Quaestio 1

ARTJCVLVS PRJMVS.

Opinio S. Thomae. I. Sent. d. y. art. 2.

CIRCA primum ergo considerandum est, quod omnes Catholici habent conuenire in hoc, quod non sunt plures filij possibiles, vel patres, vel spiritus sancti, propter rationes adductas in oppositū. remanet ergo quaestio dubita bilis tantum in assignatione formalis rationis; vnde videlicet repugnantia oriatur plurium personarum eiusdem rationis in Deo.

Dixerunt ergo aliqui, quod oritur ex immaterialitate Diuina, & eorum, quae sunt in Deo. forma enim secundum eosnon plurificatur, nisi per materiam. & idcirco non possunt esse plures filiationes, aut plures paternitates solo numero differentes in Deo, cui videtur concordare dictum Philosophi 12. Metaphys. qui ait de primo principio, quod plurificari non potest, quia non habet materiam.

Sed ista ratio deficit propter multa. Primo quidem, quia dicit omnem plurificationem fieri per materiam quantam, accipiendo materiam pro parte essentiali compositi existenti in poten tia. illud enim, quod potest concipi conceptu vniuersali, non est principium indiuiduationis, sed intelligi potest materia conceptu vniuersali, & materia quanta in conceptu hominis intelligitur corpus organicum, quod includit materiam quantam. ergo materia quanta, non est causa indiuiduationis, & per consequens nec plurificationis.

Praeterea: Ablata causa, aufertur effectus, ma xime si sit causa praecisa, sed nulla materia existem te, adhuc animae separatae numeraliter distinguuntur. non ergo erat causa numerationis auimarum materia quanta.

Et si dicatur, quod remanet habitudo ad corpus, non valet. numquam enim effectus inest alicui propter habitudinem ad causam, alioquin superficies esset alba per solam habitudinem ad albedinem, & non participaret albedinem in actu, & similiter lignum erit calidum propter solam habitudinem ad calorem, sed constat, quod animae separatae sunt actu indiuiduae, & naturaliter distinctae. ergo causa distinctionis non est sola habitudo ad materias distinctas.

Praeterea: Philosophus dicit 4. Metaph. quod eodem est aliquis homo, & vnus homo, & ille homo, sed constat, quod non est homo per materiam. ergo nec iste homo.

Praeterea: Caeli numero distinguuntur secundum Comment. 2. caeli, & mundi. sed non habent materiam, vt idem dicit, & non dubium, quin Philosfuerit eiusdem sententiae. ergo non omnis distinctio est per materiam.

Secundo vero deficit, quia ait ex hoc filiationem non posse plurificari in Deo. secundum hoc enim non plus repugnabit filio plurificari in Di uinis, quam Michaeli, vel cuilibet Angelo, qui secundum eum non potest plurificari, quia est forma abstracta, sed hoc est absonum, quoniam in Angelis saltem est ratio generis, & speciei, quamuis non sit. nisi vnum indiuiduum in qualibet specie secundum eos. constat autem, quod a filiatione non potest abstrahi conceptus speci ficus, aut generis, quia non est genus, aut species in Diuinis. ergo ratio illa non est causa illius implurificauilitatis, quam habet filiatio.

Praeterea: Effectus proprius debet reduci in causam propriam, sed non plurificari proprium est filio, & spiritui sancto, tali modo quod non competit alicui creato: nulla namque creatura sic immultiplicabilis est, sicut relationes Diuinae. ergo non debuit pro causa assignari abstractio, quae communis est creaturis.

Tertio quoque deficit, quoniam dici posset, quod non essent in eodem subiecto huiusmodi fi liationes, non enim essentia est subiectum proprietatum, sed supposita. ergo quot erunt filij, tot erunt substantiae, & sic filiationes distingui Pe erut Pue 'psete, paternitates sunt in eodemSorte ad plures filios, & plures similitudines in eodem albo ad multa coalba, sed illae sunt eiusdem rationis, & solo numero differentes. ergo ex hac ratione non tollitur, quin plures filiationes poni possint in Deo.

Praeterea: Tales filiationes plures essent inter alios, & alios terminos, & ita haberent, quo distinguerentur adinuicem, esto quod non per substantiam. ergo non apparet, quod ratio illa sufficiat.

Quarto vero deficit, quia est expresse contra tres articulos Parisiis excommunicatos. Primum quidem, qui dicit, quod quia intelligentiae non habent materiam, ex hoc Deus non potest plures eiusdem speciei facere, error est.

Secundum vero, qui ait, quod Deus non possit multiplicare indiuidua sub specie sine materia, error.

Tertium vero, qui ait, quod formae non recipiāt diuisionem, nisi per materiam, error, nisi intelligatur de formis eductis de potentia materiae.

Opinio Henrici quolib. 6. q. 1.

PROPTEREA dixerunt alij, quod causa quare filius plurificari non possit, est exhaustio potentiae generatiuae, & ponitur exemplum defonte exhausto per riuum, & Sole per vnicum radium, vnde filius, qui exhaurit totam foecundita tem generatiuam, quae est in Deo, impossibile est alium filium in Diuinis generare.

Sed haec opinio stare non potest in tribus.

Primo quidem, quia assignauit causam eius, quod in Deo est illud, quod nihil est. probatum est enim supra, quod in Deo non est potentia productiua, quae nominari debeat foecunditas generatiua. ergo non potest foecunditatis exhau stio esse causa alicuius, quod sit in Deo.

Secundo, quod falsum assumit videlicet, quod potentia productiua esto quod esset in Deo, exhau riretur per productionem. nullum enim productum exhaurit potentiam productiuam: non enim extrahitur, vel expellitur potentia ab agen te propter productionem, vt patet, quod ignis non amittit calefactiuam potentiam per hoc, quod calefacit, nec valet exemplum de riuo respectu fontis, quia non emanat a fonte, tãquam productiuo principio, sed tamquam a thesauro, in quo continebatur non solum virtualiter, sicut effectus in causa, immo realiter latitabat in eo,

Tertio deficit, quia non est verum, quod exau riatur patris foecunditas, esto per impossibile, quod esset in eo. nullum enim generans potest generare, postquam eius foecunditas est exhausta, sed pater, quod patet in Diuinis continue generat. ergo eius foecunditas non est exhausta.

Opinio Varronis. I. Sent. q. 41.

ET ideo dixerunt alij, quod causa huius imLplurificabilitatis, haec est, quod filius est productus per actum adaequantem potentiam, si sem per stet, & maneat, tollit ne alius posset produci. si enim alius potest, iam ille non adaequabat, sed filius producitur per actum intellectus, immo etiam communicatur filio. non ergo potest aliud verbum, aut alius filius produci.

Sed haec opinio deficit similiter in tribus. Primo, quia imaginatur, quod ibi sit aliquis actus elicitus, & quod filius producitur per intelligere, quod vtique non est verum.

Secundo vero per hanc rationem alius filius est possibilis in Diuinis simpliciter, quamuis permanentia, & aeternitas istius impediat, nepossit actu produci. quandocumque enim aliqua productiua potentia posset aliquem effectum producere, nisi quatenus impediatur, talis effectus dicitur simpliciter possibilis, sed impossibilis propter impedimentum; sed potentia generatiua, quae est in patre secundum istos posset producere alium filium, nisi quia propter aeternam istius permanentiam impediatur. ergo simpliciter alius fi lius est possibilis, & tunc sequitur, quod aliquis potest esse Deus, qui non est Deus, & necesse esse, quod non est necesse esse, & multa alia absona. Tertio quoque, quia vel assumit falsum, vel pe tit principium. aut enim intelligit per adaequationem, quod effectus perfectionaliter potentiam adaequet, vel quod numeraliter, & quantitatiue. si ergo numeraliter tunc principium in minori petitur. est enim de hoc quaestio, supponendo quod in patre sit potentia productiua, vtrum vnus so- lus filius adaequet potentiam ipsius; si vero sumitur adaequatio perfectionalis, tunc falsa est propositio maior: nam quilibet radius adaequat po tentiam illuminatiuam Solis, quo ad gradum intentionis lucis, & tamen hoc non obstante, plures radij lucis insimul profunduntur a Sole, vnde permanentia effectus indirectum productiui principij, non impedit, quin alius producatur, nisi ratione susceptiui, sed si sunt plura, vel si non egeat susceptiuo, non apparet, quin eodem productiuo principio possint produci plures essectus numero, quo quilibet perfectionem potentiae adaequabit.

Opinio aliorum, & sumitur ex dictis Auicennae.

QVAPROPTER. dixerunt alij, quod tota ratio est, quia Deus est singulariras quaedam, & quidquid est in eo, est similiter singularitas: singulare autem plurificari non potest, sicut patet de Sorte, & idcirco paternitas, nec filiatio plurificari possunt.

Sed hic modus dicendi deficit in duobus. Primo quidem, quia Deus est tota natura subfistens; vnde non est singularis, nec particularis vt Commentator dicit 12. Meraph.

Secundo vero, quia esto, quod paternitas esset quid singulare, non propter hoc sequeretur, quin posset sibi similis reperiri in Deo, sicut & Sorti singulari reperitur aliquis alius similis: vn de ista ratio concludit, quod paternitas, vel filiatio singularis, quae existit in Deo plurificari non possit, sicut nec Sortes, sed quin possit simi lis reperiri, & ita esse alius filius, non concludit.

ARTLCVLVS SECVNDVS

opinio Scoti in primo quolibetorum quaest. 2.

CIRCA secundum autem considerandum, quod aliqui moderni subtilius asignarunt causam dicentes, quod prima pluralitas oportet, quod sit plurium alterius rationis: & quia pluralitaa personarum est prima, idcirco oporter, quodsint alterius: rationis, vnde non possunt esse plures filij, aut plures patres in Deo a hanc autem rationem deduxerunt, ducendo ad impos sibile, & ostensiuo.

Primo quidem ducendo ad impossibile sic: Si possunt esse plutes productiones eiusdem rationis in Deo: ergo infinitae, et si infinitae sunt, ergo necesario sunt, consequeus est impossibile, ergo & antecedens, primam videlicet, quod sint plures productionos eiusdem rationis in Deo, tenet autemronfequentia prima auctoritate August. contra Maxim. saepe superius allegata, in cuius fine concluditur, quod immoderata erit illa generatio; nec implebitur series, si semper alter. e areno gigneretur, nec eam perficeret vllus, si non sufficeret omnipotens vnus, tenet quoque eadem consequenmaratione, commune quidem ad sua singularia non determinatur ex se ad certam pluralitetem, vt patet de homine respectu infinitorum, principium etiam vnius rationis non determinarur ex se ad pertam pluralitatem niincipiatorum, et patet de igne respectu ignium diniersorum: potest pnim vnus in infinita quan- tum est ex se. ergo non est certa pluralitas: oportet ergo, quod sit aliunde; prima autem pluralitas non habet causam, quia iam non esset prima, vnde necesse est, quod certus numerus oriatur, quia sunt alterius rationis.

Secundo vero potest deduci ostensiue: illud enim non potest plurificari in Diuinis, quod non potest determinari ad aliquam certam pluralitatem, sed si filiatio plurificetur in Diuinis, non potest determinari ad certam pluralitatem. non enim determinabitur ex formali ratione filiationis, quia qua ratione possunt esse duo, vel tres, eadem possunt & infinitae, nec determinabitur ex formali principio, videlicet ex memoria paterna, quia qua ratioue potest in duos filios, potest & infinitos, cum sit eiusdem rationis, nec determinabitur per aliquam priorem pluralitatem, quia nulla est prior, & per consequens determinari non potest certus numerus filiorum, si sunt plures, quam vnus. ergo non est possibile, quod sint plures, quam vnus.

Opinio Heruaei in primo quolibeto quaest. 2. contra Scotum.

TVERVNT aliqui, qui dixerunt, quod haec ratio deficit in duobus.

Primo quidem, quia non reddit rationem, sed ducit ad inconueniens.

Secundo vero, quia dato, quod alicui non repugnet pluralitas numeralis absolute sumpta, re pugnare tamen potest, prout formaliter constituit aliquod totum, sicut patet, quod anguli determinant sibi trinitatem, prout constituunt trian gulum, & pari ratione aduersarius dicit, quod filiatio in Diuinis determinat sibi quaternitatem, aut alium numerum certum, & ideo concludunt isti, quod non es alia causa, nisi quod Deus sibi determinat trinarium personarum ex se, sicut triangulus determinat sibi tres angulos, & ita non possunt filij multiplicari in Diuinis,

Defensio Scoti contra Heruaeum.

ISTIS tamen calumniantibus, verbis praediccorum non est difficile respondere. videntur enim isti multo amplius deficere quoad tria.

Primo quidem, quia dicunt non esse aliam causam, quare non sunt plures filiationes, aut pa ternitates in Deo, nisi quia Deus sibi determinat trinarium personarum, sicut triangulus trinarium angulorum: haec quidem deficit: tum quia non dicit, quod non quisuis diceret, sicut Philosophus dicit antiquis Philosophis 1. de generat. vnde si ille modus dicendi efsetidoneus, omnis perscrutatio tolleretur. quaerenti enim, quare Deus, quare intelligens, quare actus, & sic de alijs, respondebimus, quod Deus determinat sibi ista, & sic faciliter poterit omnis quaestio solui, & terminari: tum quia sic ponentes, non ostendunt, quod Deus ex quidditatiua ratione sic determinet sibi personarum trinarium, sicut de triangulo patet, quod per rationem definitiuam determinat sibi tres angulos: tum quia contingit omni intellectuali naturae intelligenti se actualiter, & amanti multiplicari se in tria supposita, vt decla ratum est supra, secundum mentem August. & sic otest inueniri aliqua ratio, quare Deus determinet se ad tria: tum quia in vanum laborauit Augustinus in toto libro de Trinitate inuestigan do ex creaturis personarum trinarium, ex quo sic poterat in vno verbo expediri: tum quia Phi losophus 8. Physic. reprehendit eos, qui pro voluntate sua faciunt prima principia, & propositiones indemonstrabiles, nec habentes causam, nec est adhaerendum talibus, nisi ostendant, quare tales propositiones debeant censeri immediatae.

Secundo vero videntur deficere in hoc, quod calumnientur positoribus primis dicendo, quod ducunt ad inconueniens, sed causam non assignant, patet quidem oppositum: assignant namque, quod principium productiuum simpliciter primum determinatur ad vnum, quia si non determinaretur, tunc sequeretur inconueniens de infinitis productis, & sic ad inconueniens deducendo probant, quod duo principia, quae sunt alterius rationis, si sunt in producendo peni tus prima, non possunt, nisi in duas productiones alterius rationis, & per consequens redditur causa, & ratio a priori, quare non sunt plures fillj in Diuinis, non quidem ducendo ad impossibile, sed illud impossibile deducitur, nec haec proposi tio sit vera, quod productiones primae implurificabiles sunt pro eo, quod principia productiua simpliciter determinantur ad vnum.

Tertio videntur deficere in hoc, quod. propositionem negant, nisi ex pluribus eiusdem rationis constituitur aliquod vnum totum, sicut ex tribus angulis constituitur vnus triangulus: quaerendum est namque ab istis, quomodo intelligunt, quod ex tribus personis constituatur vnum totum. aut enim totum integrale, & sic repugnant dictis Augustini, qui ait contra Maxim. quod nulla partium fit in Deitatis vnitate diuisio. absit enim, vt Deus pater pars Dei sit, aut intelligunt totum numerale, & sic procedit propositio, quod nullum principium productiuum simpliciter primum determinatur in suis productionibus ad certum totum numerale, aut intelligunt totum vniuersale, & adhuc tenet propositio, quod nullum vniuersale determinatur ex se ad certum numerum suppositorum eiusdem rationis, & per consequens patet, quod nulla totalitas poni pos sibilis in Diuinis est causa, quod plura eiusdem rationis determinentur ad certum numerum, propter quod dicta solutio non procedit.

In quo desiciat opinio Scoti secundum veritatem.

PRAEDICTA tamen assignatio, etsi non infringatur ex istis, videtur deficere in duobus. Primo quidem in maiori, quod sicut commune eiusdem rationis non habet ex se, quod determinetur ad vnitatem, quia vniuersale sic est praedicabile de pluribus, quod non determinat se ad vnitatem, sic nec ad certam pluralitatem, & ita remanet maior propositio sine causa, non apparet etiam, qualiter duo principia producti ua alterius rationis determinent se ad dualitatem alterius rationis. videtur enim, quod qua ratione quodlibet potest in vnum, possit ad infinita, nisi alia ratio assignetur.

Secundo vero deficit in minori. quamuis enim pluralitas prima esset eiusdem rationis, non secunda pluralitas. prima ergo producta plura erunt filij, & spiritus sancti. secunda vero alius filius, & alius spiritus sanctus; vnde non videtur, quod primitas sit causa, quare productiones sunt implurificabiles in Diuinis.

ARTJCVLVS TERTJVS.

Quid videtur dicendum secundum veritatem.

CIRCA tertium ergo considerandum, quod nulla potest alia ratio assignari, quae fit pri ma, & reddens causam, nisi ista, quae superius assignata est, quare Deitas plurificari non potest. est, quia haec ratio, quod nulla res, quae est to ta natura, & tota quidditas subsistens potest plurificari. haec autem propositio probata est su perius multipliciter, & ideo declarandum, quod filiatio, & paternitas, & spiratio quaelibet sit tota quidditas, & tota ratio existens in Deo, & vt hoc melius innotescat, opponendum est primo.

Videtur ergo, quod filiatio sit quaedam particularis res, & non vna quidditas tota. si enim ita sit, sequeretur, quod a filiatione Diuina, & humana, non possit abstrahi vnus communis conceptus, net esset eiusdem rationis filiatio creata a filiatione in creata, sed hoc est inconueniens. ergo inconueniens est, quod filiatio sit vna quidditas, tota subsistent.

Praeterea: si res filiationis in Deo non sit particu laris, sed tota vna natura, sequitur, quod sit infinita: sed relationes non sunt finitae, nec infiitae. ergo illud, quod prius.

Praeterea: Si filia tio esset vna quidditas totasequeretur, quod vniuersale esset in rebus, hoc est impossibile. ergo, & illud.

Sed istis non obstantib. dicendum, quod filiatio non est particularis res, sed tota vna quidditas, &vna totalis natura existens in Deo, quod quidem patet ex quatuor. Primo namque ex Deitate, quiaquidquid recipitur in aliquo, recipitur per modum recipientis, vt Comment. dicit, sed probatum est supra, quod Deitas non est particularis res, sed natura simpliciter, & quidditas cota subfisteus. ergo necesse est, quod filiatio, & paternitas, & quidquid est in Deo, sint quidditates simpliciter, & nullo modo particulares. Et confirmatur per hoc, quod Comment. dicit vbi supra, quod prima materia, cum sit hoc, non habet naturam recipien di formas simpliciter. de somno autem, & uigilia dicit oppositum. aut enim quod formae abstr: ctae non possunt recipere formas particulares, & istae cum sint naturae simpliciter. quod ergo dicit Comment. de omnibus formis abstractis. pouit enim, quod omnes erant tota natura subsistens, q cum catholice concedi non potest, nisi de solo Deos sicut alias declarbitur, quod inquam dicit de om nibus indubitanter de primo principio est tenen dum, vnde omne, quod est in eo, est tota sua quids ditas, & natura simpliciter subsistens.

Secundo vero idem apparet ex intellectione; omni namque intellectioni formaliter, respondes notitia obiectiua adaequata, sed probatum est su pra, quod Deus est intelligere sui, & omnino subsistens, ita vt sit non aliquod particulare intelligere, sed simpliciter, & totale. ergo & notitia obiectiua sibi respondens, est notitia obiectiua totalis secundum totam suam rationem, & quidditatem, subsistens, vnde sicut in Deoust intelligere sui, & omnium rerum, quod non⸗ est particulare, sed vna quidditas totalis sab- sistens, sic filius in Diuinis est verbum collectum de Deo, & omni creatura, non quidem particulare verbum, sed verbum simpliciter, & totale, secundum illud Augustini 15. de Trinitate dicentis, quod pater genuit verbum sibi aequale per omnia. non enim seipsum integre, perfecteque dixisset, si aliquid minus, vel amplius esset in eius verbo, quam in ipso. & subdit: Et ideo verbum hoc vere veritas est, quoniam quidquid est in ea scientia, de qua genitum est, & in ipso est.

Tertio quoque idem apparet ex ipso generare. quandocumque enim aliquis actus est subsistens simpliciter, impossibile est terminum illius actus plurificari: necesse est enim terminum, & actum se connumerare, sed generare, patrem constituens, est tota paternitas Diuina subsistens, iuxta illud Apostoli ad Hebr. dicentis, quod ex paternitate Diuina omnis paternitas in caelo, & in terra deriuatur, & patet etiam, quod generare est idem, quod dicere, dicere autem est notitiam elicitiuam formare, propter quod si intelligere Diuinum est notitia, et omnis res subsistens, necesse est, quod dicere sit formare notitiam obiectiuam de omni re, & per consequens, quod non sit particulare dicere, sed di cere simpliciter, & totale, sicut intelligere. ergo relinquitur, quod ipsum generari, seu dici, quod constituit filium, non sit aliquid particulare, sed aliquid totale subsistens, vt sic Diuinum gignere perficiatur per vnum gigni simpliciter. Si esset enim particulare, non perficeret aliquid gigni Diuinam generationem secundum illud August. contra Maxim. dicentis, quod Diuinam generationem non perficeret vllus, si non sufficeret omnipotens vnus, quasi innuat, quod vnus simpliciter, & totalis potest perficere, & tamen non possunt quotcumque filij particulares.

Quarto vero idem apparet per simile in nobis. anima enim seipsam dicens, & in esse conspicuo ponens, non dubium, quod sistit in uno verbo, nec verbum illud gignit. non enim illud esse conspicuum ponit se in alio, & sic in infinitum. multo fortius ergo pater seipsum dicens, sistit in vno verbo, nec verbum illud gignit aliud verbum. sicut enim se habet verbum nostrum particulare ad animam particularem, sic se habet verbum Diuinum ad Deitatem simpliciter. constat autem, quod illa non est particularis, sed entitas tota subsistens. ergo & verbum non erit ali quod particulare, sed vnitas tota subsistens.

Nec procedunt instantiae. Prima siquidem non: nec enim debet haberi pro inconuenienti, immo pro summo conuenienti, quod filius, & partus mentis Diuinae non sit eiusdem rationis, cum partu mentis nostrae, aut quod aliqua communis ratio ad minus specifica abstrahi non possit ab eis, quinimmo habent se, sicut exemplar, & exemplatum: verbum nainque nostrum diminutum est, & participatio quaedam verbi Diuini.

Secunda etiam non procedit: nec enim est inconueniens, si tota ratio verbi Diuini quidditatiue, & simpliciter, ac in sua totalitate existit in Deo, immo est necesse, & per consequens erit formaliter infinita; nec ex hoc sequitur, quod sit perfectio simpliciter, sicut nec calor esset perfecior simpliciter dato, quod poneretur tota na- tura caloris subsistere, sed de hoc infra amplius dicetur.

Tertia quoque non obuiat: nam vniuersalepraedicabile non potest poni in re extra, sed tota natura simpliciter, quae nec vniuersalis sit, quia praedicari potest, nec particularis, quia arctata non sit, sed ipsa totalis vtique extra intellectum absque omni repugnantia poni potest, vt Commentator dicit 12. Metaph. expresse loquens de scientia, & aliis, quae sunt in Deo.

His ergo praemissis patet, quod non possunt esse plures filij in Diuinis. filius enim, qui particularis non est, sed omnis filiatio Diuina subsistens talis plurificari non potest, filius Diuinus est huiusmodi, vt declaratum est. ergo plurificari non potest. & in hoc Articulus tertius terminetur.

Responsio ad obiecta in oppositum.

AD ea vero, quae in oppositum inducuntur, dicendum est. Ad primum quidem, quod in filio non est potentia generandi, quia potentia generandi non nominat principium productiuum. sed proprietatem generationis, vt saepe dictum est: qui autem vellent dicere potentiam generandi esse principium productiuum, haberent hinc difficultatem indissolubilem, quia vel dicerent eam esse in filio, & per consequens pater habebit aliquam potentiam, quam filius non haberet. vel dicerent eam esse in filio, & non im peditam, & sic poterit generare, immo necessario generabit, aut poneret eam impeditam, ita vt in actum exire non possit, & tunc aliquid erit impedimentum officiens Deo, & aliquis Deus erit posibilis, sed impeditur, ne sit Deus, & mul ta alia absona, quae inde sequuntur, quae euitari non possunt, nisi concessa vnitate praedicta, videlicet, quod potentia generandi non nominat, nisi proprietatem actualis generationis, sicut supra expositum est secundum intentionem Augustini, & Magistri in litera.

Ad secundum dicendum, quod Apostolus non intelligit, quod filius portet omnia verbo aliquo mentali a seipso prolato, sed est intransitiua constructio, vt intelligatur, quod portat omnia verbo virtutis suae, quia seipso, qui est verbum, & virtus, vel potest per verbum intelligi iussus imperialis, & virtuosus.

Ad tertium dicendum, quod in Diuinis non est, nisi vnica perfecta intellectio, & per consequens non nisi vnicum verbum, quod quidem emanat ab vno solo, & obiicitur tribus, vt inferius apparebit.

Ad quartum dicendum, quod producere non adiicit aliquam bonitatem, vel perfectionem, licet procedat ex bonitate. filius ergo eandem habet bonitatem, quam pater, & eandem perfectionem, cum ex generatione perfectio non accrescat. & per idem patet ad quintum.

Ad sextum dicendum, quod infinitas numeralis, siue multitudo nullam perfectionem dicit: ideo non est ponenda in Deo.

Ad septimum dicendum, quod duo filij particulares, immo nec mille millia aequipollent vni filio totali, in quo subsistat tota ratio filiationis.

Ad octauum dicendum, quod generare impor tat quidem non dignitatem perfectionis, sed quan dam auctoritatem originis, inquantum habet quandam rationem principij, ille, qui genuit, sicut infra patebit dist. 9.

Ad nonum dicendum, quod ratio imaginationis non attenditur penes actum notionalem, qui est generare, sed penes perfectiones essentiales, & penes modum procedendi per modum verbi, & notitiae obiectiuae.

Ad vltimum dicendum, quod si ponerentur plu res filij, vtique filiationes possent distingui, sed tamen essent particulares, quod repugnat filiationi Diuinae, vt dictum est.