Quaestio 1

⁋ Distinctionis. XLVI. et XLVII. Questio. I Irca distinctionem. 46am et 47am. Que ro vtrum dei voluntas semper impleatur.

Arguitur quod non. quia non omne quod deus praecipit fieri fit: sed omne quod deus praecipit fieri vult fieri. ergo non omne quod deus vult fieri fit: et per consequens non semper voluntas dei impletur. maior patet in peccatoribus dei mandata praeuaricantibus. Minor probatur. tum quia deus nihil praecipit nisi volens: tum quia praeceptum dei est signum voluntatis eius: si ergo aliquid praeciperet quod ipse non vellet: iam daret signum falsum: et significaret se velle: quod tamen non vellet: ac per hoc falleret et mentiretur: fictusque esset in praecipiendo: quae indecetia deo sunt: et per consequens impossibilia. 2o deus non vult mala fieri: et tamen fiunt. ergo non semper voluntas eius impletur. 3o prima ad Thi. scribit apostolus quod deus vult omnes homines saluos fieri: sed constat quod non omnes saluantur. ergo nec eius voluntas impletur. Contra in psalmo scribitur omnia quecumque voluit deus fecit. Item magister distin. 45a. voluntas dei inexpleta esse non potest. Respondeo primo praemittende sunt aliquae distinctiones pro intellectu quaestionis: deinde dicendum quesitum. Quantum ad primum dicitur communiter quod hoc nomen volun tas siue hoc totum voluntas dei sumitur proprie: et sic significat ipsam voluntatem seu beneplacitum divinum: quod non est aliud quam ipse deus volens. Aliquando etiam sumitur improprie et metaphorice: et sic significat non ipsum beneplacitum dei: sed aliquid aliud quod est signum eius: et quia plerumque signa nominantur nominibus significatorum sicut subuentio exhibita pauperi vo catur misericorida et pietas pro eo quod signum est misericoriae et pietatis ipsius subuenientis: et testamentum homnis dicitur voluntas eius pro eo quod eam designat: ideo et aliqua quibus nobis significatur voluntas quae deus est siue quod deus velit: in sacra scriptura vocantur divina volun tas. huiusmodi sunt praeceptum consilium et prohibitio operatio: permissio: sicut dicit magister et de singulis ponit auctoritates in littera. 45. dicens et ob hoc aliquando scriptura: vt ait magister pluraliter voluntates dei pronunciat sicut ibi. magister opera domini exquisita in omnes voluntates eius: cum tamen voluntas eius qui ipse est: vnica sit et simplex: et secundum hunc modum intelligenda est communis distinctio voluntatis dei in voluntatem signi et voluntatem beneplaciti secundum intransitiuam vtrobique constructionem: vt. valet non sit distinctio denotans in deo aliquas distin ctas voluntates: sed distinctio nominis secundum suas significationes propriam et tropicam seu figuratam et figuratiuam. Rursum voluntas dei secundum quod significat eius eternum beneplacitum potest diuidi in voluntatem simplicis complacentie et displicentie seu simplicis volitionis et nolitionis: et in voluntatem prosecutionis et fuge: non quod sint alique diuerse voluntates in deo. et aliqua simplex: aliqua vero non simplex: sed quemadmodum super distinctione 32. distinguebat scientia dei in scientiam simplicis notitie et iudiciariam qua videtur aliquid esse vel non esse quae non sunt in deo diuerse: sed eadem eius sapientia est notitia simplex aliquorum et aliquorum iudicium seu notitia enunciatiua. Sic correspondenter possumus ditinguere de voluntate vt simplici notitie respondeat simplex volitio a nolitio. Iudiciarie vero respondeat prosecutio et fugaiuxta modum loquendi. P. 6. ethicorum. vbi ait. quicquid est in intellectu affirmatio a negatio: hoc est in appetitu prosecu tio vel fuga. est autem prosecutio appetitus velle aliquid fieri vel esse. fuga vero nolle esse vel fieri: ita quod vtraque est respectu obiecti complexi tantum modo siue enunciabilis: sicut affirmatio et negatio intellectus. Quamuis autem in nobis simplex intelli gentia et affirmatio a negatio seu iudicium affirmatiuum vel negatiuum distinguatur: et similiter simplex volitio et nolitio et prosecutio vel fuga. In deo tamen vna eademque simplex essen tia est smplicium notitia et complexorum iudicium et volitio beatorum: et nolitio malorum: et prosecutio aliquorum: et aliquorum fuga. Rursum voluntas signi subdiuiditur. Nam quedam sunt signa voluntatis simplicis complacentie scilicet preceptum: prohibitio: et consilium. quedam autem voluntatis prosecutionis et fuge. vt operatio aut permissio: sed differunt. Nam operatio est signum affirmatiuum voluntatis persecutionis. id est significans: quoniam quecunque deus operatur illa vult: et permissio est signum fuge id est volitionis negatiuum id est significans deu non velle illud quod permittit. Quod enim illa que deus permittit qualia sunt quod homines peccent: et dei mandata praeuaricentur deus posset nolle et si nollet vtique non essent. Ideo sinens ta lia esse volens dicitur sinere: non quia illa velit esse: sed quia non velit illa non esse. Et quia hoc nomen voluntas aliquando ge neraliter sumitur ad volitionem et nolitionem: ideo etiam permissio dicitur signum diuine voluntatis: et quod deus vult fieri illa que permittit. hoc modo loquitur Augu. in ench. dicens quod non ergo fit aliquid nisi omnipotens fieri velit vel sinendo vt fiat vel ipse faciendo. Et postea subdit et declarat quod di ctum est ab omnipotenti inquit bono cui proculdubio quam facile est quod vult facere: tam facile est quod non vult esse non sinere. Et post dicit. nec vtique nolens sinit: sed volens. id est sponte et libere: sicut etiam voluntas creata potens aliquid nolle si libere desisteret a nolendo: vel potius non eliceret actum nolendi circa illud dici posset noles non nolle illud. Alia vero signa scilicet praeceptum et prohibitio: quae etiam est praeceptum negatiuum: et consilium signa sunt voluntatis simplicis complacentie et displicentie: praeceptum quidem affirmatiuum quod absolute preceptum vocatur: et etiam consilium sunt signa complacentie seu volitionis et approbationis: non quidem absolute: sed secundum quid et conditionaliter. verbi gratia: praecipiat deus alicui vt subueniat indigenti: tale praeceptum non est signum: quod deo placet quod iste subueniet indi genti. Nam possibile est non obstante praecepto quod non subue niet et ponitur sic esse: sed signum est quod si iste subueniret hoc vtique deo placeret. sic etiam est de consilio. Et eodem modo prohibi tio signum est quod si is cui quicquam prohiberet deus facere faceret: vtique deo displiceret. Sed aduertendum est quod in praeceptione aliquando aliud est quod praecipitur et aliud propter quod praecipitur. sicut patet in praecepto facto abrahe de immolando filium: praecipiebatur. autem si quidem immolatio: hec enim significabat illa oratio pre ceptiua ad eum facta: sed praecipiebatur propter probationem vel manifestationem obedientie ipsius abrahe: ita est de prohibitione: sicut patet in illo sanato cui praecepit Iesus vt nemini dice ret miraculum in euangelio Mar. quod ideo praeceptum est vt doceret non esse appetendam mundanam gloriam de operibus nostris. Idem etiam et de consi lio potest esse. verbi gratia. quod praecipitur aliud est ab eo propter quod praecipitur: quod frequenter contingit in praeceptis specialibus ad singulares perso nas datis: tunc praeceptum est signum divine complacentie ad illud propter quod fit praeceptum id est signum est quod illud propter quod fit praeceptum deus approbat et complacet in eo. et similiter est de displicentia respectu eius propter quod fit prohibitio: vbi autem non distinguuntur illa: sed quod praecipitur ideo praecipitur vt fiat: tunc quod praecipitur est volitum tali complacentia: et talia praecepta sunt quasi omnia que communiter ad omnes data sunt si ad intellectum praecipientis intelligantur: quod dico propter figuratas locutiones praeceptiuas que ad intellectum dicentis intelligende sunt: vt in simili satis in 41 2. idictint dictum est Cum ergo quaeritur vtrum voluntas dei semper impleatur. cum semper voluntas dicatur alicuius impleri cum illud fit quod ipse vult fieri: et sicut vult: et propter quod vult fieri: et sic de aliis circunstantiis aut cum illud quod non vult fieri seu vult non fieri non fit. patet quod quaestio proprie et directe non intelligitur nisi de voluntate que est circa aliquid fieri vel non fieri: esse vel non esse: aut aliquid aliud enum ciabilium. et ideo directe non cadit intellectus conclusionis super voluntatem bemplaciti simplicis complacentie inquantum huiusmodi: sed tantummodo super voluntatem beplaciti prosecutionis et fuge: vt sit sensus. q. vtrum omne quod deus vult fieri fiat: aut quod vult esse sit: et sic de aliis. Et vtrum omne quod non vult esse seu vult non esse non sit. et hoc dico si hoc vocabulum proprie sumatur. Si autem etiam improprie et metaphorice pro voluntate signi adhuc super illa potest recte cadere intellectus. q. saltem quantum ad praeceptum prohibitionem et consilium. Intelligo igitur quaestionem de voluntate dei secundum quod est voluntas prosecutionis et fuge: secundum quem mponodum in proposito procedit intellectus sanctorum: et de volunta te etiam signi pono duas conclusiones. Prima est. quod volum tas benmplaciti semper impletur. Secunda quod non semper impletur voluntas signi: et vtramque intelligo cum constantia subiecti id est supposito deum aliquid taliter velle vel nolle.

⁋ Primam con clusionem probo: quia si non semper impletur: aut illud quod tunc vellet vel nollet esset simpliciter impossibile: aut possibile. Non primum: quia tunc voluntas dei esset irrationabilis. Stultum enim est aliquid velle esse quod est omnino impossibile esse: aut nolle non esse quod simpliciter est impossibile non esse. Nec 2m: quoniam tunc sequitur quod voluntas dei non esset omnipotens: quia non omne possibile esse potest facere esse: vel non omne possibile non esse posset facere non esse. Nam si vellet et posset vtique faceret: et ideo dicit August. in ench. quod oprisctus inaniter velle non potest quodcunque voluerit. Et paulo ante praemisit quod necesse est fieri si voluerit. hanc rationem tangit ipse ibidem. dicens quod ab omnipotenti bono id est deo quam facile est quod vult esse facere: tam facile est quod non vult esse non sinere: hoc nisi credamus periclitatur ipsum nostre fidei confessionis initium: qua nos in deum patrem oimpotentem credere confite mur: sed non ob aliud veraciter vocatur opoisctus: nisi quoniam quicquid vult potest: nec voluntate cuiuspiam creature voluntatis omimpo tentis impeditur effectus. Et. c. sequenti: et vbi est inquit illa omnipotentia que in celo ea in terra omnia quecumque voluit fecit: si colligere filios hierusalem voluit et non fecit: vbi patet eum infer re congregasset et eodem modo inferri posset ex quolibet alio quod vellet ea non faceret si aliquid eiusmodi esset.

⁋ 2o si aliquando non impleretur. ergo aliquid ei tunc resisteret: aut prohibendo fieri quod ipsa vellet fieri: aut faciendo quod ipsa nollet fieri vel vellet non fieri contra aposto. dicens ad Ro. "voluntati eius quis resistet". per que verba secundum intellectum sanctorum non solum resistentiam de inesse: sed est de possibili negat. aliquid et vt eodem modo patet vinceret eam. contra Aug. dicens in ench. dei omnipotentis voluntas semper inuicta est. Ad hoc est illa auctoritas scripture Sap. vbi sapiens ait deo. virtutem ostendimus tu qui non crederis esse in virtute consumatus. Et paulo post sequitur. subest enim tibi cum volueris posse: non subesset autem posse cum vellet si aliquando inexpleta remane ret.

⁋ 2a conclusio satis est nota: quoniam vt dicit ma. Et clarum est: praecipit homnibus deus multa quae non faciunt: et prohibet quae non cauent: et consiliat que non implent.

⁋ Ad rationes principales. Ad prima dicendum quod si intelligatur per totum de voluntate signi concludit verum: et pro 2a conclusione. Si autem de voluntate benmplaci: i prosecu tionis vel fuge. minor non est vera. Nam praecepit deus abrahevt filium immolaret: et tamen nunquam deus voluit illud: sed tantummodo probationem fidei et obedientie abrahe: et sicut voluit: ita factum est: quod autem non voluit illum immolare filium. patet quia cum reuocauit noluit. ergo et semper ante noluit. alioquin noua volitio fuisset in eo: et mutatio voluntatis. noluit ergo quod praecepit: sed voluit illud propter quod praecepit: non solum autem in praeceptis factis ad temptandum vel probandum: sed etiam in factis praecise ad exequendum: deus non omne quod praecepit fieri vult fieri: aut quod prohibet vult non fieri: vel salte non ab omnibus qui bus praecipit: immo a nullo qui non implet vult impleri: quod dico propter praecepta generalia que ab aliquibus implentur et ab aliquibus non.

⁋ Tunc ad primam probationem minoris quae est quod deus nihil praecipit nisi volens: hoc potest dupliciter intelligi. Uno modo nisi volens praecipere: et sic concedo: sed non probatur ex eo intentum. Alio modo nisi volens illud fieri quod praecipitur vt fiat: et sic nego. Ad probationem cum dicitur quod praeceptum dei est signum voluntatis eius. Respondeo quod verum est voluntatis simplicis benmplaciti: et hoc vel quantum ad id quod praecipitur vel quantum ad id propter quod praecipitur: complacet enim in omni bono actua li vel potentiali et semper illud propter quod praecipit: bonum est actua le vel potentiale: et one etiam quod praecipit non propter aliud: sed vt idipremfiat: contingere tamen post vt is aliquado cui fit praeceptum propter aliud: et non vt ipsum quod precipitur eucniat: estimet deum velle id quod praecipitur fieri: qui in hoc decipitur: licet inculpabiliter: non tamen deus decipit illum: nec fallit: sicut in simili supra dictum est de figuratis locutionibus et gestis in quid bus deus non mentitur nec fallit: quamuis exinde alios aliquando falli permittat: sed voluntatis prosecutionis quae semper ponit effe ctum in esse non est signum ipsum praeceptum: sicut nec in nobis deus praecipiens aliquid fieri agit ad id quod praecipit: nec seruum iuuat quem iuuare posset: et per consequens nec voluntate efficaci quae mouet alias potentias ad executionem vult illud fieri quod praecipit. Et si dicatur quod vult voluntate remissa: quamuis non efficaci et plena. istud siue sit verum siue falsum: non impedit propositum: quoniam in deo nulla voluntas remissa potest esse: sed quicquid vult voluntate prosecutionis efficaciter vult: et ponit in esse sicut vult.

⁋ Ad 2m cum dicitur quod deus non vult mala fieri: sed tamen fiunt: dico quod vel ly non vult. ponitur vt vna dictio vt sit verbum tertie persone huius verbi nolo: et tunc propositio est affirmatiua: et sic nego illud antecedens si ly mala. in vtraque parte antecedentis pro eisdem supponat: sicut oportet vt consequentia valeat. Nam si pro aliis et aliis: vt esset sensus quod quaedam mala deus nolit: et quedamalia mala que nequaquam non vult fiunt: nulla tunc esset consequentia sicut nulla esset consequentia si diceretur: deus non vult furta fieri: et homicidia fiunt. ergo voluntas dei non impletur. vel ly non vult. sumitur vt oratiolcon posita ex negatione et verbo: et tunc est propositio negatiua: et isto modo antecedens est verum: et consequentia non valet.

⁋ Ad 3m dicitur communiter a modernis quod verbum aposto. intelligendum est de voluntate antecedente: non autem consequente. Et secundum istos non semper voluntas antecedens impleretur: consequens autem semper: et fundant se isti sic soluentes super dicto Daunmten. lib. 2o vbi ait. oportet scire quod deus antecedenter vult omnes homines saluari et regno eius poti ti etc. Intelligitur autem ista distinctio a quibusdam. vno modo et a quibusdam alio modo. Dicunt enim quidam quod illud quod volumus antecedenter non volumus simpliciter: sed secundum quid: quod autem volumus consequenter volumus simpliciter: potest autem idem vno modo esse volitum: cuius oppositum alio modo volitum est: sicut iudex simpliciter vult homicidam suspendi: sed secundum quid vellet eum viuere scilicet inquantum est homo. vnde vt dicunt ista voluntas antecedens magis potest dici velleitas: quam absolute voluntas: quicquid autem deus vult simpliciter fit: licet illud quod antecedenter vult non fiat.

⁋ Sed ista responsio sic intellecta non valet. primo quidem: quia siue velleitas sit quidam actus voluntatis in nobis qui significetur cum dicitur vellem hoc vel ille vellet: siue non: quod posset esse dubium.