Quaesito 3

⁋ Distinctionis tertie. Questio III COnsequenter quaero vtrum prima notitia intellectus primitate generationis sit noticia intuitiua alicuius singularis sensi bilis.

⁋ Arguitur quod non: quia prius notum est ab intel lectu vniversale quam singulare. igitur notitia singularis intui tiua non est prima noticia intellectus antecedens patet. ex primo phy. vbi dicens P. quod primo manifesta sunt nobis magis confu sa. Et post statim concludit: quod ex vniversalibus in singularia oportet procedere scilicet in cognoscendo. consequentia patet: quia ex auctoritas sequitur quod notitia vniversalis: sit prior quam noticia singularis: ac per hoc non econtra notitia singularis prior notitia vniversali.

⁋ Item sequitur ex hoc quod est notitia singularis intuitiua: non est prior abstractiua eiusdem. Nam vniversalis notitia est notitia abstractia ipsius singularis. Nam in vniversali cognoscuntur confuse omnia singularia eius: et con stat quod non intuitiue: sed abstractiue. Si igitur notitia vniversalis est prior quam notitia singularis: vt probatum est sequitur quod noticia abstractiua singularis: est prior quam noticia intuitiua eiusdem.

⁋ 2o arguitur quod noticia alicuius insensibilis: sit prior notitia sensibilis: quia nihil potest esse prius praesens menti quam ipsa mens: et per consequens nihil potest sibi prius esse notum quam ipsa: mens autem quid insensibile est. igitur aliquod insensibile prius videtur ab intellectu cognosci. Ad oppositum arguitur. In potentiis subordinatis. vbi terminatur cognitio inferioris incipit cognitio superioris: sed sensus et intellecus sunt potentie subordinate: et no ticia sensus: qui est interior terminatur in singulari sensibili: quia non apprehendit aliquod insensibile: nec est vniversale. igitur intellectus incipiet in sin gulari sensibili.

⁋ 2o quia notitita intellectus non praecedit noticiam sensus: et quicquid sensus cognoscit intellectus cognoscit. igitur quod primo cognoscitur ab intellectu: et a sensu cognoscitur. igitur singulare sensibile primo cognoscitur ab intellectu. patet consequentia quia solum sensibile singulare cognoscitur a sensu. In ista quaestione tres erunt articuli In quorum primo videbitur quae notitia est intuitiua et qui abstractiua et qualiter distinguitur. In 2o vtrum vniversale prius cognoscatur singulari ab intel lectu: vel econverso 3o vtrum singulare sensibile sit prius cognitum quam singu lare intelligibile pure. In ultimo vtrum notitia singularis intuitiua sit prior abstractiva eiusdem. Et ex istis colligetur responsio: totalis ad propositam quod Quantum ad primum dico quod sicut patet ex duabus quaestionibus proximis praecedentibus: quadam cognoscuntur a nobis immediate et in seipsis: sic quod notitia illa non terminatur ad aliquod medium: per quod vel in quo illa res cognoscatur: quaedam autem cognoscuntur non in se immediate: sed in aliquo medio vel per aliquod medium prius cognitum ad quod terminatur ipsa notitia: et omne quod cognoscitur altero istorum modorum cognoscitur scilicet vel immediate in seipo vel mediante alio: per quod cognitum aut in quo cognito ipsum cognoscitur. Et secundum hoc potest dici quod noticia intuitiua est notitia simplex: qua formaliter aliquid immediate in seipso cognoscitur. Abstractiua vero est notitia simpliciter: qua formaliter aliquid in aliquo medio repraesentatiuo cognoscitur. Dico autem formaliter: quando aliquando (quamuis improprie) aliquid dicitur cognosci per aliquam noticiam virtualiter: eo scilicet quod illa notitia continet virtualiter: vel totaliter aut partialiter noticiam illius: sicut conclusio posset dici cognosci per noticiam principiorum: et causa per noticiam effe ctus: et econverso effectus per noticiam causare: quia scilicet principiorum est noticia aliquo causa notitiae conclusionis: et notitia causae aliquando est causa aliquo modo notitia effectus: et aliquando econverso notitia effectus est aliquo modo causa notitie cause: non autem quia ea notitia formaliter qua cognoscitur principium cognoscatur conclusio: et sic de aliis: et ideo notitia principii non est abstractiua notitia conclusionis: nec noticia cause est abstractiua noticia effectus: nec econverso noticia effectus est abstractiua noticia cause: nisi quando effectus esset medium repraesentatiuum cause: sic quod eo cognito inquantum est repraesentatiuum eadem noticia cognoscatur et causa: sicut supra dictum est: quod cognita imagine vel specie in memoria existente inquantum est imago: cognoscitur est per eandem noticiam res ipsa cuius ipsa est species: a qua re causata est species ipsa. Similiter si aliqua causa sit similitudo vel species (seu quocumque vocetur nomine) repraesentatiua effectus: sic quod per co gnitionem eius inquantum est talis cognoscatur effectus representatus in illa: sicut plures dicunt de esentia divina: tunc cognitio illa esset abstractiua ipsius effectus: et ideo si ponatur notitia creaturarum in verbo. iuxta intellectum quem communiter habuerunt antiqui doctores: ipsa noticia est abstractiua res creaturarum cognitarum in verbo: et licet non respectu verbi in se cogniti. Dico est simpliciter: quoniam secundum omnes affirmatio et negatio intellectus non vocantur intuitiue vel abstractiue notitia. Siquis autem non velit tales noticias simplices vocare intuitiuas vel abstractivas: sed aliter: et alius velit his nominibus nuncupare: liberum ei est: nec de nomine debet fieri contentio: dummodo constet de re scilicet quod quaedam est notitia simpliciter: qua res immediate in seipsa cognoscitur: et quaedam qua mediante aliquo medio. representatiuo cognito: has tamen nominare istis nominibus magis est consonum dicto apostoli. ex quo doctores sumpserunt huiusmodi distinctionem notitie scilicet prima ad Corinthios. vbi ait. Uidemus nunc per speculum in enigmate: tunc autem facie ad faciem. Quod autem apostolus. dicens videre facie ad faciem omnes doctores dicunt videre intuitiue. Per dictam aut circumlocutio nem non intendit amplius significare: nisi quod tunc a nobis deus videbitur in seipso: et non in aliqua eius similitudine: seu per aliquod medium repraesentatiuum ipsius: qualiter asserit eum nunc videri: quod expremit cum dicens nos nunc illum videre per speculum: cum enim res videtur per speculum non videtur vtique in seipsa immediate: sed eius imago existens in speculato: et in illa imagine debitur res ipsa videri. Unde Aug. 15. de tri. praedictum verbum apostoli exponens. dicens quod apostolus nomine speculi imaginem voluit intelligi: et in. c. praecedente quale inquit sit et quid sit hoc speculum si quaeramus: profecto illud occurrit: quod in speculo nisi imago non cernitur. Itaque in hac visione faciali quam doctores vocant intuitivam videtur res immediate in seipsa. in visione vero speculari: quam moderni vocant abstra ctiuam: non videtur res ipsa in se immediate: sed tantum mediante sua imagine videtur.

⁋ Aduertendum tamen quod sicut in prioribus habitum est: non omnis visio imaginis est visio abstractiua rei: cuius est imago: sed ea tantum qua videtur imago: tamquam imago: quod Aug. etiam notauit eodem libro Id ipsum verbum apostoli pertractans: vbi dicens quod illi tantum vident deum per speculum qui imaginem eius tamquam eius imaginem vident: qui aut non intelligunt vel non credunt illam esse imaginem dei: quamuis illam videndo speculum videant: non tamen per speculum vident eum: qui per speculum est videndus quousque facie ad faciem possit videri: et ideo notat ibi Aug. diligenter verbum apostoli: qui non ait videmus nunc speculum: sed per speculum: nomine aut imaginis omnis similitudo: et omne repraesentatiuum rei intelligi debet.

⁋ hoc confirmatur ex intentione Aug. eiusdem. 12. super Gen. ad litteram. vbi loquitur de raptu pauli. vbi vult quod ipse habauit tunc visionem de deo facialem quam intuitiuam vocamus. Et distinguens illam ab aliis. dicens sententialiter quod est illa qua immediate ipse in seipso videtur: non in aliqua imagine ocu lis corporalibus opposita: vt vidit Moyses: aut interiori spiritui praesentata: vt Ysa. In hoc igitur praecise videtur consistere differentiam horum modorum cognoscendi scilicet intuitiue et abstractive: quia scilicet quod intuitiue cogsci tur: cognoscitur in seipso absque meo: cognito. Quod vero cognoscit abstractiue per medium cognitum: nec quantum ad intuitiuam noticiam interest quod obiectum realiter existat: vel non existat: quia si existit et immediate cognitio terminatur ad ipsum: est illa notitia intuitiua eius. Similiter si non existit: et aliqua noticia terminatur ad ipsum immediate id est si ipsum immediate cognoscitur intuitiue cognoscitur: et ista notitia est eius intuitiva. Similiter si noticia eius immediate non terminetur ad rem sed ad eius repraesentatiuum: siue illa res existat siue non: abstractiue co gnoscitur: et ideo si significatam vocabuli velit quis ponderare: ta¬ lis noticia videtur dicenda abstractiua: non quia abstrahat ab existentia rei: quasi ipsa existentia non possit abstractiue cognosci: nec qui abstrahit a conditionibus singularibus: sed quia quodammo abstrahit a praesentialitate obiectiua rei cognite. Nam in tali noticie modo: non obiicitur ipsa res immediate menti secundum se: vt dictum est: sed aliquod eius repraesentatiuum: et ideo quasi absens videtur cognosci res ipsa. notitia vero intuitiua dicitur quia immediate ipsa res cognita obiicitur et ipsa praesens est obiectue menti: esto quod non sit praesens essentialiter: inmo etiam si nullibi existat: dummodo tunc ipsa in se immediate noscatur sihoc possibile sit.

⁋ Ex his sequuntur quaedam: vnum est quod est quadam notitia sensualis intuitiua: et quaedam abstractiua. Et hoc patet quia quaedam sensualis est qua immediate cognoscitur res ipsa sensibilis. quaedam autem quae non immediate: sed in specie cognita: vt. supra patet.

⁋ Similiter in intellectum est quaedam notitia intuitiua et quaedam abstractiua tamreus sensibium quam insensibitum. Nam intellectus: vt. supra patet: quadam sensibilia immediate in seipsis apprehendit. quadam vero in suis repraesentatiuis speciebus scilicet vel conceptibus: et ita etiam est circa insensibilia et mere intelligibilia: vt ostensum est.

⁋ 2m quod sequitur est quod eadem notitia nuoa est intuitiua et abstra ctiua: sed non recu eiusdem: immo omnis notitia abstractiua est intuitiua: non autem omnis intuitiua est abstractiua: hoc patet: quia omnis notitia ab stractiua alicuius est intuitiua sui repraesentatiui in qui illud cognoscitur. Nam vt ex dicitis supra patet: quandocumque aliquid cognoscitur in suo repraesentatiuo ipsum repraesentatiuum immediate in seipso apphenditur: et per consequens repraesentatiuum videtur intuitiue: et res quae per illud. cognoscitur abstractiue: ac per hoc eadem notitia est intuitiua et abstractiua: intuitiua scicet repraesentatiui: et abstractia rei representate: non tamen omnis intuitiua est abstractiua: quia non quandocumque illa res appreheditur in se immediate appreheditur per illamnoticiam aliqua alia res in illa: sicut quando videtur color in pariete: vel actus intelligendi in mente: ideo et ex superioribus patet: quod non semper quando species in memoria cernitur: cognoscitur in illa res cuius est species: sed solum quando cognoscitur vt imago. Et ideo tunc illa notitia specie est tantum intuitiua visio eius: et nullius alius alterius abstracti: ua. Notitia vero quae cernitur vt est imago intuitiua speciei: et abstractiua rei ad extr: sic supra dictum est: etiam per. P. quod talis notitia proprie loquendo est sensus praesentis speciei et memoria rei absentis: illa tamen notitia quae est intuitiua et abstractiua est qualitas alterius ratiois ab ea quae est intuitiua praecise. Nec illa quae est praecise intuitiua potest fieri abstractiua. Nec quae est intuitiua et abstractiua: potest fieri imtuitiua praecise.

⁋ 3m quod sequitur est quod istitermini intuitiuum et abstractiuum non sunt incompossibiles secundum praedicationem circa eandemnoticiam: et illud patet ex eo quod statim dictum est: non possunt tamen verificaride eodem pro eodem respectu eiusdem. Nam resocum cuius noticia aliqua dicitur abstractiua: non dicitur intuitiua sed respectum diuersorum vt praiemissum est: et istud patet ex rationibus istorum nominum: quae vtique respectum eiusdem: eidem conuenire non possunt. Impossibile enim est quod idem per eandemnoticiam apphendatur cum medio et sine medio. Simile his videtur in aliis termins et nominibus connotatiuis. Idem enim est similitudo et dissimilitudo: non tamen respectum eiusdem: et eadem res est actio et papitio immo vt in 2o ostendetur: omnis passio est actio: non tamen omnis actio est papitio: sic in proposito sicut non obstante: quod omnis paetio est actio: rationes tamen horum nominum sunt diuerse: nec praedicatio vnius de atuio est quiditatiua: et per consequens nec in primo modo dicendi per se: et sic quamuis hec sit vera. omnis noticia abstractiua est intuitiua: non tamen est in prim modo dicendi per se: nec inquantum notitia aliqua est abstractiua: est sintuitiua retenta nota reduplicationis specificatiue pro ratione formali: nec similiter inquantum est intuitiua est abstractiua etc.

⁋ Con tra tamen illud quod dictum est in notificatione harum denominationum et distinctione harum noticiarum. vel modorum cognoscendi. Arguit doc. quidam prius probando quod non omnis notitia intuitiua terminatir imediate ad rem ipsam in se intuitiue cognitam. Nam vt di. visio et intuitio quae fit in somnis: est mediante speciem: et deriuatur ab imaginatione ad oculum: nec terminatur ad praesentialitatem rei secundum veritatem: cum ipsa sit absens: et tamen est vere intuitiua: vt di. se declarasse per Aug. et Commentators.

⁋ 2o arguit contra illud: quod dictum est de abstractiua. Nam noticia imaginatiua est abstracti¬ ua: et tamen non fit mediante aliquo exemplari: aut imagine: aut aliquo alio obiecto quod imaginans aspiciat cognoscendo. alias roma imaginata a conditore rome: non esset ipsamet roma: sed quoddam ydolum eius: nec domus in mente artificis esset eadem cum domo ex. cuius oppositum di. P. 7. meta. vnde patet quod imaginans re aliquam in eam fertur absque omni medio obiectivo: licet forte per speciem tamquam per medium formale sicut est videns videt per speciem etc.

⁋ Ad ista respondeo. Ad primum dico quod falsum assumit. primo quidem quia dicit quod in sesctinis est vere visio secundum quod visio dicitur proprie de operatione potentie visiue: quod vtique falsum est: sicut supra in q. de intellectione sensibilium clare monstratum est: neque Aug. neque Com menta. sunt pro eo: vt ibi patet. 2o dicens falsum: quia illa noticia quam dici. esse visionem: non est in dormiente noticia rerum absentium: aut si in aliquo est ipsa non est intuitiua illarum rerum: sed abstractiua est: aut intuitiua specierum ad quas immediate terminatur. Quia si dicatur quod non terminetur ad speciem sed praecise ad rem absentem: et illius est intuitiua. Confirmatur propositum. valet. quod intuitiua est que terminatur immediate ad rem per ipsam cognitam.

⁋ Ad 2m dico quod imaginans aspicit aliquid: et intuetur imaginem siue causatam a sensi bus siue fictam per animam: sicut per experientiam et per auc. quamplu rimas: ac rationes est multiplices est ostensum q. praeallegata.

⁋ Cum probatur quod alias roma imaginata etc. Dico quod aliquid dicitur imaginari tripliciter. Uno mod id est per imaginationem fictam et formatam. Alio modo id est per imaginationem cognitam. et hoc potest esse dupliciter: quia vel immediate vel mediante specie existente in imaginatione autmemoria de quo non est vis facienda pro nunc.

⁋ Tunc dico quod roma imaginata primo modo: non est aliud quam species aut similitudo rome extra animam: et illa non est realiter illa roma quam fabricat in matis conditor rome: licet sit similis ei in esse imaginato ea repraesentatimo. 2o modo dico quod ydolum rome est imaginatu: sed 3o modo roma exra animam est imaginata. Et cum dicitur quod. P. dicens quod domus in mente artificis est eadem cum domo ex. Dico primo quod falsum est: quin immo dici. quod domus in madii fit ex domo in anima: et per consequens non est eadem. 2o dico quod si aliquis auctor. dicens hoc intelligendo est de domo quae est in anima obiectiue tantum et mediante sua specie in anima immediate cognita: vel si de domo immediate cognita intelligatur: tunc non est accipiendum illud dictum secundum proprietatem vocis: sed improprie sicut quandoque quod alteri est simile dicitur esse illud: sic. P. 3o de anima. dicens quod anima est per sensum ipsa sensibilia: quod secundum proprietatem sermonis non potest intelligi: cum anima non sit ipse res ex sensibiles quas cognoscit per sensum: sed propter species rerum sensibilium perceptarum per sensus quipus speciebus ipsa similatur rebus: dicitur esse sensibilia: sic est Anp. mondlogin. io dicens quod faber prius in mente concipit rem: et talis conceptio est verbum interius quod inter oporia verba est magis simile rei. Et in hoc sensu loqui tur Commentator. 7. meta. quando dicit quod forma artis dicitur duobus modis: quorum primus est de forma quae est in anima: alius est de illa quae est extra animam: et sunt idem: et quod non intelligat quod sunt vna res numero essertialiter: vt putant sic arguentes: sed modo praemisso patet: quia nullo interposito addit. et quod illa quae est extra animam est ab illa quae est in anima. Et declarat per exeum: quia sanitas quae est in corpore est a sanitate quae est in anima: et idem frequenter dicit.

⁋ Item ibidem dicit quod sanitas in anima est intellectus et diffinitio sanitatis: et post dicit quod non est sanitas quae est exr animam. Non igitur vult quod sint eadem esentialiter: sed quod tantum per assimilationem intelligat idemam illa sicut ipse manifestati dici. quod ipse intendebat scilicet Arum. hoc deculare in hoc scilicet quod artificium in hoc est simile nature scilicet quod fit ab eodem in forma: aut a simili: et est hoc principium intentum ab eo ibidem scilicet omne quod fit: siue anam: siue ab arte. fit a sibi simili aliquo modo vnde nunquam ita desipuit. P. aut Commentators. vt illam formam existentem in anima putarent illam esse quae ex: quod praeter ea quae dictam sunt adhuc patet ex eo quod ait Commentatoris. 12. meta. Ait enim sic. Forma enim eius quod fit: est in anima et est aliud ab eo quod est extra animam. et sic ad illud. Quantum ad 2m artimum dico quod singulare prius est cognitum ab intellectum quam vniversale.

⁋ Ad cuius probationem sup pono vnum quod in 3o probabit. valet. quod vniversale non est aliqua res ex animam: sed est tantum quidam conceptus fictus seu formatus per animam communis pluribus rebus: aut forte signum aliquod exterius ad placicum institutum eo modo quo dicet in 3o

⁋ Quo supposito proba tur propositum primo sic. antequam vniversale fingat seu formetur: aliquod singulare est cognitum. igitur singulare prius est cognitum quam vniversale. Antecedens probatur: quia impossibile est naturaliter abstrahere et fingere comceptum aliquem ab aliquibus rebus nisi ille res: vel alique earum sint prius apprehense: quoniam de rebus omnino ignotis nullus conceptus formari potest: vt supra patet in. q. de noticia sensibilium: et experientia idem docet. Aut igitur res de quibus conceptus vniuersalis formatur: sunt note in seipsis: et habetur propositum: quia quaelibet talis est singularis: aut sunt note aliqua specie recepta a rebus: et adhuc habetur propositum: quoniam omne cuius recipi tur species sic: et quod per eam cognoscit: est in se precognitum: vt ibi supra patet: aut est cognitum in aliquo coceptu ficto: et tunc vt pus arguitur: quoniam et antequam ille fingeretur necesse fuit precognosci aliquam rem singularem: aut procederetur in infinitum inconceptibus a parte ante: quod est impossibile. consequentia probatur. quia vniversale intelligi id ipsum est: quod ipsum fingi: vel ipsum simul fingitur et intelligit: aut prius fingitur quam intelligitur. Nam impossibile est quod prius intelligatur quam fingat: quodcumque autem illorum detur. patet consequentia.

⁋ Forte diceretur ad hoc quod verum est quod ante formationem vniversalis aliquod singulare est notum: sed per sensum: non autem per intellectum. Contra hoc est intentio. P. et Commen. 12o meta. dicens quod apud Arum. vniversalia sunt collecta ex particularibus in intellectum: qui accipit inter ea similitudinem: et facit ea vnam intentionem.

⁋ Intellectus igitur secundum Commentatoris. et vt di. secundum Aru. etiam faciens intentionem vniversalem: accipit id est considerat: atque cognoscit consimilitudinem inter particularia: et constat quod non potest eorum consimilitudinem cognoscere: nisi cognoscat illa.

⁋ Idem vult Eustra. super primo ethi. vbi ait. quod post subsistentiam multorum anima in seipa subsistere facit vniversalia propter hoc et animal vniversale nihil aut poste rius. ipse Arum. in his quae de anima dici nihil autem quoniam secundum se quidem non subsistit: posterius autem quoniam ad multorum existentiam et conprehensionem ipsius consequitur intellectus.

⁋ Ex quibus patet quod fictio vniversalis praesupponit comprehensionem particularium: nec est imaginandum quod vna virtus comprehendat singularia et conuenien tiam eorum. et alia formet vniversale: non plus quam quod vnus homo appre hendat singularia: et alius abstrahat eorum vniversalem conceptum.

⁋ Confirmatur per Commentatoris primo phy. quod licet indiuiduum non sit principium in scientia demonstratiua: est tamen principium acquisitionis vniversalis: quod est principium doctrine demonstratiue. Cum enim demonstratiosit ex vniversalibus propositionibus: ideo noticia alicuius singularis determinati: siue complexa siue incomplexa: non est principium de monstrationis: nec demonstratiue doctrine. Est tamen principium acquisitionis noticie vniversalis: sicut patet primo meta. et 2o poste. ita quod noticia singularis precedit noticiam vniversalis.

⁋ Praeterea primum cognitum ab intellectu non est aliquid factum ab intellectu. igitur sing lare est primo cognitum ab intellectu. consequentia tbet. et antecedens probat: quia primum cognitum ab intellectu precedit tempore vel natura noticiam intellectus: quod autem factum est ab intellectu est posterius natura prima noticia intellectus et non prius.

⁋ Praeterea vniversale esset primo cognitum: aut prima noticia illius esset prima notitia qua cognosceretur vt signum rerum extra: aut qua cognosceretur vt quedam res secundum se: sed impossibile est vt prima noticia intellectus sit alicuius vt signum: cum noticia talis presuppona noticiam rei alicuius in se cuius est signum: vt supra patet.

⁋ Si dicatur 2m tunc cum vniversale secundum se sit quedam res singularis: vt pa tebit in 3o libro libet vt est signum plurium sit vniversale: sequitur quod prima noticia intellectus erit alicuius singularis: vt singulare.

⁋ Praeterea noticia non deseruiet aliquo modo ad noticiam singularium habendam: nec noticia communioris vniversalis ad noticiam vniversalis minus communis: cuius tamen oppositum intendunt ponentes vniversale prius cognosci singulari.

⁋ Praeterea prius cognoscitur singulare mere intelligibile. vbi gra. intellectio a volitio quam vniversale precise illis commune. igitur prius intelligitur singulare sensibile quam vniversale talibus singularibus commune. igitur singulare prius intel ligitur quam vniversale. Antecedens patet. quilibet enim quantumcumque grossus et rudis mox cum incipit habere vsum rationis nouit et non nisi per intellectum determinate suam volitionem: qua vult aliqua rem singularem determinate. Et tamen constat: quod non statim quilibet talis habet conceptum specificum vel alium vniversalem illis singularibus proprium: nec omnium est tales conceptus abstrahere. Com sequentia prima patet: quia cum singulare sensibile intelligibile sit ab intellectu: vt supra patet eadem ratione de eo respectu vniversalis sui qua de aliis. patet etiam quoniam ratio que videretur ab aliis assignari. valet. de processu nature ab imperfecto ad perfectum: et noticia confusa ad determinatam non plus in his locum habet quam in illis.

⁋ hoc potest etiam probari ex intentione Aug. 8. de tri. et libro modo vbi vult quod noticia vniversalis siue secundum speciem siue secundum genus colligitur ex plurium similitudine singularium visorum in se: sicut etiam. P. et Commentatoris. dicunt: vt supra patet.

⁋ Dico igitur: quod cuiuslibet i vniversalis noticiam. praecedit notitia singuaitoa ipsius in intellectu: quamuis non cuiuslibet singuationia notitia praecedat in intellectum notitiam sui vniversalis: immo etiam nec isensu. Nam multi habent conceptum vniversalem homnis qui numquam quemlibet sin gularem hominem in se nouerunt. Contra istud arguunt aliqui dicentes quod singulare in rebus materialibus non intelligitur directe ab intellectu nostro: sed indirecte et per quan ergo dam reflexionem. Cuius ratio est: quia principium singularitatis in rebus ego materialibus est materia indiuidualis: intellectus autem noster intelligit abstrahendo speciem intelligibilem ab huiusmodi materia: qd autem a materia indiuiduali abstrahitur est vniversale. vnde intel lectus noster directe non est cognoscitiuus nisi vniversalium: per reflexionem autem cognoscit singularia: quia intellectus etiam postquam abstraxit species intelligibiles non potest secundum eas actu intelligere nisi conuertendo se ad fantasmata: in quibus species intelligibiles intelligit. Conuertendo se ad fantasmata intelligit singularia quorum sunt fantasmata: et sic prius in telligit vniversale quam singulare.

⁋ Pro hac opinione inducitur verbum philosophi 3o de ania. et Commenta. quo videntur dicere quod indiuiduum non intelligitur: nisi per lineam circumflexam aut spericalem: quiditatem autem vniversalem per lineam rectam.

⁋ Item dictum eiusdem primo phy. vbi ait. quod vniversale est notius secundum intel lectum: singulare vero notius est secundum sensum: quod autem est notius secundum intellectum prius cognoscitur ab intellectu.

⁋ Addum citur etiam ratio ad hoc: quia omne quod procedit de potentia in actum prius peruenit in actum incompletum qui est medium inter potentiam et actum: quam ad actum perfectum: intellectus autem non ster procedit de potetia in actu: et actus eius perfectus est scientia completa per quam distincte et determinate res cognosci tur: actus aut incompletus est scientia imperfecta per quam sciuntur res indistincte sub quadam confusione: quod enim sic cognoscitur in actu cognoscitur quodam modo in potentia. Unde dicit. P. primo phy. quod sunt primo nobis manifesta et certa confusa magis. posterius autem cognoscimus distinguendo distincte principia et elementa. Manifestum autem est quod cognoscere aliquid in quo plura continentur sine hoc quod habeatur notitia cuiuslibet eorum que continentur in illo: est aliquid cognoscere sub confusione quadam: sic autem potest cognosci tam totum vniversale: quam totum integrale. igitur cognitio vniversalis praecedit cognitionem singularis.

⁋ hec potinent quedam falsa et etiam repugnantia aliis dictis eiusdem doc. vnde sumo primam intellectionem intellectus: et quero an per illam cognoscatur ipsa species abstracta vniversalis aut fantasma singulare: aut res extra vna vel plures: quarum est species illa abstracta.

⁋ Si primum manifeste sibi contradicit qui in praecedenti. q. 85. artitio 2o ex intentie determinatur quod species non intelleiter primo: sed secundario tantum et per reflexionem: secundum quam intellectus intelligit: et suum intellecte: et speciem quam intellect: quod aut primo intellecter est res: cuius species intelligibilis est similitudo: vt dicunt. Et in prima intellecinum spes non est quod intelliter: sed est tantum forma secend quam res: cuius species intellecter.

⁋ Praeterea hoc est est siultum secundum se: probatum enim est supra quod abstractio vniversalis praesupponit priorem notititam in intellectu.

⁋ Si dicat 2m contradicit sibi et habetur propositum. Nam fantas ma secundum ipsos est mere singulare et non vniversale. Si detur 3m sicut oportet eos dare secundum dicta eorum. q. proxima vel proximo allegata habetur propositum. Nam secundum veritatem et secundum ipsos qualibet res talis est mere singularis: et per consequens primum cognitum ab intellectum est sin gulare.

⁋ Si dicatur quod intellectus per suo actu cognoscit rem extra: abstrahendo eam tamen a coditionibus indiuidualibus eius. verbi gratia. intelligit hominem quantum ad ea quae pertinent ad rationem speciei: non intelligendo principiom indiuidualia quae non sunt de ratione speciei. et istud est abstrahere vniversale a particulari vt dicunt: et sic stat quod primo intelligat vniversale: non autem singulare.

⁋ Contra. aut res quam dicis abstrahi ab intellectu isto modo: et intelligi prima intellectone sumpta praecise secundum ea que pertinent ad rationem speciei est res aliqua singularis: et habetur propositum quod singulare primo intellecter: nec talis abstractio impedit. Aut est communis pluribus: et hoc est contra eos: et contra id quod suppositum est in principio uius arti.

⁋ Praeterea hosmodi intellectonem: abstrahentem sic naturam a conditionibus indiuidualibus valde difficile est habere: sicut experiri quilibet potest: vnde nullo modo potest esse prima notitia intellectus.

⁋ Praeterea sti dicut quod intellectus nioiter pro statu isto nullam rem materialem potest intelligere: nisi conuertendo se ad fantatia. Ita quod necessario ad hoc quod intelligat obiectum suum proprium scilicet nturam vniversalem in particulari existentem oportet quod conuertat se ad fantatia ipsa singularium. Ad fantaptiva autem non aliter conuertitur: nisi ipsa intel ligendo et inspiciendo: sic ipsimet est innuunt.

⁋ Ex quo sequitur primo quod intellectus nam vniversalem non intelligit: nisi conuersus ad fantativa: et per consequens non directe: sed per reflexionem secundum ipsos: qui ideo dicunt singulare per reflexionem tantum intelligi: quia non intellecter nisi in intellectum conuertente se ad fantativa.

⁋ Item sequitur quod primum cognitum ab inte lectu est fantasma: et vlterius cum fanium repraesentet tantum singulare: et singulariter non abstrahendo a conditionibus indiuidualibus secundum istos: sequitur quod fantasma ipsum solum singulare intelligatur et non vniversale: aut saltem prius et magis directe.

⁋ Amplius cum vt in praecedentibus est probatum quod per nullam speciem receptam aliqua res cognosci possit quae non sit prius cognita in se: sequitur quod ante no ticiam rei in fantatie sit ipsa res singularis cognita in seipaet cum notitia fantatiem sit prior vel simul aut eadem cum noticia ipsius vniversalis secundum dicta istorum: vt probatum est: sequitur quod simpliciter primum cognitum sit ipsum singulare ex.

⁋ Praeterea aut intellectas noster non potest intelligere rem aliquam materialem: nisi abstrahendo eam a particularibus conditionibus materie: et tunc sequitur quod nunquam intelligit singula re secundum istos: cuius tamen oppositum dicut. aut potest intelligere est non abstrahendo: et tunc non habetur plus quod prius intelligat vniversale: quam sin gulare quam quod singulare prius quam vniversale.

⁋ Praeterea sti dicunt quod singu lari materiali non repugnat intelligi inquantum singulare est: sed inquantum materiale est. Et constat quod non possunt hoc intelligere: nisi de intellectone directa et prima: quia intellecti indirecte et per reflexionem non repugnat secundum eos singulari materiali et vt est materiale. igitur repugnat ei intellectr primo praecise: quia materiale. igitur hoc etia repugnat nature materiali vniversali: cum illa secundum eos non abstrahat a materia simpliciter: sed indiuiduali tantum. et per consequens primum cognitum ab intellectum nostro non est vniversale vt dicunt.

⁋ Praeterea prima notitia intellectas secundum eos est notitia alicuius totius vniversalis in quo plures con tin entur entitates. Constat autem quod nulla res ex animam etiam qualitercumque intellcta est aliquod huiusmodi tositum continens plura continetia scilicet totius vniversalis: quamuis continentia totius integralis aliqua res plura contineat: vnde per hoc quod aliqua res ex animam intellitur non intellecto aliquo extriniosibi siue sit conditio indiuidualis: siue aliud non sit communis pluribus rebus non plut quam sonus qui auditur nullo alio audito.

⁋ Item nullum existens in anima sequens intellectionem potest esse tale totum primo cognitum. igitur est aliquid in aia praeueniens intellectionem saltem natura si non tempore. Et non videtur quid possit dici esse illud: nisi species rei extra: et per consequens primum cognitum ab intellectum est species. hoc aut repugnat dictis eorum: ac est falsum est secundum se: vt. supra patet.

⁋ Tenendum est itaque pro constanti quod primo cognitum ab intellectum est res aliqua singularis: nec motiua istorum habent efficaciam. Primum quidem non: quoniam quicquid dicunt de tali reflexione falsum est: nec illud ponit. P. sed potius oppositum manifeste: vnde ait. quod anima sensitiua calitm et frcentum iudicat: et quorum ratio quaedam caro. alio autem autm seperato aut circumflexe se habet ad seipsam cum extem sa sit carni esse discernit. vbi patet quod philosophus vult quod singulare sensibile anima directe apphendat: mediante sensu tamen secundum in tellectum supra datum. Deide quiditatem quam intelligit per carni esse siue per quiditatem intelligat formam existentem in materia quae principalior est pars quiditatis: vt quidam dicunt: siue vniversale ipsum: vt opi nantur alii: siue quicquid aliud intelligat per quiditatem: ania. q. circuflexa ad seipsam discernit. Unde Commentatoris. ibidem ait. necesse est vt forma experimentetur scilicet ab anima aut per dispositionem similem linesse recte scilicet cum intellexit primam formam existentem in hac re singulari. aut secundum dispositionem similem linesse sepericali scilicet quando fuerit reuersa quaerendo intelligere quiditatem illius forme: deinde quiditatem illius quidi tatis: quousque perueniat ad simplicem quiditatem. vbi patet quod illud quod intellecter quasi circumflexe est quiditas: singulare vero cuius est quiditas primo: et directe: et si per quiditatem intelligat vniversale. sequitur quod in tendit vniversale intelligi per reflexionem: singulare vero directe.

⁋ Ad aliam auctoritatem. P. primo phy. quamuis varie dentur ab aliquibus expositiones. dico quod. P. ibidem nullam facit comparationem inter noticiam singularis et noticiam sui vniversalis secundum sensum et in tellectum: vt estimant multi. et hoc patet primo considerato proposito de quo loquitur.

⁋ Dicit enim quod antiqui conueniebant in hoc quod omnes ponebant principio contraria: differebant tamen inter cetera in hoc quod contraria que ponebantur principim ab aliquibus sunt notiora secundum sensum: que vero ponebantur principim ab aliis sunt notiora secundum intellectum. vbi gratia quidam ponebant principio magnum et par uum: par et impar: que notiora sunt secundum intellectum. Calidum vero et frigidum rarum et densum que ponebantur ab aliis esse principia sunt notiora secundum sensum. Constat autem quod omnia hec nomina sunt vniversalia: licet quedam plus: quedam vero minus.

⁋ Secundo idem patet per Commentatoris. ibiud qui exponendo dicit. Et quidam accipiunt illi quod est prius apud intellectum in cognitione et est illud quod est magis vniversale: et quidam accipiunt illud quod est prius apud sensum: et est illud quod est magis particulare: et post subdit. quod compara tio inter comprehensibilia ab intellectu et sensu non verificatur: nisi respectum communis comprehensionis.

⁋ Item sequenti commen to. ait: quoniam magnum et paruum sunt magis vniversalia: quam rarum et densum: ideo attribuuntur magis intellectui: et rarum et densum ma gis sensui. Et hoc est ita: quia rarum et densum comprehenduntur in corporalibus sensibilibus naturalibus. Magnum autem paruum comprehenduntur in corporalibus naturalibus et mathematicis: hec Commentatoris. Ex quo patet: quod illa comparatio fit inter principim magis et minus vniversalia vel communia: et minus communia vocantur singularia respectu communiorum: sicut etiam in principio dicti libri. cum. P. dicit quod oportet ab vniversalibus in singularia procedere. non intendit: vt dicit Commentator. per singularia ipsa indiuidua: sed vltimas species aut illa que sunt quasi species vltime.

⁋ Aduertendum tamen: quod cum dicitur quod magis vniversalia notiora sunt secundum intellectum: et minus vniversalia secundum sensum: accipiendi sunt isti actus exerciti pro istis aliis significatis: de magis vniversalibus verificatur esse notiora secundum intellectum et de minus vniversalibus verificatur esse notiora secundum sensum: qui debent exerceri sumptis aliquibus terminis vniversalioribus. verbi gratia. magnum et paruum: et aliquibus minus vniversali bus. verbi gratia. calidum et frigidum. sic magnum et paruum sunt no tiora secundum intellectum: sic calidum et frigidum notiora sunt secundum sensum. in quibus subiecta supponunt pro rebus singularibus: vnde in actibus significatis fit comparatio inter magis et minus vniversale: in exercitis vero fit comparatio inter singularia communioris: et singularia minus communis: quae tamen non se habent sicut per se superius et inferius sic quod vnum de altero praedicetur in prim modo dicendi per se.

⁋ Praeterea quod Commentators. dicit esse prius apud sensum vel in tellectum non est accipiendum de prioritate generationis: sed perfectionis. id est perfectius notum: et eodem modo intelligit. P. quando dicit quod est notius: et tunc est verum quod dicitur. Nam sensibilia minus communia perfectius a sensu cognoscuntur: quam communiora: vt patet in exemplis positis: et communiora perfectius cognoscuntur ab intellectu.

⁋ Si tamen velimus accipere dictum. P. tanquam loquens de singulari: vt distinguitur contra commune: tunc dico quod comperatio non potest vtrobique proprie sumi. patet: quia siue fiat con paratio inter potentias respectum eiusdem obiecti. vbi gratia dicende quod singulare est notius secundum sensum: quam secundum intellectum: et universale notitisecundum intellectum: quam secundum sensum: siue fiat comperatio inter diuersa obiecta recu eiusdem potentie. vebi gratia dicendo. singulare notius est secundum sensum: quam vniversale: et vniversale est notius secundum intellectum: quam singulare: semper sequitur quod vniversale sit notum secundum sensum: quod est falsum.

⁋ Et ideo dicen dum quod si fiat comperatio primo modo aliter et aliter hincinde exponi debent verba. Nam ideo singulare dicitur notius secundum sensum: quam secundum intellectum: quia sensus apprehendere potest singulare absque hoc quod intellectus apphen dat vel apphenderit ipsum. Intellectus autem non potest absque sensu: tunc vel prius apphendete apphendere singulare et sensibile de quo est sermmo. Ule autem ideo notius dicitur secundum intellectum: quia tantum ab intellectu est notum.

⁋ Si vero fiat comperatio 2o modo tunc io dicitur quod secundum sensum singulare notius est vniversali: quia singulare notum est sensu: non autem vniversale vniversale vero notius est secundum intellectum: quam singulare: aut quia est ei proprium nosse vniversale: non autem nosse singulare. cum est sensus nouerit singulare: aut quia intellectis non actualiter concurrente notiticia sensus per seipum potest nosse vniversale et perfectius quam singulare quod vtrum sit vel non sit cognoscere non potest: nisi mediante sensu: et loquor semper de singulari sensibili.

⁋ Ad rationem ipsorum dicendum: quod alique actum esse medium inter potentiam et alium actum potest intelligi 2a Uno scilicet secundum ordinem generationis: sic quod prius transmutetur in illum actum: quam in alium: vel secundum ordinem perfectionis: quia scilicet actus ille perfectior est quam poteso et imperfectior quam alius actus. Si maior intelligatur prim modo minor est falsa et petit principium. Nam noticia vniversalis non est hoc modo media: immo semper ante eam praehabetur notitia alicuius singularis. Similiter hoc est quod principaliter quaeritur: et ideo petitur quod est in principio Si vero maiori intelligatur 2o modo: vt sit sensus: quod omne quod procedit de poteso ad actum primo peruenit in actum minus perfectum: quam in magis perfectu: propositio non est vera. Patet enim quod aer prius transmutat ad lucem: quam ad calorem: et tamen lux est perfectior calore sic intellectus et voluntas prus transmutantur ad actum: quam ad habitum: et tamen actus est perfectior.

⁋ Item aliquando prius habetur notitia de re perfectiore: quam imperfectiore. vbi gratia. de hoc actu intelligendi: quam de hoc sapore vel odore illo.

⁋ Item rectus eiusdem complexi obiecti aliquando prius aliquis acquirit scientiam a priori et alius scientiam a posteriori: quae scientie non sunt equae perfecte: et multe aptilo possent instantie dari.

⁋ Et si dicatur quod na semper procedit de imper fecto ad perfectum non econtra.

⁋ Dudenmm quod hoc potest duplicem sensum habere. vnus est quod semper natura prius facit in re illud quod est imperfectius: quam illud quod est perfectius comperando illa duo praecise inter se: et in hoc sensu fal sum est quod dicitur patet enim quod in corpore animalis prius generatur cor: qua pes vel manus: et constat quod cor nobilius membrum est. Alius sensus est quod natura prius facit rem aliquam imperfecte et imperfectam: et post illam eadem perficit: ita quod sit comperatio non inter illa facta praecise: quibus fact res dicitur perfectior et imperfectior: sed fit comperatio eiusdem rei secundum quod aliquando est perfecta et aliquando imperfecta: et hoc est verum in his quae non fiunt ubito. Sed cum hoc stat quod actus vlterior quo res est perfecta sit imperfectior actu priore. vbi gratia. homo prius fit imperfectus carens scientia et virtute: et postea perficitur virtutibus et scientia: et tamen eius anima quae prius fuit nobilior est quam scientia et virtus.

⁋ Item corpus humanum prius fit secundum partem et imperfectum: et tamen partes nobiliores prius fiunt. Sed homo cum anima et scientia ac virtutibus est quid perfectius: quam homo tantum. Similiter cor pus cum omnibus membris nobilioribus et ignobilioribus perfectius est quam cum nobilioribus tantum. Sic in proposito anima est perfectior habens noticiam de singulari et universali: quam de singulari tantum: et ideo non obstante quod sensus noscat singulare: et deinde vniversale: esto quod noticia singularis esset perfectior quam vniversalis: adhuc procederetur de esse imperfecto ad esse perfectum.

⁋ Ad dictum autem. P. primo phy. quod interponitur dicetur in solutione primi argumentum ad. q.

⁋ Et si dicatur vt etiam dicit primo phy. quod pueri vocant virum omnem patrem. deinde deter minate eum qui est piter cognoscunt: et per consequens prius habent noticiam confusam: quam determinatam. Similiter idem declarat de corpore a remotis viso quod quidem prius cognoscitur in confuso: quam distincte.

⁋ Rsponsio quod ista nihil ad propositum faciunt. Nam pueri tunc nullum vniversale cognoscunt: sed singulare tantum. vnde cum puer virum qui non est pater eius vocat patrem: certum est quod virum singularem apphedit: et ideo illud exmpum non probat quod prius cognoscatur vniversale aliquod: quam singulare: sed solum quod singulare bus cognoscatur cognitione imperfecta et debili: cuius virtute non potest hacere puer iudicium discretiuum vltimatum et perfectum quaoe determi nate nouerit hunc non esse patrem eius: et hunc alium esse: quam notitia clara et perfecta: qua tale iudicium possit haberi. Quod est contingit in animalibus ratione carentibus: qua tamen nullius vniversalis sunt apprehensiua: vnde agnus primo sequitur omnem oue: sicut monstrem: et postea determinate sequitur matrem tantum: quod non prouenit: quia prius habeat noticiam alicuius vniversalis: sed quia imperfectam noticiam prius habet de singulari: et postea perfectiorem: vt dictum est de pueris. Similiter quae ad aliud expum patet: quod siue de propinquam siue de remoto corpus videatur semper videtur singulare: sed de propinquae perfectior habter notitia quam de remoto: et ita contingit in aliis animalibus: vt in homine: vnde non probatur quod vniversale sit prius notumQuantum ad 3m artinum dico quod singulare sensibile prius est intellectum a nobis: quam singulare insensibile: ad materie intelligibile: hoc autem magis patet per experientiam: quam per rationem. Potest tamen argui sic. sensibilia prius intelliguntur a. nobis: quam insensibilia. igitur sensibile singulare prius cognitum est ab intellectum. consequentia patet ex dictis. Antecedens probatur: quia omne intelligibile et insensibile vel est ipsa anima vel aliquid in ea vel aliquid extra animam. Constat autem quod insensibilia quae sunt extra animam non cognoscimus nisi praehabita noticia aliquorum aliorum. Ea vero quae sunt in anima: vel sunt species aut conceptus: vel actus aut habitus: sed nec species nec ali quis conceptus potest esse primum cognitum: vt ex superioribus patet.

⁋ Item nec aliquis actus: quia non actus intellectus. Nam primus actus non est cognitus seipo: sed alio actu: si tamen cognitus sit: vt patet in primea di. vbi probatum est quod actus rectus et reflexus non sunt idem.

⁋ Item nec actus voluntatis potest esse primum cognitum ab intellectu: cum volitio praesupponat intellectionem. Similiter ipsa anima siue intellectus et voluntas non est quod a nobis primo cognoscitur: quilibet enim si diligenter attendat recordari potest se plura atque pluries sensibilia intellexisse prius quam de mente aut anima sua noticiam habuerit: aut de ipsa modo aliquo considerauerit. Istud confirmatur per. P. 3o de aia in illa parte. Cum autem hec singula fiant. vbi dicit. quod intellectus potest tunc intellectre seipem quando factus fuerit sciens siue intelligens secundum actum. Et Commentatoris. dicens quod intellectam fiunt in eo in actu: per intellecta autem intelligit actus intelligendi: vel species intelligibiles. volunt igitur quod intel lectus prius intelligit alia: quam seipum: et per consequens prius sentita: quam se. Et vlterius prius sensibilia quam insensibilia: quae consequentie patent ex ratione fcausaQuantum ad 4m articum dico quod notitia intuitiua rei sin gularis: siue sensibilis siue insensibilis: est prior noticia abstractiua quae ipsum in singulari et propria notitia cognoscitur. Et istud patet: quia vel per primam noticiam singularis ipsum co gnoscitur in seipso immediate: et habetur propositum: quia omnes tales noticie sunt intuitiue: vt supra patet: vel cognoscitur in specie propria sibi: et hoc est impossibile: cum omnis talis notitia praesupponat noticiam illius rei singula ris in seipsa: cuius est species: vt declaratum est supra in quaestione de notitia sensibilium. aut cognoscitur in conceptu communi sibi et alii: et tunc non cogsci tur cognitione sibi propria: et per consequens relinquitur quod prima notitia propria rei singularis sit intuitiua eiusdem.

⁋ Ex his cosliliter totalis respondeo ad quaestionem valet quod prima notitia intellectus praemitate scilicet generationis est notitia intuitiua alicuius sensibilis singularis. Et potest ex dicitis sic argui. prima notitia intellectus non est notitia vniversalis alicuius: vt patet in. 2 artio igitur est notitia alicuius singularis. Aut igitur alicuius singularis sensibilis: aut intelligibilis materie: non materie intelligibilis: vt patet ex 3o arituo igitur sensibilis. aut ergo est notitia illius intuitiua: aut abstractiua: non abstractiua: vt patet ex 4o artiuo igitur intuitiua.

⁋ Sed si quaeratur cuius singularis noticia sit prima.

⁋ Dudendm quod illius quod in mouet sensum motione sufficiente: postquam puer potest intellectre Et si plura talia sensibilia simul sufficienter mouerent: et puer tunc simpliciter posset plura simul intelligere: nulla esset prior sed omnes eque cito mouerent et essent eque prime: sin autem quod for tius moueret sensum. vnde responsio questionis supponit aliquam vnam esse primam. Si tamen ponerentur plures eque prime: tunc omnes ille essent etiam intuitiue et de singularibus sensibilibus. vnde nec sic variatur intentio quaestionis: nec responsionis eiusdem.

⁋ Ad primum quaestionis articum nego antecedens. Ad probationem dico quod. P. non facit comparatio nem aliquam inter notitiam vniversalis et notitiam singularis: vt distiguitur singulare contra vniversale: sed inter notitiam magis vniversalis et notitiam minus niversalis: quod vocat singulare in comparatione ad magis vniversale: vt expresse dicit ibi Commentatoris. cum ibi dixit scilicet Arguit inquit Commentatoris. particu laria non intendit indiuidua: sed vltimas species: aut illa quae sunt quasi vltime species. et statim post: et res vniversales sunt notiores apud intellectum: quam particulares scilicet species. ecce quod exponit iterum particulares per species: et ad istam intentionem exponit. P. ibi per notum. Item conseuenere. 5. adhuc innuit ratiom: quia. P. loquitur ibi de notitia quae pertinet ad scientiam: notitia autem propria singularis non pertinet ad scientiam: cum non possit esse pars sillogismi demonstratiui: quamuis possit esse principium acqui sitionis vniversalis: quod est principium doctrine demonstratiue: vt dicit: et ideo patet dictum. P. non esse ad propositum. vnde esto quod magis commune sit prius no tum intellectui: quam minus commune: non tamen est prius notum quam indiuiduum.Io quaoelibet communi prius notum est aliquod indiuiduum: quod etiam patet per verbum commun. iam allegatum scilicet quod indiuiduum est principium acquisitionis vniversalis quod verum est vniversaliter de notitia incoplexa indiuidui respectum acquisitionis vniversalis incomplexi: et per consequens etiam complexi: Et de notitia etiam incomplexa indiuidui etiam in multis est verum respectum vniversalis cople xi: sicut patet ex sumptione vniversalis: quod est principium artis et scientie: et non est per se notum. Utrum autem notitiam principum per se noti praecedat notitia alicuius sui singularis complexi: quamuis ipsum vniversale non fiat notum per illam non curo pro nunc discutere.

⁋ Ad 2m dico vt haberi potest de intentione Augusti. 14. de trinita. quod mentem esse sibi presentem potest dupliciter intelligi. vno modo de pre sentia essentiali. Alio modo de praesentia obiectiua. primo modo mens est sibi semper presens: quamuis non proprie forte dicatur aliquid praesens sibimet: sed potius non absens sibi: secundum tamen vsitatum modum loquendi et maxime ab August. et sic mens potest dici sibi praesens semper. 2o autem modo non semper mens est sibi praesens: sicut non semper est in conspectu proprio id est non semper se conspicit actu seu cogitat: tunc enim tantum sibimet est praesens quando actu se cogitat: et hanc praesentiam voco obiectiuam. Cum igitur dicitur quod nihil prius potest dici praesens esse menti quam ipsa: si de prima praesentia loquaereis concedo. Et cum infertur. igitur nec aliquid sibi prius notum. potest secundum eumdem Aug. ibidem distingui de esse notum scilicet habitualiter et actualiter quod dicit esse cogitatum. primo potest concedi consequens nihil enim prius notum est menti notitia tali quasi habituali: quam mens illa: sed illud non est ad propositum: loquimur enim de actualiter cognito ab intellectu2o autem modo accipiendo esse notum neganda est consequentia. Quamuis enim nihil sit prius praesens menti praesentia essentiali: quam ipsa sibi: aliquid tamen potest esse ei praesens prius praesentia obiectiua quam ipsamet. quod est patet per eundem Aug. et proxime praecedente. dicens quod mens in pueris seper est sibi praesens hac praesentia scilicet et sibi habitualiter nota: non tamen se co gitat. vnde in fine. 4. c. dicit sic. Nihil inquit tam nouit mens: nisi quod sibi. presto est: nec menti magis quicquam presto est quam ipsa sibi. Et statim sequenti capitulo mouet. q. sic. Quid itaque dicendum de infantis mente: Et respondet an etiam ipsa se nosse credenda est: sed intenta nimis in eas res quas per corporis sensus tanto maphise quanto nouiore cepit delectatione senti re. non ignorare se potest: sed cogitare se non potest. Et infra. Ita et in aliis corporis sensibus quantum sinit illa etas intensius se quasi coartant anime paruulorum: vt quidquid per car nem offendit aut allicit: hec solum abhorreant: autem vehementer appetant: sua vero interiora non cogitent.

⁋ Similiter constat quod tali praesentia deus est semper presens menti: nec tamen est prius notus a mente. Si vero antecedens illud intelligatur de praesentia obiectiua negandum est. Nam multa menti prius obiiciuntur: quam mens ipsa: vt patet ex antedictis. Et sic finitur. q. praesens.