Quaestio 3

Articulus primus. QUantum ad primum articulum supposita distinctione de habitu theologie: quia quidam est diuintus imspiratus siue reumelatus: quidam eorum qui ponit fides ex propoionibus nobis notis in lumine naturali declaratiuus et defensiuus: quidam supposita articulorum existentia conclusionum theologorum euidenter deductiuus. vt patet ex primo et secundo articulo quaestionis praecedentis. Distinguo primo de fide infusa et acquisita: quia alius est habitus fidei infusus: et alius est habitus fidei qui est acquisitus de conclusione credita vel deducta ex duabus praemissis creditis: qui est fides acquisita. Secundo distinguo de fide tam infusa quam acquisita: quia potest accipi vno mo pro actu credendi: et sic de fide loquitur be. aug. super Io. dicit quod fides est credere quod non vides. Alio modo pro eo quod creditur: et sic de fide loquitur athana sius in sembolo dicit quod hec est fides catholica: quam nisi quisque etc. Alio modo pro eo quo creditur: et sic de fide loquitur magister libro 3 di. 23. c. 2. dicit quod fides est virtus quae creduntur ca quae non videntur. Et be. aug. 3. de tri. c. 5. dicit quod aliud sunt ea quae creduntur: et aliud fides qua creduntur. Et intelligo quaestionem de fide tertio modo sumpta: quia sic est habitus et non aliter: et hoc de primo.

Articulus secundus. SQUantum ad secundum articulum pono quattuor conclusiones. Prima est: quia habitus theologie reuelate possibilis viatori de lege communi vt praescindit a naturaliter acquisitis non est realiter distinctus a fide: probatur sic. Ille habitus actus cuius est tantum credere non est realiter distinctus a fide: hoc patet: quia credere est actus solius fidei. sicut sperare solius spei: sed actus theologie reuelate vt praescindit anaturaliter acquisitis est tantum credere: quia eius pro prius actus non est opinari: patet de se: nec scire nec euidentur cognoscere: patet ex qaestio. praecedenti: ergo etc. Sed forte dicetur: quod actus proprius theologie reuelate non est credere: sed deducere conclusiones ex articulis tamquam ex principiis: et per consequens ratio est ad oppositum: quia illi habitus sunt distincti: quorum actus proprii realiter distinguuntur. Ista tamen solutio est nulla quia posito quod theologia reuelata sit habitus deductiuus: et per consequens habeat suam propriam logycara adhuc eius proprius actus non erit deducere conclusiones ex articulis sicut ex principiis: sed solum credere: hoc patet: quia quamuis opinio cum sit habitus deductiuus habeat suam propriam logycam: adhuc eius proprius actus non est deducere conclusiones ex probabilibus propoitonibus sicut ex principiis: sed solum opinari. Et potest ex istis contra solutionem argu it sic: proprius actus opinionis non est deducere conelusiones ex principiis probabilibus: sed opinari praecise: quia conclusiodeducta ex talibus principiis est tamtum opinata: igitur a similiproprius actus theologie reuelate: non est deducere conclusiones ex articulis: sed credere tantum: cum conclusio sic deducta sit tamtum credita. Ex his arguo ad principale secundo sic: omnis habitus conclusionis credite: et ex creditis tamtumn deducte est realiter fides: sed constat quod theologia reuelata vt praescindit a naturaliter acquisitis est habitus conclusionis credte: et ex creditis tantum deducte: ergo etc.

Tertio sic per solam fidem distinguitur fidelis ab infideli: hoc patet: quia sola fide posita in viatore est fidelis: et ipsa remota: et quacumque alio posito non est fidelis: sed per habitum theologie reuelate vt praescindit a naturaliter acquisitis distinguitur fidelis ab infideli: ergo etc. probatur minor primo: quia infidelibus de lege communi non sunt possibiles nisi habitus naturales seu naturaliter acquisiti: talis autem praescindit a naturaliter acquisitis. Secundo: quia per illud distinguitur fidelis ab infideli quod repugnat infideli vt infidelis est: sed habitus theologie reuelate vt praescindit a naturaliter acquisitis repugnat infideli vt infidelis est: ergo: probatur minor quia cuicumque repugnat assentire principiis in conclusionibus theologie reuelate: eidem repugnat habitus theologie reuelate: sicut cuicumque repugnat assentire principiis in conclusionibus geometrie: eidem repugnat habitus gelogie sed infideli vt infidelis est repugnat assentire principiis et conclusionibus theologie reuelate vt praescindit a naturaliter acquisitis: quia si assentit iam est fidelis: ergo etc.

Quarto sic: ille habitus non est realiter distinctus a fide: cuius conclusionibus praecise assentimus propter auctoritatem dicentis ex imperio voluntatis: homco patet: quia quod scimus debemus rationi: et quod credimus auctoritati: vt patet per beatae aug. primo retrac. c. 14. sed constat quod conclusionibus theologie reuelate vt praescindit a naturaliter acquisitis praecise assentimus propter auctoritatem dicentis cum imperio voluntatis: vt docet experientia igitur etc. Sed forte dicetur ad istam rationem quod conclusionibus theologie reuelate: non assentimus copter auctoritatem dicentis: sed quia deducuntur ex articulis sicut ex principiis. Ista tamen euasio est nulla: quia vbi vnum propter alterum: vtrobique vnum tantum: sed articulis non assentimus: nisi propter auctoritatem dicentis cum imperio voluntatis: igitur nec conclusionibus quae deducuntur ex ipsis: licet articulis assentiamus propter auctoritatem dicentis immediate: et conclusionibus mediate. Confirmatur: quia habitus theologie reuelate vt praescindit a naturaliter acquisitis non est scientia proprie dicta: vt patet ex ae. praecedenti: nec per consequens sapientia: quia sapientia includit scientiam: nec opinio non est dubium: nec ars nec aliquod aliorum que enumerat arist. 6. ethi. patet de se: relinquitur ergo quod sit realiter fides: perlocum a sufficienti diuisione:.

Secunda conclusio est: quod habitus theologicus eorum quae tradit fides ex probabilibus nobis notis in lumine naturali declaratiuus et defensiuus est realiter a fide distinctus. probatur primo sic: omnis habitus possibilis fideli et infideli est realiter distinctus a fide: hoc patet: quia fides non est possibilis infideli in sensu composito: sed habitus theologie praedictus est huiusmodi: tum quia innititur lumini naturali: tum quia si theologus fieret hereticus: non minus poterit ea quae sunt fidei defendere et declarare quam prius: licet eis non assentiat: sicut prius: ergo etc. Secundo sic: nullus habitus potest esse in aliquo sine seipso: sed fides tam infusa quam acquisita potest esse in aliquo sine tali habitum theologico: ergo: minor quantum ad primam partem patet: quia in paruulo baptia ato in quo est fides infusa sine tali habitu: quantum ad secunda patet in adultis multis fidelibus in quibus fides acquisita sine tali habitu repritur: ergo etc. Istam rationem tangit be. aug. 14. de tri. c. i dicit quod hac scientia non pollent fideles plurimi: quamuis polleant ipsa fide plurimi.

Tertio sic: illa non sunt ide realiter quae sic se habent: quod ad augmentum vnius non sequitur augmentum alterius: et ad maius augmentum vnius: maius augmentum alteriu et ad maximum maximum: sed ad augmentum fidei non sequitur augmentum praedicti habitus theologici: nec econtra: cum vna simplex vetula sit multotiens firmior in fide: quam vnus magnus theologus: ergo etc. Quarto sic: i li habitus distinguuntur realiter: quorum actus proprii realiter sunt distincti sic: quod actus vnius non sit actus alterius: nec econuerso: patet de se: sed habitus fidei et theologie predicte sunt huiusmodi: ergo: probatur minor: quia proprius actus fidei est credere: hoc autem non est actus predicti habitus theologici cum sit possibilis infideli: vt patet ex dictis: actus vero proprius dicti habitus est defen¬ dere et declarare ex naturaliter nobis notis ea que ponit fides: et huiusmodi non est actus fidei: quia non conuenit omnifideli. Istam rationem tangit be. aug. vbi supra. dicit quod aliud est scire tantummodo quid homo credere debeat. aliud autem scire quemadmodum hoc ipsum: et piis opituletur: et contra impios defendatur.

Tertia conclusio est: quod habitus theologie praedictus est habitus opinatiuus: probatur primo sic: omnis habitus conclusionis deducte ex probabilibus tantum est realiter opinio: patet exterminis: sed habitus theologie praedictus es huiusmodi quia non procedit nisi ex declaratione articulorum ex pre se noto rum in lumine naturali: vt patet ex conclusione praece: aliter couincere tur infideli: cuius oppositum experimur: igitur ex probabilibus tantum. Confirmatur: quia ex proprio medio opinionis non generatur nisi opinio: sed medium proprium opinionis est medium probabile: vt patet per philosophum primo ethi. igitur ex medio probabili non generatur nisi opinio: sed habitus theologie praedictus innititur medio probabili non necessario: vt patet ex dictis: ergo etc. Secudo sic: omnis habitus intellectualis realiter distinctus a fide est scientia: sapientia: ars: prudentia: intellectus. vel opinio per arist. 6. ethi. sed habitus theologie praedictus est distinctus a fide realiter: et non est scientia proprie dicta ex conclusione praece. nec per consequens sapientia: nec ars: nec prudentia: quia ille sunt respectu agibilium et factibilium: nec est intellectus non est dubium: igitur est opinio. Confirmatur: quia omnis habitus intellectualis compossibilis fideli et infideli est aliquis illorum: quos enumerat aristo. 6. ethi. sed habitus theologie praedictus est habitus intellectualis possibilis fideli et infideli: vt patet ex supradictis: et non est aliquis illorum ex ratione praecedenti: igitur est opionio.

Quarta conclusio est: quod habitus theologie acquisite conclusionum theologicarum: suppositis articul euidenter de ductiuus est realiter distinctus a fide. Ista conclusio patet ex supradictis: quia omnis habitus scientificus scientia proprie dicta est realiter distinctus a fide: sed habitus theologie praedictus est huiusmodi scientificus scientia proprie dicta. ex conclusone praecedenti: igitur etc. et hec de secundo.

Tertius et quartus articulus. QUantum ad tertium et quartum articulum simul contra conclusiox nes istas mouenda et dissoluenda sunt dubia.

Iohannes forrestarii in pro. i q. i. arti. 3. Et contra primam quae communiter non tenetur qudam doctor noster arguit sic. Illa non sunt vnum realiter: quorum vnum seperatur ab alio realiter: hoc patet per primum prinitum: et per arist. i. et 4 phi. quia in primo probat distinctionem materie et forme in 4. loci et locati: per seperationem vnius ab altero: sed fides potest inueniri realiter sine theologia reuelata: vt patet inparuulo baptim ato: et in simplici vetula et similibus etc.

Preterea: illi habitus qu generantur ex aliis et aliis actibus: et alterius rationis: sunt alius et alius habitus. et alterius rationis: hoc patet: quia sequitur habitus generantur ex actibus: igitur ex aliis et aliis actibus: alius et alius habitus: sed fides et theologia reuelata sunt huiusmodi: quia fides generatur ex auditu secundum apostolum: habitus vero theologie ex frequenti meditatione circa diuina: et ex applicatione articulorum ad conclusiones: et sic de multis aliis ergo etc.

Preterea: ille habitus qui existens simul cum fide in aliquo facit quantum est ex natura sui habentem illum firmius adherere in diuinis et certificari de ipsis: quam si solum haberet fide. est alius habitus ab ipsa fide: theologia reuelata est huiusmodi: ergo probatur minor: quia pertheologiam declarantur veritates qua a deo proponuntur. et acquiritur facultas soluendi rationes ad oppositum: qua possunt adhesionem fidei inpedire.

Preterea: habitus theologie reuelate est sillogisticus et discursiuus igitur est realiter a fide distinctus. antecedens patet: quia elicit diuersas conclusiones ex articulis tamquam ex principiis. consequentia probatur. quia fides non est habitus discursiuus: sed tantum adhesiuus. Confirmatur: quia si habitus theologie non distinguatur a fide: nimium vanus esset labor theologorum cum prius habeant fidem.

Responio ad rationens forrestariis. Pro solutione istarum rationum et similium est aduertendum: quod tripliciter potest intelligi quod habitus theologie reuelate non sit realiter distinctus a fide. Primo: si dicatur quod theoloia reuelata: quadam est infusa quae non est nisi fides infusa: et quadam acquisita quae non est nisi fides acquisita de conclusione vel conclusionibus creditis deducta: vel deductis ex propoitonibus mere creditis. Secundo: si dicatur quod theologia reuelata non est fides infusa: sed tantum acquisita modo praedicto. Tertio: si dicatur quod theologia reuelata sit percipue fides infusa: et licet in quocumque istorum sensuum possit responderi ad rationes primus tamen et secundus videntur mihi magis rationabiles. et praesertim secundus prot communiter de theologia reuelata loquuntur doctores: loquuntur enim de ipsa sicutur de habitu deductiuo: et sic non aliter est habitus deductiuus in vtroque tamen istorum duorum sensuum. Pesponsio ad rationes: et primo et secundo et qui conformior videtur modo loquendi doctorum. Ad primam igitur dico: distinguendo minorem: quia vel loquitur iste doc. de fide acquisita: vel conclusione: vel conclusionibus creditis: deducta vel deductis ex propoitonibus mere creditis: vel loquitur de fide infusa: vel quod cumque aliter acquisita. Si primo modo: nego minorem: nec probatio valet: quia fides sic acquisita non inuenitur in paruulo baptiato: nec in simplici vetula: nec in similibus. Si secundo modo non est ad propositum: quia theologia reuelata secundum illum modum credendi non est fides sic sumpta. Ad secundam eodem modo dico: quia fides acquisita modo predicto: et theologia reuelata non generantur ex aliis et aliis actibus: quia sicut theologia reuelata generatur ex frequenti meditatione circa diuina et applicatione articulorum ad conclusiones: sic et fides sic sumpta: vt patet ex dictis. Ad tertiam similiter: quia theologia reuelata non facit firmius ad herere: quam fides diuinis sic sumpta. Et ad probationem quando dicitur: per theologiam reuelatam non declarantur veritates etc. potest dici dupliciter. Primo: quod equocatur de theologia: quia per theologiam reuelatam non declarantur veritates theologie: nec datur facultas soluendi etc. sed per theologiam secundo et tertio modo sumptam: de quibus concedoquod realiter distinguuntur a fide: sicut patet ex secunda et quirta conclusione. Secundo potest dici: quod per theologiam reuelatam non magis declarantur theologice veritates: quam per fidem acquisiram modo praedicto: etiam posito quod per ipsam magis declarentur quam per fidem infusam: vel quodlibet aliter acquisitam. Ad quartum dico: quod fides acquisita de quae est sermohabitus sillogisticus et discursiuus: et non tantum adhesiuus: et quod ita sit probo: quia omnis habitus conclusionis deducte ex propoitonibus sillogistice ordinatis est habitus sillogisticus et deductiuus: siue discursiuus: sed certum est quod possu mus duas propoitones tantum creditas sillogistice ordinare: et ex ipsis concludere conclusionem mere creditam de qua non habetur nisi fides: ergo ista fides erit sillogistica et discursiua eo modo quo habitus dicitur discursiuus. Ad confirmationem dicitur: quod ex hoc non sequitur quod labor theologorum sit vanus: quia per talem laborem acquirunt habitus theologie secundo et tertio modo dictos: qui realiter distinguuntur a fide et sistendo insra habitum theologie reuelate adhuc labor eorum non est vanus: quia per ipsum habetur habitus theologie reuelate siue fides acquisita modo praedicto: quod idem est: et vlterius per talem laborem creduntur explicite qua ante credebantur iplicite: et per consequens labor eorum non est vanus. Et quand dici tur quod prius habebant fidem acquisitam: patet ex dictis quod ante non hebant fidem acquisitam de qui loquimur. Sed forte dicentur quod theologia reuelata diuinditur contra theologiam acquisitam: et in solutionibus istis ego concedo theologiam reuelatam esse acquisitam: quia dico quod non est nisi fides acquasita. Sed ista instantia est nulla: quia equocatur de theologia acquisita. vno enim modo dicitur theo¬ logia acquisita: quia de per se consideratione ipsius sunt alique veritates naturaliter acquisite: quibus non assertimus per solam fidem: et sic theologia reuelata diuiditur contra acquisitam: quia per se veritates theologie reuelate sunt tantum ille quibus assentimus per solam fidem: vt patet ex prima parte articuli prime concionis Alio modo dicitur theologia acquisita: quia est habitus acquisitus per discursum sillogisticum: et sic theologia reuelata non diuiditur contra acquisitam: quia cum hoc stat quod per se veritates ipsius sint veritates a deo reuelate quibus tantum assentimus per solam fidem. Patet igitur quod dicendum ad rationes secundum istum modum dicendi Si vero teneatur primus modus: qui satis rationabiliter potest sustineri: adhuc respondeo ad rationes. Ad primam dico: quod fides non potest imueniri realiter in aliquo sine habitu theologie reuelate quae est idem realiter sibi: quia fides infusa non potest inueniri realiter e aliquo sine habitu theologie reuelate infuso: nec fides acquisita sine habitu theologie reuelate acquisito. Et per hoc patet quid dicendum ad probationem. Ad secum dum eodem modo dico: quia fides infusa et habitus theologie reuelate infusus non generatur ex aliis et aliis actibus: nec fides acquisita mo praedicto et habitus theologie reuelate acquisitus: vt patet ex supradictis. Ad tertium similiter quia habitus theologie infusus ideo facit firmius adherere diuinis quam fides infusa: nec habitus theologie reuelate acquisitus quam fides sic acquisita. Ad quartu etiam dico: quod sicut habitus theologi est reuelate acquisitus est sillogisticus et discursiuus: sic et fides acquisita modo praedicto: vt patet ex dictis: et sicut fides infusa non est habitus discursiuus sed tantum adhesiuus: sic et habitus theologie reuelate infusus: quia per talem habitum vni propositoni non assentitur propter euidentia quam habet ex alia: sed cuilibet immediate propter auctoritate dicentis. Ad confirmationem: vt supra.

Contra secundam conclusionem. Contra secundam conclusionem que non communiter tenet potest aigui primo sic: nullus habitus intellectualis realiter distinctus a fide viatori possibilis de lege communi est simpliciter nobilior metaphisica: sed habitus theologie eorum quae tradit fides declaratiuus et defensiuus est habitus intellectualis simpliciter nobilior metaphisica: et viatori possibilis de lege communi: igitur non est realiter distinctus a fideminor conceditur maior probatur: quia nullus habitus intellectualis acquisitus in lumine naturali est simpliciter nobilior me taphisica: vt patet per arist. in prohemio metaphisice: et in 6. sed omnis habitus intellectualis distinctus a side viato ri possibilis de lege communi acquiritur in lumine naturali: cum sit possibilis infideli. ergo etc.

Preterea: omnis habitus intellectualis realiter distinctus a fide viatori possibilis de lege communi est humanitus adinuentus: hoc patet quia omnis talis innititur lumini naturali: sedhabitus theologie praedictus est viatori possibilis de lege communi et non est humanitus adinuentus: cum nullus philosorum ipsum inuenerit: nec de ipso fecerit mentionem: igitur idem quod prius.

Preterea. omnis habitus theolog. cus realiter distinctus a fide viatori possibilis in lumine naturali est habitus theologicus: sed habitus theogi praedictus est viatori possibilis in lumine naturali: vt patet ex praedictis et non est metaphisicus: cum nec philosos nec commentator de ipso fecerit mentionem: ergo probatur maior: quia arist. sufficientur distinxit habitus speculatiuos. 6. metaphi. in mathematicum phisicum et metaphisicum: sed omnis habitus theologicus realiter a fide distinctus viatori possibilis in lumine naturali est habitus speculatiuus secundum arist. et constat quod nullus talis est mathematicus nec phisicus: ergo omnis est metaphisicus. Et confirmatur: quia sed commentatorem ibidem ad scientiam divinam qua dicit esse me taphisicam partinent omnia in quorum diffinitione ponitur deus sicut ad scientiam naturalem partinent omnia in quorum diffinitione ponitur natura: igitur omnis consideratio theologica cum sit de deo realiter distincta a fide possibilis viatori in lumi¬ ne naturali pertinet ad metaphisicam.

Responsio ad rationes. Ad primum istorum dico: quod maior simpliciter sicut proponi tur non est vera: quia licet metaphisica sit aliquo modo nobilior omni tali habitu: non tamen simpliciter. Et ad probationem potes. dici dupliciter. Primo: quia forte arist. ad notitiam dicti habitus non peruenit: et ideo metaphisicam dixit esse nobiliorem ceteris simpliciter. Secundo: quod vnus habitus intellectualis est nobilior altero: vel nobilitate subiecti: vel certitudine demonstrationis: vel vtroque modo: vt patet per arist. in prolo. de anima: et per commentatorem ibidem commento primo. Et aliquo istorum modorum metaphisica excedit omnem talem habitum theologie praedictum nobis possibilem in lumine naturali: quia habitum theologie praedictu excedit certitudine demonstrationis: licet excedatur ab eo nobilitate subiecti: et sic simpliciter: et omnem alium excedit nobilitate subiecti licet a multi ex cedatur certitudine demodostrationis. Ad secundum concedo: quod habitus theologie praedictus est humanitus adiuentus. Et ad probationem quando dicitur: quod nullus phosorum etc. potest vno mo dici quod locus ab auctoritate non tenet negatiue: et ideo non sequitur: nullus philosorum huc habitum inuenit: igitur non est possibilis: quia forte multe scientie sunt possibiles de quibus nullus philosorum fecit mentionem. potest etiam dici secundo: quod falsum est quod assumitur: quia plato quo magis insudauit circa diuina hunc habitum adinuenit vel in toto vel in parte: quia be. aug. dicit se legisse in libro platonis rationes in quibus ostendebat quod verbum erat de patre et multa alia secreta theologie. Ad tertium nego maiorem. Et ad probationem: multi dicunt quod habitus theologie praedictus non est speculatiuus: sed affectiuus. multi vero dicunt quod practitus: de hoc tamen alias. Et vlterius supposito quod esset speculatiuus adhuc probatio non conuinceret: sed diceretur quod quando arist. distinxit habitus speculatiuos in mathematicum: phisicum: et diuinum siue theologicum: si substs theologico comprehendit metaphisicum: et istum de quo agitur bene distinxit: si vero non: sed metaphisicum praecise. vel hoc ideo fecit: quia ad notitiam huius habitus non peruenit vt dictum est supra: vel quia tantum distinxit habitus speculatiuos scientificos: hic aut non est scientia proprie dicta: ex. q. praecedenti. Et ad confirmationem commentantoris eodem modo dico: vel quia commentator ad notitiam dicti habitus non peruenit: quod credo esse verum: vel intelligit quod ad metaphisicam partineant omnia que de deo naturaliter sciri possunt scientia proprie dicta. Aureolus improlo. primi. q. i. arti. 3. Contra tertiam conclusionem quae multis videtur dubia quidam doctor arguit sic: primo: quia nimis esset indignus habitus theologicus si esset opi nio: secundo quia stultum esset talem habitum per studium comparare cum non perficeret fidem: sed magis ea imperficeret: tertio quia opinio includit essentialiter formidine et sic sequeretur: quod habitus theologicus fidelem faceret formidare circa veritates de quibus fideles simpliciter. nullo modo formidant: quod nullus diceret. consequentia est nota. antesprobatur. multipliciter. Primo. quia arist. 6. eti. dicit quod opinio et suspicio non dicunt determinate verum ergo formidi nem includit.

Preterea: isllogismus dialecticus causat opinionem: prut patet primo topicorum sed siullogismus dialecticus sper sumit propositiones cum forindine. sumit namque eas inter rogando: vtremque partem contradictionis vel explicite vel implicite. vt philosophus docet primo priorum. et propter hoc proprie dialetica dicitur interrogatio. igitur. habitus qui ex talibus gnratur habet formidinem.

Preterea habens propositiones probabiles vt ex ilis concludens: aut adhaent eis tamque necessariis et impossibilibus aliter se habere: aut tamquam contingentibus et possibilibus aliter se habere. sed non potest dici primum: quia tunc deciperetur et non generaretur opinio: sed magis presumptio et seductio qualis est in credentibus scire quod nesciunt: igitur necesse est quod adhereat eis: tamquam contingentibus in veritate et possibilibus aliter se habere: adherens autem alicui tamquam possibili aliter se habere non est dubium quod adheret dubie et formidolose: igitur idem quod prius

Preterea: sicut se habet suspicio ad fidem in particulari materia: sic opinio ad scientiam in vniversali sed clarum est quod nullus dicit se suspicarisi certus sit: igitur nec opinari. Et confirmatur: quia idem est non formidare et esse certum de aliqua veritate: clarum auta est quod nullus opinans per habitum opinionis est certus de aliquoveritate: et si extimat se certu praesumit et exit limites opinionis: igitur nullus est opinans quand formidet vel stati subintrat alium habitum quae pesuptio et deceptio dici potest.

Gerardus de senis in prologo i. q. 4. ar. i. Ad idem arguit quidam doctor noster dupliciter primo sic. Illud est de ratione formali et intrinseca opinionis per quod opinio praecise distinguitur a scientia: hoc patet: quia aliter non distinguere tur essentialiter ab ea: sed per solam formidinem opinio distinguitur a scientia: quia non distinguitur ab ea: nisi quia opinio est habitus incertus et formidolosus: scientia vero per oppositum est habitus certus et excludens omnem formidinem: immo si ista dria tollatur nihil remanet per quod possent distingui. Secundo sic: habitus opinatiuus facit adherere per me dium probabile: igitur includit essentialiter formidinem. antecedens est notum. consequentia probatur: quia eo ipso quod opinio facit adherere medium probabile: sequitur necessario quod illa adhesio sit incerta: et per consequens dubia et formidolosa. Ex quo patet quod idem penitus est ad hesionem esse per medium probabile: et ipsam esse dubiam et formidolosam: ergo. Pro solutione ista rum rationum praemitto vnam propositionem. valet. quod formido non est de ratione formali et intrinseca opinionis: vt opinio est: probatur primo sic: opinans potest tantum adherere conclusionibus opinatis quantum ipse vel aliis conclusionibus demonstratis: igitur de rane formali et intrinseca opinionis non est cum formidine adherere consequentia patet: quia nullus adheret cum formidine conclusionibus demonstratis: igitur etc. Responsio aureoli vbi supra. Sed ad istam rationem doctores respondent primus quidem dicit quod talis quo opinionibus suis credit sicut conclusionibus demostratis: no dicitur opinari sed decipi et praesumere: habitus autem praesumptionis est alius ab habitu opinionis. Responsio Serardi vbi supra. Secundus vero dicit: quod illi qui adherent opinioni: bus suis sicut conclusionibus demonstratis: non vtuntur opinionibus vt opinionibus: sed per errorem decepti vtuntur eis vt scientiis: et ideo non est mirum si adherent eis sine formidine. Et licet iste due solutiones sint satis conformes: nihil tamen demonstrant: quia prima ponit quod talis non habet habitum opinionis: sed praesumptionis. Secunda vero supponit: quod tales hobesunt habitum opinionis: licet non vtantur opinionibus vt opinionibus: sed vt scientiis: nulla tamen earum sufficit vt videtur. Contra solutionem aureoli. Non quidem prima: quia directe contradicit aristo. dicit quod aliquitantum adherent suis opinionibus: quantum alii conclusionibus demostratis. Solutio vero ponit. quod tales non adherentur opinionibus suis: quia non dicuntur opinari sed decipi et praesumere: nec habeunt habitum opinionis: sed praesuptionis qui est alius ab habitu opinionis. Et confirmatur: quia qui non habet habituopinionis: non adheret opinioni: sed talis secundum istam soluti onem non habet habitum opinionis: igitur non adheret opinioni quod contradicit aristo. Contra solutionem gerardi. Nec secunda: quia siue tales vtantur opinionibus vt opinonibus: siue scientiis vt scientiis: ex quo vere habent habitum opinionis adherent sine formidine. patet: quod non est de ratione formali et intrinseca opinionis cum formidine. adherere. Confirmatur: quia vel opinio in illo quae est per erro rem deceptus vtitur opinione vt scientia: est essentialiter opinio vel scientia: non scientia: tum quia per medium probabile non generatur scientia proprie dicta: tum quia talis iam non haberet habitum opinionis: nec per consequens adheret conclusionibus opinais: cuius conrium intendit aristo. Si opinio: cum talis adhereat sine formidine: sequitur euidenter: quod opinio non includit essentialiter formidinem: quod est propositum. Exclusis istis solutionibus probo propoitonem assuptam secundo sic: quicumque assentit conclusioni opinate cum formidine: existimat illud de quoest opinio posse aliter se habere: sed non omnis qui opinatur existimat illud de quo est opinio posse aliter se habere: igitur non omnis qui opinatur assentit conclusioni opinate cum formidine: quoposito patet: quod de ratione formali et intrinseca opinionis non est formndo: maior est nota: minorem declaro. Pro cuius declaratione suppono: quod de aliquo mere necessario potest haberi opinio vera: et hoc est satis notum: quia secundum arist. primo poste. eiusdem contingit esse scientiam et opinionem: sed scientia semper est veri necessarii et constat quod talis opinio non necessario falsa est igitur potest esse vera. Ista suppositione praemissa arguo sic: habens opinionem veram de conclusione necessaria: vel existimat id de quo est opinio posse aliter se habere vel non. si non: patet quod omnis qu opinatur existimat id de quo est opinio posse aliter se habere quod est propoitoium. Si sic: sequitur quod opinio illa sit falsa quod est contra positu. assumptum probatur: quia omnis opinio quae quis opinatur illud quod est necessarium posse aliter se habere: est falsa: hoc patet: quia habens ipsam opinatur posse aliter se habere illud quod est impossibile aliter se habere: sed talis est ista ex supposito: ergo etc.

Preterea. ista eadem minor clarius apparebit in rpraesensione ad primam rationem aliorum: hacigitur propositone praemissa respondeo ad rationes.

Responsio ad rationes aureoli. Ad primam dico: quod opinio accipitur dupliciter: vno modo quod opinans concludit aliquid esse per medium probabile: non attendens vtrum aliter: vel non aliter possit se habere. Alio modo secundum quod existimat opinans: illud de quoest opinio posse aliter se habere. ratio distictionis videtur satis non: quia omnis habitus generatus per medium probabile est essentialiter opientio. probabilitas autem medii potest accipi dupliciter. vno modo absolute in quantum ipsum medium est probabile ad vnam partem: non circumcernendo contingentiam nec possibilitatem ad alterum. Alio modo inquantum ipsum medium est probabile partem: circumcernendo tamen possibilitatem et contingentiam ad partem oppositam. Primo modo gnabit opinione determinatam ad vnam partem. et tunc opinans concludit aliquid esse per medium probabile non attendens vtrum aliter. vel non aliter possit se habere. secundo modo gnabit opintonem ad vnam partem: sed cum formidiem ad oppositam. et tunc opinans existant illud de quo est opinio posse aliter se habere Opinio primo modo sumpta: non includit essentialiter formidinem vt patet exdceis: sumpta vero se cundo modo sic: et sic de opinione loquitur ari. infine secundi poste. vbi probat quod de eodem substaiecto in eodem intellectu non possunt esse scientia et opinione quia opinio sper est cum formidiem ad oppositum hoc ad propositum applicando dico: quod habitus theologie praedictus est opinatiuus: sumpta opinione primo modo: non se cundo modo. et ideo non requiritur quod nimis sit indignus si esset opinione secundo modo: quia tunc includent formidinem: et non posset stare cum fide. non est tamen indignus: quia est opni: primo modo: quia sic non includit formidinem: et sic potest stare simul cum fide. Et ad istum intellectum dixit arist. quod magis desideramus scire modicum de rebus eternis et in corruptibilibus etiam si probabiliter illud scientiamus: quam scire aliqua quae sunt huiusmodi apud nos etiam cum certitudine.

Ad secundam patet: quod talis habitus opinatiuus non imperficit fidem: quia non est cum formidine adoppositum immo perficit eam in quatum est declaratiuus et defensiuus eorum: quae ponit fides: quantum est viatori possibile de lege communi. Ad tertiam patet ex supradictis. quia antecedens vniversaliter sicut assumitur non est verum. et ad probationes respondeo. Ad primam dico: quod dupliciter potest intelligi quod aliquis actus vel habitus dicat: determinate verum: vno modo quia dicit similiter verum. Alio modo: quia dicit necessario et euidenter verum primo mo modo aliqua opinio: sicut et aliqua fides: licet non omnis dicit determinate verum hoc patet: quia si sint due opiniones contradictorie: altera earum est simpliciter vera. Secundo modo nulla opinio dicit determinate verum: immo per hoc distinguitur a sapientia et intellectu: qut isto modo determinate dicunt verum: sed ex hoc non sequitur quod includat formidinem. Ad secundam: nego minorem: nec probatio valet: quia licet sillogismus de valeticus vt plurimum sumat propoitones in terro gando vtramque partem contradictionis: non tamen vniversaliter: quia omnis sillogismus probabilis est de valeticus: sicut patet ex solutione praecedenti: probabilitas medii potest accipi: vno modo inquantum ipsum medium est probabile ad vnam partem non circumcernendo possibilitatem: nec contingentiam alterius: nec vnque aristo. dixit oppositum. Ad tertium dico: quod procedit ab insufficieti: quia intellectus potest adherere propionibus non vt necessariis nec vt possibilibus aliter se habere: sed vt probabilibus ad vnam partem non circumcernendo possibilitatem: nec contingentiam ad alteram: vt patet ex dictis. Ad quartum dico quod si li sicut: sit nota alicuius similitudinis: vera est propositio: quia sicut suspitio et ascensus eius deficit a fide: sic opinio et ascensus eius deficit a scientia. Si vero li sicut sit nota omnimodesimilitudinis: falsa est propositio: quia non tantum deficit totus ambitus opinionis a scientia quatum totus ambitus suspicionis a fide: cum non omnis opinans existimet illud de quo est opinio posse aliter se habere: et ideo non sequitur: quod qua sine formidine assentit non possit opinari. Et ad confirmationem dico: quod maior est falsa: quia non est idem absolute non formidare et esse certum certitudine euidentie: vt imaginatur iste doc. quod patet ex supradictis.

Responsio ad roues gerardi de senis. Ad primam vero alterius doc. nego minorem. Et ad probationem quando dicitur: quod si tollatur formido nihil remanet: per quod possint distingui per interemptionem: quia adhuc distinguerentur: quia scientia generatur per medium necessarium et euidens. opinio vero per medium probabile: et patet ex supradictis: quod non omnis habitus generatus per medium probabile est formidolosus. Et per hoc patet quid dicendum ad secundum: quia non est idem adhesionem esse per medium probabile: et ipsam esse dubiam et formidolosam: ex quo patet consequentiam esse nullam. Contra quartam conclusionem posset argui in generali: sicut contra secundam: et in spatali probando: quod talis habitus theologicus non sit scientia proprie dicta: verum quia ad hoc patet quid dicendum ex conclusione precedenti: ideo per transeo ad argumenta principalia.

Ad argumenta principalia. Ad primum: quod est contra secundam et quartam conclusionem dico quod habitus theologie qui ponitur realiter distinctus a fide: non est nobilior nec perfectior fide infusa: nec simfide acquisita: quia realiter est habitus theologie reuelate: licet sit nobilior ipsa secundum quid: pro quanto scilicet in aliquo modo declaratiuus et defensiuus eorum quae tradit fides: et per hoc patet: quod non ponitur frustra. Ad secundum quod est contra primam conclusionem: concedo quod quanto quis habet maiorem siue perfectiorem fidem acquisitam modo superius dicto: tanto perfectiorem habet habitum theologie reuelate: sed simplexvetula non habet isto modo maiorem fidem: quam vnus magnus theologus: sicut assumitur. Si vero teneatur quod theologia reuelata: quedam sit infusa: et quedam acquisita debet concedi quod quanto quis habet perfectiorem fidem infusam: tanto habet perfectiorem habitum theologie reuelate infusum: sed quanto perfectiorem habet fidem acquisitam modo iam dicto: tanto habet perfectiorem habitum theologie reuelate acquisitum.