Quaestio 1

Primus articulus. QUantum ad primum. terminus declarandus est augeri secundu esse: pro uius declaratione notandum quod de esse charitatis: et cuiuskibet alterius forme accidentalis diuersi sunt modi dicendi:

quia quidam dicunt. Sanctus thomas. 212. q. 14. articulo. 5. Et eg indius e 1. di. 1. q. 8. ar. d esse charitatis et cuiusibe alterius forme ac. cidentalis non est aliud: quam suum in esse: et intimari subiecto siue suum participari a subiecto: quod idem est. TResposio eorum est: quia accidentis esse est in esse. cum accidentia non sint entia nisi: quia entis. 7 meta. et sic accipiendo esse charitatis: patet quod intellectus questionis est vtrumcharitas augeatur secundum quid magis inheret subiecto: siue secundum maiorem partitionem et radicationem sui in subiecto prout istis doctoribus videtur.

Gerardus de senis. 1. di. 17. q. 2. ar. d. Quidam vero nouiores volentes declarare posi. etionem doc. nostri predictam: dicunt: quod esse forme substam. tialis: secundum quod dicitur magis suscipere: est esfectus formalis ipsiust forme qui nihil aliud est quam quidam mo¬ dus derelicta a forma in suo subiecto: et licet iste modus sit aliud distinctum a forma: tamen non est res medinta intersubiectum et forma: sed tamntum modus quidam subiecti stantis sub forma et participantis eam: et si sic accipiatur esse charitatis: patet quod intellectus questionis est vtrum ex vnio ne charitatis cum anima derelinquatur in ipsa aliquis talis modus realis intensibilis et remissibilis prout videtur istis: et hoc de primo.

Secundus articulus. QUantum ad secundum: pono quatuor conclusines: tres contra secundum modum dicendi tactum in ar. precedenti: et vnam contra primum. Prima est: quod ex colunctione forme accidentalis ad subiectum non derelinquitur aliquis modus realis in subiecto: qui non sit idem realiter cum essentia forme. nec res medians inter subiectum et forma. Pro deductione istius conclusionis: pono duas propsitiones. Prima est quod omnis modus realis cuiuscumque rei: est aliqua res: hanc probo sic: omnis talis modus est aliquid et ens: et nullus talis modus est ens rationis: igitur omnis talis modus est aliqua res: antecedens quantum ad primam partem patet: quia nullus est omnino nihil: patet etiam quo ad secundam: quia si aliquis esset ens rationis: iam non esset modus realis: quod est contra positum: consequentia probatur: quia omne ens reale est aliqua res: nec aliud intelligo nomen rei: et si doctores isti aliquid intelligunt non disputant nisi de nominibus tantum: sed omne quod est et non est ens rationis: est verum ens reale: vt patet: ergo. Secundo sic: nullus talis modus est minoris entitatis: quam sit relatio realis in creaturis: igitur omnis est aliqua res: consequentia patet: quia relatio realis in creaturis est aliqua res: antecedens est de se clarum cum relatio in creaturis sit minime entitatis: vt patet per comentatorem. 12. meta. Et confirmatur: quia modus rei non est minoris rea litatis. quam sit relatio distinctionis qua distinguitur ab aliomodo: que tamen est aliqua res. Tertio patet: hoc idem auctoritate illa vulgata. Aug. primo de doctri. christiana dicit. Quod vna res est: omnino nihil est: et auctoritate an shel. de incar. verbi. c. 2. Solemus dicere rem quic quid dicimus esse aliquo modo aliquid. Et hoc iste doctor: concedit expresse vbi supra in solutione cuiusdam argumenti respondendo ad auctoritatem. b. Aug. statim allegatam: igitur etc.

Secunda propositio est: quod ex coniunctione. forme accidentalis ad substaniectum: non derelinquitur aliquis modus realis in subiecto qui sit idem realiter cum ipso: et quia propositionem istam negant doc. isti de plano proboeam multipliciter:

Primo sic: Si ex coniunctione forme accidentalis cum subiecto derelinqueretur aliquis talis modus realis in ipso: subiectum recipiens forma: esset effectus formalis illius forme: quod est omnino impossibile aliter materia esset effectus formalis quantitatis: et anima esset effectus formalis charitatis ipsam informantis: quod nullus sane mentis diceret: consequentia probatur: per sillogissimum ex positorium sic. hic modus derelictus a forma in subiecto est effectus formalis illius forme per eos: hoc subiectum est hic modus ex supposito: igitur etc.

Secundo sic: si ex coniunctione forme cum subiecto derelinqueretur etc: Sequitur quod idem erit prius et posterius seipso realiter quod est impossibile: et contra. b: Aug. 1. de tri. c. 1. consequentia patet: quia quicquid est prius priore: est prius posteriore. Sed subiectum est realiter prius forma ipsum informante: cum sit receptiuum ipsius: et forma est realiter prior isto modo: cum sit effectus formalis ipsius: et derelictus ab ipsa: igitur subiectum est realiter prius tali modo: tunc sic: vel subiectum et modus iste sunt idem realiter: vel non. Si non habetur principalis conclusio: si sic: patet: quod idem est prius et posterius seipso realiter: que fuit consequentia declaranda. Et potest ex istis argui ad principale sic: hoc subiectum: de mostrato quocumquem subiecto: est realiter prius hac forma informante ipsum. hic modus derelictus a forma: etiam supposito: quod aliquis sit talis: non est realiter prior eade forma. igitur hmo modus non est realiter hoc subiectum: quod est praencipale propositum.

Tertio sit: illud non est idem realiter alicui sine quo potest illud realiter esse absquem contradictione: sed sine modo derelicto a forma in subiecto: subiectum potest realiter esse absquam contradictione: ergo maior patet per primum principium complexum: minor est euidens: quia anima potest realiter esse sine charitate. igitur et sine modo in ipsa derelicto ex charitate. Et confirmatur: quia hec anima non potest esse hac anima non existente: sed hec anima potest esse hoc modo derelicto in ipsa a charitate non existente: igitur hic modus non est hec anima: et similiter potest argui in aliis Ultimo arguitur sic: illa non sunt idem realiter: quorum vnum potest intendi realiter et de facto intenditur altero non intenso: patet exterminis: sed modus iste potest realiter intendi et de facto intenditur secundum istum doc. subiectam autem non: erg etc. His propositionibus premissis patet conclusio principalis: quia vel ex cdoniunctione forme ad subiectum derelinquitur aliquis modus realis in subiecto: vel non: si non: euidens est conclusio: si sic: cum talis modus sit aliqua res: vt patet ex prima propositione: et non sit aliqua res que est subiectum vt patet ex secunda: relinquitur quod illud sit idem realiter cuforma: vel res medians inter subiectum et forma: quod est propositum. ergo. Secunda conclusio principalis: dato per impossibile: quod ex coniunctione forme accidentalis ad subiectum derelinquatur aliquis modus realis in subiecto qui non sit idem realiter: quod essentia forme: nec res medians inter subiectum et forma: quod talis modus derelictus non est esse forme accidentalis a qua derelinquitur: cuius oppositum istis doc. videtur. Probatur primo sic: subiectum forme accidentalis non est esse illius: igitur dato quod ex coniunctione forme accidentalis ad subiectum derelinquatur in ipso aliquis modus realis: etc. talis non erit esse forme accidentalis: consequentia est euidens: quia cum talis modus derelictus: si ponatur sit aliqua res: vt patet ex prima propositione precedentis lsionis: etiam per eos: si non sit idem realiter cum forma: nec res medians inter subiectum et formam relinquitur quod sit idem realiter cum subiecto: et hoc ipsi concedunt de plano: antecedens probatur: licet nulli intelligenti debeat esse dubium.

Primo: quia essentia forme non est prior forma: saltem aliqua forma accidentali: et constat: quod subiectum potest esse prius duratione saltem aliqua forma accidentali.

Secundo: quia nulla substantia est esse forme accidentalis: et tamen aliqui est subiectum ipsius. Tertio: quia subiectum charitatis est anima siue voluntas et constat: quod nullum istorum est charitas: ergo etc.

Tertio sic: et est quasi confirmatio siue declaratio precedentis rationis: nulla materia est esse existentie quantitatis de quo nunc loquimur. Sed talis modus derelictus a quantitate in ma: etiam posito: quod sit possibilis non est nisi materia: igitur talis modus derelictus: etiam si sit possibilis non est esse existentie quantitatis: minorem ipsi concedunt expresse: et patet ex ratione precedenti. quia cum talis modus: si ponatur sit aliqua res si non sit realiter quatitas nec res medians inter quantitatem et materiam: relinqui tur quod realiter sit ipsa maeio et minor videtur clara: tum: quia quantitas potest existere sine matera: tum quia esse existentie quam titatis vel non est res distincta a quantitate vel saltem non est substantia: et materia est vere substantia: tum quia quod est pura potentia in genere entium sicut est materia non est actualis existentia forme: igitur etc. Tertio ex fundamentis docto. nostriquem tamen ilte doc. credit defendere et declarare: aro. sic: esse forme accidentalis non est aliud: quam suum inese et intimari subiecto: vt patet ex positione doc. Sed talis modus derelictus a forma in subiecto: etiam si ponatur non est idem quod suum inesse et intimari subiecto. ergo probatur minor: quia talis modus derelictus est idem realiter cum subiecto secundum istum doc. et constat: quod inherentia accidentis non est idem realiter cum subiecto cui inheret. Secundo quia talis inherentia accidentis est idem realiter cum accidente: vt dicit vna opinio: vel saltem est modus accidentis: vt dicit etiam alia et talis modus derelictus a forma in subiecto non est idem realiter cum forma secundum istum doc. nec est modus ipsius forme. sed subiecti stantis sub forma. igitur. Ultimo sic: implicatio contradictionis est forma esse sine suo esse sed non est implicatio contradictionis forma accidentalem esse sine talte modo derelicto: etiam suppposito quod sit possibilis: igitur modus ille non est eius esse: maior patet ex terminis: et minor est clara: quia non est implicatio ipsam esse sine modo de relicto ab ipsa in subiecto. ergo. Et confirmatur: quia sicut se habet esse forme substantialis ad forma substantialem: sic esse forme accidentalis ad forma accidenta lem. Sed esse forme substantialis non est modus derelictus ab ipsa in materia: etiam supposito: quod derelinquatur de facto cum possit esse sine tali modo: sicut patet in anima separata: igitur etc. Ex ista conclusione. et presertimex hac vltima ratione infero correlarie.

Contra sanctum thoma et doc. nostrum Quod esse accidentalis non est suum inesse et intimari subiecto: deductio est clara: quia forma accidentalis potest esse et non esse: nec intimari subiecto cum possit esse sine ipsu Et confirmatur. quia non magis inesse est esse accidentis: quam per se esse sit esse substantie: sed per se esse non esse substantie: cum substantia possit esse sine tali esse: sicut patet de natura humana assumpta a verbo.

Tertia conclusio principalis est: etiam dato per impossibile: quod esse forme accidentalis sit talis modus derelictus ab ipsa in subiecto: quia nulla forma intentionalis suscipit magis et minus: quantum ad tale esse:

Probatur primo sic: si albedo susci peret magis et minus quantum ad tale esse: quantitas verius susciperet magis et minus: quam albedo: quod tamen est falsum et contra omnes: consequentia probatur: quia illud verius competit quantitati: quam albedini: quod tamen competit ei quod est idem realiter cum quantitate: et non est idem realiter cum albedine: patet ex terminis. sed stante supposito: sic esset in propostto: igitur: probatur minor: quia suscipere magis et minus stam te supposito tantum conuenit modo qui est effectus formalis albedinis vt esse ipsius: et iste modus secundum istos doc. est idem realiter cum quatitate que est subiectum albedinis: vt differet realiter ab albedine: ergo etc. Et similiter potest argui de charitate: quia si susciperet magis et minus quamtum ad tale esse: sequeretur: quod anima vel voluntas verius susciperet magis et minus: quam charitas: quod non videtur sane dictum. Secundo sic: si albedo susciperet magis et minus quantum ad tale esse: motus augmenti in albedine non esset dealbatio: nec esset motus ad qualitatem sed ad quantitatem: quod nullus diceret: consequentia probatur: quia motus secundum doctrinam arist. et omnium phlsantium specificatur a termino ad quem: sed in augmento albedinis terminus formalis est quantitas: non albedo nec qualitas aliqua: stante supposito: igitur motus augmenti in albedine non erit motus ad qualitatem sed ad quantitatem: nec erit per consequens dealbatio. probatur minor: quia in augmento albedinis: stante supposito: terminus formalis esset modus ille derelictus ab albedine secundum determinatum gradum. et hic modus vt docsunt isti doc. est idem. igitur cum quamtitate et differt realiter ab albedine et ab omni qualita te: ergo etc. Et confirmantur iste due rationes sic: subiectum albedinis cum sit quantitas non suscipit magis et minus: sed stante supposito: est realiter idem cum subiecto ipsius: vt patet ex supradictis: igitur esse albedinis non suscepit magis nec minus: nec per consequens albedo quatum ad tanle esse: et idem videndum est de qualibet alia forma accidenta tali.

Tertio ad principale: ex fundamentis istorum doc. arguitur sic: qualitas non augetur secundum essentiam: igitur nec secundum esse illud: antecedens suum est et consequentia probatur: quia sicut se habet modus derelictus a quantitate ad quantitatem ipsam: ita modus derelictus a qualitate ad qualitate: propositio patet ex terminis: supposito quod tales modi ponantur: sed numquam extensio que est modus quantitatis augmentatur nec variatur: nisi varietur quantitas vt docet experientia: ergo etc. Et confirmatur: quia effectus cause formalis nunquam variatur nisi ex variatione cause. Sed iste modus quiponitur esse ipsius forme: est effectus cause formalis: igitur non variatur: et per consequens non suscipit magis nec minus nisi varietur forma: minor est sua: maior probatur: quia omnis variatio est effectiue ab aliquo agente: ergo quando agens variat modum derelictum ab albedine: vel variat ipsum immediate vel variat ipsum variando albedinem. Si detur secundum sequitur: quod albedo varietur in se et natura sua: quod est propositum. Si detur primuisequitur: quod agens posset in el fectum cause formalis sine causa formali media quod est impossibile. Et confirmatur: quia per idem aliquid generatur et augmentatur: sed agens non potest generare illum modum nisi generando forma: igitur nec augmentari nisi augmentando ipsam

Quarta conclusio est: quod impossibile est formanaccidental est et precise charitate intendi propter maiorem radicationem et participationem subiecti: nisi sit intenstbilis in natura sua Probat primo sic. Impossibile est formaaccidentalem intendi propter maiorem dispositionem subiectinisi sit intensibilis in essentia et natura sua: igitur impossibile est ipsam intendi propter maiorem radicationem et participationem sui a subiecto nisi sit intensibilis: etc. consequentia est nota: quia non maior vel minor participatio forme nisi propter maiorem vel minorem dispositionem subiecti: vt docnunt tenentes oppositum: Antecedens autem a quo dependet tota deductio probatur multipliciter: primo quia cum illa dispositio sit forma quaedam intensibilis et remissibilis: cum possit esse maior vel minor vel intenditur secundum essentiam suam et habetur propositum: quia pari ratione et alia forma intensibilis quecumque intenditur secundum essentiam: vel intenditur secundum esse propter aliam maiorem dispositionem subiecti ad ipsam et de illa: queram vt prius: et proceditur in infinitum in dispositionibus istis: quod est inconueniens: vel est deuenire ad aliquam quae secundum suam essentiam intenditur et habetur vt prius. Et confirmatur specialiter de charitate: quia cum dispositio illa qua magis disponimur adcharitatem non sit voluntas: nec substantia ipsius: quia voluntas vel substantia vnius anime non magis disponit quantum est de se ad charitatem: quam voluntas vel substantia alterius erit dispositio quae dam voluntati vel anime superaddita: quo posito quero an sit dispositio naturalis et naturaliter acquisita vel supernalis et infusa. Si detur primum: sequitur: quod ex puris naturalibus possumus charitate intendere et simpliciter mereri quod est error pelagii: Si detur secundum: queram vt prius an talis dispositio intendatur secundum essentiam: et habetur propositum: quia pari ratione poterat charitas intendi secundum essentiam: cum sit quedam forma supernaturalis et infusa: vel solum secundum esse propter aliam maiorem dispositionem subiecti: et de illa: queram vt prius: et proceditur in infinitum: vel erit deuenire: etc.

Comas de argentina. 1. di. 17. q. 2. ar. 2. Sed ad istam rationem in suo simili quidam doc. noster nititur respondere dicit quod quamuis illud argumentum. aliquam apparenti am habeat de aliis accidentibus magis et minus susceptibilibus via naturali de charitate tamen et gratia ceterisque virtutibus a deo per creationem infusis nihil concludit: quia omnem talem formam deus potest secundum magis et minus intimare subiecto nulla preuia requisita dispositione: ita quod eadem essentia charitatis indiuisibilis secundum gradus essentiales secundum: quod magis a suo creatore intimatur subiecto et intimius radicatur in eo secundum h dat magis et nobilius esse subiecto et magis participatur a subiecto. Sed quantum ad susceptione magis et minus prout est in rebus naturalibus respondet iste doc. sicut et doc. noster: secundo suo quolibet. q. 14 dicit quod intensio et remissio que est in secundis qualitatibus reduci tur vlterius in intensionem et remissionem que est raritate et densitate. hec autem que est in raro et denso non reducitur vlterius in aliquam accidentalem dispositionem: sed immediate reducitur in partes quantitatiuas materie: que est ex sua natura: hoc habent quod possunt ab agente constringi: et sic intenditur densitas et possunt ab eodem distendi et dilatari: et sic intenditur raritas: et per hoc vt dicit iste doc. cessant multe cauillationes que a modernis doc. inducuntur contra doc. nostrum quia procedunt ex ignorantia illius solutionis.

Contra thomam de argentina. Ista tamen solutio non valet propter duo. Primo quia in primo puncto contradicit doc. nostro quem tamen credit de tendere: secundo quia solutio doc. quam adducit in. 2. puncto non satis facit rationi. Primum istorum patet: quia doc. noster in primo suo di. 17. q. 8. dicit expresse quod inherentia inaccidente maior et minor esse non potest nisi secundum maiorem et minorem dispositionem subiecti: et in speciali loquens de charitate sic ait. Et sicut est in aliis accidentibus sic quantum ad aliquid est in charitate: nam quia nulla anima est magis disposita ad susceptionem talis forme quam alia: vel vna eadem est magis vno tempore disposita: quam alio sequitur maior et minor charitatis susceptio: hec doc: formaliter. Ex qubus eusdenter apparet quod charitas sicut et qualibet alia forma intensiblis intenditur secundum doc. et magis vel minus intimatur subiecto secundum maiorem vel minorem dispositionem ipsius: cuius oppositum expresse asserit iste doc. Et confirmatur: quia vel iste doctor intelligit quod de facto sit in anima maior vel minor charitatis susceptio nulla prima requisita dispositione ad eam: vel solum de possibili. Si detur por imum patet quod contradicit doctori qui de facto dicit oppositum Si detur secundum: non soluitur ratio: quia quicquid sit de possibili si de facto intenditur charitas propter maiorem dispositionem subiecti: vel erit processus in infinitum in dispositionibus istis: vel deuenietur ad aliquam que secundum suam essentiam intenditur: quod est propositum: Secundum etiam perPrimo quia forme spirituales non solum infuse: sed etiam acquisite existentes in anima rationali intenduntur et remit tuntur: sicut patet de iustitia et similibus: tamen nulla est raritas vel densitas: igitur saltem in talibus intensio et remissio non potest reduci in raritatem et densitatem: et per consequens in istis ratio est insolubilis. secundo quia non oportet et in formis corporalibus quandocumque aliquod subiectum sit magis vel minus tale: ipsum rarefiat vel condensetur quod patet in multis. Primo: quia cum ferrum vel lapis aliquis durissimus fit magis vel minus calidus: non est necesse: quod rarefiat vel condensetur: aliter non posset fieri magis vel minus calidus nisi maiorem vel mino rem locum occuparet quam prius: quod non videtur verisimile. Secundo quia si lune vel alicui stellarum per diuinam potentiam approquinquaretur aliquod corus potens eamilluminare: quanto magis approquinquaretur: tam to lumen eius magis intenderetur: et tamen ipsa non rare fieret nec condensaretur: quia nec maiorem nec minorem locum occuparent: quam prius. Tertio: quia cum lumenintenditur in aere ab aliqua candela: non est necesse ipsum rarefieri vel condensari: quia vel candela prius vel saltem ita cito rarefacit vel condensat aerem: sicut lumen intenditur in ipso vel prius lumen intenditur in aere quam candela rarefaciet vel condenset ipsum Primum darino potest quia candela non rarefacit: nec condenset aerem priusquam illuminat ipsum: nec ita cito intendit lumenin aere sicut illuminat ipsum. Relinquitur ergo secundum et sic propositum: quia in illo priori aererit magis lucidus et tamen non rarefiet: nec condensabitur: ergo etc. Et idem posset in multis aliis demonstrari: Exclusa igitur solutione: deduco antecedens assumptum: secundo sic aer eodem modo dispositus ad lumen perfectius illuminatura sole quam a luna: igitur lumen non intenditur in ipso magis propter maiorem dispositionem ipsius: consequentia est nota: et antecedens docet experientia. igitur etc Et confirmatur: quia si existente indiuisibili forma in natura sua subiectum: et magis vel minus tale propter maiorem vel minorem dispositionem illius ad illam: forma sequeretur: quod semper subiectum minus dispositum ad aliquam forma et minus tale dum perficitur per eam: et magis dispositum magis tale: cuius oppositum patet ad sensum: quia posito quod aer fit magis dispositus ad lumen in sui parte vna: quam in alia: et quod candela parua esset lumen in parte magis disposita causet et sol in parte minus disposita: patet: quod minus disposita: qui illuminatur a sole erit multo luminosior: quam pars magis disposita que illuminatur a candela: igitur etc. Et confirmatur vlterius: quia si forma intenderetur pro pter dispositionem subiecti: ipsa non intensa in natura sua in subiecto summe disposito de necessitate erit forma in summo: cuius oppositum experitur in aere: quia ipso existente summe disposito ad lucem non fit luminosius in summo: quacumque luce posita in ipso: igitur etc.

Thomas de argenti na vbi supra Sed ad istam rationem ex fundamentis doc nostri idem doc. qui respondebat ad primum nititur respondere dicit quod non est simile de luce et de aliis formis realibus de quibus ad praesens fit sermo: quia lumen intentionaliter est inmedio: quod probat: quia due intentiones solo numero differentes in duabus candelis deriuate possunt simul esse in eadem parte medii: et quia talia intentionalia de pendent totaliter ab agente: quia non solum in fieri sed etiam in facto esse: et in conseruari dependent a suis productiuis hinc est: quod afortiori agente puta a sole aerminus dispositus potest magis illuminari quam a luna via debiliori agente: aer prauior. est magis est dispositus illuminetur. H inc est etiam quod plura lumina simils praesentia eidem aeri magis illuminant eum quam vnum lumen: quorum omni et vt dicut oppositum videmus in formis realibus.

Contra thomam. Hec tamen responsio est nulla: quia simile est deformis realibus et de luce. tum quia ratio dissimilitudinis assignata non valibet Primum istorum patet: quia quicquid dictum est: et potest dici de lucepost ex dici de calore quae tamen est forma realis: quia si est aer eodem modo dispositus ad lucem perfectius illuminatur a sole: quam a luna. sic eodem modo dispositus ad calorem perfectius calefit a sole quam a luna vel a parua candela vel ab vno maximo igne: quam ab vno paruo carbone: supposita equali distantia vtriusque igitur non solum lumensed etiam calor non intenditur in aere propter maiorem dispositionem ipsius: antecedens et consequentia patent: vt prius: et sicut argutum est de vno calefactibili: potest etiam argui de duo bus: quia posito quod sint duo calefactibilia per omnia equa disposita: et vnum ponatur iuxta vnum magnum igne: et vnum iuxta vnum paruum carbonem non obstante dispositionis equalitate in eis illud: quod calefit a maximo igne erit calidius alio. Et confirmatur de calore sicut de luce: quia si calore existente indiuisibili in natura sua: subiectum erit magis vel minus calidum propter maiorem dispositionem ipsius ad calorem: sequeretur quod semper subiectum minis dispositum ad calorem erit minus calidum dum informatur calore: et magis dispositum magis calidum: cuius oppositum experimur: quia si aer sit magis dispositus ad calorem invna sui parte quam in alia: et candela parua causet calorem in parte magis disposita: et fol vel maximus ignis positus in equali distantia in parte minus disposita non est dubium quod pars minus disposita que calefit a sole vel maximo igne esset multo calidior alia: igitur. Et similiter potest reduci secunda ratio: quia sicalor intenderetur propter maiorem dispositionem subiecti ipso non intenso in natura sua: in subiecto sum me disposito per necessitatem erit calor in summo: quod tamen est salsum: quia posito quod aer sit summe dispositus ud calorem adhuc non fit calidus in summo quocunque calore posito in ipso: quia si calefiat ab vno paruo carbone non fiet calidus in summo: quia adhuc calidior fieret ab vno maximo igne simul cum carbone: vel si carbo ille magis approximaretur sibi. Sed ad hec iste doc. conatur respondere: ad illud quidem deduobus calefactibilibus per omnia eque dispositis dicit: quod predicto ca su posito. quamuis talia passa in principio sint eodem modo disposita: perseuerante tamen actione predictorum agentium circa huiusmodi passa immedia: e fit difformis dispositio: quia ille maximus ignis ratione sui predominii supertale passum velociter disponit ipsum et intense: propter quod tale paset sum quamuis non recipiat plures gradus caliditatis quantum ad essentiam: quam aliud passum: illa tamen caliditas tribuit sibi magis esse calidum ratione maioris dispositionis inducte per actionem ipsius ignis ipsum alterantis. Et ex his patet satis: quid iste doc. diceret ad rationem prinicipalem et prim am confirmationem.

Ad secundam vero confirmationem dicit: quod aervel quocumque alio subiecto existente summe disposito ad calorem: carbo ita perfectum calorem non causaret in ipso sicut maximus ignis: immo vna sola scintilla continges talem materiam sumum calorem induceret in eam: sicut ad sensum videmus de scintilla excussa de lapide si cadat in fauillam extinctam vel in aliam escam sufficienter dispositam. Iste tamen euasio nes non euacuant rationes: non quidem prima: quia illa duo passa in principio sint eodem modo disposita: et tamen in principio non sunt equaliter calida: quia pro qua cunque mensura: quod calefit a maximo igne est calidus eo: quod calefit a paruo carbone: supposita equalitate distantie et dispositionis. Et confirmatur: quia illa duo passa que ponuntur in principio eodem modo disposita vel sunt eodem modo disposita per aliquod tempus: vel per aliquod instans: non quidem per instas quia esset dare vltimum in quo essent eodem modo disposita: tum quia actio istorum argentum ratione cuius fit difformis dispositio fit in tempore non in instanti: igitur per aliquod tempus et pro nullo tempore sunt equaliter calida: quod est propositum.

Preterea: vel illa duo passa pro mensura illa pro qua ponuntur eodem modo disposita equaliter calefiant a maximo et a paruo carbone: vel non Si non: propositum. Si sic: igitur igins non magis disponit ad calor est passum in quod agit: quam carbo: quia in subiectis equaliter dispositis: e liter calefaciendo non possunt inequales dispositiones inducere: cum nullum istorum inducat dispositionem ad cabrem in passo nisi calefaciat ipsum: nec per consequens maiorem nisi magis calefaciat Et confirmatur quia ex quo pro illa mensura in qua huiusmodi passa ponuntur eodem modo disposita: magnus ignis non magis calefacit nec maiorem calorem inducit in passo: quam carbo: nec potest assignari ratio cur magis disponat ipsum.

Preterea: si ista solutio sit possibilis non oportebit eos dicere: quod non esset simile de formis realibus et de luce: quia sicut nunc respondent de calore possent etiam respondere de luce et dicere: quod aer eodem modo dispositus ad lucem in principio perfectius illumine tur sicut perfectius calefit a sole: quam a parua cande la ratione maioris dispositionis inducte per actionem solis ipsum alterantis. Et ad veritatem negare hoc in vno et concedere in alio est ad placitum et sine ratione loqui: patet igitur quod ista prima solutio non satisfacit: nec secunda. Prima quia non magis repugnat subiecto summe disposito ad calorem magis et minus calefieri quam subiecto summe disposito ad lucem magis et minus ilbeinuari: et tamen secundum est possibile per eum: igitur pri¬ mu: etc. Secundo quia ad illam soluntionem sequitur quod in calefactibili disposito summe ad calorem non solum maximus ignis: sed etiam deus non posset perfectiorem calorem producere: quam vna scintilla: quantumcumque minima: quod non videtur bene dictum: consequentia patet: quia talis scintilla vt dicit summum calorem induceret. Tertio etiam posito: quod in calefactibili summe disposito ad calorem per neccessitatem fit calor in summo: quod est satis euidenter falsum: tum quia si infiniti ignes essent non magis calefacerent: quam minimus carbo: tum quia ignis magis approximatus non intenderet calorem in ipso: que sunt satis euidenter absurda. Adhuc tamen non videtur necessarium de qualibet alia forma reali: quia posito quod aliqua potentia visiua sit summe disposita ad videndum: adhuc non est neces se eam habere visionem in summo: quia poterit in ipsa magis vel minus intendi propter maiorem vel minorem claritatem medii vel distantiam obiecti: clari us enim videbit si medium sit debite illuminatum: et obiectum in proportionata distantia: quam si obiectum magis distet: vel medium non sit illuminatum sufficienter. Exclusis igitur: istis solutionibus: patet: quod simile est omnino de formis realibus et de luce: quod erat primum deciarandum. Secundum vero probatur videlibet quia ratio dissimilitudinis assignata in prima solutione sit nulla: quia aer minus dispositus ad lucem: non ideo magis illuminatur a sole: quam magis dispositus illuminatur a luna: quia lux que in ipso causatur a solein facto esse et in conseruari dependet ab agente fortio re sicut isti doctori videtur: quia posito: quod deus conseruet immediate totum lumen causatum a sole in vna parte aeris: et totum lumen causatum a luna in alia parte sic quod nullum eorum dependeat amplius a sole vel a luna vel nulla alia mutatio fiet circa partes illas: ad huc vna pars aeris erit lucidior alia: sicut prius: tamen lux non conseruabitur in ea ab agente fortiore: quia invtraquoe parte conseruatur a solo deo: ex supposito: vel posito: quod solus deus conseruat immediate totum lumen causatum a luna in aliqua parte aeris nulla alia mutatione luminis facta circa partem illam: adhuc pars aeris cuius lux conseruatur a sole erit lucidior illa: et tamen lux non conseruatur ab agente fortiore: immo a debiliori quod ergo aer magis illuminetur a sole: non ideo est: quia luxque causatur a sole conseruatur ab agente fortiore: sed quia in se est maior intensiue. Improbata igitur illa solutione deduco assumptum antecedens tertio sic: si formaaccidentalis intenderetur propter maiorem dispositionem subiecti ipsa non intensa in natura sua: sequeretur quod forma substautialis esset intensibilis et remissibilis sicut accidentalis: quod est falsum et contra eos: consequentia videtur nota: quia subiectum siue materia forme substantialis potest esse magis et minus disposita ad illam formam substantialem: sicut subiectum siue materia forme accidentalis ad formam accidentalem. Uidemus enim: quod aliqua corpora sunt magis disposita ad animam: quam ad alia: et quod aliqua materia est ad formam ignis magis disposita quam alia: et sic de multis aliis: igitur etc.

Secundo ad principale arguo sic: si forma accidentalis intenderetur propter maiorem radicationem sui in subiecto: ipsa non intensa in natura sua: semper forma magis radicata et firmius inherens subiecto esset intensior forma minus radicata et debilius inherente: cuius oppositum patet ad sensum: quia multotiens videmus quod rubor ex verecum dia proueniens qui tamen est passio quedam faciliter de libilis est in aliquo maior et intensior quam sit in alio cum rubor naturalis qui est passibilis qualitas et magis firmatus et radicatus in subiecto. Et idem vide¬ mus de palledine procedente ex timore et de palledine magis radicata subiecto qui est passibilis qualitas in aliquo: quia multi fiunt subito pallidiores ex primo quam aliqui sint ex secundo. Secundo sic: impossibile est idem indiuisibile magis et minus ab aliquo participari: igitur impossibile est formam intendi propter maiorem participationem subiecti: nisi sit intensibilis in natura sua: consequent ia patet: quia si detur oppositum eadem forma indiuisibilis poterit ab aliquo magis vel minus participari: quod repugnat antecedenti: et consequentia videtur clara: quia indiuisibile non potest nisi totum haberi: totum autem haberi et magis et minus participari repsengnant. Ex ista conclusione infero duas propositiones correlarias. Prima est: quod charitas non augetur secundum esse: nisi sit intensibilis secundum essentiam: supposito: quod esse charitatis sit esse earum: quod dat suo subiecto: sicut esse albedinis dat esse album: sicut supradictis doctoribus videtur: Deductio istius propositionis est euidens: quia charitas vel alia forma accidentalis: quecumque augeretur secundum tale esse ipsa existente indiuisibili in natu ra sua: vel hoc esset propter maiorem dispositionem subiecti ad ipsam: vel esset propter maiorem participationem et radicationem ipsius in subiecto: quorum quodlibet est impossibile: vt patet ex dictis.

Secunda propositio est: quod charitas et vniuersaliter omnis forma intensihilis augetur secundum essentiam: et hoc sequitur ex precedenti: quia constat quod charitas et vniuersaliter omnis forma intensibilis augetur vel potest augeri secundum esse: quod dat subiecto: quod non esset possibile nisi augeretur secundum essentiam: vt patet ex precedentipropositione. et hoc de secundo.

Tertius et quartus articulus QUantum ad tertium et quartum articulos simul contra conclusiones istas mouenda et dissoluenda sunt dubia: et primo contra primam doctor ille noster contra quem est posita.

Derardus vbi supra. Probat tres conclusiones. Prima: quod subiectum vt stat sub forma quecunque sit illa sortitur quem dam modum realem derelictum ab ipsa. Secunda est: quod talis modus derelictus ab ipsa forma in subiecto non est idem realiter quod essentia forme. Tertia est: quod ille modus non est aliqua res medians inter subiectum et formam: et ex his vt patet euidenter sequitur oppositum conclusionis mee. Primam conclusionem probat iste doc. Primo sic: materia existens sub quantitate necessario sorti tur quendam modum realem derelictum a quantitate: igitur subiectum existens sub forma quecumque sit illa necessario sortitur aliquem talem modum derelictum ab ipsa: consequentia videtur satis nota quia non est maior ratio de quamtitate. quam de alia forma quacumque: antecedens probatur: quia simateria existens sub quantitate non sentiretur: etc. sequeretur quod non haberet aliquam partibilitatem intrinsece in sua natura: consequens est falsum: igitur et antecedens: consequentia patet: quia si materia sortitur intrinsece in sua essentia partibilitatem ex ipsa quantitate statim haberetur propositum: quia talis partibilitas non est aliud: quam quidam modus realis derelictus a quantitate: falsitas consequentis prabatur: quia si materia remaneret impartibilis sub quantitate: sequarentur duo inconuenientia: primum est: quod partes illius quantitatis essent sine subiecto. Secundum est: quod mate ria non posset recipere diuersas formas nisi forte velleturus dicere: quod diuerse forme reperiuntur in diuersis partibus quantitatis et non materie: quod est absurdum.

Preterea: si materia existens sub quacunque forma reali non sortiretur aliquem modum re¬ alem intrinsecum qui sit effectus formalis illius forme: sequitur quod ipsa posita sub diuersis forminis simul: fuccessiue esset eadem: non solum secundum essentiam: sed etiam secundum esse: consequens est falsum: igitur et antecedens: falsitas consequentis patet: per arist. primo de generatione vbi querens devnitate materie sub diuersis formis dicit: quod est eadem secundum essentiam et non secundum esse: consequentia probatur: quia non potest dici: quod ibi per esse ipse arist. intelligat ipsamet formas: quia tunc esset ibi petitio principii. natura ide erit dicere materia existens sub diuersis formis est diuersa secundum esse: et dicere et diuersa secundum formas: relinquitur ergo quod ibi per se intelligat effectum formalem forme: qui est modus ille realis de quo est sermo.

Preterea si non ponatur talis modus realis relinqui in materia ex quicunque forma: sequitur quod materia non sit magis perfecta sub forma quam sub priuatione: quod est euideter falsum: probatur consequentia: quia sicut substantia forme non fit substantia materie: ita perfectio intrinseca: et essentialis ipsius forme nunque fit intrinseca et essentialis ipsi materie. Si ergo materia existens sub forma non acquirat ex ea aliquam perfectionem sibiintrinseam quam vocamus modum realisem: siue ef fectu mforma lem forme non habebit aliquam per fectionem propter illam: que est intrinseca et essentialis formen: per illam autem solam non potest dici magis perfecta: quia illa est propria forma: quemadmodum et sua substantia: qua propter sicut existens sine forma non dicitur magis substantia: quam existens sub priuatione: ita pari ratione existens sub forma non dicere turmagis perfecta quam sub priuatione.

Preterea si ponatur quod forma non habeat aliquem effectum formalem super materiam: quem vocamus modum realem sequitur: quod non habeat causalitat est cause formalis respectu ipsius: quod patet esse falsum: quia cum sit forma solius materie non haberet causalitatem eause formalis nisi respectu ipsius: consequentia probatur: quia causalitas forme supra materiam: vel extendit se vsque ad substantiam materie vel vsque ad aliquem effectum formalem derelictum a forma inmateria quem vocamus modum realem primum dari non potest: quia materia quantum ad substantiam praeuenit ipsam sormam cum sit prior ea secundum originem: et ideo quantum ad suam substantiam non potest subesse causalitati prius: relinquitur ergo secundum: et sic propositum.

Preterea: si non ponitur talis modus realis relinqui a forma in materia sequitur: quod materia non variabitur in esse specifico. per ipsam formam: quod patet esse falsum: quia materia subaiecta alie et alie forme pertinet ad aliam et aliam speciem: et per consequens variatur in esse specifico: consequentia probatur: quia queratur de istoesse specifico in quo variatur materia: vtrum sit ipsa met forma: vel ipsamet materia vel aliquid derelictum aforma in materia: non primum: quia cum esse specificum sit esse substantiale: sicut substantia forme est alia a substantia materie ita esse specificum forme aliud ab esse specifico materie. Nec potest dari secundum quod sit ipsamet ma quia cum materia sit incorruptibilis et inuariabilis: sequitur quod suum esse specificu erit incorruptibile et inuariabile: quod patet esse falsum Relinquitur ergo quod sit aliquid derelictum a formain materia et illud vocamus modum realem siue esfectum formalem ipsius forme.

Preterea si talis modus ponatur: sequitur quod forma non magis perficiat materiam: quam intelligentia celum: quod nullus dubitat esse falsum: quia itelligentia sic perficit celum quod dat sibisolum actum secundum: qui est motus vel operatio: formavero sic perficit materiam quod dat sibi actum omimum: qui est esse: et secundum qui est operari: consequentia probatur: natura queritur quid sit iste actus primus quem dat forma materine: quia vel est quidam effectus formalis forme: vel est ipsemet actus substantialis forme Si detur primum: habetur propositum. Si detur secundum: dicetur stati quod sicut forma dat se ipsam materie siue suum actum substantialem qui est idem quod ipsa: ita intelligentia dat seipsam celo: et per consequens actum substantialem qui est ipsa. Si ergo ex hoc solo quod forma dat actum substatiale materie videtur sibi dare actum primum qui est esse: pari ratione intelligentia dando celo seipam et suum actum substantialem dicetur sibi dare actum primum qui est esse: et per consequens non magis perficiet forma materiam quam intelligentia celum.

Preterea: sequeretur quod actus secundus qui est operari esset solius forme: ita quod nullo modo communicaretur materie: quod est euidenter falsum: cum operationes sint totius compositi: vt patet primo de anima: consequentia probatur: quia actus secundus praesupponit actum primum: et ideo nisi materia acquirat a forma actum primum qui est esse et effectus formalis forme nunquam erit simul cum forma ad principiandum actum secundum: qui est actus operari: et sic patet: vt videtur isti doc. prima conclusio. Secundam vero probant faciliter: quia nullus effectus est idem realiter quod sua causa. Sed modus iste derelictus a forma est effectus ipsius forme: igitur non est realiter cum ipsa: vel idem quod ipsa. Tertiam etiam probat faciliter: quia si iste modus esset aliqua res media inter subiectum siue inter materiam et forma tunc esset questio de ista re: vtrum esset participata a subiecto mediante alia re: vel immediate. Si dicatur quod immediate: pari ratione et forma poterit participari a subiecto immediate. Si vero dicatur quod mediam te alia re: tunc iterum fiet questio de illa re: et fiet processus in infinitum: quod est inconueniens.

Contra Terardum. PNec opinio multa ponit: que communiter non tenentur: nec credo esse vera: ad praesens eas discurrem non intendo: quia non intendo pronunc inquirere: an ex coniunctione forme cum materia: vel subiecto derelinquatur aliquis modus realis in ipso. Sed solum ostendere quod talis modus non est ponendus: vel si ponatur quod necessario est idem realiter cum forma: vel res media inter subiectum et formam. Et istud videtur mihi satis euidens: quia vel iste modus supposito quod derelinquatur a forma in subiecto: vel in materia est aliqui entitas vel nulla. Si nulla: ergo nihil. Si aliqua: ergo realis vel rationis tantum: non rationis tantum: vt patet per eos: ergo realis: quo posito arguo sic: hec entitas realis demonstrata entitate modi praedicti: vel est etiam realiter materia: vel est realiter forma: vel nec realiter forma: nec materia: non potest dici quod sit realiter materia: vt patet ex secunda propositone deducta productione prime conclusionis mee. Relinquitur ex go quod sit realiter forma: et sic habetur prima pars illius conclusionis: vel quod nec sit realiter forma nec realiter materia: et sic habetur secunda: quia entitatem illam realemque non est realiter materia nec forma voco rem me diam inter materiam et formam. Sed si doc. iste non vult vocare hanc entitate rem: sed modum rei non curo: sufficit mihi quod modus iste si ponatur sit aliqua entitas realis media inter materiam et forma: sic quod nec sit realiter materia: nec realiter forma: nec aliud intelligo per conclusionem illam: nisi quod omnem talem entitatem ego voco re. Forte dicetur: quod iste modus non est raliter materia: nec realiter forma sed vtrumque: et ideo non se quitur quod sit res media inter materiam et forma. Ista tamen euasio si daretur destrueret posstionem: sicut patet multipliciter. Primo: quia hoc posito modus ille non esset vna entitas praecise sed plures: cuius oppositum in tendit iste doc. noster: et cuius oppositum vna cum eis ego suppono in deductione. Secundo: quia ipsimet concedunt: quod iste modus sit idem realiter cum maio. Tertio: quia materia et forma non sunt effectus formalis ipsius: et iste modus est effectus formalis ipsius: vt asserit iste doc. His premissis patet: quod quaelibet illarum trium conclusionum sit falsa: manet ergo conclusio mea: nec teneor respondere ad saluandam eam: nisi ad rationes vnius conclusionis quecumque sit illa: verum quia omnes rationes sunt solubiles vt mihi videtur: respondeo ad eas.

Responsio ad rationes gerardi. Ad primam: pro prima conclusione negetur antecedens: et ad probationem: si intelligat quod ex antete negato: materia non haberet aliquam partibilitatem intrinsece in sua essentia: et que sit de intrinseca ratione ipsius verum est: quia nulla partibilitas est de intrinseca ratione ipsius materie. Si vero intelligat quod ipsa materia secundum se non esset partibilis: sed sola quantitas: nego consequentiam: ad probationem quando dicitur: quod talis partibilitas non est aliud quam quidam modus realis derelictus a quantitate in materia dico per interemptionem: quia ad hoc quod materia sit partibilis sufficit quod sit quantitati coniucta: nec requiritur aliquis modus derelictus a quantitate in ipsa.

Ad secundam: primo ostendo ex ipsa quod iste doc. contradicit sibi. secundo respondeo ad eam. Primum patet: quia in ista ratione dicit: quod modus iste realis derelictus a forma inmam est esse materie: tum et quaro an sit esse forme a qua derelinquitur: vel non. Si dicit quod non: contradicit sibi euidenter: quia in principali positione ponit: quod iste modus sit esse formeipsius: secundum quod forma dicitur magis et minus suscipe. Si dicat quod sic: etiam contradicit sibiipsi: quia infra in quinta ratione dicit expresse quod esse forme non est esse materie: et sic contradictio in dictis. Et vlterius si modus iste de relictus a forma in materia sit esse materie: cum talis modus intendatur et remittatur secundum eum: sequitur quod materia susciperet magis et minus secundum esse: quod est falsum: et contra eum. Et confirmatur: quia per eum forma dicitur suscipere magis et minus secundum esse: quia iste modus qui est eius esse intenditur et remittitur: ergo simodus iste sit esse materie susciperet magis et minus secundum esse: non minus quam forma: quod ipse negat vna cum doctore quem sequitur. Ad rationem igitur: nego consequentiam et ad probationem dico quod esse de quo arist. loquitur est idem quod materia vel subiectum acquirit ex coniunctione sui cum forma vt pote esse album quod subiectum acquirit ex coniuctione sui cu albedine vel esse nigrum: quod subiectum acquirit ex coniunctione cum nigredine: et istud non est aliquis modus derelictus a forma in subiecto: quia ad hoc quod subiectum sit album vel nigrum sufficit quod sit albedini vel nigredini per informationem conium ctum: sicut ad praecedentem rationem dicebatur de materia et quantitate.

Ad tertiam: nego similiter consequentiam: et ad probationem: concedo quod sicut substantia forme non fit substantia materie: ita perfectio intrinseca et essentialis forme non fit intrinseca et essentialis ipsimaterie: ex hoc tamen non sequitur quod materia non sit magis perfecta sub forma quam sub priuatione: quia materia priuata quantitate non est partibilis nec extensa et tamen informata quantitate: est partibilis et extensa nec adhoc requirit quod aliqua perfectio intrinseca et essentialis forma fiat intrinseca et essentialis ipsi materie. nec requiritur quod ista partialitas sit modus derelictus a quatitate in materia. Sufficit enim ad hoc quod materia sit quantitati. coniuncta: vt dictum est supra.

Ad quartam: primo reduco rationem contra eum: quia si deductio illa sit bona: sequitur quod in formadereliquatur aliquis modus realis ab ipsa materio. sicut in materia relinquitur forma secundum eum: quod tamen est falsum secundum omnes: consequentia patet: quia si det oppositum sequitur per deductionem suam: quod materia non habeat causalitatem cause materialis respectu forme: quod tamen est falsum per probationem summam. consequentia patet: quia si detur oppositum: sequitur per deductionem suam quod materia non habeat causalitatem cause materialis respectu forme: quod tamen est falsum per probationem suam: quia cum sit materia solius forme non habet causalitatem cause materialis nisi respectu ipsius: quod patet falsum et tamen ipse sic deducit de fama. Ad rationem potest responderi dupliciter. primo admittendo consequens: quia non videtur quod forma habeat causalitatem cause formalis respectu materie: sed respectu compositi: quia nec fit materia: nec fit forma. sed totum comppositum. 7 meta. Secundo negando consequentiam: quia posito quod in bono sensu concedatur quod forma habet causalitatem cause formalis respectu materie: et materia causalitatem cause materialis respectu forme. adhuc non erit necesse. ponere tales modos derelictos: quia cause intrinsece cuiusmodi sunt materia et forma secundum multos non habent effectus distinctos a se.

Ad quintam nego consequentiam: et ad probationem dicitur quod illud esse specificum in quo variatur materia non est materia praecise nec forma: nec est modus derelictus a forma in materia: sed est materia existens sub forma: vel forma vnita materie: quia sicut ad huquod materia sit extensa sufficit quod sit quantitati coniumcta ita ad hoc quod habet tale esse sufficit quod sit tali vel tali forme coniuncta: vt patet ex dictis. Ad sextam nego consequentiam: et ad probationem patet quid dicendum: quia actus primus quem dat forma materie non oportet quod sit modus realis distinctus a forma: quia ad hoc quod forma dat materie actum primum: qui est esse. sufficit quod materia per informationem sit coniuncta illi forme: vt dictum est supra. Ad vltimam: etiam nego consequentiam ad sensum suum: quia concedo quod operationes sint totius coniuncti etiam ad probationem dico quod patet quid dicendum: quia materia potest habere a forma actum: primum qui est esse: circumscripto omnimodo derelicto ab ipsa: vt patet ex dictis. Sic igitur post sent respondem ad istas rationes qua negarent conclusionem istam Ad rationem vero pro secunda conclusione diceretur sicut tactum est supra. quod licet cause extrinsece habeant effectus distinctos a se: non tamen intrinsece. Ad rationem autem tertie conclusionis: concedo: quod res illa que est modus derelictus a forma in subiecto si ponatur distincta ab vtroquam participatur a subiecto immediate. et non mediate alia re. Et quando dicitur quod pari ratione forma potest participari a subiecto immediate: nego: quia non est simile de forma et de modo derelicto a forma: et praesertim si mo dus iste non sit nisi participatio forme: vt videtur istidoctori sicut non est de essentia et esse: secundum doc. nostrum. nec de fundamento et relatione secundum multos: immo si de ductio illa esset bona probaret quod esse non distinguitur realiter ab essentia: quod est contra eum: et contra doc. quem sequitur: et quod nulla relatio distingueretur realiter a suo fundamento: cuius oppositum videtur. multis: vt declarabitur alias. Calis ergo modus arguendi tantum tenet in his que sunt eiusdem rationis. sicut declarat doc. noster et bene suo tractatu de esse et essentia. q. o. in solutione argumenti. igitur rationes istarum conclusionum patet non concludere: quicquid sit de veritate earum quia quantum partinet ad propositum meum sufficit negare alteram eorum quacumque sit illa vt dictum est supra. Contra secundam et tertiam conclusionem posset argui. verum quia doc. iste contra quem sunt posite non probat: sed supponit oppositas esse veras. et difficultas earum principaliter consistit in quattuor: super sed eo ad presens. Contra quartam vero conclusionem et eius correlarias propositiones est opinio sancti thome et doc. nostri: qui ponit charitatem et vniuersaliter omnem formam intensibilem suscipere magis et minus solum secundum esse secundum quod dat magis et minus esse a subiecto: secundum maiorem et minorem dispositionem subiecti ipsius: siue secundum radicatione maiorem et participationem sui a subiecto quod idem est: quia maior et minor participatio vel radicatioforme in subiecto sine maiori et minori dispositione subiecti esse non potest secundum eos. Probant igitur isti doc: et sequaces eorum duas conclusiones. Prima: quod vna formaintensibilis potest suscipere magis et minus secundum essentiam. Secunda est: quod charitas et verisimiliter quaelibet talis forma suscipit magis et minus secundum esse quod dat subiecto: ipsa mediate indiuisibili secundum essentiam. Primam conclusionem probat quidam doc. noster ex fundamentis fris egidii.

Thomas de argentina vbi supra. Primo sic: gradus forme mutatus in essentia mutat speciem: quia forme sunt sicut numeri: vt patet 8. me taphi. sicut in numeris quacumque vnitate addita vel remota mutatur species: sic quocumque gradu mutatoquantum ad essentiam forme: mutatur species secundum talem forma. Sed charitas et albedo et cetera similia accidentia in eadem specie manentia suscipiunt magis et minus: ergo huiusmodi susceptio non erit quantum ad gradus in essentia.

Preterea: si charitas et cetere forme intensibiles suscipiunt magis et minus secundum essentiam suam tunc in abstracto dicentur secundum magis et minus: consequens est falsum: igitur et antecedens: falsitas consequentis patet per philos eo in praedicamentis. dicit quod iustitia non dicitur secundum magis et minus: probatur consequentia: quia quicquid competit forme secundum suam essentiam competit ei in abstracto.

Preterea: si charitas augeretur secundum partes essentiales sibi additas succenssiue: aut ille partes different numero solum: et hoc non: quia plura accidentia solo numero differentia non possunt simul esse in eodem subiecto: aut different specie: et tunc charitas aucta non esset eiusdem rationis: quorum vtrumque est inconueniens.

Gerardus de senis di. 2. q. vbi supra ar. 7. Preterea: ad idem arguit: quidam alius doc. de nostris: quia si charitas vel alia forma augeretur in sua essentia: multa inconuenientia sequerentur.

Primum incomueniens: quia tunc forna secundum suam essentiam non haberet rationem totius et perfecti: quod videtur esse falsum: consequentia patet: quia omne quod augetur ideo augetur: quia imperfectum: et per consequens habet rationem partis: falsitas consequentis probatur: quia forma secundum sua essentiam habet rationem speciei: et per consequens rationem totius et perfecti respectu indiuiduorum a quibus potest participari.

Secundum incomuenies est: quod forma secundum suam essentiam non esset simplex: cuius oppositum patet per auctorem. 6. principiorum.

Tercium inconueniens est: quia esse forme non saluaretur in aliquo gradu infra suppositum: quod patet esse falsum: consequentia probatur: quia essentia rei non saluatur nisi habeat omnia que sunt de sua intrinseca ratione: quapropter si formaaugetur in sua essentia non poterit saluari in aliquo gradu praeterquam in supemo includente omnes alios.

Quartum inconueniens est: quia sicut quantitas molis non habet statum in augmento et decremento: quia potest augeri et minui in infinitum quantum est ex se: ita etiam talis forma poterit augeri vel minui quantum est ex se: quod patet esse falsum: consequentia probatur: quia tota ratio quare quamtitas potest augeri et minui in infinitum est: quia ex intrinseco sue nature sibi competit diuidi: et per consequens minui et augeri: quapropter si alicuiialteri forme extrinseco sue nature competit minui et augeri: pari ratione potest minui in infinitum.

Quintum incoueniens est: quia nulla talis forma esset difficilis: et per consequens nec scibilis secundum suam essentiam: quod patet esse falsum: consequentia probatur: quia in lud quod est difficile vel scibile debet esse aliquid certum vel determinatum: et per consequens inuariabile: quae propter si forma aliqua propter sui essentiam potest augeri et variari: sequitur necessario quod non possit diffint ri: et per consequens nec sciri. Sextum inconueniens est: quod nulla formasuscipiens magis et minus poterit habere rationem mensure in suo genere: quod patet esse falsum in multis generibus: videmus enim quod albedo recipit magiset minus: et tamen habet ratione mensure in genere co¬ lorum: vt patet. 1o metaphi. et eodem modo patet se habere in pluribus aliis generibus: consequentia probatur: quia de ratione mensure est esse inuariabile: illud autem quod est variabile secundum suam essentiam simpliciter est variabile: quapropter nullo modo poterit habere rationem mensure. Ad idem possent adduci multe difficiles rationes difficultates varias includentes: de quibus alias videbitur in questionibus sequentibus: et ideo ad praesens non intromitto me de eis.

Thomas vbi supra. Secundam conclusionem primus istorum doctorum deducit sic. Sicut se habet virtus ad agere: sic essentia ad esse: sed eadem virtus in nullo variata secundum gradus essentie magis et minus agit in passum: secundum quod est magis et minus dispositum: ergo eadem essentia essentialiter et intrinsece in nullo variata: eidem subiecto dat magis et minus esse secundum quod ipsum subiectum est magis et minus dispositum. Et potest hec ratio confirmari: quia aer magis et minus dispositus secundum raritatem et praesentiam eiusdem claritatis solis secundum magis et minus illuminatur: vt experientia manifestat: igitur claritas essentialiter et intrin sece in nullo variata dat suo subiecto magis et minus esse secundum quod ipsum est magis et minus dispositum et ssmiliter potest argui de calore et duobus calefactibilibus a magis et minus dispositis: et de multis aliis. Iste due conclusiones simul confirmantur multis auctoritatibus. Primo auctoritate phloysi in praedicamentis: vbi dicit expresse: quod iustitia non sufficit magis et minus sed iustum. Secundo auctoritate conmentatoris. 8. metaphi: commento. 10 dicit quod forma non suscipit magis et minus nisssecundum quod est in materia. Tertio auctoritate simplicii super praedicamentis. dicit quod de intentione arist. fuit quod forme non suscipiunt magis et minus de se: sed prout participantur a subiecto: multe consimiles possunt auctoritates adduci: quas dimitto causa breuitatis.

Responsio ad rationes thome. Ista quamuis sint difficilia non videntur concludem. Ad primum pro prima conclusione: nego maiorem: et ad probationem quando dicitur: quod forme sunt sicut numeri etc. Concedo ad intellectum philysi: quod sicut vnitas addita numero praeexistem ti: vel remota ab eo variat numerum et facit quod nume rus ille transferatur in aliam naturam numeri: ita quod quaelibet differentia formalis addita generi siue specie: vel remota ab ipsis variat naturam. hoc est diffinitionem ipsorum: quia facit quod diffinitio transferatur ad diffinitionem alterius nature: et ad istum sensum dicit arist. quod formei diffinitiones formales sunt sicut numeri. Unde conmentator exponens praedicta verba sic inquit: et quemad modum quando alicui numero additur vnum: vel ab eo diminuitur vnum transfertur ad aliam naturam numeri. Similiter diffinitiones composite ex primo genere et pluribus differentiis: quando ab eis diminuitur aliqua differentia transfertur diffinitio ad diffinitionem alterius nature. Et similiter quando additur eis aliqua diffturtia: verbi gratia: inquit comentator: quoniam cum dixerimus in diffinitione animalis: quod est corpus sensibile nutribile: si deminueremus vltima diciturlam remanebit diffinitio vegetabilium: et si ad ditur alia difcteria scilicet rationale fit diffinitio hominis. Et similiter quattuor quando eis additur vnum fiunt quinque: et quando dimnuitur vnum fint tres: hec commentator. Sed ex his non sequitur quod quocumque gradu mutato quantum ad essentiam forme: varietur species forme sicut infertur: quia in intensione et remissione forme gradus additus vel remotus non est differentia formalis: nec ab eo sumitur differentia specifica seu quiditatiua qua addita: vel remota ab eo transfertur eius diffinitio in diffinitionem alterius nature eo modo quo dictum est: igitur auctoritas illa philosi in quamultum fundatur opinio non est ad propositum: vt patet per commentatorem.

Ad secundum concedo consequens ad bonu: sensum: quia non solum album suscipit magis et minus: sed albedo: immo si albedo non susciperet magis et minus secundum se: hoc est si non esset maior vel minor intensiue secundum essentiam suam non posset dari magis et minus album: vt patet ex dictis. Et ad probationem quando dicitur quod iustitia non dicitur magis et minus iustitia secbet arist. dico quod non fuit intentio arist. quod vna iustitia non sit intensior et per fectior alia secundum essentiam: sed quod de suis inferioribus non dicitur cum his aduerbis magis et minus: et ita non repugnant quod vna iustitia non est magis vel minus iustitia quam alia: vna tsi est perfectior et maior intensiue quam alia vt declarabitur infra.

Responsio ad rationes gerardi. Ad tertium apparebit quid dicendum in tertia que stione. Ad primum vero in consequens alterius doct. concedo: quod quaelibet forma habet rationem totius et perfectisecundum essentiam suam quantum partinet ad rationem speciei. Sed ex hoc non sequitur quod quaelibet habeat rationem totius et perfecti sic quod infra speciem illam non posset augeri et esse persectior secundum essentiam: aliter charitas christi non esset per se perfectior charitate lini: quod ego nollem concedere.

Ad secundum dico: quod quaelibet forma secundum essentiam suam est simplex: quia nulla forma est composita ex materia et forma sicut homo: nec ex partibus quantitatiuis: sicut continuum: sed non est ita simplex quin possit esse conposita ex partibus perfectionalibus ad suam essentiam partinentibus: nec oppositum intellexit auctor. 6. principiorum.

Ad tertium nego consequentiam: quia non sequitur: forma est intensibilis et remissibilis secundum essentiam: igitur essentia ipsi us non saluatur in aliquo gradu infra supremum. Et quando dicitur quod essentia rei non saluatur nisi habeat omnia que sunt de sua intrinseca ratione: concedo: si intelligitur si cut debet intelligi: videlicet quod essentia rei non saluatur nisi habeat omnia que pertinent ad suam diffinitionem vel quiditatiuam ratione: sed ex hoc non concluditur: quia isti gradus non variant diffinitionem: nec per consequens rationem quiditatiuam forme: vt patet ex dictis.

Ad quartam conracedo: quod quelibet talis forma sicut et quantitas molis potest augeri et minui in infinitum. Qui tamen vellet hoc negare posset dicere: quod ratio quam assignat non est totalis: quia si quantitas molis non haberet partes infinitas non posset diuidi in infinitum: etiam supposito: quod ex intrinseco sue nature competeret ei diuidi.

Ad quintam nego consequentiam et ad probationem quando dicitur quod ilud quod est diffinibile vel scibile debet esse aliquid certum et inuariabile: concedo quantum ad eius formalem differentiam a quasumitur diffinitio: quia qualibet tali addita vel remota variatur diffinitio: vt dictum est supra: cum hoc tamen stat quod illud sit variabile secundum gradus perfectionales praedictos: quia ab his non sumitur differentia formalis: vt patet ex dictis.

Ad sextum etiam nego consequentiam: et ad probationem dico: quod de ratione mensure eo modo quo nunc loquimur de mensura: est esse inuariabile quantum ad illa: quibus variatis variatur eius ratio diffinitiua vel quiditatiua: et illud stat cum varietate forme quantum ad gradus de quibus loquimur.

Responsio ad rationes Thome. Ad primam pro secunda conclusione nego maiorem: quia non est simile de agere et virtute siue potentia et de esse et essentia: tum quia agere distinguitur realiter a potentia et seperatur ab ea: esse vero vel non distinguitur ab essentia: vel non sepatur ab ipsa: tum quia multa requiruntur ad agere: supposita virtute agentis que non requiruntur ad esse: supposita essentia forme requiritur ad agere supposita virtute in agente deb ta approtimatio et dispoito subiecti: quae non requiruntur ad esse: supposita essentia forme in subiecto etiam debito: et ideo non est mirum si manifeste eadem virtute actio potest intendi vel remitti: ex hoc tamen non sequitur quod manente eadem essentia intendatur et remittatur esse.

Ad confirmationem nego consequentiam: quia si aermagis et minus dispositus secundum raritatem ad praesentiam eiusdem claritatis solaris id est ad praesentiam eiusdem solis magis et minus illuminatur: hoc ideo est: quia in aere magis disposito ab eodem agente vel illuminante inducitur maior claritas intensiue. Unde dispositio subiecti facit ad hoc quod agens perfectiorem formam inducat: sed si forma lucis inducta non esset maior intensiue aer magis dispositus: non esset magis luminosus: et si militer dicendum est de calore inducto ab eodem ignein duobus calefactibilibus secundum magis et minus dispositis: et similibus.

Ad primam auctoritatem dico: quod si cut tangebatur superius: quod intentio philosi fuit: quod iusticia non verificatur de suis inferioribus cum his aduerbiis magis et minus: cum quibus tamen verificatur de sub iecto suo: vna enim iustitia non est magis vel minus iustitia quam alia: quamuis vnus homo magis vel minus sit iustus quam alius. Ex hoc tamen non sequitur: quod iustitia non suscipiat magis vel minus secundum essentiam id est quod vna iustitia secundum essentiam suam non sit maior et perfectior intensiue quam alia. Cuius gratia est aduertendum quod praedicatio qua iustitia praedicatur de suis inferioribus est formalis et quiditatiua cum sit per se in primo modo: quia ratioformalis et quiditatiue iustintie non est magis in maiori iustitia quam in minori. Iccirco vna iustitia non dicitur magis vel minus iustitia quam alia: cum hoc tamen stat quod vna sit perfectior et maior intensiue quam alia: quia hec maioritas et perfectio attenditur solum quantum ad gradus qui non variant rationem formalem: quia ratio formalis: cum sumatur a differentia formali id est a differentia specifica et quiditatiua non variatur: nisi variata talidifferentia specifica: et intensione vel remissione forme: gradus additus vel remotus non est differentia talis: nec ab eo potest sumi talis differentia: vt dictum est. Predicatio vero quae iustitia praedicatur de suo subiecto vel subiectis non est formalis nec quiditatiua: sed tantum denominatiua: et quia forma perfectior perfectius denominat subiectum: et iperfectior imperfectius: iccirco dicitur homo magis vel minus iustus secundum quod est in ipso maior vel minor iustitia non aliter: et quod dictum est de iustitia intelligendum est de qualibet consimili forma.

Ad secundam vero et tertiam eodem modo: quia intentio philysi fuit quod forma non verificatur cum predictis aduerbiis de suis inferioribus: sed solum de subiecto vel subiectis de quibus dicitur: et ideo dicit commentator: quod non suscipit magis et minus: nisi secundum quod est in materia. Et simplicius quod non secundum se prout par ticipatur a subiecto: quod verum est modo dicto.

Ad rationes principales. Ad primam nego antecedens quantum ad illam partem: qua dicitur quod forma non augetur secundum essentiam. Ad probationem que fundatur in auctoritate actoris 6. principiorum est responsum supra. Et secundam rationem concedo: et si ben intelligatur credo eam concludere.