Quaestio 1

⁋ Distinctionis. XXXIX. Questio. I Circa distinctionem trigesimam nonam. Quero pariter cum ma. Utrum scientia vel praescientia dei possit augeri vel minui:

Et arguo primo quod possit augeri: quia aliquod deus potest scire: et praescire: quod nec scit nec praesciuit: et cum hoc scire omne quod nunc scit. ergo dei scientia potest augeri. consequentia patet. quia scientia quanto est plurium scitorum: tanto est maiori. Antecedens probatur dupliciter. Primo: quia sicut dicit ma. in littera. scientia dei non est nisi de his que sunt vel fuerunt vel erunt: et praescientia non nisi de futuris. deus autem potest multas res facere quas nunquam faciet: et per consequens multe possunt esse future que non sunt future. Si ille autem essent future: essent vtique a deo scite et praescite: que tamen nunc non sunt scite nec praescite. 2o quia aliquis non est cras lecturus qui potest esse lecturus. ergo deus aliquem non scit nec praescit esse lecturum: quem tamen esse lecturum cras deus potest prescire.

⁋ 2o arguitur quod dei scientia potest minui. quia aliquid deus scit quod potest non scire: et ali quid praesciuit quod potest non praescire. ergo etc. Probatur assumptum. Nam deus scit me legere nunc seu in isto tempore praesenti demonstrato quod vocetur a. et hoc deus potest non scire. Nam die crastina deus non sciet me legere in a. quamuis sciet me legisse in a. Similiter aliqua res futura potest fieri praesens: et tunc non erit praescita: que tamen modo est prescita.

In oppositum arguitur. quia scientia dei est omnino intransmutabilis: cum ipsa sit deus. ergo est in augmentabilis: et immutabilis.

Distinguo primo duplicem sensum questionis: quorum. pri mus et quem de virtute sermonis facit est. Utrum illa res pro qua supponit hic terminus scientia vel praescientia dei possit augeri vel minui: et in hoc sensu que: stio determinata est apud omnem catholicum ad partem negatiuam. cum dei scientia non sit aliud quam dei esentia et substantia: que omnino immutabilis est. Alius sensus est quem disputatores per hanc questionem intendunt: et est: vtrum deus possit aliquid perfectius vel imperfectius scire vel praescire: quam scit: aut plura vel pauciora: his enim modis consuetum est dici: quod in nobis augetur vel minuitur scientia. Et in hoc sensu etiam quantum ad primam partem huius disiunctiue: questio non habet dubium: quaniam certum est quod nullam rem vel aliquid cognitum a deo deus vno tempore perfectius cognoscit quam alio: nec etiam imperfectius. non enim proficit nec deficit in cognitione.

⁋ Et ad hoc sufficiat auctoritas Augu. cum eius probatione. 15. de tri. vbi ait. quod vniuersas creaturas suas et spirituales et corporales: non quia sunt ideo nouit: sed ideo sunt: quia nouit: et sequitur. nec aliter sciuit ea creata quam creanda: non enim eius sapientie aliquid accessit ex eis: sed illis existentibus sicut oportebat et quamdo oportebat: ita mansit vt erat: ita et scriptum est in libro ecclesiastico: antequam crearentur omnia. nota sunt illi: sic et postquam consummata sunt. sic inquit non aliter: et antequam crearentur: et postquam creata sunt. sic ei nota sunt: hec ipse.

⁋ Pro 2a vero parte disiuctiue. vtrum scilicet deus plura vel pauciora possit praescire vel sci re. praemitto aliquas distinctiones de istis terminis scientia et scire secundum quod contrahuntur ad standum praecise pro scientia dei. Nam vno modo: possunt accipi communiter. non quide sumendo hanc communitatem secundum multitudinem persone inferiorum seu singularium: quasi multe sint scientie dei. Nam dei scientia vnica tantum et simplex est. sed secundum multitudinem cognitorum vel scitorum: respectu quorum dicitur scientia: et sic generaliter sumendo respectu cuiuslibet a deo noti vel cogniti consueuit vocari scientia simplicis notitie seu simpliciter notitia vel cognitio. Alio modo potest sumi specialiter: et hoc dupliciter. secundum quod cognitorum quedam sunt res vel entitates actuales vel potentiales: quedam sunt enunciabilia: et praecise per propositiones vel enunciationes vel terminos eis equivalentes significabilia: sicut me legere: seu quod ego lego quod ego legi: vel sum lecturus: et similia que per enunciationes significamus. Et secundum hunc modum aliqui antiqui distinxerunt scientiam dei in scientiam enunciabilium et scientiam rerum. Proprie autem et stricte secundum vsum disputantium: scientia enunciabilium dicitur iudicium euidens et certum ipsorum enunciabilium: et sic accipiendo scientia rerum signifificat scientiam dei secundum quod est simplex apprehemodo entitatum. Scientia vero enunciabilium significat eandem secundum quod est euidens iudicium eorum. Rursus primo modo potest accipi tripliciter. Nam vno modo generaliter respectu cuiuslibet entitatis praeterite praesentis vel future aut possibilis fore: et sic simpliciter vocatur notitia seu scientia simplicis notitie. 2o specialiter respectu earum que sunt vel fuerunt aut future sunt tantumo: et sic consueuit ab aliquibus vocari scientia visionis: et a mteri. in hac distinctione simpliciter vocatur. scientia. 3o a dhuc specialius scilicet respectu futurorum tantum: et sic vocatur praescientia. Eodem modo modo potest distingui seu eodem modo distincte significari dei scientia secundum quod illa est iudicium enunciabilium. potest enim sumi secundum quod cuiuslibet enunciabilis affirmatiue vel negatiue de inesse vel modaliter cathegoriae vel ypothe aut aliquo alio modo est euidens iudicium. Alio modo secundum quod est iudicium determinate aliquorum. et hoc multipliciter posset distingui. valet secundum vsum communem dupliciter accipitur. Uno modo respectu enunciabilium de praesenti vel de praeterito vel de futuro. et sic vocatur scientia vel scientia visionis. 2o specialius scilicet respectu talium enunciabilium de futuro tantum: et tunc dicitur praescientia. Preter autem hec nomina sunt quadam alia vsita ta in scripturis ad significandum scientiam dei: que tamen dicta de deo respectu aliquorum non tantum significant deu illa nosse: sed etiam diligere: vel aliquid circa illa operari vel facturum esse: sicut dispositio: prouidentia: praedestinatio: et reprobatio: et approbatio: et forte aliqua alia de quibus aliis locis videndum est

His premissis primo videndum est. vtrum deus potest plura vel pauciora scire: vel praesci re quam scit vel prescit loquendo de scientia rerum. Secundo idem videndum est loquendo de scientia enunciabilium.

Quantum ad primum pono principaliter sex conclusiones. Prima est: quod omnem rem actualem aut potentialem praeteritam vel praesentem vel futuram deus actu cognoscit et scit. loquendo de scientia simpliciter seu scientia simplicis notitia Probatur auctoritas apostoli ad Ro. 4o vbi ait. quod deus "vocat ea quae non sunt: tanquam ea quae sunt". Et ad hebre. 4o "omnia inquit nuda et aperta sunt oculis eius". Et sapientie o de sapientia increata scribitur quod ipsa scit omnia et intelligit.

⁋ Ad hoc etiam sunt proba tiones facte pro prima conclusione primi articuli: praecedenti quaestionis.

⁋ 2a onclusio est: quod quamlibet entitatem actualem vel potentialem etc. deus necessario cognoscit. Et hec probata est in praecedenti quaestione ar. 3o Ex his autem duabus infero quasdam alias. Una est quod nullam rem quam deus nescit potest scire. loquendo de scientia modo praemisso: et probatur: quia nullam deus nescit. Alia est quod nullam quam scit potest non scire: probatur: quia quamlibet scit necessario. Et pro hac potest argui quod si aliquam quam scit potest non scire: maxime hoc de rebus videretur: quae sunt et possunt non esse: ita quod sicut res desinerent esse sic deus desineret illas scire. Sed hoc est falsum: quia non minus ipse cognouit res praeteritas quam praesentes. Unde Aug. 15. de trini. "Deus sapientia sua nouit omnia: ita vt nec quae dicuntur praeterita ibi pretereant: nec ea quae dicuntur ibi futura quasi desint expectentur vt veniant: sed et praeterita et futura cum praesentibus sunt cuncta praesentia nec singula cogitantur: nec ab aliis ad alia cogitando transitur: sed vno conceptu simul praesto sunt vniuersa". Et postea loquens de patre et filio dicit: "quod vnusquisque eorum omnia quae sunt in eorum scientia simul videt": ita vt aliqua videre non possit non videns alia: sed simul omnia cidet: quorum nullum est: quod non semper videt. et allegatur in praesenti distin vione. Ratione quoque idem patet. quia alias obliuio caderet in deo et mutabilitas: quae repugnant divine perfectioni.

⁋ 3a conclusio que sequitur est. quod non plura quam deus scit ipse potest scire: nec etiam pauciora quam scit ipse potest scire. Probatur: quia si plura: sequitur quod aliqua rem quam nescit potest scire: et si pauciora: sequitur quod aliquam quam scit potest non scire. 4a que sequitur est: quod nullam potest incipere scire vel non scire qualitercumque exponatur hic incipit: et patet ex eisdem.

⁋ Conclusio 3a principalis est: quod loquendo 2o modo de scientia rerum scilicet de scientia visionis: aliquam rem quam deus non scit potest scire: et similiter plures quam scit potest scire. Probatur: quia possibile est aliquam que non est futura esse futuram: et simul cum hoc omnem que est futura manere futuram. ergo etc.

⁋ 4a conclusio est: quod aliquam quam deus non prescit potest prescire: et similiter plures quam prescit potest praescire. Et probat ex eodem: quamuis autem he due vltime conclusiones sint vere et simpliciter concedende: pro eo sensu diuiso: quem tantum de virtute sermonis efficiunt: iste tamen. deus potest scire aliquam rem quam nescit: deus potest plura scire quam scit: sunt de virtu te sermonis false: et simpliciter negande. Et ratio est: quia sensus diuisus et sensus compositus earum: siue ipse secundum vtrumque sensum mutuo se inferunt: et ideo si essent vere oporteret quod iste essent possibiles: deus scit aliquam rem quam nescit: deus scit plu ra quam quod scit: quod tamen est falsum. Similiter iste sunt simpliciter false de virtute sermonis et negande: deus potest aliquam rem pre scire quam non presciuit: deus potest plura praescire quam praesciuit: quia iste sunt impossibiles. deus praescit aliquam rem quam non praesciuit: deus praescit pli ra quam praesciuit. ergo et ille sunt false. Assumptum pro batur: quo ad primam partem. quia hec est impossibilis: aliqua res est futura que non fuit futura. Et sequitur: deus praescit aliquam rem quam non praesciuit. ergo aliqua res est futura quae non fuit futura. Quo ad 2am partem probatur. quia hec est impossibilis: plura sunt futura quam fuerunt futura. Et sequitur. deus praescit plura quam praesciuit. ergo plura sunt futura quam fuerunt futura. quia tamen non omnes aduertut differentiam inter locutiones in quibus solus iste terminus deus praece dit illud verbum potest: et totum residuum sequitur: et in quibus praecedit verbum hoc totum: aliquam rem quam deus non praescit: vel hoc to tum plura quam deus praescit. Et rursum istas vltimas aliqui possent accipere in sensu composito: ideo et has et illas aliqui eli gunt: et satis vtiliter propter minus exercitatos in logica. Ad veritatis maiorem declarationem distinguere in sensu diuise concedunt: in sensu composito negant: et sic facit magister in possunti distinctione.

⁋ 5a conclusio est: quod nullam rem potest deus incipere scire vel praescire. Probat: quia si aliquam posset incipere scire vel praescire signetur illa. Tunc arguo hanc rem ea demonstrata deus potest incipere scire vel praescire. ergo hec res potest incipere esse futura. consequentia est necessaria: et consequens falsum: vt ex superioribus patet. ergo et antecedens.

⁋ 6 onclusio est: quod aliquam rem quam deus praescit et praesciuit potest non praescire: et pauciora quam deus prescit et praesciuit potest prescire: in quocum quoe sensu accipiatur: et similiter quod deus potest aliquam rem non praescire quam presciuit et pauciora praescire quam praesciuit. Et omnia hec probantur: qui hec est possibilis: aliqua res quae fuit futura non est futura immo de facto habet multas singulares veras: quinimmo tot quot sunt creature actu existentes quae non sunt vnquam future: distinguen do futurum contra praesens. Item hec est possibilis: et etia vera. pauciora sunt futura quam fuerint futura: et quelibet pars conclusionis praemisse sequitur ex altera istarum: vt satis patet ex dictis. Quantum ad 2m articuum scilicet de scientia enunciabilium demitto vnam distinctionem de enunciationbus. Nam sicut enunciationum quaedam sunt vere et quadam false. Et ve rarum quedam necessarie et quaedam contingentes. Falsarum autem quaedam possibiles quadam impossibiles: sic enunciabilium quada possunt dici vera (vtpote ea quirum enunciationes si formentur sunt vere) quadam falsa vt enunciabiua enunciationum falsarum et verarum: quadam necessaria: et quaedam contingentia: et falsorum quadam possibilia: quaedam impossibilia cor respondenter ad suas enunciationes a quibus extrinsece huiusmodi enun ciabilia denominari possunt.

⁋ hoc praemisso pono aliquas conclusiones Quarum prima est. quod omne enuciabile est necessario scitum a deo: lo¬ quendo de scientia non quidem vt est iudicium: sed vt simpliciter est apprehensio. Non autem omne enunciabile est scitum a deo secundum quod scientia est iudicium. Prima pars probatur primo sic. necesse est quorumlibet contradictoriorum enunciabilium alterum esse a deo scitum iudiciarie siue iudicatum. ergo omne enunciabile necesse est a deo cognitum esse vel apphensum. Antecedens probatur. quia necesse est quodlibet verum esse a deo iu diciarie scitum: et necesse est quorumlibet enunciabilium condictoriorum alterum esse verum. ergo necesse est quorumlibet contradictoriorum alterum esse a deo iudiciarie scitu. Ambe premisse sumpte in sensu composito vere sunt: et sic inferunt veram conclusionem etiam in sensu composito. Quod autem maior sit vera patet. quia hec est impossibilis: aliquod verum non est a deo scitum. Minor vero patet: quia quarumlibet enunciationum contradi ctoriorum si formentur necesse est alteram esse veram. Consequentia vero prima probatur: quia quodlibet enunciabile est pars duorum enunciabilium contradictoriorum improprie loquendo et secundum quamdam similitu dinem de parte: quia nec aliter possumus in proposito loqui. Nam de quolibet enunciabili contingit vere dicere ipsum esse scitum vel non esse scitum: creditum vel non creditum: et sic quocumque affirma ri vel negari. ita quod quodlibet enunciabile est quaodammo pars totalium enunciabilium significabilium per contradictorias enunciationes: et per consequens alicuius enunciabilis veri. ac per hoec alicuius enum ciabilis a deo iudiciarie sciti: impossibile autem est aliquod enunciabile totale esse scitum: quin illud de quo aliud enunciatur sit cognitum et apprehensum. Et totum hoc potest declarari ex ipsis enunciabi libus. Nam quaelibet potest esse subiectum cuiusdam contradictionis. verbi gra. ista. homo est asinus. Nam possunt due tales formari. homo est asinus. est propositio opinata: homo est asinus: non est propositio opinata. et constat quod altera: est vera: et per consequens a deo cognita et scita esse vera. ergo et ista: homo est asinus: quae est subiectum vtriusque est a deo apphensa: quamuis non sit scita esse vera.

⁋ 2o ad idem sic. omne enunciabile necessario scitur a deo posse per aliquam enunciationem veram vel falsam enunciari. ergo omne enunciabile necessario est a deo apphensum. Uel sic. omne enunciabile necessario scitur a deo esse verum vel falsum. ergo etc. 2a vero pars conclusionis scilicet quod non omne enunciabile est iudiciarie scitum a deo. patet. quia non omne est verum et solum verum enunciabile isto modo scitu. Probatur etiam tota conclusio ista per auctoritatem Aug. 15. de tri. dicentis. quod "nemo falsa nouit: nisi cum falsa esse nouit. quod si erg nouit verum nouit: verum enim est quod ipsa falsa sunt". vbi Aug. loquitur de notitia iudiciaria et enunciatiua: qua quis nouit et iudicat euidenter esse sicut est et non esse sicut non est. hoc vtique modo non cognoscuntur nisi vera. non enim quisquam cognoscit: quod homo est asinus. et propterea dicit. nemo falsa nouit. Ex quo patet 2a pars conclusionis. Quod autem addit nisi cum falsa esse nouit. Probat primam partem. quia cum quis nouit falsa esse falsa. vtique apprehendit illa falsa. alias nesciret illa esse falsa: nec dubium quod deus nouit falsa esse falsa. alias non cognosceret omne verum: cum ve rum sit: falsa esse falsa: vt dicit Aug. Ex hac conclusione sequitur: loquendo sic de scientia communiter quod nullum enunciabile quod deus nescit deus potest scire: nec plura nec pauciora quam scit scire: nec aliquod quod scit non scire: nec aliquid incipere scire vel non scire: et omnia hec probantur: quia quodlibet necessario deus scit.

⁋ 2a conclusio est: quod loquer do de scientia enunciabilium 2o modo: quo et modo magis proprie et scendu communem vsum disputantium sumitur aliquod seu aliquid enunciabile quod deus non scit potest scire: et aliquod quod scit potest non scire. Probatur. quia aliquod enunciabile falsum potest esse verum et aliquod verum potest esse falsum.

⁋ 3a conclusio quod possibile est deum aliquod enunciabile scire quod non sciuit. Et similiter possibile est deum aliquid non scire quod sciuit: etiam in sensu composito sumpta vtraque parte conclusionis. Probatur: quia hec est possibilis. aliquod enunciabile est verum quod non fuit verum: et similiter hec est possibilis. aliquod non est verum quod fuit verum. Et ex hoc etiam patet quod aliquod enunciabile deus potest incipere scire: et aliquod potest incipere non scire: vel desinere scire. Nam aliquod enunciabile potest incipere esse verum: et aliquod potest incipere esse falsum. enunciabile enim huius enunciationis. verbum caro factum est. ante christi incarna¬ tionem falsum erat: sicut et ipsa enunciatio si fuisset formata: tunc fuisset falsa: et incepit esse verum quando primo dei filius fuit homo. similiter christum non surrexisse: fuit enunciabile verum in omi tempore praecedente christi resurrectionem: et in instanti resurrectio nis desuit esse verum: et incepit esse falsum. Non est tamen concedendum quod deus potest incipere scire aliquod enunciabile. Nam quomocumque exponitur ly incipit. hec est impossibilis. deus incipit sci re aliquod enunciabile: siue enim exponatur ly incipit. per negatiuam de praeterito: siue per negatiuam de futuro: negatiua per quam exponitur est impossibilis: sed si sumatur in praedicato signum demonstratiuum. verbi gratia. Deus incipit scire hoc enucia: bile: demonstrando aliquod in singulari quod incipit esse verum: tunc propositio est possibilis: et sic eo demonstrato hec est vera. deus potest incipere scire hoc.

⁋ 4a conclusio est: quod non plura quam deus scit vel sciuit deus potest scire: nec etiam pauciora. Probatur. non plura quam sunt vel fuerunt vera. possunt esse vera: nec etiam pauciora. ergo etc. Assumptum probatur. quia semper alterum enunciabilium contradictoriorum est verum: et alterum non: et si vnum incipit esse ve rum: reliquum desinit esse verum: et ideo nullo tempore sunt vel ossunt esse plura vera: quam alio: et per consequens nec pauciora vno quam alio tempore possunt esse a deo scita. De praescientia vero enunciabilium loquendo cum non sit aliud scire sic sumptum quam scire enunciabilia de futuro: et hec sit necessaria. deus scit omne verum Idem est iudicium de praescire et non praescire enunciabilium: et de veritate et falsitate ipsorum. de quibus suo modo sentiendum est sicut de enunciationibus eorum. de eis autem vt estimo sufficienter est dictum distinctione praecedenti. quaestione prima. ar. 2o

⁋ Ad rationes questionis quid sit dicendum patet ex dictis.