Quaestio 3

Articulus primus: QUantum ad primum est aduertendum quod deum referri ad creaturam relatione reali quae sit formaliter in ipso: potest intelligi dupliciter: quia vel relatione eterna vel temporali: et si eterna adhuc dupliciter: quia vel talis relatio fuit in deo ab eterno sub esse actuali: vel sub esse potentiali: siue possibili praecise. Item deum referri ad creaturam relatione reali que sit in creatura potest intelligi dupliciter: quia vel eadem relatione: qua creatura refertur ad ipsum vel quadam alia: sic quod in creatura sint due relationes. reales per quarum vnam referatur realiter creatura ad deum: et per aliam deus ad creaturam. His praemissis patet quod quinque modis potest intelligi deum referri temporaliter ad creaturam relatione reali: que sit in ipso vel in creatura. Et hoc de primo.

Secundus articulus. QUantum ad secundum pono quattuor conclusiones. Prima conclusio est: quod deus non refertur temporaliter ad creaturam relatione reali noua adueniente deo formaliter ex tempore.

probatur primo sic: vel ista relatio est aliquid vel nihil. si nihil: tunc non est relatio realis. si aliquid vel reale: vel rationis. Si rationis: ergo non est relatio realis. si aliquid reale: vel est deus vel creatura. si deus igitur non incipit esse in tempore: quia nulla res que deus est incipit esse intempore: quia omne quod incipit esse in tepore incipit esse post non esse: igitur non est relatio noua. si creatura vel est substantia vel accidens. si substantia: vel corporea vel incorporea. si corporea: igitur in deo est formaliter de nouo vnum corpus quomediante refertur ad creaturas: quo nils est absurdius. si incorporea: cum omnis substantia incorponea sit angelus vel anima: igitur relatio esset vnus angelus vel vna anima quod nullus diceret. si accidens igitur aliquod accidens realiter est in deo: quod est impossibile et contra be: aug. 5. de tri. c. 5.

Secudo sic: quicquid est in deo est idem quod deus: hoc patet: quia secundum bea. aug. 5. de ci. c. 4. deus propter suam simplicitatem est quicquid habet: sed nulla relatio noua potest esse deus: et nulla talis potest esse in deo. probatur minor sic primo: hec relatio demonstrata quacumque relatione noua incipit esse post non esse: sed hic deus non incipit esse post non esse: igitur hic deus non erit hec relatio.

Tertio sic: hic deus est ens simpliciter necessarium: hec relatio non ens simpliciter necessarium: quia potest non esse creatura definite esse: igitur. Uel sic: hic deus est summe neces se esse: hec relatio non est summe necesse esse: ergo.

Quarto sic: hec relatio non potest esse: hac relatione non existente: hic deus potest esse hac relatione non existente: ergo hic denon est hec relatio: hec est expressa sententia be. aug. 5. de tri. c. vltimo dicit quod dei substantia "ita dicitur relatiue ad creaturam vt quamuis temporaliter incipiat dici: non tamen ipsi substane dei aliquid accidere intelligitur: sed illi creature ad quam dicitur". Et subdit immediate: "domine inquit refugium factus es nobis: refugium ergo nostrum deus relatiue dicitur: ad nos enim refertur: et tunc refugium nostrum fit cum ad ipsum refugimus: nunquid tunc fit aliquid in eius natura: quod ante quam ad deum refugeremus in ipso non erat": et concludit quod non sed in creatura: hec est etiam determinatio magistri in littera di. 30.

Michael de massa. in primo di. 30. q.. ar. i. et. 2. Quidam tamen dicunt quod ista conclusio. posset rationabiliter sustineri: et quod non sunt adhuc aliqua rationes cogentes quae non possint apparentur solui. Et pro mara solutionum premittit quod realitates predicamentorum sunt diuersarum rationum: quia aliqua sunt realitates quae perficiunt sua fundamenta per inherentia et informatione: cuiusmodi sunt accidentia absoluta et talia non possunt. de nouo. aduenire alicui sine sui mutatione et compositione: alique vero sunt realitates praedicamentorum: quibus non competit inherere suis subiectis. nec habere aliquid esse in per inherentiam et informationem: cuiusmodi sunt realitates omnium praedicamentorum respectiuorum et praesertim relatiuorum: et talia possunt de nouo aduenire alicui sine sui mutatione et compostione. prima accidentia repugnant deo de nouo ab eterno. secunda non: et possunt sibi nouitur aduenire. His praemissis. Ad primum concedit quod talis relatio est accidens. et cum dicitur quod in deo nullum est accidens. dicitur quod verum est de accidente quod perficit subiectum per inherentia et informationem et sic intelligit aug. non aut de accidente cui conuenit in herere cuiusmodi sunt relationes. Ad secundum dicunt quod quicquid est in deo ad modum forme perficientis est deus: et sic loquitur be: aug. sed sic relatio non est in deo cum non sit nisi modus quodam: quo habens eam refertur ad aliud. Ad aug. auctoritatem dicitur: quod ipse vocat accidens illud quod aduenit alicui ipsum informando. Et ad. M. dicitur quod intelligit quod in deo nulla sit relatio realis: quae sit accidens faciens compositionem cum eo in quo est.

Contra Michaclem de massa. Sed ad veritate iste solutiones augent inconueniem tia et non satiffaciunt rationibus. et elicio ex dictis istius doc. 5 propoitones: quae non videntur tenere veritatem. Prima est quod nulla relatio habet esse in per realem inherentiam et informationem. Secunda quod nulla relatio adueniens nouiter suo fundamento facit compositionem cum eo. Tertia: quia nulla relatio adueniens fundameto fatur mutationem aliquam in eo. Quarta quod licet accisdentia absoluta repuguent ipsideo: non tamen accidentia relatiua sibi repugnant. Quita talia accidentia possunt deo nouiter aduenire. Et pono quinque propositiones oppositas. Prima est: quod omnis relotio realis in creaturis habet esse per inherntiam et informationem: et idem dico de actione: passione et ceteris predicamentis respectiuis. Ista propositio probatur. primo auctoritate auicen 3. meth. sue. ca. 1 dicit dicam ergo quod in principio loyce cognouisti. 10. quiditates 1o. predicamentorum. ideo non dubitans: quod illud quod est exeis aliquid inquantum est ad aliquid est res accidens alicuinecessario. Similiter comparationes que sunt in vbi et in quando et in situ. et in agere. et in pati et in habere. sunt enim dispositiones accisentes aliquibus in quibus sunt sicut pote est in substo. et subdit immediate. Si quis autem dixerit: quod agere non est sic: eo quod esse actionis non est in agente: sed in patiente: si hoc dixerit et concessimus illi: tamen non nocebit ad hoc quod intendimus scilicet quod actio habet esse in aliquo: vt in subianto quamuis non sit in agente: hec ille: sed constat quod ille est in aliquo vt in substato: habet esse in illo per inherentiam et informationem. Secundo ratione: quia omne accidens naturaliter inheret alicui substanto: cum accisdentis esse: sit in esse secundum orphirium. sed omnis relatio realis in creaturis est accines: igitur etc.

Preterea: omnis forma accidentalis que dat per se esse alicui subsacto: infornat ipsum: hoc patet: quia non est alia via ad probandum: quod albedo informat corpus: nisi quia dat corpori esse album: sed similitudo dat per se esse simile ipsi substanto. et vniversaliter omnis relatio dat per se esse relatum suo fundamento et est formaliter acciesdentalis in creaturis: ergo etc.

Preterea: omnis forma acciesdentalis vnita formaliter suo per se substanto in format ipsum. hoc patet: quia informare nihil aliud est: quam vniri forma alteri: sed omnis relatio realis in creaturis est formaliter accidentalis vnita formaliter suo fundamento per eum: ergo. etc.

Preterea: omnis forma accisdentalis quaeformaliter denomninat aliquid eo modo quo albedo denominat ipsum album est subiectiue in eo quod denominatur: sed paternitas est forma accisdentalis in creaturis: etiam per istum doc. et formaliter denominat. sicut albedo formaliter denominat album: quia sicut album: albedine est formaliter album. et non denominatione extrinseca eo modo: quo humanitas denomninat opus humanum: sicut pater patrnitate est pater formaliter: igitur paternitas est sub iectiue in pre.

Preterea: sic dicendo sequitur positiogilbetri poretani qui posuit. quod relatio sit assistens et non insistens: quae tamen communiter non tenetur.

Secunda propositio est: quod omnis relatio realis in creaturis facit compositionem cum suo per se fundassento: hoc patet: primo quia omnis forma accidentalis facit compositionem cum eo in quo est per inhentiam et informationem est per eum. sed omnis relatio realis in creaturis inest sic suo fundamento: ex propositione praecedente.

Preterea: vbicumque reperitur prima radix compositionis: reperitur compositio: sed praema radix compositionis est actus et potentia: quia compositio non est aliud quam vnio duorum: quo rum vnum est in potentia respectu alterius: fundamentum aut in potentia respectu relationis in creaturis et relatio est qui dam actus eius: ergo relatio in creaturis: si sit realis: realiter componit cum suo fundamento.

Preterea: magis conponit relatio cum fundamento suo: quam genus relationis cum sua differtia: sed species relationis est composita ex genere et diffteria: sicut species aliorum predicamentorum seu generum: quia non plus differunt genus et differentia in aliis predicamentis quam inpredicamento relationis in aliis predicamentis genus componit cum sua differntia: eadem ratione in predicamento relationis: quia non minus immo mogis relatio componit cum suo fundamento.

Pretrea communiter tenetur: quod si relationes originis in diuinis distinguerentur realiter ab essentia: face rent compositionem cum ea. igitur pari ratione relatio realis in creaturis facit compositionem cum suo fundamento: cum sit res distincta ab eo etiam secundum eum.

Preterea: omnis forma accisentalis onita formaliter per se suo subsanto quae non fatur cum ipso vnum vnitate simplicitatis componit naturaliter cum eo: patet hoc inductiue in omnibus. sed relatio realis in creaturis est formaliter accidentalis vnita per se formaliter suo fundamento etiam secundum istum: et non facit vnum cum ipso vnitate simplicitatis cum non predicetur de eo in abstracto etiam per ipsum.

Preterea: ponem quod vna res sit alteri vnita formaliter. et nulla facere copositionem cum ipsa est loquiad placitum: quia pari ratione poterit dicere vnus alius: quod albedo non componit cum homine: licet vniatur sibi formaliter

Tertia propositio est: quod omnis relatio realis adueniens de nouo per se suo fundamento facit in eo mutationem aliquam: ista sequitur ad precedentes: primo: quia nulla formaaccidentalis formaliter: inherns suo per se substanto aduenit nouitur illi sine mutatione sui: hec est sua: sicut est in proposito ex propositione prima. Secundo: quia quicquid componit cum alio: si nouitur adueniat illi facur mutationem aliquam in eo sed omnis relatio realis in creaturis componit realiter cum suo fundamento: igitur etc. Et confirmatur: quia omnis forma accisdentalis nouit adueniens suo per se fundamento siue subsanto: cui formaliter vnitur componit cum eo et facit mutationem aliquam in eo: hoc patet: quia non est alia viaad probandum: quod aliqua forma componat cum suo substanto: et mutationem faciat: sed omnis relatio realis in creaturis est forma accisdentalis quae fermaliter vnitur suo per se substo: secundum eum igitur si nouitur adueniat ei componitur cum illo: hec est sma ambrosii. 1. de tri. c. 5. dicit si prius erat deus et postea pater generationis accessione: mutatus est. auerrat deus hanc dementiam: igitur per solam accessionem relationis realis potest fieri mutatio in persona divina secundum eum. et per consequens relatio realis nouitur adueniens alicuius facit mutationem aliquam in ipso.

Quarta propositio est: quod nullum accidens de mundo: nec absolutum: nec relatiuum: realiter est in deo. Probatur primo sic. ex de ductione. b. Aug. 5. de tri. vbi sic arguit: "nihil itaque accidens est in deo: quia nihil mutabile aut amissibile est in eo": tunc sic: nil mutabile aut amisibile est in deo: igitur nullum accidens nec absolutum nec respectiuum est in deo realiter: consequentia patet quia sequitur aliquod accidens respectuum realiter est in deo. igitur aliquod amissibile est in eo. quia tale accidens. puta relatio potest amitti creatura desistitute esse.

Preterea: haereticus arguebat sic. "quicquid de deo dicitur non secundum accidens. sed secundum substantiam dicitur: qua propter ingenitum esse patri secundum substantiam est. et genitum esse in filio secundum substantiam e. diuersum est autem ingenitum esse et genitum esse: diuersa ergo est substantia patris et filii". Istam rationem quibusdam interpositis soluit. b. Aug vbi supra dicit quod "nil in deo secundum accidens dictur: quia nil ei accidit: nec tamen omne quod dicitur secundum substantiam dicitur". Ex ista responsione si diligentur inspiciatur: apparet quod b. Aug. negat a deo omne accidens tam absolutum: quam respectiuum. vel quia hebetitus volebat quod nullum absolutum dicitur de deo secundum accidens. sed secundum substantiam. vel quod nil simpliciter. nec absolutum nec respectuum de deo dicitur secundum accines et primnduem dari non potest: quia non oportebat Aug. cum tanta solutione respondere sibi. quia consequentia esset nulla euidenter. tum quia non sequitur nullum absolutum dicitur de deo secundum accidens: sed secundum subsatiam. ergo in genitum esse patri et genitum esse filio secundum substantiam dicitur. quia genitum et ingenitum non dicunt aliquid absolutum sed respectiuum. hebeticus ergo intelligebat secundo modo. Et prima partem concedit ei. b. Aug. abs olute. igitur vult. quod nibilis simplicitur absolutum nec respectum dicitur de deo secundum accidens. Et ex his patet quod glosa illa que datur ad auctoritatem Aug. est expresse contra mentem eius. Secundo etiam hoc idem ostenditur ex dicto. magistri di. 3. c. 6 dicit "appellatio vero illa. qua creator relatiue dicitur ad creaturam relatiua est: et relationem notat que est in ipsa creatura appellatio vero illa qua creator relatiue dicitur adcreaturam. relatiua quidem est. secundum naturam notat relationem que sit in creatore". igitur nulla talis relatioest in deo secundum magistrum nec valet expositio data. quia secumistum nulla relatio est accidens in creatura faciens compositionem cum ea. igitur si illam negatiuam. master non intelligit nisi quod in deo non sit relatio realise sit accidens faciens compositionem cum eo in quo est: pari rone de ebet dicere: quod talis appellatio. nullam relationem notat in creatura. quia nulla relatio est accidens faciens compositionem in creaturam: igitur expositio nulla: est de intenti: nem. ingratri. expresse.

Quinta propositio est. quod nullum accidens. nec absolutum nec respectiuum potest de nouo aduenire deo formaliter. Ista sequitur ad praecedentem quia quod repugnat deo simpliciter: non potest ei aduenire formaliter denouo: et sequitur ex tribus premissis propositionibus vt patet manent ergo propositiones. et per consequens primo ma conclufio. Secunda conclusio principalis est: quod deus non refertur ad creaturam relatione reali quae sit in ipso ab eterno: vt patet ex articulo precedente: et quia dupliciter potest intelligi deum referri ad creaturam relatione reali que sit in ipso ab eterno. Iccirco pro deductione istius conclusionis probo duas propositiones. Prima est. quod deus non refertur ad creaturam relatione reali que sit inipso ab eterno sub esse actuali:

Probatur sic: si deus refertur etc. vel illa relatio est distincta realiter ab eo: vel idem realiter cum ipso primum dari non potest: tum quia facit conpositionem cum eo: vt patet ex dictis: tum quia nulla res distincta realiter a deo fuit ab eterno:. saltem sub esse actuali: quod est contra positum: nec secundum: quia nullius relationis quae realiter est deus per se terminus potest non esse: sed cuiuslibet relationis dei ad creaturam per se terminpotest non esse: igitur nulla relatio dei ad creaturam realiter est deus: minor patet: maior probatur: quia nulla relatio possibilis non esse: realiter est deus: patet de se. sed omnis relatio cuius per se terminus pest non esse: est possibilis non esse: quia omnis relatio desinat esse ad de sinitionem termini: ergo etc. Et confirmatur: quia nulla relatio cuius per se terminus potest non esse est summe necesse esse: sed cuiuslibet relationis deiad creaturam per se terminus potest non esse: et per consequens nulla talis realiter est deus quare: etc.

Michael de massa in 1. di. 30. q. vna. arti 2. et Franciscus de marchia. 30. q. vna arti. 3. Hic dicunt aliqui: quod licet relatio que est accidens non sit magis necessaria quam terminus: relatio tamen est eadem cum fundamento summe necessario: potest esse magis necessaria quam terminus eius propter realem identitatem cum fundamento: et sic est in proposito: quia talis relatio ponitur esse deus. Et similiter dicerent ad primum: quia licet omnis relatio que est accidens sit possi bilis non esse: cuius per se terminus potest. non esse: relatiotamen quae est eadem cum fundamento impossibili non esse: potest esse termino desinente. esse Sed ista solutio est nulla. immo implicat incomponibilia: quia vel relatio illa dei ad creaturam: quae realiter ponitur identitas ipsi deo est vere et formaliter relatio: vel non: igitur deus non refertur ad creaturam relatione reali que fit in eo: quia omnis relatio realis vere et formaliter est relatio: et sic intentum: si sic: cum relatio sumpta formaliter non sit nisi habitudo fundamenti ad terminum vt expresse dicit simplicius super predicamenta: sequitur in formali consequentia: hec relatio est: igitur fundamentum eius et terminus est: Et vlterius sequitur terminus huius relationis potest non esse: igitur hec relatio est possibilis non esse: et per consequens non est summe necesse esse. Et confirmatur: quia quicquid conuenit relationi. vt relatio est: conuenit omni relationi: siue sit idem tica suo fundamento: siue non dum tamen vere et formaliter sit relatio: sed esse habitudinem fundamenti ad terminum conuenit relationi: vt relatio est: nec aliud intelligitur per quid nominis ipsius: nisi quis velit abuti vocabulis et loqui ad placitum: igitur relationi predicte si vere et formaliter est relatio conuenit esse habitudinem fundamenti ad terminum: quod sine termino nequit intelligi

Prete rea auicen. 3. meth. c. de relatione diffiniens relationem absolute dicit: dico igitur. quod ad aliquid est: cuus quiditas dicitur respectu alterius: idem etiam vult philoss in predicamentis dicit ad aliquid sunt quibus hoc ipsum: etc. tunc sic: cum ius quiditas dicitur respectu alterius: non manet quidita tiue illo definente esse: oppositum predicati infert oppositum subiecti. sed quiditas relationis dicitur rest ctu alterius. et non nisi termini: igitur relatio manet quam ditatiue: eius per se termino desinente esse.

Preterea secundum istos: relatio quae est accidens inter extrema non est magis necessaria quam terminus: tunc quero: vel hoc conuenit tali relationi: quia est relatio: vel quia est accidens: alia causa non potest assignari: non quia est accidens: certum est. quia repugnaret omni accidenti esse sine termino: quod non est verum: igitur quia est relatio. igitur hoc conuenit omni relationi. et sic de quaagitur.

Preterea. terminus realis non est minus de per se identitate relationis realis quam terminus secundum rationem sit de per se identitate relationis secundum rationem. sed implicatio contradictionis est relationem secundum rationem esse. et terminum secundum rationem non esse: igitur implicatio contradictionis est relationem realem esse et terminum realem non esse. Secunda propositio est. quod deus non refertur realiter ad creatura relatimone reali que sit in ipso ab eterno sub esse possibili siue in potentia.

Landulpbus. di. 3o0. 1. q. vna arti. 3. Istam propositionem probant aliqui. Primo sic. illud quod est necessarium simpliciter non tollitur ablato quocumque altero posteriori siue per possibile siue impossibile: sed omnis res quae est deus est necesse esse simpliciter. igitur nulla res quae est deus tolliter. ablato quocumquem alio a deo: siue per possibile siue per impossibile. sed ablato esse possibili creature siue per possibile siue per impossibile: tolliter relatio dei ad creaturam in esse possibili sicut abtato esse actuali creature tolliter relatio dei ad creaturam in esse acctuali. ergo nulla relatio quae sit deus est in deo ab eterno in esse possibili.

Preterea: ad minus impossibile non sequitur simpilciter maius in possibilise nec ad remotionem conditionati sequitur remotio necessarii simpliciter: sed esse possibile creature non est necesse esse simpliciter. sed ex conditione praesupposita. quia esse impossibile creature. presupponit esse dei necessario simpliciter. igitur ad remotione entis possibilis in creatura non sequitur remotio entis necessarii simpliciter scilicet dei nec alicuius entitatis quae fit deus. sed constat quod ad remotionem esse possibilis in creatura remouetur omnis remotio dei possibilis ad ipsam. ideo nulla talis est in deo ponenda. Sed licet propositio sit vera. rationes tamen non concludunt Cuius gratia est aduertendum secundum anshel. de casum diaboli ca. 12. antequam creature non fuit possibile possibilitate propria: sed potestate aliena. vnde secundum ente dicere creatura antequam crearetur fuit possibilis. est dicere quod creatura antequam crearetur deus potuit ipsa crare: ex hoc apparet: quod tollere esse possibile creature est tollere partantem dei: et quia qui tollit ptantem dei tollitdeum: non est mirum: sed ad remotionem esse possibilis creature: sequitur remotio relationis predicte: quia sequit remotio dei. Et ex his patet quid dicendum ad formaprobo: igitur propositionem illam: arguitur Primo sic: omnis res que primo est in potentia et post transfertur de potentia ad actu acquirit aliquam perfectionem in esse: hoc patet per comentatorem. 8. phi. comento penultimo dicit quod tassatio eiss quod primo est in potentia et post transfertur de potentia in actu non largitur ei multitudinem sed perfectionem in esse: sed nulla res quae est deus potest acquirere aliquam perfectionem in esse: igitur nulla res quae est deus est primo in potentia et postea transfertur etc. Sed si talis relatio esset in deo ab eterno in essepossibili: vel potentiali per positionem creature transiret de potetia in actum: igitur nulla talis res est ponenda in deo. Secudo sic: omnis res quae primo est in potentia: et post: transfertur de potentia in actum: realiter variatur et mutatur in suo esse. hoc patet: quia in suo esse aliter se habet nunc quam primo: sed nulla res due est deus potest in suo esse mutari realiter. nec variari igitur. Et confirmatur: quia si aliqua talis relatio fuit in deo ab eterno: non fuit purus actus excludens omnem ptantem: et aliquid incompletum fuit in eo expetcans perfici et complert in tempore per positionem creature et multa alia inconuenientia: que sequuntur. His premissis patet conclusio principalis: quia si deus refertur ad creaturam relatione reali quae sit in ipso ab eterno: vel relatione quae fuerit in ipso in esse actuali: vel que fuerit ab eterno in ipso esse potentiali. Sed nullo isto rum modorum potest sic referri ex propositionibus nunc de ductis.

Tertia conclusio est: quod deus non refertur realiter adcreaturam alia relatione reali a relatione creature: quae tamen sit formaliter vel subiectiue in creatura sicut videtur quibusdam.

Probatur primo sic: quia omnis relatio realis: qua deus ponitur referri ad creaturam si sit alia a relatione qua creatura refertur ad ipsum realiter: non minus opponitur ei: quam pater nitas filiationi: sed patrnitas et filiatio sic sunt opposita in creaturis: quod non possunt esse in eodem fundamento: nec in diuinis in eodem supposito propter oppositionem earum adinuiesse: igitur nec relatio: qua deus refertur realiter ad creaturam: et relatio qua creatura refertur realiter ad ipsum: si sint distincte poterunt esse in eodem fundamento formaliter: et subiectiue.

Secundo sic. non minus opponuntur relatio maio ritatis: et minoritatis: quam relatio dupli ad dimidium. et dimidii ad duplum: sed impossibile est relationes dupli ad dimidium et dimidii ad duplum fundari in eodem substanto primo: prpi oppositione et repugnantiam quam habent inter se: ergo impossibile est relationes maioritatis et minoritatisfundari in eodem substanto primo. sed constat quod deus ad creaturam refertur relatione maioritatis. creatura vero ad ipsum relatideminoritatis. igitur etc.

Tertio sic: non minus immo in proportionabi liter magis excedit deus omnem creaturam: quam vna excedit alteram: nec minus: immo improportionabiliter magis. omnis creatura deficit a perfectione dei quam vna creatura a perfectione alterius: igitur relatio excedentie: qua deus refertir ad creaturam: et relatio deficientie qua creatura refertur ad deum non minus repugnant: immo magis: quam quecumque re lationes excedentie et deficientie in creaturis. sed aliquotales in creaturis sic repugnant: quod sunt incomponibiles in eodem fundamento ergo.

Quarto sic: non minus opponuntur relationes cause et causati: quam producentis et producti. sed relationes producentis et producti propter sua oppositionem non possunt esse in eodem supposito. licet possint esse in eadem nam. igitur nec relationes cause et causati. sed constat. quod in ter deum et creaturam sunt relationes cause et causati. igitur: etc.

Preterea. impossibile est relationes reales et co oppositas esse in eodem fundamento finito et limitato hoc patet quia ponentes quod relationes opposite in divinis fundentur in essentia: hoc ei attribuunt propter eius infinitatem: sed constat creaturam omnem esse finitam. igitur impossibile est relationes reales oppositas in creatura fundari.

Quarta conclusio est. quod deus ex tempore refertur realiter ad creaturam eadem relatione qua creatura refertur ad ipsum et quia ista conclusio non est multum communis. Primo dabo intellectum conclusionis. Secundo ostendam eam esse possibilem ex dictis philysi et comentatoris. Tertio confirmabo eam aliquibus rationibus.

Quantum ad primum est notandum: quod quedam sunt relatiua per se: quedam per accidens: quedam secundum esse quedam secundum dici: quedam formaliter quedam denominatiue et non formaliter. Relatiua per se secundum suplicium super predicamenta. c. de relatione sunt illa que de suo principali significato partinent ad genus relationis. sicut pater et filius. duplum et dimidium et si milia. de his loquitur aristo. 5 meth. c. de ad aliquid dicit ad aliquid dcenutur supple per se vt duplum aliud ad dimidium. Relatia vero per acciens dicuntur illa quae alterius generis existetia subiciuntur relationi. vt petrus pater vel martinus filius: et similia. vnde philosos vbi supra. Alia vero dicuntur adaliquod secundum accidentia. vt homo ad aliquid quod ei accidit. quia ei accidit dubium esse. istam diuisionem ponunt simplicius. etpss vbi supra: et comentator ibidem comento. 2. de relatiuis autem secundum esse et secundum dici varie loquutur docto. quia Opinio communis. Auidam dicunt quod relatiua secundum esse sunt illa quae per ie significant rem praedicamenti relationis. vt pater et filius: relatiua vero secundum dici. dicuntur illa que significant rem alterius predicamenti. tamen per modum relationis. sicut scientia. vel virtus.

Aureolus in 1. di. 30 q.. ar.. propositione. i. Quidam vero dicunt quod relatiua secundu ese sunt illa. que dicuntur ad aliud mediante relatione reali. vel rationis. sicut pater per paternitatem refertur ad filium. Secundum dici vero sunt illa que per se dicuntur ad alterum propter aliud quod absolute iportant absque omni respectu medio reali. vel rationis. sicut rectitudo seipsa est linee rectitudo. et caro hoc ipsum quod est caro est alterius. et humanitas sine respcum medioconcipitur. vt alterius. Sed isti modi dicendi non videntur sufficere. non quidem primus. quia multa dicuntur relatiue et sunt relatiua secundum dici quae non includunt relationem: scibile enim relatiue dicitur ad scientiam et vniversaliter mensura ad mensuratum. et tamen mensura non includit relationem: vt patet per philostem et comentatorem vbi supra: Nec secunds: quia quod non refertur ad aliud non est relatiuum. nec secundum esse: nec secundum dici. ergo relatiuum secundum dici non est illud quod per se dicitur ad alterum absque omni respectu medio reali vel rationis: antecedens patet: quia quicquid dicitur relatiue: refertur ad aliud: sed omne relatiuum tam secundum esse: quam secundum dici dicitur relatiue: igitur omne tale refertur ad aliud consequentia probatur: quia omne quod refertur: relatione refertur: igitur impossibile est aliquid referri absque omni respectu reali: vel rationis. Et videtur mihi quod relatiua secundum esse sunt illa que dicuntur ad aliud per relationem quae formaliter est in eis. sicut pater per patrnitatem quae formaliter est in eo dicitur ad filium: et duplum per duplicitatem dicitur ad dimidium. Relatiua vero secundum dici sunt illa quae dicuntur ad aliud. non quidem per relationem quae formaliter sit in eis: quia tunc essent relatiua secundum esse. sed per relationem quae formaliter est in alio: sicut scibile dicitur id scientiam. non quidem per relatione quae sit formaliter in eo sed per relationem. quae formaliter est in scientia et ideo relatiua secundum dici non sunt in predicamento relationis. quamuis dicantur adaliud. quia non dicuntur ad aliud relatione que formaliter sit in eis. sed relatione que formaliter est in alio. et secundum illam omnia relatiua secundum esse sunt relatiua formaliter. et omne relatiuum secundum dici est relatiuum denominatiue solum. sed non formaliter. et econtra: His premissis dico: quod licet creatura sit relatiuum secundum esse et referatur formaliter ad ipsum de um: deus tamen respectu creature non est relatiuumsecundum esse: fed solum secundum dici. nec refertur formaliter ad ipsam sed denominatiue tantum. et sic est intelligenda conclusio. Quam tum ad secundum ex dictis philysi et comentatoris ostendo possibilitatem conclusionis: philosns enim 5. meth. c. de ad aliquid ponens differentiam inter primos duos modos relatiuorums et tertium dicit. quod omnia relatiue primi et secundi modi referum tur ad inuicem per relationes quae formaliter sunt in ipsis: De relatiuis vero terti modi non est sic: quia mensu ra non refertur ad mensuratum: nec scibile ad scientiam per relationem aliquam que formaliter sit in ipsis: sed quia alia re feruntur ad ipsa: vnde sic inquit philoss. secundum igitur numerum et potentiam dicta ad aliquid sunt omnia ad aliquid: eo illoipsum: quod est alterius dicitur illud quod est: sed non eo quod ad aliud mensurabile vero et secbiile: eo quod aliud ipsum dicitur ad aliquid dictum. et litera comenti que clarior est: dicit omnia. igitur relatiua que dicuntur modo numeri scilicet et potentie sunt relatiua: quia esse ipsorum dicitur ad aliquid. et non quia aliud dicitur ad illa. mensuratum autem. et intellectum. et scitum dicitur relatiuum: quia ad aliquid aliud super quo verbo sic inquit comentator: omnia relatiua que sunt in numeris et in potentiis sunt relatiua: quia essentia vtriusque eorum. collocatur in relatione eodem ordine. non quia alterum intrat in relatione per se et alterum non est in relatione per se: sed quia alterum accidit ei scilce illud quod est relatiuum per se: Qud autem est de modo relatiuorum sicut intellectu. et sicut sensatfi dicitur esse relatiuum: quia illud. quod dicitur esse relatiuum per suam substanti a accidit ei. vt quia intellectus est in sua isba: re tatiuum: acciqit intellecto quod sit relatiuum: non quia relatio sit in sba intellecta: sicut est in subsania intellectus. et sub dit: relatio igitur est duobus modis scilicet aut relatio vtrius quem relatiui: aut relatio in substantia alterius tantum et in altero propter illud: hec comen tator. Ex quibus omnibus euidenter apparet aliquid referri ad aliud realiter per relatione que non est formaliter in ipso: sed in eo ad quod refertur si cut est de mensura et mensurato. scibili et scientia. et similibus. et per consequens possibile est deum referri realiter ad creatura per relationem quae formaliter non est in eo sed in creatura. Corte dicetur: quod mensura non refert realiter ad mensuratum: nec scibile ad scientiam. sed solu secundum rationem: et per consequenis non sequit ex his: quod possibile sit deum referri naliter ad creatura. hec tamen euasio est omnio impossibilis: licet sit muitu communis: quia circundata omni relatione rationisu ad huc men sura relatiue ad meluratum: quia me lura dicitur men surati men sura. Et confirmatur: sicut praet per philosum et commentaterem: mensura refertur ad men suratum quia mensuratum refertur ad mensuram: sed constat: quod mensuratum refertur realiter ad mensura. non solum secundum rationerm: igitur m esura realiter refertur ad mensuratum et non solum. secundum rationem. Et similiter potest argui de scibili et scientia: senssbili. et sensu: et similibus. Forte dicetur vel terius: quod quamuis ex istis satis ostendatur quod possibile sit deum referri. realiter. ad creaturam per relationem que formalit sitm creatura: tame non ostendit: quod referat eade reiatione qua creatur a re fertur ad ipsum: quia poterit referri quadam alia: etia existente formaliter in creatura Hec est euasio est omnino impossibilis sicut prima: et eius impossibilitas paet ex tertia conclusione: et est etia contra mente phi et commentatoris: constat enim cuicumque philoso: quod nec aristo. nec comentator posuertit in scientia duas relationes reales: per quarum vna: scientia referatur ad scibile et. per alia scibile ad scientiam: nec vndquam aliquis hoc dixit: et per consequens non solum sequitur ex dictis phyi et commentatoris: quod possibile sit sic deum referri realiter ad creaturam perrelatione que sit formaliter in creatura. sed etia sequitur quod possibile sit deum referri realiter ad creaturam. reiatione qua creatura refertur ad ipsum: et sic paet possibilitas conclusionis.

Quantum ad tertium deduco conclusio ne assumpta Primo sic: deus refertur realiter ad creatura igitur relatione reali refertur ad ipsam: pratet consequentia. quia iuxta doctirnam Aug. et et ina phi: omne quod re fert: relatione refertur po consequens: omne quod refertur realiter: relatione reali refertur: tune sic: deus refertur ad creatura relatione re ali et no relatione re ali que non sit in deo. nec in creatura. vt patet ex. q. precedenti: nec relatione reali que sit in deo. vt paet ex duabus primis conclusionibus. et et iam per magistru in littera vt patet. di. 30. c. penul. vbi expresse dicit: quod appellatio qua creator relatiue dicitur ad creatura reiatiua quidem est. sed nulla notat relationem quasit in creatore. igitur relatione reali que sit in creatura: tuc sic deus refert realit ad creaturam relatione reali que sit in creatura. et non alia relatione reali. quacreatura refertur ad ipsum vt patet ex precedenti conclusione: quo eadem. et sic intentum.

Secundo sic: deus refertur adcreaturam. sicut mensura ad men suratum. cum ipse sit mensura omnium entiti. sed mesura refertur realiter admen suratum es ade relatione qua mensuratum refertur ad mensura: vt patet per philosum et commentatorem preallega tos sequitur idem quod prius.

Tertius et quartus arti. QUantum ad tertium et quartu articulos contra eonclusiones itas mouenqa et de issoluenda sut duhia. Et primo contra primas duas conclusiones posset argui. verum: quia inupposito quod nomen relationis realis inportatur realis habitudo fundamenti ad terminu: pro ut ipsam describunt tam prhi quam doc. conclusiones non debet theologis esse dubie: iccirco pertra seo pro nunc.

Chomas anglicus. ed contra tertia: est quedam opinio qua ponit deum referri temporaliter ad creaturam relatione re ali existente formaliter in creatura: non tamen qui eadem creatura re fertur ad ipsum: sed alia. ita quod in creatura sint due relationes reales coopposite per quarum vna creatura refert realiter adu deum: per altera vero deus ad creatura. Et pro ista opimione arguit directe et indirecte Directe quide sic: si deus non posset referri realiter ad creatura mo prequi icto. vel hoc esset. quia talis relatio no posse de nominare deum: cum no sit forma se in eo. vel quia2 deno minaret formaliter creatura cum ponatur formaliter in ipsa. vel quia duo respectus oppositi in eode no possunt rundari. hoc paet per sufficiente diuisione: sed nulliui istorum obsratur: quia secundum opinione comonem: respectus aenti et patienti sunt duo respectus oppositi. et vtriquem est formaliter et subiectiue in passo et tamten respectus agentis quiponitur in passo: sic denominat ipsum ages in ordine ad passum: quod non deno minat formaliter passum. Et confirmatur: quia no magis repugnat retatio dei ipi cre ature: quam res pect agenti repugnat patieti. hoc patet: quia non magis opponuntur relationes dei et creature: quam respectus agentis et patiertis: cum vt robique sit sola oppositideo relatiua. Sed non obstante huiusmoni repugna tia: respectus agentis ponitur in passo. et denominatagens. igitur et reltetio dei aqu creatur a poterit poni ecreatura et denominare deum. Confirmatur iterum quia deus cooperatur ad creaturam: sicut agens ad pati eris. vel sicut mouens aqd mobile: sed rerpectus 44 tis et patienti siue motus et mobilis sunt in mobilsiin mouente: non obstante eorum oppositione: vt paet. 3. phisi corum. igitur respectus dei et creature erunt in creatura: et no in deo creante: etia non obstante eorum oppositione. Ind in recte vero arguitur probando tres conclusiones. Prima et: quod dei ad creaturam est aliqui relatio realis est. Secunda est. quod illa relatio non potest esse formaliter in deo. Tertia et: quod illa relatio realis non est eadem cum relatione: qua creatura refertur ad ipsum. Ex ipsis infert: quod deus referat aqu creatura relatione reali exstente formaliter an creatura: distincta tar a relatione qua creatura refert ad ipiosum. Relationes tamen istarum conclusionum non adquco: quia duas proimas conclusiones comcedo. et rationes probantes tertiam adducentur: contra conclusione quartam mea: qua directe opponitur ei. Restat igitur respondere ad ea que directe probant possibilitatem comclusionis.

Ad rationes thome anglici. Ad rationem igitur dico: quod deus non potest sic referri ad creaturam: eo quod duo respectus oppositi saltem in creatur non possit in eodem fundari: vt paet ex deductione comclusionis mee. Et ad probationem: quando dicit: quod resectus agentis et patienti sunt respectus oppc siti. et tamten fundatur in passo: vel per respectus tales intelligunt actionem et passionem: vel resationes consequentes actionem et passionem: siue potentiam actiuam et passiuam: Si detur primum potest responderi dupliciter. Prio quide potest dici: quod actio sumpta formaliter: non est in patiete. sed in agente: quiequiasenserit communis opinio. et ista videtur intentio commentatoris 8. meth. comento. 5o. vbi sic inquit: manir estum est quod actio manus est in manu sicut calor est in igne: et non sicut albatio in asbato. seqd constat. quod ealor est in igne formalsr et subiectiue. ergo etc. Secundo potest dici: si conceditur: cum communiopinione: quia actio sit formaliter in passo quia actio et perassio non sunt respectus oppositi: sed quia vabet illa opinionem actio et passio sut vna res numero. et nulla res opponitur realiesibiipsi Si vero det secundum valet quod per respectus acentis et patiententis intelugant relationes consequentes. etc. ne go propositionem illam absolute: quia siue actio sit in passo siue no: adhuc relatio agentis ad patiens non est in patiente. sed in agente. et illud est euidens: quia tales relationes pertinent ad secundum modum relatiuorum. et in talibus relatio est in substantia vtriusque relatiui: per philosophum et commentatorem. 5 meth. preallegatos: vnde licet generatio actio. et generatio passio in creaturis secundum communem opinionem ponantur in passo: tamen relatio paternitatis consequens generationem actiuam non ponitur in passo: paternitas enim non est in filio: sed in solo patre: etiam secundum communem opinionem: et ex his patet ad confirmationem

Derardus de senis di. 3o. 1. q. vna. arti. 2. Contra quartam conclusionem arguitur multipliciter a diuersis. Et primo quidam doc. noster arguit sic: si deus referetur realiter ad creaturam eadem relatione quae creatura refertur ad ipsum: sequerentur quatuor inconuenientia: Primum quod idem esset substantum et terminus respectu eiusdem relationis: quod patet esse falsum: quia cum sbierium relationis habeat oppositionem relatiuam ad terminum: et econuerso. si idem esset subsanium et terminus respectu eiusdem relationis. Idem haberet oppositionem ad seipsum: quod est impossibile. consequentia probatur: quia si eadem est relatio: quae creatura refertur ad deum vt substanium qua deus refertur ad creaturam vt terminus: infertur necessario: quod creatura sit su biectum illius relationis inquantum refertur ad ipsum deum. et quod ipsa eadem sit terminus eiusdem relationis inquantum deus secundum eandem relationem refertur ad ipsam Secundum inconueniens est. quod eadem esset ratio dependendi et terminandi dependentiam: quod patet esse falsum et consequentia patet: natura sequitur necessario: quod inquantum terminus dependeat: quia referre non est aliud: nisi quoddam dependere: dependentia relatiua. Tertium inconueniens est: quod alquod habebit formaliter esse relatum: quod tamen non habet in se relationem formaliter. quod omnino videtur impossibile. nam sicut nihil formaliter potest esse album: nisi habeat in se formaliter albedinem. ita nihil videtur posse esse formaliter relatum. nisi habeat in se formaliter relationem: consequentia probatur: quia per me terminus relationis refertur: et per consequens habet formaliter esse relatum. quia nil aliud est referri: quam for relationem: inquantum terminus: quia tunc esset substanium. quod est ab surdum. Quartum inconueniens est. quod vna relatio dabit duo esse relata vni substanto: quod omnino apparm impossibile: eo quod esse cuiuscumque forme non multiplicatur nisi multiplicata forma: vel substato: vbi ergo non est nisi vna relatio. et vnum substanidum: ibi non potest esse nisi vnum esse relatum. consequentia probatur: quia relatio quae est in creatura dabit sibi vnum esse relatum in ratione substanie et aliud in ratione termini: secundum opinionem quam sequor terminus inquantum terminus refertur. et per consequens idem subseaunidum per eandem relationem habebit duplexesse relatum.

Franciscus de marchia. di. 30. 1 q. vna. arti. 3. Ad idem quidam alii arguunt sic. Illa que sunt alterius rationis. non sunt eadem relatio numero. sed relatio dominiis et seruituti sunt relationes alterius rationis seu speciei: igitur non sunt eadem relatio numero. nec specie: sed deus refertur ad creaturam per relationem dominiis. et non per relationem seruitutis: quia deus dicitur dominus creature et non sermus. creatura autem refertur ad deum per relationem seruitutis: dicitur enim serua et non domina dei: ergo de us non refertur ad creaturam eadem relatione numero: qua creatura refertur ad ipsum sed alia.

Preterea creatura refertur ad deum per seruitutem: igitur si deus eadem relatione referetur ad ipsam denominatiue. tunc refertur per seruitutem ad creaturam: sed illud quod est relatiuli ad alterum per seruitutem: est seruum: quia seruitus non dat nisi esse seruum. sicut similitudo non dat nisi esse simile. ergo non eadem relatione deus refertur ad creaturam: quacreatura refertur ad ipsum.

Dichael de massa di. 3 1 q. vna articulo secundo Ad idem quidam alius doc. noster sic: qua ratione deus realiter refertur ad creaturam per modum termini: pari ratione pater inquantum terminus filiationis refertur per modum termini ad suum filium: et filius inquantum est terminus paternitatis refertur realiter ad patrem per modum termini tunc arguitur sic: aut ad hoc quod pater dicatur realiter pater: sufficit quod sit terminus filiationis. aut praeter hoc esse terminum filiationis requiritur relatio paternitatis opposita filiationi. Primum non potest dari: quia sic superflue ptrnitas. relinquitur ergo secundum scilicet quod praeter esse terminum sir liationis requiritur relatio paternitatis. Et simpliciter potest probari: quod ad hoc quod filius dicatur realiter filius ter hoc quod est esse terminum paternitatis requiritur relatio filiationis. sed non minus opponitur relatiue esse dominum et esse seruum: quam esse patrem et esse filium: ergo ad esse dominum non sufficit esse terminum seruitutis sed praeter hoc. oportet ponere relationem dominii: cum igitur deus vere sit dominus creature sequitur quod non solum sit terminus seruitutis: sed sit dominus per relationem dominiis oppositam: vbicumque ponatur formaliter et subiectiue.

Preterea: supposito: quod terminus relationis referatur realiter. licet sit abusiua locutio: adhuc non potest inquantum est terminus tendere in subsanium nisi confor miter ad tendentiam relationis: hoc patet: quia alias duo extrema fundantia duas similitudines tenderent per illas inquantum sunt termini se inuicem difformiter et dicerentur dissimilia inquantum sunt terminisicut dicuntur similia inquantum sunt fundamenta: quod est inconueniens: sed impossibile est deum tendere in creaturam conformiter ad relationem creature ad deum: quia tunc deus dice etr seruus et productus: ergo im possibile est deum referri per modum termini ad creaturam: per illam eandem relationem per quam creatura refertur ad ipsum aliquas alias rationes adducit iste doc: quas dimitto: couincidunt cum precedentibus

Scotus. di. 3o. 1. q. Sed quidam alius arguit sic: si deus refertur. etc. sequa tur: quod relatio esset in illo quo non est fundametum: fundamentum enim relationis: qua deus dicitur ad creaturam si dicatur ad eam. non est in creatura. sed in deo igitur relatio non erit in creatura. Responsio ad rationes. Istis tamen et multis si milibus non obstantibus ad huc videtur esse dicendum. vt prius. quia in relatiuis tertii modi relatio tantum in altero extremorum. et omnis relatio dei ad creaturam est de tectio modo relatiuorum: nec motiua aliorum concludunt.

Ad primum igitur quando dicitur. quod idem esset subsantdum et terminus respectu esusdem relationis. nego consequentiam: et ad prrobationem quando dicitur: quod creatura est subseantium illius relationis inquantum ipsa refertur ad deum. concedo. sed cum vlterius dicitur: quod ipsa eadem creatura est terminus illius relationis inquantum deus per illam refertur adcreaturam. nego: quia creatura non potest esse terminus alicuius relationis nisi illius per quam aliquid refertur adipsam secundum esse siue formaliter et modum subani. quod in proposito non est verum. quia deus non est relatiuu secundum esse respectu creature sed solum secundum dici. nec per illam relationem refertur ad ipsam. siue per modum subani. sed tantum denominatiue. et per consequens per modum termini vt patet ex dictis. vnde si ratio aliquid concluderet. probaret quod in relatiuis tertumodi relatio sit formaliter in vtroque extremo. quod esst contra philosophum et comentatorem expresse.

Ad secundum etiam nego consequentiam. et ad probationem quando dicitur: quod referre non est aliud quam depedere etc. licet illud posset in divinis negari quia pater in diuinis vere et reait lrefertur ad filium: et non dependet ab ipso. potest tamen propositio distingui: quia aliquid refertur ad aliud formaliter et per modum soni: aliquid vero denominatiue tantum. et solum per modum termini et unc dico: quod posito quod referri ad aliud formaliter per mo¬ dum subi sit quoddam dependere: referri tamen ad aliud tantum denominatiue et per modum termini: non est dependere sed dependentiam alterius terminare: et sic est in proposito. vt dictum est pluries.

Ad tertium estiam nego consequentiam: et ad probationem quando dicitur: quod terminus relationis. habet formaliter esse relatum: patet ex dictis: quod vniversaliter non est verum: quia in relatiuis tertii modi: licet vnum extremorum habeat esse formaliter relatum: alterum vero non habet esse relatum formaliter. sed denominatiue tantum: quia non est relatantum secundum esse. sed solum secundum dici: vt dictum est supra. Et quando dicitur quod nihil aliud est referri quam formaliter esse relatum: ptet quod non est verum: quia in plus se habet referri: quam formaliter esse relatum: est enim comune ad esse formaliter et ad esse relatum denominatiue: vt dictum est pluries.

Ad quartum etiam nego: quia licet sequatur ex conclusione mea: quod vna et eadem relatio det diuersis duo esse relata: quidat vnum esse relatum fundamento: quod per ipsam referier formaliter: et aliud esse relatum termino qui ponitur referri per ipsam denominatiue: tamen non sequitur. quod vni et eidem substanto det duo esse relata sicut refertur. Et ad probationem quando dicitur quod relatio quae est in creatura dat sibi vnum esse relatum in ratione substani: concedo. sed quando vlterius dicitur: quod dabit sibi aliud esse relatum in ratione termini: nego: quia relatio non dat esse relatum in ratione termini nisi termino relationis. et sicut patet: ex solutione prime rationis: creatura non potest esse terminus alicuius relationis nisi illius perquam aliquid aliud refertur ad ipsam formaliter: et per modum subsani.

Ad quintam concedo primam deductionem. sed. cum in fertur: quod deus refertur per rlationem ad creaturam dominu: nego: quia non refertur per relationem dominiis existente in deo: nec in creatura: vt patet ex dictis. sed pet solam relationem seruitutis formaliter est in creatura. Et quando dicitur: quod deus est dominus creature non seruus: creatura non est serua non domina dei: verum est: sed ex hoc non sequitur: quod deus referatur ad creaturam per relationem dominii: sufficit enim quod creatura per relationem seruitutis referatur ad deum per modum fundamenti. siue formaliter deus alit ad ipsam per modum termini. et denominatiue tantum. Responsio huius est: quia relatio denominat terminum tali denominatione: qualidenominaret ipsum coopposita relatio. et si esset formaliter in eo: et quod hoc sit possibile patet in simili: videmus n. quod oculus dicitur formaliter videns visione quae formaliterest in eo: color vero dicitur visus et non videns: igitur non semper formaliter similiter denominat fundamentum et terminum.

Ad sextum dico: quod illud quod est relatium ad alterum formaliter per seruitutem. et per modum fundamenti est seruum. et ideo creatura est: secundum illud autem: quod est relatiuum per seruitutem solum denominatiue: et per modum termini non est seruum. vt patet ex dictis.

Ad septimum: concedo: quod pater in quantum est terminus filiationis refertur per filiatione ad filium: non quidem formaliter. sed denominatiue solum. Et quod dicitur vlterius quod vel ad hoc quod pater dicatur realiter pater sufficit quod sit terminus filiationis etc. dico quod ad hoc quod pater dicatur pater denominatiue et sit relatiuum secundum dici: sufficitquod sit terminus filiationis. Sed ad hoc quod pater dicatur formaliter pater: et sit relatiuum secundum esse non sufficit hoc. sed requiritur relatio patrnitatis. et sicliuo modo dicendum est inproposito.

Ad octauum patet: quid dicedum ex solutione quinti: quia relatio denominat terminum consimilidenominatione: quae denominaret eum co opposita relatio: si esset formaliter in eo: nec propter hoc oportet: quod extre ma fundantia duas similtud ines dicantur dissimilia: quia dissimilitudo non est copposita trlatio similitudini: non. enim opponitur ei relatiue. sed cotrie. Ad nonum nego consequentiam: nec probatio valet: immo procedit ex falsa imaginatione: immaginatur enim quod dens referatur ad creaturam relatione dominii. cuius fundamentum non potest esse in creatura: quod non est verum: non enim refertur relatione dominii: sed relatione sernitutis. fundamentum autem huius relationis non est in deo sed in creatuca. et ideo ratio nulla

Ad rationes principales: Ad primum nego antecedens: quantum ad secundam partem qua deus non refertur realiter ad creaturam: relatione reali que sit in creatura. Et ad probationem. concedo quod nulla relatio denominat aliqid intrinsece: et per modum subi de nominatione opposita formaliter sue proprie denominationi formali. Aliqua tamen potest sic denominare aliquid extrinsece et per modum terminum. sesponsio huius est: quia relatio denominat extrinsece terminum tali denominatione: quali de nominaret ipsum intrinsece cooppositarelatio: si esset formaliter in eo vt dictum est supra. Ad secundam concedo illam esse intentionem. bea. Aug. et magistri. vt patet ex dictis supra.