliquis bis accipitur, dum concipitur idem sibi. ergo similitudo, & aequalitas non sunt reales relationes in Deo.

Praeterea: Sicut in diuinis qualitas, & quantitas transeunt in substantiam, ita similitudo, & aequalitas in identitatem, sed identitas in diuinis est relatio rationis. ergo similitudo, & aequalitas non erunt reales secundum paternitatem, filiationem, processionem, & actiuam spirationem; sed si aequalitas, & similitudo essent relationes reales, posuissent vtique plures. ergo reales esse non possunt.

Praeterea: Inter eadem extrema super idem fundamentum non possunt fundari plures relationes reales, quia inter ea extrema non possunt esse plura interualla, sed inter patrem, & filium, & inter essentiam vtriusque fundatur pa ternitas ex parte vnius extremi, & filiatio ex parte alterius. ergo non possunt aliae relationes reales fundari, & ita similitudo, & aequalitas non sunt respectus reales.

Praeterea: De ratione realis relationis est, quod per eam dicatur aliquid ad aliud se habere, sed secundum aequalitatem diuina persona non se habet ad aliud secundum rem, quia persona dicitur aequalis personae, secundum essentiam acceptam sub ratione quantitatis. In hac autem, personae sunt eaedem. ergo id, quod prius.

Praeterea: Nulla relatio realis, nisi inquantum fundamentum exigit suum terminum; sed essentia diuina, inquantum fundamentum similitudinis, aut aequalitatis, non exigit terminum, quamuis exigit inquantum fundamentum relationis originis, & foecunditate quidem diui- nae essentiae, est quod in ipsa, vna numero existente, sint plures personae, quarum vna sit ab alia, & tertia ab vtraque; essentia autem, inquantum foecunda, est fundamentum relationum originis. & sic patet, quod, inquantum est earum, exigit plures res; inquantum est magnitudo, non exigit pluralitatem personarum. ergo relationes originis sunt reales; relationes vero similitudinis, aut aequalitatis nonpossunt esse reales.

Quod non sit aliqua relatio nec realis, nec rationis, sed negatio pura.

SED in oppositum videtur, quod non sint aliquid positiuum, & per consequens, nec realis relatio, nec rationis. Dicit Philosophus 10. Metaphys. quod aequale opponitur magno. ficut duae priuationes. est enim aequale, quod nec maius est, nec minus: sed hoc non esset, si diceret formaliter aliquid positiuum. ergo nihil positiuum dicit, & ita non est relatio aliqua, & idem potest de similitudine concludi.

Praeterea: AEqualitas videtur esse vnitas inquantitate, sed vnitas formaliter dicit negationem. est enim idem, quod indiuisum, vt patet 3. Metaphysicae ex dicto Commentatoris. ergo aequalitas non est aliquid positiuum, praesertim cum non sit aliud, quam indiuisa quantitas.

Praeterea: Hoc dicit Magister in praesenti di stinct. ait enim, quod non indocte quibusdam videtur, nomine aequalitatis, vel similitudinis non aliquid poni, sed remoueri; sed si relationes importarent, vel secundum rem, vel secundum rationem, non remouerent solum, immo aliquid ponerent. ergo id, quod prius.

Responsio ad quaestionem.

AD quaestionem istam respondendo, hoc or dine procedetur.

Primo namque inquiretur de similitudine, & aequalitate, super quod fundantur in creaturis, & quid sunt.

Secundo vero, an in creaturis reales sint. Tertio quoque, an in diuinis sint relationes vel rationis, vel nullae.

Articulus 1

ARTJCVLVS PRJMVS. Opinio Scoti 1. Sent. dist. 31. q. vnica.

CIRCA primum ergo considerandum, quod aliqui dixerunt fundamentum similitudinis, & aequalitatis exigere duo, scilicet quantitatem, vel qualitatem, & vnitatem specificam, ita quod fundatur similitudo amborum super vnitate specifica; haec autem vnitas realis est, & in natura existit ab omni opere intellectus. Sed hic modus dicendi quantum ad hoc, quod dicit de vnitate reali specifica, locum habebit in secundo, in hoc autem, quod ait, super vnitatem specificam fundari similitudinem, stare non potest. sicut enim similitudo se habet ad qualitatem- sic aequalitas ad quantitatem, sed aequalitas non fundatur super vnitate specifica, quia duae naturae inaequales sunt eiusdem specici secundum Auicennam 2. Metaphys. qui dicit, quod linea finita, & infinita sunt eiusdem speciei. ergo nec similitudo fundatur super vnitate specifica qualitatis.

Opinio quorumdam aliorum.

PROPTEREA dixerunt alij, quod fundamentum similitudinis est qualitas, sub vnitate specifica, quae tamen est vnitas rationis. in hoc non est aliud similitudo, quam conuenientia duorum secundum eandem specificam qualitatem. Sed nec hoc etiam stare potest, quia tunc non esset aliud, aliqua duo alba intelligere, vt similia, nisi concipere, quod participant albedinem eandem in specie, & quod aliquae lineae sint aequales, nisi quod participant eandem quantitatem specifice. sed hoc est expresse falsum: tum quia concipiens duas lineas inaequales, concipit eas eiusdem speciei: tum quia albedines eiusdem speciei, quando concipiuntur, non in eodem gradu apprehenduntur, vt dissimi les, & tamen eiusdem speciei ergo non est verum, quod aequalitas, & similitudo fundantur super vnitate specifica apprehensa per intellectum.

Praeterea: Concipiens similitudinem, aut concipit numerales albedines, & conceptum specificum communem esse vnum fundamentum similitudinis, aut solas albedines numerales esse fundamentum; albedinem autem specificam, tamquam aliquid extrinsecum aeque, & secundum quam sit similitudo, sed neutrum dari potest.

Primum siquidem non: tum quia tres conceptus concurrerent ad fundandum similitudinem, scilicet duae albedines numerales, & illa communis: tum quia non esset nisi vna similitudo in duabus albedinibus, & indiuiduis pro eo quod albedo communis non est nisi vna; haec autem fundaret similitudinem in vtraque. vnde sic eadem communis albedo participatur a qualibet albedine numerali. ergo participaretur eadem similitudo: tum quia albedo particularis, & albedo communis sunt duo conceptus, & ita non apparet, quin vnam simplicem habitudinem possit intellectus fundare super vtrumque conceptum: tum quia non apprehendens albedinem in communi, potest similitudinem inter aliqua iudicare, sicut patet de imagine, & sensu interiori.

Non potest etiam dari secundum, quia similitudo. non exigit, nisi fundamentum in termino ergo conceptus albedinis in communi sic non exigitur, vt fundamentum similitudinis, nec etiam vt terminus, nullo modo exigitur ad respectum similitudinis. ergo non est verum, quod similitudo fundetur super vnite specifiCa.

Opinio aliorum.

ET ideodixerunt alij, quod similitudo fundatur super qualitatibus indiuiduis, inquantum sunt conformes. sed hoc statim ridiculosum apparet: tum quia conformitas, & similitudo idem sunt; idem autem non est sui ipsius funda mentum: tum quia conformitas importat relationem. & ideo dato, quod esset aliud a similitudine, adhuc restaret quaestio, super quod huiusmodi conformitas fundaretur.

Quid dicendum secundum veritatem, & primo quid sit formaliter aequalitas, & similitudo.

RESTAT ergo nunc dicere, quod videtur, sub duplici propositione.

Prima quidem, quid sit similitudo, vel aequalitas. non est enim indistinctio naturae specificae, vt concepta, nec indistinctio naturae specificae, vt existens extra, nec indistinctio indiuiduorum in natura specifica apprehensa, nec indistinctio formarum indiuidualium in apprehen sione, cum qua simul stat cuiussibet apprehensio propria, & distincta. non est ergo similitudo indistinctio naturae specificae apprehensae. non est aliud, quam conceptus specificus: apprehenditur namque quidditatiua ratio cuiuslibet speciei, vt indistincta in se quidditatiue, & a qualibet alia qualitate distincta. ergo distinctio naturae specificae apprehendi non potest esse similitudinem, quae est de praedicamento relationis, alioquin conceptus specificus esset de praedicamento relationis.

Nec potest dici secundum: tum quia si specifica non existit in natura. tamquam realiter indistincta, alioquin vniuersalia esssent, videlicet vnum reale existens in multis, & multa alia impossibilia, quae ostendentur ex hoc in secundo: tum quia si existeret, non dum esset similitudo relationis; alioquin quidditas specifica qualitatis esset de praedicamento relationis, & pari ratione quidditates specificae substantiarum essent relationes identitatum, quod est impossibile: tum quia non ponitur nisi vna natura specifica in omnibus indiuiduis, in quibus tamen sunt multae similitudines, & identitates.

Nec potest dici tertium, quia si fuit similitudo indistinctio indiuiduorum in natura specifica apprehensa, sequeretur, quod habeat pro fundamento similitudo indiuidua, & pro termino istam specificam apprehensam: indistinctio namque attribuitur indiuiduis per respectum ad talem naturam, & secundum hoc erit indistinctio interuallum inter duo indiuidua se habentia ad vnum extremum, & naturam specificam, vt aliud extremum. Sed manifestum est, quod similitudo, identitas, & aequalitas, non sunt habitudines inter indiuidua, & substantiam specificam, sed sunt interualla indiuiduorum praecise. ergo non est verum, quod similitudo sit indistinctio indiuiduorum in natura communi.

Et si dicatur, quod similitudo est indistin- ctio indiuiduorum, & ita est interuallum inter indiuidua; nihilominus haec indistinctio attenditur secundum naturam specificam, & apprehensam, & ita natura specifica non est terminus, sed est terminus conceptus, exigitus, tamquam ratio fundandi, sicut videmus in omnibus alijs relationibus. concurrunt enim tres conceptus. Primus siquidem fundamenti, secundus vero termini, & tertius rationis fundandi, & sic videmus in paternitate, quod oportet concipi Sortem, Platonem, & generare, tamquam rationem fundandi, & eodem modo simultas duorum corporum in eodem loco exigit tres conceptus, duos quidem horum corporum, quae sunt fundamentum, & tertium simultatis, terminum videlicet vbitatis localis, & similiter accidit de simultate in tempore, & ita videtur, quod in similitudine sint duo conceptus indiuiduorum, quae dicuntur indistincta: & tertius naturae specificae, quae est ratio concipiendi huiusmodi indistinctionem duorum indiuiduorum. si vtique sic dicatur non valet: tum quia sequeretur, quod similitudo non posset ab animalibus alijs apprehendi, nisi ab homine, cum solus homo apprehendat vniuersale, & naturam specificam in communi, cuius oppositum docet experientia, cum alia dissimilia sibi fugiant, & similibus coniungantur, iuxta illud sapientis: Omne animal suo simili coniungetur. vnde patet, quod auis cognoscit aliam suae speciei, nec tamen abstrahit specificum conceptum: tum quia non est simile de generare, & paternitate. non enim intercidit conceptus generationis inter paternitatem Sortis ad Platonem, sicut conceptus specificans, cum quis concipit duo indiuidua indistingui in eo. vnde patet, quod habet rationem termini indistinctionis conceptus ille specificus: tum quia non est aliud indistinctio indiuiduorum in natura specifica, quam participatio naturae specificae ab indiuiduis, quae quidem participatio est illa vnio, quam exprimit hoc verbum est dicendo, Sortes est homo, & Plato est homo; patet autem, quod copula ista non est similitudo de genere relationis: tum quia indistinctio indiuiduorum in natura specifica non apprehenditur, nisi per intellectum componentem duos conceptus cum tertio, & tamen similitudo apprehenditur per actum intelligentiae simplicis: tum quia simultas in tempore, vel in loco non exigit, nisi duos conceptus, videlicet locum indiuidualem alterius, & tunc apprehenditur inter illa indistinctio, & simultas.

Nec potest dici quartum. manifestum est enim, quod duae indiuiduales albedines secundum suas numerales realitates penitus distinguantur. non potest ergo poni, quod inter illas sit realis indistinctio, secundum quod numeraliter distinguuntur.

Non potest etiam quintum, quod scilicet, similitudo sit apprehensio colligens ac confundens, & permiscens in eandem in numero: tum quia similitudo esset aliquid constitutum, & mixtum ex albedinibus numeralibus; similitu- do autem est vna simplex habitudo, & non aliquid tale commixtum: tum quia quilibet expe ritur, dum concipit similitudinem inter aliqua, quod illa remanent in sua apprehensione distin cta: tum quia nullum interuallum potest essepermixtum ex terminis. relinquitur ergo quod similitudo sit apprehensio indistincta intercidens inter duas albedines numerales. non enim potest esse indistinctio realitas sic interueniens inter numerales albedines cum illa realis indistinctio sit inter illas, sed quia vis apprehensiua est apta nata inter duas albedines, quandam apprehensionem indistinctam statuere, non quidem vniuersalitatis, sed singularitatem cuiuslibet albedinis attendendo, idcirco tale iudicium indistinctum intercidens inter illas, appellatur simi litudo, & eodem modo aequalitas est quaedam apprehensio indistincta, quam statuit intellectus inter duas singulares mensuras, quae appellatur commensuratio, & identitas est talis indistincta apprehensio intercidens in substantijs inter duas numerales naturas, & secundum hoc, verbum Philosophi debet intelligi, quod similitudo est quaedam vnitas in qualitate, quia indistinctio est cuiusdam apprehensionis intercidentis inter duas numerales qualitates, cui etiam experientia consonat, quia similitudo non videtur, nisi quaedam collatio inter duas qualitates secundum quandam indistinctionem quiain apprehensione statuitur inter illas indistinctio quaedam.

Quod similitudo, & aequalitas non fundantur supeo vnitate specifica, sed super naturas singulares quantitatis, & qualitatis, contre praemissas opiniones.

SECVNDA vero propositio est, quod relationes huiusmodi fundantur, non quidem super naturam specificam, sed super singulares, & numerales naturas. Huic tamen obuiare videtur, quod Philosophus dicit 5. Metaphisicae. ait enim, quod similia sunt, quorum qualitas est vna, sed certum est, quod non est vna, nisi in specie.

Praeterea: Si fundaretur similitudo super albo dines numerales absque hoc, quod exigeretur vnitas specifica, pari ratione posset fundari super hanc albedinem, & hanc nigredinem numeraliter di stinctas. non enim potest ratio alia assignari huius diuersitatis, nisi quia duae albedines numerales sunt eiusdem speciei; haec autem albedo, & illa nigredo sunt alterius speciei, sed hoc nonesset, nisi identitas specifica faceret ad fundandam similitudinem. ergo id, quod prius.

Praeterea: Par iudicium est de similitudinerespectu qualitatis, & identitate respectu substan tiae, sed identitas fundatur supervnitate specifica. vnde consuetum est de identitate distingui, quia quaedam est identitas in specie, quaedam in genere propinquo, & quaedam in remoto. ergo similitudo fundatur super vnitate specifica, vel generis. vnde aliqua sunt similia in specie, & aliqua in genere, quod non esset, nisi similitudo exi geret aliquid horum.

Sed istis non obstantibus dicendum est id, quod prius. impossibile est enim similitudinem apprehendi, non apprehenso suo proprio fundamento, sed experientia docet, quod consideratis duabus albedinibus distinctis numeraliter statuitur indistincta apprehensio inter illas, non apprehendendo specificam rationem albedinis, quia etiam animal brutum hoc facit; Similiter autem inter duas lineas mensuratas per intellectum statuitur quaedam apprehensio indistincta, quae commensuratio, siue aequalitas appellatur. ergo vnitas limitata com munis simpliciter accidit similitudini, & aequalitati, & haec est mens Philosophi 5. Metaphysicae, cum dicit, quod identitas vnitas quaedam est plurium mensurarum, & similiter aequalitas vnitas est plurium mensurarum, & similitudo pluriumqualitatum; non intelligit autem quod sit vnitas specifica, aut natura communis, quia tunc non essent relationes identitas, similitudo, & aequalitas, sed ipsae naturae specificae, & communes. intelligit ergo, quod est vnitas apprehensionis indifferentis, quae intercedit inter plures naturas per modum cuiusdam collocutionis, & habitudinis, ac interualli.

Nec procedunt instantiae. Prima siquidem non, quia Philosophus vocat qualitatem vnam qualitates numerales, prout sunt indistinctae saecundumvnam apprehensionem intercedentem inter illas.

Nec etiam valet secunda. non estt enim quaerenda causa, quare inter duas albedines distinctas numeraliter statuat intellectus apprehensionem huiusmodi indistinctam, secundum quaml confert eas ad inuicem, sicut, & non est quaerenda causa, quare potius abstrahit ab eis vnum communem conceptum specificum, quem abstrahit ab hac albedine, & hac nigredine. est er go quodlibet indiuiduum per suam naturam fundamentum, & conceptus specificus similitudinis, nec vnum est causa alterius, sed ambo immediate, & per se sunt absque hoc, quod debeat alia ratio quaeri.

Non valet etiam tertia quia concomitantur se identitas, & vnitas specifica, vel generis, & eodem modo aequalitas, & vnitas ista, vel illa, nec propter hoc vnum est causa alterius, vel fundamentum, & si foret, magis esset similitudo causa conceptus, quam econuerso secundum illud Commentator 12. Metaphysicae, qui dicit, quod vniuersalia apud Aristotelem sunt collecta ex particularibus, & intellectus qui accipit inter ea consimilitudinem, facit ea vnam intentionem. In hoc ergo primus articulus terminetur.

Articulus 2

ARTJCVLVS SECVNDVS.

An aequalitas, & similitudo sint relationes reales in creaturis. opinio Scoti. I. Sent. dist. 31. quaest. prima.

CIRCA secundum vero considerandum est, quod aliqui dixerunt, aequalitatem, & simi litudinem in creaturis esse reales relationes: tum quia similitudo, & aequalitas, & earum variatio sensu percipitur: percipimus namque sen su duos pueros aequales, & cum alter augetur, iudicamus eos inaequales, & similiter cum erant ambo albi, apparebant sensui similes, cum deni gratur alter, apparent dissimiles: tum quia consonantia, & dissonantia sunt quaedam similitudo, & dissimilitudo; dissonantia autem corrum pit auditum, ex quo patet, quod est quid reale: tum quia simultas localis est relatio realis. non potest enim negari, quin sensibiliter videatur contactus duorum corporum, & simultas eorum; simultas autem est vnitas in aequalitate, quare si illa est realis, & ista: tum quia circumscripto omni intellectu albedo haec, & illa sunt magis conformes, quam haec albedo, & illa nigredo.

Opinio Durandi 1. Sentent. distinctione 31. quaest. prima.

DIXERVNT vero alij, quod non sunt reales habitudines in creaturis: tum quia fundantur super vnitate specifica, quae solum est ens rationis: tum quia non est magis realis similitudo, vel aequalitas, quam identitas fundata in substantia; communiter autem conceditur, quod identitas non sit relatio realis: tum quia fundamenta simi litudinis, aut aequalitatis non dependent ad inuicem secundum esse abso lutum, quod tamen requiritur ad hoc, quod relatio sit realis: tum quia Philosoph. 5. Metaph. exumerans relationes reales, nullam mentionem facit de istis. sic ergo non sunt relationes reales, sed rationis tantum secundum istos.

Quid dicendum secundum neritatem, & primo, quod non sunt res extra apprehensione huiusmo di relationes, sicut intelligit prima opin.

RESTAT nunc dicere, quod videtur sub du plici propositione.

Prima quidem, quod sicut supra dictum est, nec similitudo, nec relatio aliqua est in rebus in actu, sed earum reductio in actum sit per aliquam apprehensionem. si enim aequalitas esset res, sequeretur, quod reales numeralitates essent in vno subiecto, nam vnus homo est inaequa lis omnibus arenis, quae sunt in mari, & omnibus folijs, & vniuersis sloribus, & sic de alijs innumerabilibus rebus, & ita innumerabiles inaequalitates erunt in vno homine. si ergo qua libet sit res in actu, erit vnus homo innumerabilibus realitatibus oneratus, similiter etiam facies hominis cum innumerabilibus realitatibus, quia quot sunt homines, tot habebit reales dissimilitudines, & difformitates in facie subie ctiue. Similiter etiam si sunt nouem albedines, erunt in qualibet nouem similitudines ad nouem albedines, & resultabunt in vniuerso nonaginta, & si fuerint centum albedines, necesse in actu poni decem millia realitates. vnde cum talis rerum infinitas omnino irrationalis sit, non debet in mentem alicuius venire, quod similitu- do, & dissimilitudo sint in rebus, nisi in potentia, & quod tunc fiant in actu, dum anima illas reducit, nisi forte quis poneret, quod non multiplicantur similitudines secundum terminos, sed quod per eandem difformitatem facies huius hominis difformis sit faciebus omnium aliorum; hoc autem poni non potest, quia vna difformitate transeunte per corruptionem alicuius ex alijs faciebus, adhuc remanerent difformitates ceterae, & per consequens non sunt idem

Nec motiua primae opinionis procedunt. Pri mum siquidem non: tum quia sensu multa percipiuntur, quae non sunt in re extra, sicut superius dicebatur: tum quia secundum perspectiuum similitudo, aequalitas, & inaequalitas sunt de intentionibus, in quibus ratio, inperceptibiliter cooperatur exteriori sensui, ratio quidem particularis in hominibus; cogitatio vero, vel virtus aestimatiua in animalibus. illa enim virtus est collatiua, & apprehensiua intentionum, quae non cadunt sub sensu. vnde quia apprehen sio similitudinis, & dissimilitudinis in quadam collatione vnius qualitatis ad aliam consistit, non potest dici, quod sensu spoliato apprehendantur, sed ex permixtione alicuius virtutis col latiuae, sicut demonstrat perspectiuus.

Non valet quoque secundum, nam dissonantia non corrumpit auditum effectiue, sed fractio aeris, sicut nec vox tonitrui scindit lignum, sed commotio aeris, vt superius dicebatur.

Nec valet etiam tertium, quia simultas localis, seu contactus corporum potest accipi, vel pro habitudine mutua vnius corporis ad aliud, & hanc visus non iudicat, nisi forte aliqua virtute collatiua imperceptibiliter cooperante, vel pro priuatione corporis intermedij. dicuntur enim simul esse, & se contingere, inter quae nullum est medium, & sic accipiendo contactum, non est relatio, nec etiam cadit sub sensu, nisi sicut tenebra sub visu, & silentium sub auditu, & sic de priuationibus alijs.

Non valet etiam quartum, nam sine apprehensione inter duas albedines non est magis conformitas in actu, quam inter albedinem, & nigredinem, immo est contradictio in terminis, cum conformitas non sit aliud, quam quaedam apprehensio in distincta intercedens inter duas albedines. vnde tollens apprehensionem, & cum hoc conformitatem relinquens, quae est quaedam apprehensio indistincta, repugnantiam ponit, dicuntur nihilominus duae albedines magis conformes, quam nigredo, & albedo, circumscripta omni apprehensione propter propinquam potentiam, & dispositionem vltimate necessitantem virtutem cognitiuam ad habentem in actu apprehensionem huiusmodi in distinctam, quae dicitur similitudo.

Quod similitudo, & aequalitas, & eorum opposita sunt relationes reales dato, quod non sint in rebus in actu contra secundam opinionem.

SECVNDA vero propositio est, quod relationes huiusmodi dato, quod non sint in actu in rebus, dici debent reales, forma namque, ad quam natura disponit introducendo vltimatam dispositionem, quae necessitas appella tur naturalis dicitur, esto quod a natura non introducatur, sicut patet de anima rationali. dicitur enim homo generare hominem, quamuis non inducat formam, per quam est homo, pro eo, quod inducit dispositionem, quae est necessitas, & ex hoc anima est forma naturalis, quamuis non fiat a natura: similiter et iam relationes illae, ad quas natura vltimate disponit dispositione necessitante intellectum ad reducendum eas in actum dici possunt reales, & naturales, praesertim propter differentiam habitudinum aliarum, ad quas non disponit natura, cuiusmodi est dextrum in columna, sed manifestum es, quod similitudo, & aequalitas sunt in naturi secundum vltimatam dispositionem, intellectum necessitante ad reducendum eas in actum.. non enim potest duas albedines intellectus coucipere difformes, nec duas lineas bipedales intelligere inaequales, & propter hoc similitudo, & dissimilitudo sunt proprietates naturales qualitatis, & aequalitas, & inaequalitas quantitatis. ergo nullus negare potest, quin sint relationes naturales, & multo fortius, quam anima rationalis, aut quae non est in natura secundum dispositionem, ita necessitante Deum ad infundendum, sicut necessitatur intellectus ad relationes huiusmodi reducendas ad actum. vndenihil est dictu, quin magis sit simultudo naturalis albedini, aut alteri qualitati, quam dextrumipsum columnae, vel ligno.

Nec motiua secundae opinionis procedunt. Primum siquidem non. ostensum est enim supta quod non fundantur similitudo, & aequalitas super specificam vnitatem, nec valet, quod dicunt aliqui, eas fundari super vnum, & vnum distinctum, inquantum sunt in potentia ad vnitatem abstractam, sic, quod illa potentialis vnitas est in re, non tamen reducitur ad actum, nisi per intellectumhoc quidem nihil est dictum, quod similitudo nou fundatur super potentiam ad vnitatem specifcam, immo illa accidit similitudini, alioquin mllus eam apprehenderet, nisi cognoscens illam potentiam cum notitia relationis sub propria ratione dependeat a notitia proprij fundamen ti, patet autem quod bruta similitudines, & dissimilitudines apprehendunt, nec potentiam illam discernunt.

Non procedit quoque secundum, nam & identitas fundata in substantia, quae non est aliud, quam substantiarum conuenientia est realis re latio, sicut similitudo.

Non valet etiam tertium, quia falsum assumit, quod fundamenta relationum realium debent mutuo dependere secundum sua absoluta, sicut supra ostensum est in praecedenti quaestione-.

Non valet denique vltimum, quia Philosophus exemplificat de aequali in 5. Metaphys. & Commentator dicit ibid Comm. 20. quod relatiuadicuntur asio modo de aequali in quantitate, & simili in qualitate, & eodem modo de substantia. & in hoc articulus secundus terminetur.

Articulus 3

ARTJCVLVS TERTJVS.

An similitudo, & aequalitas sint reales relationes in Deo. Opinio Scoti 1. sen. dist. 31.q. 1.

CIRCA tertium uero considerandum, quod aliqui dixerunt, relationes istas esse quidem reales, & inter se distinctas, & in qualibet persona esse distinctas, nec est inconueniens, quod ali quid eiusdem rationis plurificetur in diuinis, dum tamen praesupponat plura distincta secundum rationem, impossibile quidem esset, quod paternitas plurificaretur, quia vel praecedens exigit, per quod ad certum numerum determinetur; similiter autem nec filiatio: aequa litas vero, aut similitudo exigunt supposita distincta, per quae determinantur ad certum numerum. haec autem opin. fulciri potest rationibus octo superius arguendo primo loco inductis.

Opinio sancti Thomae I. Sent. dist. 31. q. 1. art. I. & in summa prima par. q.42. & plurium aliorum.

DIXERVNT uero alij, quod relationes istae sunt tantum secundum rationem, quia non possunt reales esse ex parte essentiae, quae communis est, vel ex parte relationum, cum non referatur vna relatio ad aliam per relationẽrealem mediam. cum enim dicimus, quod paternitas opponitur filiationi, oppositio non est relatio media inter paternitatem, & filiationem, quare vtroque modo relatio multiplicaretur in infinitum, & ideo aequalitas, & similitudo in diuinis personis non est alia realis relatio distincta a relationibus personalibus, sed in filio intellectus inclu dit, & relationes distinguentes personas, & essentiae vnitatem. haec autem positio fulciri potest rationibus octo superius arguendo inductis.

Opinio Magistri in praesenti d, st.

DIXERVNT quoque alij, quorum sententiam Magister approbat, quod similitudo, & aequalitas sunt appellationes relationis, non sunt tamen relationes, quia nil ponunt in diuinis personis, sed remouent, aequalitas quidem maioritatem, & minoritatem contra errorem Arrij, qui gradibus meritorum Trinitatem distinxit, sicut dicit Boetius in lib. de Trin. similitudo vero omnem difformitatem, & varietatem naturae, vt excludatur error Eunomij, qui dixit, filium non esse vnius naturae cum patre. Haec autem opinio fulciri potest rationibus tri bus inductis ad oppositum arguendo.

Quid dicendum secundum veritatem. & primo, quod non sunt relationes reales, ita quod sint in actu extra apprehensionem. contra primam opin.

RESTAT ergo nunc dicere, quod videtur sub triplici propositione.

Prima quidem, quod non possunt esse relationes reales, sic, quod sint in re sine opere intellectus. impossibile est enim relationes reales opposita esse in eodem primo subiecto, alioquin cum contradictio includatur in qualibet oppositione, sequeretur, quod contradictoria erunt simul in eodem primo subiecto. vnde in quolibet genere: oppositionis formae oppositae non se compatiuntur in eodem primo subiecto, quantumcumque subiecta secundaria distinguantur, sicut patet, quod si sortes, & Plato haberent eandem superficiem numero nigredo, & albedo non possent inesseilli superficiei, licet esset in diuersis substantiis, sed aequalitas, & similitudo habent pro primo subiecto quantitatem dimensiuam, vel virtualem, & qualitatem substantialem, vel accidentalem. est enim aequalitas passio, & proprietas quantitatis; similitudo vero qualitatis. In diui nis autem est vna quantitas, & vna qualitas in tribus. ergo impossibile est, quod sint in patre, & filio duae quantitates ex opposito reales, quan tumcumque personaliter distinguantur, quia in diuina essentia, quae est primo subiectum essent opposita simul.

Nec valet, si dicatur, quod nec essentia, nec proprietas sunt primum subiectum aequalitatis, sed tota persona; non valet quidem: tum quia quod constituitur ex relatione, & absoluto, non potest esse primum subiectum relationis realis, sicut nec ipsa relatio sola: tum quia fundamentum, & primum subiectum relationis vnum, & idem est. Constat autem, quod essentia est fundamentum similitudinis, & aequalitatis. non enim secundum se totam est vna persona aequalis alteri, sed solum ratione essentiae.

Nec valet etiam, si dicatur, qnod paternitas, & filiatio sunt relationes coppositae, & reales, & ta mem sunt in diuina essentia ratione suaeinfinitatis.

Non valet etiam, inquam, quod non est verum, quod sint in essentia, tamquam in fundamento, vel substrato. vnde non conceditur, quod proprietates sint in essentia, tamquam in primo subiecto, alioquin denominarent eam. De simi litudine vero, & aequalitate, necesse est, quod essentiam habeant pro fundamento, & primo subiecto, vt dictum est.

Praeterea: Impossibile est, quod aliquid in diuinis habeat rationem generis, vel speciei secundum Augustinum 7. de Trin. sed si aequalitas sit realis, vel similitudo in diuinis erit vniuersale, & species. erunt enim ibi plures aequalitates solo numero differentes, a quibus poterit abstrahi aequalitatis ratio in communi, quae praedicabitur de pluribus differentibus solo numero, tamquam species vera, & idem erit de similitudine. ergo id poni non potest.

Praeterea: Non est magis intima similitudo creatis qualitatibus, aut aequalitas quantitatibus, quam sit similitudo, & aequalitas diuinis personis: sed supra probatum est, quod in creaturis non sunt res in actu existentes in qualitati bus, vel quantitatibus. ergo multo minus erunt res in diuinis.

Praeterea: Si similitudo, & aequalitas sunt reales relationes, erunt sexdecim relationes in diuinis personis, quatuor quidem originis, & sex similitudines, & sex aequalitates, quia persona quaelibet est aequalis duabus, & sic habet duas aequalitates, & similiter duas similitudines, sed hoc videtur absonum, & superfluum tot realitates multiplicari in Deo. ergo irrationale est id poni.

Praeterea: Si essent relationes reales, funda- rentur in diuina essentia, prout aequalitas, & ma gnitudo, & per consequens haberent se ad eam, tamquam ad fundamentum; relatio vero actuat suum fundamentum suo modo, & fundamentum relationem recipit, & est in potentia ad ipsam, sed constat, quod haec omnia impossibilia sunt in diuinis, tamquam repugnantia summae perfectioni. ergo id, quod prius.

Nec valet, si dicatur, quod transirent realiter in essentiam, & idcirco non actuarent eam, non valet quidem, quia res similitudinis, aut fundaretur in re deitatis, & sic impossibile est, quod in eam transirent, alias eadem res fundaretur in seipsa, aut non fundaretur in essentia, & tunc per se non plus essent aequales, aut similes in essentia, quam in proprietatibus relatiuis.

Quod non sunt relationes rationis. contra secundam opinionem

SECVNDA quoque propositio est, quod nec sunt relationes rationis, potest quidem dupliciter intelligi, quod sint rationis.

Primo quidem, sicut identitas eiusdem ad se, & hoc modo videntur intelligere positores opinionis secundae, in quo quidem intellectu impossibile est, quod sint relationes rationis; illa namque non sunt relationes rationis hoc modo, quae habent terminos realiter distinctos, & non eundem bis sumptum. Philosophus enim 5. Metaphysi. dicit, quod tali identitate idem bis sumitur; sed termini aequalitatis sunt personae realiter distinctae, nec sunt vnus, & idem terminus bis sumptus. ergo non sunt relationes rationis secundum hunc modum.

Praeterea: In relationibus rationis, quae sunt per hunc modum, idem refertur ad se, sed in di uinis non est sic. pater quidem non est aequalis sibi, sed filio, nec etiam similis, similiter nec essentia est aequalis, aut similis essentiae. ergo simi litudo non est relatio rationis inter terminum bis acceptum.

Praeterea: Hilar. dicit 3. de Trinit. quod simile non sibiipsi, nec aequale sibi aliquid dicitur. vnde nullus dicit, quod sortes sit sibi similis, aut aequalis, sed si esset relatio rationis secundum illum modum, in quo intellectus vtitur bis eodem, proprie dici posset. ergo id, quod prius.

Praeterea: In talibus relationibus neutrum extremorum includit aliquod reale distinctiuum, sed secundum istos similitudo includit in intellectu proprietatem distinguentem, & essentiae vnitatem. ergo non est de relationibus rationis, in quibus intellectus vtitur bis eodem.

Alio modo potest intelligi, quod sunt relationes rationis similitudo, & aequalitas, pro eo, quod non sunt actu in re sine opere intellectus, sed sunt in potentia in personis diuinis: reducuntur autem ad actum per intellectum, & adhuc sic est impossibile. nullum enim complebile per intellectum est in diuinis, alioquin essentia diuina esset quoad aliquid incompleta, & in potentia expectans per intellectum compleri, & reduci ad actum, quod omnino poni non potest.

Quod similitudo, & aequalitas non sunt relationes aliquae, nec reales, nec rationis, licet appellatio sit relatiua.

TERTIA quoque propositio est, quod equalitas, & similitudo in diuinis personis nullam habitudinem ponunt, nec realem, nec rationis, sed vnitatem absolutam, & indistinctionem quantitatis, & magnitudinis virtualis, ac quantitatis essentialis. Vbi considerandum est, quod vnitas accipi potest tripliciter.

Vno modo pro indistinctione alicuius rei in se, sicut Sortes dicitur res vna.

Secundo vero pro indistinctione alicuius rei in pluribus, sicut vnus homo specifice est in plu ribus numeraliter distinctis.

100

Tertio vero sumitur vnitas pro indistinctione relatiua, secundum quod aliquis apprehendens duo alba statuit postmodum inter illa quandam apprehensionem indistinctam.

101

Sic ergo vnitas primo modo non importat re lationem, nec etiam secundo modo. vnde sortes, & Plato dicuntur vnus homo participatione vnius speciei, nec dicitur vnus homo relatiue, sed essentialiter, & absolute, & si homo iste specificus esset in re, posset dici plures homines idem homo realiter, absque hoc, quod identitas esset ali qua relatio, immo foret indistinctio absolutaplurium hominum.

102

Tertio vero modo vnitas sumitur relatiues. cum ergo similitudo sit vnitas in qualitate, & aequalitas vnitas quantitatis, necesse est, vt accipiantur, vel pro vnitate absoluta quantitas, & aequalitas, vel pro relatiua, absoluta quidem, vt si in duabus superficiebus esset eadem albedo, superficies illae haberent vnam albedinem vnitate absoluta, nec esset aliud vnam superficiem esse similem alteri, nisi eam habere vnam albedinem vnitate absoluta, nec esset aliud vnam su perficiem esse similem alterius, nisi eas habere vnam albedinem indistinctam, nec esset collatio albedinis vnius ad albedinem alterius per modum similitudinis, siue conformitatis relatiuae. Quandoque vero similitudo est vnitas relatiua, vt inter duo alba est vnitas albedinis, non quod sit aliqua vna albedo inter illas, sed quia inter eas est relatiua vnitas, & indistinctio, quae dicitur conformitas. in diuinis itaque non est similitudo relatiua, quae dicitur conformitas, aut aequalitas relatiua, quae dicatur commensuratio, sed hoc im portat personas esse similes, quod scilicet habent vnam indiuisibilem naturam, & ipsas esse aequa les significat, quod habent vnam magnitudinem indiui sam, non quod magnitudo, prout est in vna commensuretur sibiipsi, prout est in altera, quia idem non commensuratur sibi, nec secundum rem, nec secundum rationem; nullus quidem dicitur sibi similis, aut aequalis. sic ergo patet, quod significat aequalitas in diuinis: nam personas diuinas habere eandem indiuisibilem quantitatem: non autem adinuicem commensurari, & eodem modo simi litudo exprimit, quod sunt tres habentes naturam indiuiduam: non autem, quod inuicem conformentur relatione interueniente, quae ap pelletur conformitas.

103

Huic tamen obuiare videtur, quod secundum hoc non significabunt aliquid positiuum, sed tantum priuatiuum, & redibit opinio, quam ap probat Magister, quae tamen communiter non tenetur.

104

Praeterea: Diuinae appellationi relatiuae correspondet relatiuus conceptus; nam voces sunt signa passionum, quae sunt in anima, sed similitudo, & aequalitas sunt appellationes relatiuae. dicitur enim pater aequalis filio. vnde esse aequale est esse ad aliud. ergo videtur, quod correspondeat saltem conceptus relatiuus, & sic erunt relationes rationis.

105

Et confirmatur, quia Athanasius dicit, quod personae sunt coaequales, coaequalitas autem importat, infra conceptum, relatum respectum. Praeterea: Commensuratio, & conformitas important relationem, sed nihil prohibet diuinas personas intelligi commensurari adinuicem, & conformari: nam vna linea bis accepta commem suratur sibi ipsi per intellectum, & eadem albedo cō formatur sibi ipsi, sicut & Sortes bis acceptus identitatur sibi ipsi. ergo nihil prohibet, quod similitudo, & aequalitas fint relationes rationis in diui nis. Sed his non obstantibus, dicendum est, sicut prius. licet enim posfit identitari sibi ipsi, nullo tamen modo conuenire, aut conformari, aut coaequari: cuius ratio est, quia conformitas, conuenientia, & adaequatio nominant relationes, quas ponit intellectus inter duas qualitates, aut quantitates, aut naturas distinctas naturaliter. numquam enim intellectus quantumcumque accipiat bis Sortem, concipit, quod Sortes conueniat cum seipso, aut quod aequetur sibi ipsi, vel quod assimiletur, & tamen concipit, quod identitatur: & ratio huius est, quia identi tas importat vnitatem absolutam. sunt enim tres conceptus Sortis, duo quidem, prout sumitur bis. tertius vero realitatis Sortis, in qua primi duo conceptus intelliguntur indistingui: non sic autem est de conuenientia, quae est quaedam vnitas relatiua, nec significatur, quod duo conce ptus Sortis incidant in vnam realitatem, sed po nitur inter illos duos conceptus indistinctio relatiua, quando tamen exigit extrema distingui. Sic ergo non potest intellectus statuere conformitatem, vel adaequationem, aut aliquid huiusmodi relatum, nisi inter distincta, sed pater, & filius sunt indistincti in magnitudine, & in natura numeraliter. ergo non potest intellectus ponere inter eos relationem conuenientiae, aut conformitatis, aut aequalitatis, sed concipit, quod personas conuenire non dicitur relatiue, sed absolute vnitatem naturae habere, & per consequens similitudo, conformitas, & con uenientia non important relationem realem nec rationis. vnde August. de fide ad Petrum di cit, quod aequalis patri est filius, quia nullus alium excedit magnitudine, & ob hoc tres vnum recte dicimus, quia vna prorsus aeternitas, vna immensitas, vna trium diuinitas.

106

Nec procedunt instantiae. Prima siquidem non, quia Magister posuit, quod aequalitas non diceret relationem, sed tantum priuationem maioritatis, & minoritatis. in hoc ergo verum dicit, quod ipsam relationem negauit: sed non est verum, quod significet tantum priuationem oppositarum relationum, maioritatis scilicet, & minoritatis, sed significat indistinctionem magnitudinis, ad quam vtique sequitur talis priuatio.

107

Nec valet etiam secunda. appellatio namque quantum ad hoc dicitur relatiua, quod est inter plura: distat tamen a relatione, inquantum inter illa plura non ponit aliquam habitudinem, sed in illis pluribus quandam absolutam vnitatem, sicut cum dicimus Sortem, & Platonem esse vnum hominem specifice.

108

Non valet etiam tertia, quia non est verum, quod vna albedo sit similis sibi ipsi, aut vna linea sibi ipsi aequalis, immo hoc est contra Hilarium, & contra communem modum loquendi. & in hoc art. 3. terminetur.

109

Responsio ad obiecta.

110

AD ea ergo, quae superius primitus inducuntur, dicendum est. Ad primum quidem, quod non concurrunt ad similitudinem in diuinis omnia necessaria ad relationem realem. immo deficit, quod est principalius, & formalius, videlicet, quod nulla est habitudo secundum qualitatem substantialem, & naturam diuinam inter patrem, & filium, sed est omnimoda vnitas, non relatiua, sed absoluta.

111

Ad secundum dicendum, quod non est simile de relationibus originis: illae namque non respiciunt diuinam essentiam, tamquam fundamentum, & subiectum, seu substratum, alioquin haberet essentia rationem potentiae, & relatio esset actus, & fieret compositio, quod absurdum est; nunc autem similitudo, & aequalitas necessario, si habitudines essent, exigerent diuinam essentiam pro fundamento, & essent opposita in eodem primo subiecto, quod est omaino impossibile.

112

Ad tertium dicendum, quod prima aequalitas, & prima similitudo est in filio accipiendo similitudinem pro imagine: est autem filius ima go patris, non propter identitatem essentiae, sed propter modum suae emanationis, & propter suam proprietatem, qua formaliter est verbum, & filius. Imago enim non est similitudo, quae di cit habitudinem fundatam super qualitatemsed dicit habitudinem repraesentatiui, siquidem quod aliud repraesentat, est imago ipsius; verbum autem est repraesentatiuum per suam proprietatem. vnde patet, quod aequiuocatur de similitudine, & aequalitate.

113

Vel dicendum, quod prima aequalitas, & similitudo est in filio respectu patris, quia prima vnitas plurium, & praecipua eiusdem magnitudinis, & aequalitas essentialis, inquantum pater, & filius, sunt quodammodo primo vnum in magnitudine, quam spiritus sanctus primitate originis, quamuis non prioritate alicuius men surae, vt ex superioribus patet.

114

Ad quartum dicendum, quod filius ex vi productionis est aequalis patri, non quidem aequalitate relationis, quae est commensuratio, sed vnitate absoluta, quae non est aliud, quam eiusdem magnitudinis simpliciter indistinctae parti cipatio. habet enim ex vi productionis filius, quod sit summe vnum in magnitudine cum patre, & ita, quod sit aequalis: non tamen, quod sit commensuratus, aut proportionatus patri.

115

Ad quintum dicendum, quod aequalitas est realis proprietas magnitudinis, non quidem ad se ipsam, sed ad aliam indistinctam numeraliter, quod non reperitur in Deo.

116

Ad sextum dicendum, quod si esset vna albedo in pluribus superficiebus, non essent illae sup perficies similes similitudine relatiua, quae est con formatio, sed similitudine identica. essent enim simpliciter vnum in albedine, & sic est in diuinis personis.

117

Ad septimum dicendum, quod paternitas, & filiatio nullo modo compatiuntur se in codem fundamento, & si diuina essentia esset fundamentum earum, opposita inessent eidem, quod est omnino impossibile. non est ergo fundamentum, sed quoddam indistinctum ab eis, & secundum hoc paternitas, & filiatio non sunt nisi in perso nis, quae realiter distinguuntur.

118

Ad vltimum dicendum, quod aequalitas, si poneretur realis relatio, non esset perfectio simpliciter, alio quin aliqua perfectio simpliciter numeraretur in diuinis, & esset laliqua in patre, quae non est in filio, & e conuerso, quod es se non potest, praesertim, quia nulla relatio importat perfectionem simpliciter, etiam secundum sic arguentes, est tamen perfectionis simpsi citer, quod personae sint aequales, non relatiue, sed per absolutam vnitatem magnitudinis, & indistinctionem vnius immensitatis.

119

Quod vero additur de Augustiuo, dicendum, quod aequalitas est inaequalitate perfectior, non tamen ex hoc sequitur, quod sit perfectio simpliciter, sicut nec albedo est perfectio simpliciter, quamuis in re praeponatur nigredini.

120

Responsio ad secundo obiecta.

121

AD ea vero, quae secundario inducuntur, di cendum est. Ad primum quidem, quod probat, quod non sint relationes reales similitudo, & aequalitas: nec tamen concludunt, quod sint habitudines, quia nec refer untur personae, vt aequales in proprietatibus relatiuis, nec vt aequales in esse secundum commensurationem quia essentia est eadem, nec intellectus potest concipere, quod sibi ipsi commensuretur, aut assimiletur, nec etiam, quod personae commen surentur secundum eam, sed quod sunt penitus vnum.

122

Ad secundum dicendum, quod ratio illa efficaciter concludit aequalitatem, & similitudinem non esse relationes etiam secundum rationem, quia primo subiecta simi litudinis sunt similia, & aequalitatis aequalia. non enim solum alba sunt similia, immo & albedines ipsae, nullus autem dicit, quod essentia diuina sit aequalis, aut similis sibi ipsi.

123

Ad tertium dicendum, quod nec diuina essen tia, vt sumpta bis, potest fundare conformitatem, aut mensurationem, aut conuenientiam relatiuam, etiam secundum intellectum, quia nullus dicit, quod Sortes sit sibi ipsi conformis, aut secum conueniens, aut aequalis, quantumcumque per intellectum sumatur bis, & tamen dicimus, quod est idem sibi ipsi.

124

Ad quartum dicendum, quod identitas perso narum in diuina enentia non est identitas relatiua. pater enim, & silius sunt vnus Deus nou re latiue, sed absolute, & eodem modo sunt ma ne gnitudo, & substantialis vna bonitas. & ita patet, quod similitudo, & aequalitas non sunt appellationes relatiuae, quod importent habitudi nem, sed quia dicuntur de pluribus, quae identi tantur in summo secundum magnitudinem, & aequalitatem perfectionalem.

125

Ad quintum dicendum, quod probat similitudinem, & aequalitatem non esse reales habitu dines, quamuis non multum efficaciter, sed aliquatenus probat, quod sint habitudines rationis

126

Ad sextum dicendum, quod licet verum concludat, quia similitudo, & aequalitas non sunt habitudines reales, immo nec habitudines, nihilominus duo falsa assumunt.

127

Primum quidem, quod inter duo extrema super idem fundamentum non possint fundari plures relationes reales. oppositum quidem patet in calore ignis generantis, & geniti, vbi fundatur relatio producentis, & producti, & nonrelatio similitudinis.

128

Secundum vero, quod dicit essentiam se habe re per modum fundamenti ad relationes originis, quod nullo modo est verum, vt ex superioribus patet.

129

Ad septimum dicendum, quod probat easnon esse relationes reales, sed non infert affirmatiuam, scilicet, quod sint habitudines rationis. Et idem dicendum est ad octauum, nisi quodassumit vnum falsum, scilicet, quod fundamentum realium relationum dependeant abinuicem secundum esse absolutum, quod non est verum, vt patuit in quaestione praecedenti. immo nec es sentia in diuinis, si fundaret paternitaté, deperderet ad seipsam, vt fundaret filiationem. Nec valet, quod dic itur de foecunditate, quia esentia, vt foecunda, etiam non dependet.

130

Ad obiecta in oppositum.

131

AD ea vero, quae in oppositum inducuntur, dicendum est. Ad primum quidem, quod Philosophus non intelligit, quin in creaturis - qualitas sit relatio realis, seu aliquid positiuum, sed intelligit, quod habet annexam negationem maioritatis, & minoritatis, & parui, ac magni, seu multi, & pauci.

132

Ad secundum dicendum, quod vnitas magni tudinis importatur per aequalitatem. vnde aequalitas non solum dicit vnitatem, sed magnitudinem vnam in personis, quae dicuntur aequales.

133

Ad vltimum dicendum, quod Magister verum dicit, inquantum ait aequalitatem, & similitudinem non ponere habitudinem, aut relationem in Deo: non tamen ex hoc verum est, quod importent priuationem maioritatis, aut minoritatis, aut dissimilitudinis, vel difformitatis; habent tamen huiusmodi priua tionem annexam.

PrevBack to TopNext

On this page