Table of Contents
Monologion
Epistola ad Lanfrancum archiepiscopum
Capitulum 1 : Quod sit quiddam optimum et maximum et summum omnium quae sunt
Capitulum 5 : Quod, sicut illa est per se et alia per illam, ita sit ex se et alia ex illa.
Capitulum 7 : Quomodo omnia alia sint per illam et ex illa.
Capitulum 8 : Quomodo intelligendum sit, quia fecit omnia ex nihilo.
Capitulum 11 : Quod tamen multa sit in hac similitudine dissimilitudo.
Capitulum 12 : Quod haec summae essentiae locutio sit summa essentia.
Capitulum 13 : Quod, sicut omnia per summam essentiam facta sunt, ita vigeant per ipsam.
Capitulum 14 : Quod illa sit in omnibus et per omnia, et omnia sint ex illa et per illam et in illa.
Capitulum 15 : Quid possit aut non possit dici de illa substantialiter.
Capitulum 18 : Quod sit sine principio et sine fine.
Capitulum 19 : Quomodo nihil fuit ante aut erit post illam.
Capitulum 20 : Quod illa sit in omni loco et tempore.
Capitulum 21 : Quod in nullo sit loco aut tempore.
Capitulum 22 : Quomodo sit in omni et in nullo loco et tempore.
Capitulum 23 : Quomodo melius intellegi possit esse ubique quam in omni loco.
Capitulum 24 : Quomodo melius intelligi possit esse semper quam in omni tempore.
Capitulum 25 : Quod nullis mutabilis sit accidentibus.
Capitulum 28 : Quod idem spiritus simpliciter sit, et creata illi comparata non sint.
Capitulum 29 : Quod eius locutio idipsum sit quod ipse, nec tamen sint duo, sed unus spiritus.
Capitulum 30 : Quod eadem locutio non constet pluribus verbis, sed sit unum verbum.
Capitulum 32 : Quod summus spiritus seipsum dicat coaeterno verbo.
Capitulum 33 : Quod uno verbo dicat se et quod fecit.
Capitulum 34 : Quomodo suo verbo videri possit dicere creaturam.
Capitulum 35 : Quod, quidquid factum esi, in eius verbo et scientia sit vita et veritas.
Capitulum 36 : Quam incomprehensibili modo dicat vel sciat res a se factas.
Capitulum 38 : Quod dici non possit, quid duo sint, quamvis necesse sit esse duos.
Capitulum 39 : Quod idem verbum sit a summo spiritu nascendo.
Capitulum 40 : Quod verissime ille sit parens et illud proles.
Capitulum 41 : Quod ille verissime gignat, illud gignatur.
Capitulum 42 : Quod alterius verissime sit esse genitorem et patrem, alterius genitum et filium.
Capitulum 43 : Retractatio communionis amborum et proprietatum singulorum.
Capitulum 44 : Quomodo alter alterius sit essentia.
Capitulum 46 : Quomodo quaedam ex iis quae sic proferuntur, aliter quoque possint intelligi.
Capitulum 49 : Quod summus spiritus se amet.
Capitulum 50 : Quod idem amor pariter procedat a patre et filio.
Capitulum 51 : Quod uterque pari amore diligat se et alterum.
Capitulum 52 : Quod tantus sit ipse amor, quantus est summus spiritus.
Capitulum 54 : Quod totus procedat a patre, totus a filio, et tamen non sit nisi unus amor.
Capitulum 55 : Quod non sit eorum filius.
Capitulum 59 : Quod pater et filius et eorum spiritus pariter sint in se invicem.
Capitulum 61 : Quod tamen non sint tres, sed unus seu pater seu filius sive utriusque spiritus.
Capitulum 62 : Quomodo ex his multi filii nasci videantur.
Capitulum 63 : Quomodo non sit ibi nisi unus unius.
Capitulum 64 : Quod hoc, licet inexplicabile sit, tamen credendum sit.
Capitulum 65 : Quomodo de ineffabili re verum disputatum sit.
Capitulum 66 : Quod per rationalem mentem maxime accedatur ad cognoscendum summam essentiam.
Capitulum 67 : Quod mens ipsa speculum eius et imago eius sit.
Capitulum 68 : Quod rationalis creatura ad amandum illam facta sit.
Capitulum 69 : Quod anima semper illam amans aliquando vere beate vivat.
Capitulum 70 : Quod illa se amanti seipsam retribuat.
Capitulum 71 : Quod illam contemnens aeterne misera sit.
Capitulum 72 : Quod omnis humana anima sit immortalis.
Capitulum 73 : Quod aut semper misera aut aliquando vere beata sit.
Capitulum 74 : Quod nulla anima iniuste privetur summo bono; et quod omnino ad ipsum nitendum sit.
Capitulum 75 : Quod summa essentia sit speranda.
Capitulum 76 : Quod credendum sit in illam.
Capitulum 78 : Quae sit viva et quae mortua fides.
Capitulum 79 : Quid tres summa essentia quodammodo dici possit.
Capitulum 80 : Quod ipsa dominetur omnibus et regat omnia et sit solus deus.
Capitulum 33
Quod uno verbo dicat se et quod fecit.Sed ecce quaerenti mihi de verbo quo creator dicit omnia quae fecit, obtulit se verbum quo seipsum dicit, qui omnia fecit. An ergo alio verbo dicit se ipsum, et alio ea quae facit; aut potius eodem ipso verbo quo dicit se ipsum, dicit quaecumque facit? Nam hoc quoque verbum quo se ipsum dicit, necesse est idipsum esse quod ipse est, sicut constat de verbo illo, quo dicit ea quae a se facta sunt. Cum enim, etiam si nihil umquam aliud esset nisi summus ille spiritus, ratio tamen cogat verbum illud quo se dicit ex necessitate esse: quid verius, quam hoc verbum eius non esse aliud, quam quod ipse est? Ergo si et se ipsum et ea quae facit consubstantiali sibi verbo dicit: manifestum est quia verbi quo se dicit, et verbi quo creaturam dicit, una substantia est. Quomodo ergo, si una substantia est, duo verba sunt?
Sed forsitan non cogit identitas substantiae verbi unitatem admittere. Nam idem ipse qui his verbis loquitur, eandem illis habet substantiam, et tamen verbum non est. Sed utique verbum quo se dicit summa sapientia, convenientissime dici potest verbum eius secundum superiorem rationem, quia eius perfectam tenet similitudinem. Nam nulla ratione negari potest, cum mens rationalis seipsam cogitando intelligit, imaginem ipsius nasci in sua cogitatione; immo ipsam cogitationem sui esse suam imaginem ad eius similitudinem tamquam ex eius impressione formatam. Quamcumque enim rem mens seu per corporis imaginationem seu per rationem cupit veraciter cogitare, eius utique similitudinem quantum valet in ipsa sua cogitatione conatur exprimere. Quod quanto verius facit, tanto verius rem ipsam cogitat. Et hoc quidem, cum cogitat aliquid aliud quod ipsa non est, et maxime cum aliquod cogitat corpus, clarius perspicitur. Cum enim cogito notum mihi hominem absentem, formatur acies cogitationis meae in talem imaginem eius, qualem illam per visum oculorum in memoriam attraxi. Quae imago in cogitatione verbum est eiusdem hominis, quem cogitando dico. Habet igitur mens rationalis, cum se cogitando intelligit, secum imaginem suam ex se natam, id est cogitationem sui ad suam similitudinem quasi sua impressione formatam; quamvis ipsa Se a sua imagine non nisi ratione sola separare possit. Quae imago eius verbum eius est.
Hoc itaque modo quis neget summam sapientiam, cum se dicendo intelligit, gignere consubstantialem sibi similitudinem suam, id est verbum suum? Quod verbum, licet de re tam singulariter eminenti proprie aliquid satis convenienter dici non possit, non tamen inconvenienter sicut similitudo ita et imago et figura et caracter eius dici potest. Verbum autem quo creaturam dicit, nequaquam similiter est verbum creaturae, quia non est eius similitudo, sed principalis essentia. Consequitur igitur, ut ipsam creaturam non dicat verbo creaturae. Cuius ergo verbo eam dicit, si non eam dicit verbo eius? Nam quod dicit, verbo dicit, et verbum alicuius est verbum, id est similitudo. Sed si nihil aliud dicit quam se aut creaturam, nihil dicere potest nisi aut suo aut eius verbo. Si ergo nihil dicit verbo creaturae: quidquid dicit, verbo suo dicit. Uno igitur eodemque verbo dicit seipsum et quaecumque fecit.
On this page
